Erteleme Hastalığı Nedir ve Nasıl Baş Edilir?
Neden Erteliyoruz? Erteleme Hastalığı Nedir ? (Procrastination)
Sabahları ısrarla çalan çalar saatinizi sürekli erteler misiniz? Masanızın üstü bitmeyi bekleyen işlerle mi dolu? Aldığınız kitapları bir gün okurum diyerek kitaplığınızda yıllardır beklettiğiniz olur mu veya herkesin önerdiği filmleri bir gün izlerim diyerek bir yere not edip unuttuğunuz olur mu?
Aslında okul çağlarında başlıyor ertelemeler, son güne dek ödevlerin yapılmayışı, bir gün önceden bütün bir yılın müfredatını ezberleme çabası. Çalışmaların son ana bırakılmaması gerektiği defalarca tekrarlanmasına rağmen, ‘ders çalışmalar’ erteleniyor. Yapılacak projeler, ödevler, okunacak kitaplar, izlenecek filmler, gidilecek yerler, görüşülecek kişiler hep sonraya bırakılıyor. “Bir gün giyerim.” diye nice kıyafetler saklanıyor, ama onları giymek bile sürekli erteleniyor.
Bu erteleyişler gün geçtikçe şekil değiştiriyor. Çocukluk dönemlerinde, ev ödevleri ertelenirken, iş hayatına başlandığında yapılacak işler ertesi güne bırakılmaya başlanıyor. Bitmesi gereken işler biriktikçe birikiyor. Kimi zaman alarmı erteleme yüzünden işe geç kalınıyor.
Neden Erteliyoruz?
Ertelemenin nedenleri olarak sayılan sebeplerden bir tanesi ‘anlam eksikliği’ olarak biliniyor. Yapılması gereken iş eğer anlamlı görünmüyorsa, o işe başlamak için yeterli motivasyon da bulunamıyor. Ödevlerin, işlerin ve bitmesi gereken projelerin ertelenmesinin en önemli nedenlerinden bir tanesi de bu aslında. Ödev bilincine erişmeyen çocuklar, neden ödev yapmaları gerektiğini bir türlü anlamlı bulamıyor ve erteliyor. Eğer sizde yapmanız gereken işlerde bir anlam bulamıyorsanız bu yüzden erteliyor olabilirsiniz.
Mükemmeliyetçi yapınız da işleri tamamlamanıza engel oluyor olabilir. Titizlikle başlayan bir çalışma, bir proje hazırlığında kişiyi fazladan yorabiliyor. Noktasına virgülüne dek dikkat eden bir yapınız varsa bu sizi sürekli başlamaktan alıkoyuyor olabilir.
Bir işin tamamladığınızda, üstleriniz tarafından değerlendirileceğini biliyorsunuz. Fakat bu değerlendirme süreci de size değerlendirilme kaygısı yaşatıyor ve sizi engelliyor olabilir. Eleştiri almaktan, yaptığınız işin beğenilmemesinden dolayı endişeleniyorsanız, yaptığınız işi/işleri sürekli erteliyor olabilirsiniz.
Belirsizlikler ertelemenin bir diğer sebebi olarak tanımlanıyor. Sizden neyin beklendiğinden tam olarak emin değilseniz, bir işi tamamlamak ya da çalışmaya başlamak zor gelebilir.
Fikriniz olmayan bir konuda bir işe başlamak, bilinmezlikler, o konu hakkında çalışmaya başlamanızı sürekli ertelemenize yol açabilir.
Yine aynı şekilde görevle başa çıkma yetersizliği, konu hakkında gerekli donanım ve bilgiye sahip olmadığınızı düşünmeniz de erteleme için bir diğer neden olarak sayılabilir.
Ertelemeler genellikle bilinmezlikler ve üstesinden gelmenin zor olduğu düşünülen işlerde gerçekleşiyor.
Kimi zaman da bir işin kaç saatimizi alacağını hesaplayamadığımız zaman erteliyoruz. Özellikle günlük rutin işler söz konusu olduğunda. “Bir saatte yaparım.” dediğimiz bir iş saatlerimizi alabiliyor.
1998 yılında üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmaya göre; öğrencilerin yaklaşık yüzde ellisi ertelemeyi hayatlarının orta veya ciddi düzeyde etkileyen bir sorun olarak tanımlamışlar. 2005’te yılında, Amerika, Avustralya ve İngiltere’yi kapsayan uluslar arası bir araştırmada ise, erteleme ve yetişkinler arasında ilişki araştırılmış. Bu araştırmaya göre erteleme davranışında kadın erkek ayrımı bulunmadığı tespit edilmiş. Erteleme davranışı her iki cinste de benzer oranlarda görülen bir davranış olarak bulunmuş.
Spector ve Ferrari isimli iki uzman “Erteleyenler anıları ile o kadar ilgililer ki, geleceğe yönelmekte zorlanıyorlar” olarak tanımlıyor.
Ertelemenin öz-disiplinin zayıf olmasından kaynaklandığına dair görüşler de bulunuyor. Kişi anlık keyiflere kapılarak yapması gereken işleri erteliyor. Belirli kişilik tiplerine ve özellerine sahip insanlarda ise erteleme davranışına bir yatkınlık söz konusu olabiliyor: Mükemmeliyetçi kişilikler gibi. Bu tip kişiler en iyiyi yapamayacakları endişesi ile işlerini sürekli olarak erteleyebiliyor.
Erteleme davranışı, duygusal bir durumdan kaçınarak, keyifsiz durumdan koruma amaçlı bir davranış olarak da ortaya çıkabiliyor. Örneğin; projeyi tamamlamak yerine, film izlemeyerek; proje hazırlarken ne kadar çok şeyi eksik bildiğinizin farkına varmanın rahatsız edici duygusundan kaçıyor olabilirsiniz.
Procrastination Nedir?
Ertelemek aslında herkeste görülen bir alışkanlık. Fakat alışkanlık olmaktan çıkıp da bir davranış bozukluğu halini alabiliyor. Patolojik erteleme procrastination da olarak biliniyor. Bu bozuklukta, yapılması gereken işler, küçük ya da büyük fark etmeksizin erteleniyor. Ödenmesi gereken faturalar, okunmayı bekleyen kitaplar, bitirilmesi gereken tez ya da projeler, hatta cevaplanmayı gereken mailler bile sürekli erteleniyor. Bu kadar çok şeyin ertelenmesi ise, birikmiş bir ertelenmişliklere sebep oluyor. Bu kimi zaman insanların işten atılmasına, sürekli azar işitmelerine, hatta ödenmeyen faturalar yüzünden yüklü miktarda cezalar almalarına da sebep olabiliyor.
Procrastination yaşayan kişilere “İşlerini vaktinde bitir.”demek, sorumsuzlukla suçlamak; depresyondaki bir kişiye “Haydi neşeli ol” komutunu vermekle aynı değeri taşıdığı biliniyor. İki yılda bir düzenlenen Uluslararası Procrastination Araştırması Buluşması’nda açıklanan bir rapora göre, dünya nüfusunun yüzde 20’si erteleme hastalığıyla boğuşuyor.
Erteleme hastalığı bu kadar yaygınken, hastalığın nereden kaynaklandığı da merak konusu. Fakat bilim adamları bu konuda görüş ayrılığına düşüyor. Kimine göre anne baba tutumu sayılıyor. Mükemmeliyetçi ve talepkar anne-babaların çocukları, görevlerini yerine getirmeyerek isyanlarını dile getiriyorlar.
Margarita Engberding; “Erteleme, insanoğlunun doğasında olan bir şey” diyor ve durumu şöyle anlatıyor: “Zorlanılan, hoşa gitmeyen işlerin arka plana atılması aslında çok normal. İşleri halletmek de, işler halledilmediğinde oluşacak sonuçlar da istenmeyen durumlar. Yani burada kaçınma – kaçınma çatışması söz konusu.“
Erteleme Hastalığı ile Nasıl Başedilir?
Procrastination olarak da bilinen erteleme hastalığının üstesinden gelinebiliyor. Bu konuda başarılı olmak için geliştirilmiş çeşitli yöntemler bulunuyor:
• Bunlardan bir tanesi, yapılacak iş için en uygun zamanın belirlenmesi ve uygun görülen o anda işe başlanması.
• Gerçekçi bir tutum sergilemek de erteleme hastalığı ile baş etmek için kullanılabilecek yöntemlerden bir tanesi. “Bir saatte okurum biter.”olarak belirlenen 200 sayfalık bir kitabın bir saatte bitmeyeceğinin kabul edilmesi ve daha gerçekçi olunması öneriliyor.
• Yapılacak işler listesi oluşturulması ise bir diğer çözüm yöntemi. Yapılacak işler listesi çıkartın ve yaptığınız her işin üstünü çizin. Yaptığınız işler karşılığında kendinizi ödüllendirin.
• Planlı ve küçük adımlarla büyük işlerinizi tamamlayabileceğinizi unutmayın.
• Endişelenmeyi bırakın. Mükemmeliyetçi yapınız gereği, yapılacak işler hakkında endişelenerek, işlerinizi yapmayı sürekli olarak erteliyor olabilirsiniz. Yapılacak işlerinizin ne kadar zaman alabileceğini hesaplayın. Endişelenerek daha fazla zaman kaybettiğinizi fark edeceksiniz.
• Bir şeyi yapmak istemiyorsanız, muhtemelen başlamanız da gecikecektir. Fakat başladığınız takdirde aslında o kadar da zor olmadığını fark edebilirsiniz.
Sabahları ısrarla çalan çalar saatinizi sürekli erteler misiniz? Masanızın üstü bitmeyi bekleyen işlerle mi dolu? Aldığınız kitapları bir gün okurum diyerek kitaplığınızda yıllardır beklettiğiniz olur mu veya herkesin önerdiği filmleri bir gün izlerim diyerek bir yere not edip unuttuğunuz olur mu?
Aslında okul çağlarında başlıyor ertelemeler, son güne dek ödevlerin yapılmayışı, bir gün önceden bütün bir yılın müfredatını ezberleme çabası. Çalışmaların son ana bırakılmaması gerektiği defalarca tekrarlanmasına rağmen, ‘ders çalışmalar’ erteleniyor. Yapılacak projeler, ödevler, okunacak kitaplar, izlenecek filmler, gidilecek yerler, görüşülecek kişiler hep sonraya bırakılıyor. “Bir gün giyerim.” diye nice kıyafetler saklanıyor, ama onları giymek bile sürekli erteleniyor.
Bu erteleyişler gün geçtikçe şekil değiştiriyor. Çocukluk dönemlerinde, ev ödevleri ertelenirken, iş hayatına başlandığında yapılacak işler ertesi güne bırakılmaya başlanıyor. Bitmesi gereken işler biriktikçe birikiyor. Kimi zaman alarmı erteleme yüzünden işe geç kalınıyor.
Neden Erteliyoruz?
Ertelemenin nedenleri olarak sayılan sebeplerden bir tanesi ‘anlam eksikliği’ olarak biliniyor. Yapılması gereken iş eğer anlamlı görünmüyorsa, o işe başlamak için yeterli motivasyon da bulunamıyor. Ödevlerin, işlerin ve bitmesi gereken projelerin ertelenmesinin en önemli nedenlerinden bir tanesi de bu aslında. Ödev bilincine erişmeyen çocuklar, neden ödev yapmaları gerektiğini bir türlü anlamlı bulamıyor ve erteliyor. Eğer sizde yapmanız gereken işlerde bir anlam bulamıyorsanız bu yüzden erteliyor olabilirsiniz.
Mükemmeliyetçi yapınız da işleri tamamlamanıza engel oluyor olabilir. Titizlikle başlayan bir çalışma, bir proje hazırlığında kişiyi fazladan yorabiliyor. Noktasına virgülüne dek dikkat eden bir yapınız varsa bu sizi sürekli başlamaktan alıkoyuyor olabilir.
Bir işin tamamladığınızda, üstleriniz tarafından değerlendirileceğini biliyorsunuz. Fakat bu değerlendirme süreci de size değerlendirilme kaygısı yaşatıyor ve sizi engelliyor olabilir. Eleştiri almaktan, yaptığınız işin beğenilmemesinden dolayı endişeleniyorsanız, yaptığınız işi/işleri sürekli erteliyor olabilirsiniz.
Belirsizlikler ertelemenin bir diğer sebebi olarak tanımlanıyor. Sizden neyin beklendiğinden tam olarak emin değilseniz, bir işi tamamlamak ya da çalışmaya başlamak zor gelebilir.
Fikriniz olmayan bir konuda bir işe başlamak, bilinmezlikler, o konu hakkında çalışmaya başlamanızı sürekli ertelemenize yol açabilir.
Yine aynı şekilde görevle başa çıkma yetersizliği, konu hakkında gerekli donanım ve bilgiye sahip olmadığınızı düşünmeniz de erteleme için bir diğer neden olarak sayılabilir.
Ertelemeler genellikle bilinmezlikler ve üstesinden gelmenin zor olduğu düşünülen işlerde gerçekleşiyor.
Kimi zaman da bir işin kaç saatimizi alacağını hesaplayamadığımız zaman erteliyoruz. Özellikle günlük rutin işler söz konusu olduğunda. “Bir saatte yaparım.” dediğimiz bir iş saatlerimizi alabiliyor.
1998 yılında üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmaya göre; öğrencilerin yaklaşık yüzde ellisi ertelemeyi hayatlarının orta veya ciddi düzeyde etkileyen bir sorun olarak tanımlamışlar. 2005’te yılında, Amerika, Avustralya ve İngiltere’yi kapsayan uluslar arası bir araştırmada ise, erteleme ve yetişkinler arasında ilişki araştırılmış. Bu araştırmaya göre erteleme davranışında kadın erkek ayrımı bulunmadığı tespit edilmiş. Erteleme davranışı her iki cinste de benzer oranlarda görülen bir davranış olarak bulunmuş.
Spector ve Ferrari isimli iki uzman “Erteleyenler anıları ile o kadar ilgililer ki, geleceğe yönelmekte zorlanıyorlar” olarak tanımlıyor.
Ertelemenin öz-disiplinin zayıf olmasından kaynaklandığına dair görüşler de bulunuyor. Kişi anlık keyiflere kapılarak yapması gereken işleri erteliyor. Belirli kişilik tiplerine ve özellerine sahip insanlarda ise erteleme davranışına bir yatkınlık söz konusu olabiliyor: Mükemmeliyetçi kişilikler gibi. Bu tip kişiler en iyiyi yapamayacakları endişesi ile işlerini sürekli olarak erteleyebiliyor.
Erteleme davranışı, duygusal bir durumdan kaçınarak, keyifsiz durumdan koruma amaçlı bir davranış olarak da ortaya çıkabiliyor. Örneğin; projeyi tamamlamak yerine, film izlemeyerek; proje hazırlarken ne kadar çok şeyi eksik bildiğinizin farkına varmanın rahatsız edici duygusundan kaçıyor olabilirsiniz.
Procrastination Nedir?
Ertelemek aslında herkeste görülen bir alışkanlık. Fakat alışkanlık olmaktan çıkıp da bir davranış bozukluğu halini alabiliyor. Patolojik erteleme procrastination da olarak biliniyor. Bu bozuklukta, yapılması gereken işler, küçük ya da büyük fark etmeksizin erteleniyor. Ödenmesi gereken faturalar, okunmayı bekleyen kitaplar, bitirilmesi gereken tez ya da projeler, hatta cevaplanmayı gereken mailler bile sürekli erteleniyor. Bu kadar çok şeyin ertelenmesi ise, birikmiş bir ertelenmişliklere sebep oluyor. Bu kimi zaman insanların işten atılmasına, sürekli azar işitmelerine, hatta ödenmeyen faturalar yüzünden yüklü miktarda cezalar almalarına da sebep olabiliyor.
Procrastination yaşayan kişilere “İşlerini vaktinde bitir.”demek, sorumsuzlukla suçlamak; depresyondaki bir kişiye “Haydi neşeli ol” komutunu vermekle aynı değeri taşıdığı biliniyor. İki yılda bir düzenlenen Uluslararası Procrastination Araştırması Buluşması’nda açıklanan bir rapora göre, dünya nüfusunun yüzde 20’si erteleme hastalığıyla boğuşuyor.
Erteleme hastalığı bu kadar yaygınken, hastalığın nereden kaynaklandığı da merak konusu. Fakat bilim adamları bu konuda görüş ayrılığına düşüyor. Kimine göre anne baba tutumu sayılıyor. Mükemmeliyetçi ve talepkar anne-babaların çocukları, görevlerini yerine getirmeyerek isyanlarını dile getiriyorlar.
Margarita Engberding; “Erteleme, insanoğlunun doğasında olan bir şey” diyor ve durumu şöyle anlatıyor: “Zorlanılan, hoşa gitmeyen işlerin arka plana atılması aslında çok normal. İşleri halletmek de, işler halledilmediğinde oluşacak sonuçlar da istenmeyen durumlar. Yani burada kaçınma – kaçınma çatışması söz konusu.“
Erteleme Hastalığı ile Nasıl Başedilir?
Procrastination olarak da bilinen erteleme hastalığının üstesinden gelinebiliyor. Bu konuda başarılı olmak için geliştirilmiş çeşitli yöntemler bulunuyor:
• Bunlardan bir tanesi, yapılacak iş için en uygun zamanın belirlenmesi ve uygun görülen o anda işe başlanması.
• Gerçekçi bir tutum sergilemek de erteleme hastalığı ile baş etmek için kullanılabilecek yöntemlerden bir tanesi. “Bir saatte okurum biter.”olarak belirlenen 200 sayfalık bir kitabın bir saatte bitmeyeceğinin kabul edilmesi ve daha gerçekçi olunması öneriliyor.
• Yapılacak işler listesi oluşturulması ise bir diğer çözüm yöntemi. Yapılacak işler listesi çıkartın ve yaptığınız her işin üstünü çizin. Yaptığınız işler karşılığında kendinizi ödüllendirin.
• Planlı ve küçük adımlarla büyük işlerinizi tamamlayabileceğinizi unutmayın.
• Endişelenmeyi bırakın. Mükemmeliyetçi yapınız gereği, yapılacak işler hakkında endişelenerek, işlerinizi yapmayı sürekli olarak erteliyor olabilirsiniz. Yapılacak işlerinizin ne kadar zaman alabileceğini hesaplayın. Endişelenerek daha fazla zaman kaybettiğinizi fark edeceksiniz.
• Bir şeyi yapmak istemiyorsanız, muhtemelen başlamanız da gecikecektir. Fakat başladığınız takdirde aslında o kadar da zor olmadığını fark edebilirsiniz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Erteleme Hastalığı Nedir ve Nasıl Baş Edilir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
21 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
