Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz bacak sendromu, uyku ya da istirahat esnasında bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı, uyuşma, karıncalanma bazen de nedeni tam olarak bilinmeyen bir his olarak tanımlanır. Belirtiler, hastadan hastaya değişiklik gösterir.
Bu his, kişiyi özellikle geceleri rahatsız eder. Ağrının tarifinde de çeşitlilik olur ve kişi "bacaklarım gıdıklanıyor", "yanıyor", "karıncalar geziyor" gibi cümlelerle, yaşadığı sıkıntıyı anlatmaya çalışır.
Epidemiyoloji ve Genetik
Epidemiyolojik çalışmalar HBS semptomlarının genel popülasyondaki
sıklığını ortalama % 7.2 olarak açıklar iken
bu oran ülkemizde % 3.2 olarak ifade edilmiştir (7).
HBS, primer ve sekonder olmak üzere iki ana grupta incelenmektedir.
Primer formu, önemli miktarda genetik geçişin
olduğu ve vakaların en az %50’sinde aile öyküsünün
olduğu gruptur. Son yıllarda genomla ilgi yapılan çalışmalarda
HBS ile ilişkili sırasıyla 2p, 6p ve 15q kromozomlarda
lokalize olan MEIS1, BTBD9, MAP2K5 genomik
bölgeleri bulunmuştur (8). Özellikle ailesel vakalarda
9p-24-22 kromozomda lokalize DRSIS (Dopamine Receptor
Specific Individual Sensitivity) mutasyonun varlığı
da gösterilmiştir (9).
Sekonder formun en sık görülen nedenleri demir eksikliği,
son dönem böbrek hastalığı, gebelik, diyabet, multipl skleroz
gibi hastalıklar ve selektif serotonin-reuptake inhibitörleri
gibi çeşitli ilaçların kullanılmasıdır.
NÖROLOJİK BOZUKLUK OLARAK TANIMLANIYOR
Huzursuz Bacak Sendromu, dinlenme sırasında ya da uykuda başlayan, daha çok bacaklarda kendini gösteren, istemsiz hareketler ve uyuşma, karıncalanma, yanma hissi gibi şikâyetlerin ön planda olduğu semptomlarla karakterize, nörolojik bir bozukluktur, açıklamasını yapan Kaan Akın, hastalarda klinik belirtiler olarak, bacaklardaki uyuşma karıncalanma hissinin, oturma veya uzanma ile kötüleşmesi, bacakların aniden hareket ettirilmesi, hareket etmek ile bu huzursuzluğun kısmen veya tamamen rahatlaması, bacaklardaki bu huzursuzluğun, gün içerisinde değil de akşam veya özellikle gece saatlerinde olması veya kötüleşmesi gibi semptomlar görülmektedir, dedi.
GENETİK ETKENLERİ DE MEVCUT
Huzursuz bacak sendromu, primer ve sekonder olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Primer HBS, hastaların, geçmişte ailelerinde de HBS’nin bulunduğu, genetik geçişli olan tipidir. Sekonder HBS ise, genellikle demir eksikliği ya da böbrek hastalıklarının son evresinde, diyabette ve multiple skleroz gibi hastalıkların sonucunda ortaya çıkan tipidir.
YAŞAM KALİTESİNİ NE ÖLÇÜDE ETKİLEDİĞİ ARAŞTIRILIYOR
Hastalığın tedavisini belirleyen en önemli kriter, HBS’nin, kişinin uyku kalitesini ve yaşam kalitesini ne derece etkilediğidir. Genellikle kişiye, ilaçla tedavi önerilmez; fakat gerekli olduğu durumlarda, dopaminerjik ajanlar ve oral demir replasmanı önerilir.
MANUEL TERAPİ İLE TEDAVİ MÜMKÜN
Son yıllarda, bilincin ve bu alandaki çalışmaların da artmasıyla, sayısız hastalığın tedavisi olan fizyoterapi ve manuel terapi ile bu HBS’nin belirtileri büyük oranda yok edilmektedir. Özellikle yapılan manuel terapi uygulamaları ile bacaktaki kanlanma ve sinirsel uyarım bozukluğunu düzeltebilmek mümkündür. Bununla beraber, yapılan egzersiz yönetimi ve bilişsel davranış terapisi ile hasta eski yaşam standartlarına kavuşmaktadır.
Manuel terapi, belin ve bacakların üzerindeki bazı özel noktalara uygulamalar yapılarak bacaklarda önceden az kanlanan bölgelerde kanlanmanın arttırılması, sinirsel uyarım için bacak bölgesine giden sinirlerin gevşetilmesi, bacak bölgesine giden duyu sinirlerinin taşıdığı karıncalanma, uyuşukluk gibi yanlış olan hislerin tekrar eğitilmesi ve doğru hislerin oluşturulmasını kapsıyor.
Farmakolojik Tedavi
HBS, toplumda sık görülmesine rağmen her hastanın farmakolojik
yöntemler ile tedavi edilmesine gerek yoktur. Tedavi
planını belirleyen en önemli kriter, kişinin uyku kalitesi
veya yaşam kalitesindeki bozulmanın derecesidir. Tedavinin
ilk basamağını dopaminerjik ajanlar oluşturmaktadır.
Yatmadan 1 saat önce 100-200 mg L-dopanın, dopa dekarboksilaz
enzim inhibitörleriyle birlikte alınmasının semptomlarda
azalmaya neden olduğu çeşitli çalışmalar ile ortaya
konulmuştur . L-dopa tedavisindeki unutulmaması
gereken en önemli nokta rebaund fenomenidir. L-dopanın
yarılanma ömrünün 1 saat gibi kısa olması nedeni ile gecenin
ikinci yarısında kandaki miktarın düşmesine bağlı olarak
semptomların tekrar alevlenmesi %18.6 ile %72 oranında
görülmektedir. Bu rebaund fenomenin özellikle spinal
seviyedeki dopaminin D2 ve D3 reseptörlerinden ziyade
D1 reseptörünün stimülasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir
.
Ergot (kabergolin ve pergolid) ve esas olarak non-ergot
(pramipexol, ropirinol, transdermal rotigotin) dopamin reseptör
agonistlerinin de HBS semptomatolojisinde etkili olduğu
bilinmektedir . Son zamanlarda tolerabilitesi,
yarılanma ömrü ve D3 reseptörüne yüksek affinitesi göz
önüne alındığında pramipexol ve ropirinolün HBS’u tedavisinde
ilk tercih edilebilecek seçenekler olduğu ortaya konulmuştur.
Çift-kör, plasebo-kontrollü bir çalışmada, ortalama 0.35
mg/gün pramipexolün vakaların %80’den fazlasında semptomlarda
belirgin iyileşmeye neden olduğu ve rebaund etkisinin
%8.5 - %39 arasında değiştiği rapor edilmiştir.
Uzun süreli, açık uçlu bir başka çalışmada ise ortalama
1.90 mg/gün dozundaki ropirinolün HBS’lu hastaların
%82’de etkili olduğu gösterilmiş ve rebaund fenomenin
olduğu rapor edilmemiştir.
Non dopaminerjik tedavi seçeneklerinden biri de opioidlerdir.
Her ne kadar oksikodon ve tramadolün etkinliği ile
ilgili çalışmalar ortaya konulsa da bu grup ilaçların tolerans
problemi ve bağımlılık yan etkilerinden dolayı dopaminerjik
tedaviye dirençli az bir hasta grubu için denenmesi
önerilmektedir Dopaminerjik tedavilerin etkisiz veya yan etkiler nedeni
ile kullanılamadığı hastalarda alternatif olarak antiepileptik
ilaçlardan biri olan ve nöropatik ağrı tedavisinde etkili
olduğu bilinen gabapentin, gabapentin enakarbil, pregabalinin
veya daha az oranda benzodiazepinlerin de etkili
olabileceği unutulmamalıdır. Gabapentin ve pregabalinin
HBS’u tedavisinde sedatif ve sensoriyal modüle
edici özelliklerinden dolayı etkili olduğu düşünülmektedir.
Birkaç çalışmada ise klonazepam, nitrazepam, lorazepam
ve temazepamın uyku kalitesini artırır iken PLMS ve
PLMS’ye bağlı uyanmaları azalttığı gösterilmiştir.
Serotonerjik antidepresanların HBS şikayetlerinde artışa
neden olmasının ortaya konulmasından sonra özellikle komorbid
depresyon ve anksiyete bozukluğu olan hastalarda
non-serotonejik ajan olan bupropiyon da tercih edilebilmektedir.
HBS’nun patogenezindeki beyin demir miktarının azalmasına
dayanarak özellikle pediatrik HBS’lu hastalarda serum
ferritin düzeyi 50 mcg/L altında ise oral demir replasmanı
da önerilmektedir. Oral demir tedavisi günde 2
kez 100-200 mg C vitamini ile birlikte alınan 325 mg ferröz
sülfat ile yapılabilmektedir. İntravenöz demir tedavisi
anaflaksi riski nedeni ile pek tercih edilmemektedir.
Kısa süre önce yapılan randomize, çift-kör bir çalışmada,
serum ferritini< 45 μg/L olan hastalarda 1000 mg/gün intravenöz
demir sükrozun akut faz (7 hafta) ve uzun süreli
takipte (12 ay) HBS semptomlarını azalttığı ortaya konulmuştur
Bu his, kişiyi özellikle geceleri rahatsız eder. Ağrının tarifinde de çeşitlilik olur ve kişi "bacaklarım gıdıklanıyor", "yanıyor", "karıncalar geziyor" gibi cümlelerle, yaşadığı sıkıntıyı anlatmaya çalışır.
Epidemiyoloji ve Genetik
Epidemiyolojik çalışmalar HBS semptomlarının genel popülasyondaki
sıklığını ortalama % 7.2 olarak açıklar iken
bu oran ülkemizde % 3.2 olarak ifade edilmiştir (7).
HBS, primer ve sekonder olmak üzere iki ana grupta incelenmektedir.
Primer formu, önemli miktarda genetik geçişin
olduğu ve vakaların en az %50’sinde aile öyküsünün
olduğu gruptur. Son yıllarda genomla ilgi yapılan çalışmalarda
HBS ile ilişkili sırasıyla 2p, 6p ve 15q kromozomlarda
lokalize olan MEIS1, BTBD9, MAP2K5 genomik
bölgeleri bulunmuştur (8). Özellikle ailesel vakalarda
9p-24-22 kromozomda lokalize DRSIS (Dopamine Receptor
Specific Individual Sensitivity) mutasyonun varlığı
da gösterilmiştir (9).
Sekonder formun en sık görülen nedenleri demir eksikliği,
son dönem böbrek hastalığı, gebelik, diyabet, multipl skleroz
gibi hastalıklar ve selektif serotonin-reuptake inhibitörleri
gibi çeşitli ilaçların kullanılmasıdır.
NÖROLOJİK BOZUKLUK OLARAK TANIMLANIYOR
Huzursuz Bacak Sendromu, dinlenme sırasında ya da uykuda başlayan, daha çok bacaklarda kendini gösteren, istemsiz hareketler ve uyuşma, karıncalanma, yanma hissi gibi şikâyetlerin ön planda olduğu semptomlarla karakterize, nörolojik bir bozukluktur, açıklamasını yapan Kaan Akın, hastalarda klinik belirtiler olarak, bacaklardaki uyuşma karıncalanma hissinin, oturma veya uzanma ile kötüleşmesi, bacakların aniden hareket ettirilmesi, hareket etmek ile bu huzursuzluğun kısmen veya tamamen rahatlaması, bacaklardaki bu huzursuzluğun, gün içerisinde değil de akşam veya özellikle gece saatlerinde olması veya kötüleşmesi gibi semptomlar görülmektedir, dedi.
GENETİK ETKENLERİ DE MEVCUT
Huzursuz bacak sendromu, primer ve sekonder olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Primer HBS, hastaların, geçmişte ailelerinde de HBS’nin bulunduğu, genetik geçişli olan tipidir. Sekonder HBS ise, genellikle demir eksikliği ya da böbrek hastalıklarının son evresinde, diyabette ve multiple skleroz gibi hastalıkların sonucunda ortaya çıkan tipidir.
YAŞAM KALİTESİNİ NE ÖLÇÜDE ETKİLEDİĞİ ARAŞTIRILIYOR
Hastalığın tedavisini belirleyen en önemli kriter, HBS’nin, kişinin uyku kalitesini ve yaşam kalitesini ne derece etkilediğidir. Genellikle kişiye, ilaçla tedavi önerilmez; fakat gerekli olduğu durumlarda, dopaminerjik ajanlar ve oral demir replasmanı önerilir.
MANUEL TERAPİ İLE TEDAVİ MÜMKÜN
Son yıllarda, bilincin ve bu alandaki çalışmaların da artmasıyla, sayısız hastalığın tedavisi olan fizyoterapi ve manuel terapi ile bu HBS’nin belirtileri büyük oranda yok edilmektedir. Özellikle yapılan manuel terapi uygulamaları ile bacaktaki kanlanma ve sinirsel uyarım bozukluğunu düzeltebilmek mümkündür. Bununla beraber, yapılan egzersiz yönetimi ve bilişsel davranış terapisi ile hasta eski yaşam standartlarına kavuşmaktadır.
Manuel terapi, belin ve bacakların üzerindeki bazı özel noktalara uygulamalar yapılarak bacaklarda önceden az kanlanan bölgelerde kanlanmanın arttırılması, sinirsel uyarım için bacak bölgesine giden sinirlerin gevşetilmesi, bacak bölgesine giden duyu sinirlerinin taşıdığı karıncalanma, uyuşukluk gibi yanlış olan hislerin tekrar eğitilmesi ve doğru hislerin oluşturulmasını kapsıyor.
Farmakolojik Tedavi
HBS, toplumda sık görülmesine rağmen her hastanın farmakolojik
yöntemler ile tedavi edilmesine gerek yoktur. Tedavi
planını belirleyen en önemli kriter, kişinin uyku kalitesi
veya yaşam kalitesindeki bozulmanın derecesidir. Tedavinin
ilk basamağını dopaminerjik ajanlar oluşturmaktadır.
Yatmadan 1 saat önce 100-200 mg L-dopanın, dopa dekarboksilaz
enzim inhibitörleriyle birlikte alınmasının semptomlarda
azalmaya neden olduğu çeşitli çalışmalar ile ortaya
konulmuştur . L-dopa tedavisindeki unutulmaması
gereken en önemli nokta rebaund fenomenidir. L-dopanın
yarılanma ömrünün 1 saat gibi kısa olması nedeni ile gecenin
ikinci yarısında kandaki miktarın düşmesine bağlı olarak
semptomların tekrar alevlenmesi %18.6 ile %72 oranında
görülmektedir. Bu rebaund fenomenin özellikle spinal
seviyedeki dopaminin D2 ve D3 reseptörlerinden ziyade
D1 reseptörünün stimülasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir
.
Ergot (kabergolin ve pergolid) ve esas olarak non-ergot
(pramipexol, ropirinol, transdermal rotigotin) dopamin reseptör
agonistlerinin de HBS semptomatolojisinde etkili olduğu
bilinmektedir . Son zamanlarda tolerabilitesi,
yarılanma ömrü ve D3 reseptörüne yüksek affinitesi göz
önüne alındığında pramipexol ve ropirinolün HBS’u tedavisinde
ilk tercih edilebilecek seçenekler olduğu ortaya konulmuştur.
Çift-kör, plasebo-kontrollü bir çalışmada, ortalama 0.35
mg/gün pramipexolün vakaların %80’den fazlasında semptomlarda
belirgin iyileşmeye neden olduğu ve rebaund etkisinin
%8.5 - %39 arasında değiştiği rapor edilmiştir.
Uzun süreli, açık uçlu bir başka çalışmada ise ortalama
1.90 mg/gün dozundaki ropirinolün HBS’lu hastaların
%82’de etkili olduğu gösterilmiş ve rebaund fenomenin
olduğu rapor edilmemiştir.
Non dopaminerjik tedavi seçeneklerinden biri de opioidlerdir.
Her ne kadar oksikodon ve tramadolün etkinliği ile
ilgili çalışmalar ortaya konulsa da bu grup ilaçların tolerans
problemi ve bağımlılık yan etkilerinden dolayı dopaminerjik
tedaviye dirençli az bir hasta grubu için denenmesi
önerilmektedir Dopaminerjik tedavilerin etkisiz veya yan etkiler nedeni
ile kullanılamadığı hastalarda alternatif olarak antiepileptik
ilaçlardan biri olan ve nöropatik ağrı tedavisinde etkili
olduğu bilinen gabapentin, gabapentin enakarbil, pregabalinin
veya daha az oranda benzodiazepinlerin de etkili
olabileceği unutulmamalıdır. Gabapentin ve pregabalinin
HBS’u tedavisinde sedatif ve sensoriyal modüle
edici özelliklerinden dolayı etkili olduğu düşünülmektedir.
Birkaç çalışmada ise klonazepam, nitrazepam, lorazepam
ve temazepamın uyku kalitesini artırır iken PLMS ve
PLMS’ye bağlı uyanmaları azalttığı gösterilmiştir.
Serotonerjik antidepresanların HBS şikayetlerinde artışa
neden olmasının ortaya konulmasından sonra özellikle komorbid
depresyon ve anksiyete bozukluğu olan hastalarda
non-serotonejik ajan olan bupropiyon da tercih edilebilmektedir.
HBS’nun patogenezindeki beyin demir miktarının azalmasına
dayanarak özellikle pediatrik HBS’lu hastalarda serum
ferritin düzeyi 50 mcg/L altında ise oral demir replasmanı
da önerilmektedir. Oral demir tedavisi günde 2
kez 100-200 mg C vitamini ile birlikte alınan 325 mg ferröz
sülfat ile yapılabilmektedir. İntravenöz demir tedavisi
anaflaksi riski nedeni ile pek tercih edilmemektedir.
Kısa süre önce yapılan randomize, çift-kör bir çalışmada,
serum ferritini< 45 μg/L olan hastalarda 1000 mg/gün intravenöz
demir sükrozun akut faz (7 hafta) ve uzun süreli
takipte (12 ay) HBS semptomlarını azalttığı ortaya konulmuştur
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Huzursuz Bacak Sendromu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Kaan AKIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Kaan AKIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
