Sivilce (Akne) Nedir, Nasıl Önlenir ve Tedavi Edilir?
AKNE
Genel olarak sivilce adıyla bilinen akne en sık rastlanan cilt sorunlarından biridir.
Akne deride bulunan yağ bezlerinin hastalığıdır. Yağ bezleri düzenli olarak cilde yağ içeren özel bir madde salgılarlar; bu cildi dış etkenlere karşı koruyan bir maddedir. Bu yağın içeriğinde meydana gelen bir değişim sonucu (linoleik asit oranında azalma vb) yağ bezlerinin kanallarının deri yüzeyine açılan kısımlarında aşırı bir hücre artışı görülür. Bu hücre artışı kanallarda tıkanmaya neden olur. Bu da akne gelişimini hazırlayan bir başlangıçtır.
Bu olayın hormonlara karşı verilen yanıtta genetik bir bozukluk ile geliştiği düşünülür. Kanalın deri üzerine açılan kısmında bir tıkaç oluşur(mikrokomedon); yağdan ve hücreden meydana gelen bu tıkaç salgılanan özel, renk verici bir madde nedeniyle siyah görünebilir (siyah nokta veya açık komedon). Tıkanmış yağ bezi derinin altında kalarak sarı renkli bir minik top olarak da görünebilir, buna da kapalı komedon denir. Salgı içerde birikmeye başladıkça, yağ bezinin yapısı iyice bozulur. Deride bulunan bazı mikroplar (propionibacterium acnes vb) tıkanmış yağ bezini etkileyerek lokal bir enfeksiyon başlatırlar. Bu da aknenin kırmızı, yangılı bir şişlik haline gelmesine neden olur.
Aknenin ortaya çıkışı veya artışında dünyanın her yerinde insanların genel kanısı olarak yiyecek ve içeceklerin rol oynadığı sanılsa da bu güne kadar yapılan hiçbir bilimsel çalışma bu genel kanıyı doğrular sonuçlar vermemiştir. Dolayısıyla akne yakınması ile başvuran hastalara herhangi bir diyet önerilmez.
Güneşin akne üzerindeki etkisi değişkendir. Çoğu zaman akne üzerinde olumlu etkisi olsa da bazen tam tersine artışına da sebep olabilmektedir.
Ayrıca stres de olumsuz etkiye sahip önemli etmenlerdendir.
Yine kadınların aylık düzenli kanamalarının (menstrasyon) öncesinde artış gösteren akne yakınmalarının fizyolojik bir strese (hormonal stres) bağlı olabileceği düşünülür. Ayrıca yapılan çalışmalarda akneli kadınların %30’unda artmış serbest testosteron hormonu (erkeklik hormonu) görülmesi hormonların akne üzerindeki etkileri konusunda bir kanıt olarak değerlendirilebilir.
Ergenlikle birlikte hormonların aktif hale geçmesiyle yağ bezleri büyümeye ve salgılarını artırmaya başlarlar. Bu nedenle akne en sık ergenlik çağlarında ortaya çıkar. Bu dönemde akneyle karşılaşma sıklığı % 90’lara kadar ulaşır. Ama asla sadece bir ergenlik dönemi hastalığı değildir. Yeni doğan çocuk döneminden, 45’li 50’li yaşlara kadar akne sorununu görmek olasıdır. %85 oranında 12-25 yaşlar arasında rastlanır. %15 oranında ise 25 yaş üstü ve 12 yaş altında ortaya çıkabilir.
Akne özellikle yüzü tutar; alın, yanak ve çene bölgesi en sık yerleştiği yerlerdir. Ayrıca sırt ve göğüste de akne lezyonları gelişebilir. Çünkü bu bölgeler yağ bezlerinin yoğun olarak bulunduğu yerlerdir.
Akne birçok şekilde karşımıza çıkabilir. Hafif, orta, ağır şiddette olabilir. Yeni doğanlarda ve bebeklik döneminde görülen neonatal ve infantil akne; kozmetik maddelerin sebep olduğu kozmetik akne veya pomad aknesi; kortison kullanımına bağlı kortikoidal akne; çok ağır seyredebilen, büyük kistlerin ve bunlara bağlı izlerin belirgin olduğu akne konglobata; bunun daha da ağır formu akne fulminans; yalnızca yazları ortaya çıkan, sonbaharla birlikte ortadan kaybolmaya başlayan akne aestivalis; akne lezyonlarıyla birlikte keloid denilen sert bir dokunun geliştiği akne keloidalis gibi birçok farklı akne çeşidinden söz etmek olasıdır.
Aknede tedavi her şeyden önce ortaya çıktığı şekle ve ağırlık derecesine göre düzenlenir. Hastanın sosyal yaşamını nasıl etkilediğine, daha önceki tedavi yöntemlerinden nasıl sonuçlar elde edildiğine bakılarak bir plan yapılır. Tedavinin akne oluşum mekanizmalarını iyi bilen bir uzman tarafından yapılması gereklidir.
Hafif formdaki aknelerde temel amaç tıkanmadan sorumlu olan mikrokomedon denilen sorunu çözmektir. Bunun için hafif soyucu özelliği olan maddeler kullanılır (retinoik asit, azelaik asit, salisilik asit vb).
İltihabın belirgin olduğu durumlarda ağızdan veya lokal olarak kullanılan antibiyotiklerle çözüm aranır. Antibiyotiklere karşı direnç gelişebildiği düşünülerek hareket edilir.
Hafif ve orta dereceli aknede benzoyl peroksit maddesi birinci seçenek olarak kullanılabilir. Bu ilaç antibiyotiklere karşı direnç gelişimini de engelleme özelliğine sahiptir.
Kadın hastaların bazılarında özel grup doğum kontrol ilaçları diğer lokal veya sistemik tedavilerle birlikte oldukça iyi sonuçlar verebilirler.
Ağır akne olgularında birçok ilaç birbirleriyle kombine olarak verilebilir. Bu durumlarda en çok tercih edilen ilaçlardan biri de ağızdan alınan retinoik asitlerdir. A vitamininin öncü maddesi olan bu ilaç oldukça etkilidir, birtakım yan etkilerine karşın oldukça sık kullanılmakta ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Şunu asla unutmamak gerekir ki akne tedavisi hastalar tarafından ya da bu konunun uzmanı olmayanlar tarafından düzenlenebilecek bir tedavi değildir. Tedavi sonuçları oldukça yüz güldürücüdür. Gerekli olan en önemli şey sabırdır. Genelde çok uzun olan bu tedaviler ilk başlarda beklenen düzelmeyi sağlamasalar da tedaviye devam etmek gerekebilir. Olası birtakım yan etkiler konusunda gerekli bilgiler uzman doktorlardan alınmalı ve uyarılara dikkat edilmelidir. Birçok insanın can simidi olarak sarıldığı kozmetikler tedavi edici olarak görülmemeli, yalnızca tedavinin yanı sıra düzenli olarak devam ettirilen cilt bakımı (temizlik, nemlendirme vb) amacıyla kullanılmalıdırlar.
Dr. Vefa Gönenç
Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı
Genel olarak sivilce adıyla bilinen akne en sık rastlanan cilt sorunlarından biridir.
Akne deride bulunan yağ bezlerinin hastalığıdır. Yağ bezleri düzenli olarak cilde yağ içeren özel bir madde salgılarlar; bu cildi dış etkenlere karşı koruyan bir maddedir. Bu yağın içeriğinde meydana gelen bir değişim sonucu (linoleik asit oranında azalma vb) yağ bezlerinin kanallarının deri yüzeyine açılan kısımlarında aşırı bir hücre artışı görülür. Bu hücre artışı kanallarda tıkanmaya neden olur. Bu da akne gelişimini hazırlayan bir başlangıçtır.
Bu olayın hormonlara karşı verilen yanıtta genetik bir bozukluk ile geliştiği düşünülür. Kanalın deri üzerine açılan kısmında bir tıkaç oluşur(mikrokomedon); yağdan ve hücreden meydana gelen bu tıkaç salgılanan özel, renk verici bir madde nedeniyle siyah görünebilir (siyah nokta veya açık komedon). Tıkanmış yağ bezi derinin altında kalarak sarı renkli bir minik top olarak da görünebilir, buna da kapalı komedon denir. Salgı içerde birikmeye başladıkça, yağ bezinin yapısı iyice bozulur. Deride bulunan bazı mikroplar (propionibacterium acnes vb) tıkanmış yağ bezini etkileyerek lokal bir enfeksiyon başlatırlar. Bu da aknenin kırmızı, yangılı bir şişlik haline gelmesine neden olur.
Aknenin ortaya çıkışı veya artışında dünyanın her yerinde insanların genel kanısı olarak yiyecek ve içeceklerin rol oynadığı sanılsa da bu güne kadar yapılan hiçbir bilimsel çalışma bu genel kanıyı doğrular sonuçlar vermemiştir. Dolayısıyla akne yakınması ile başvuran hastalara herhangi bir diyet önerilmez.
Güneşin akne üzerindeki etkisi değişkendir. Çoğu zaman akne üzerinde olumlu etkisi olsa da bazen tam tersine artışına da sebep olabilmektedir.
Ayrıca stres de olumsuz etkiye sahip önemli etmenlerdendir.
Yine kadınların aylık düzenli kanamalarının (menstrasyon) öncesinde artış gösteren akne yakınmalarının fizyolojik bir strese (hormonal stres) bağlı olabileceği düşünülür. Ayrıca yapılan çalışmalarda akneli kadınların %30’unda artmış serbest testosteron hormonu (erkeklik hormonu) görülmesi hormonların akne üzerindeki etkileri konusunda bir kanıt olarak değerlendirilebilir.
Ergenlikle birlikte hormonların aktif hale geçmesiyle yağ bezleri büyümeye ve salgılarını artırmaya başlarlar. Bu nedenle akne en sık ergenlik çağlarında ortaya çıkar. Bu dönemde akneyle karşılaşma sıklığı % 90’lara kadar ulaşır. Ama asla sadece bir ergenlik dönemi hastalığı değildir. Yeni doğan çocuk döneminden, 45’li 50’li yaşlara kadar akne sorununu görmek olasıdır. %85 oranında 12-25 yaşlar arasında rastlanır. %15 oranında ise 25 yaş üstü ve 12 yaş altında ortaya çıkabilir.
Akne özellikle yüzü tutar; alın, yanak ve çene bölgesi en sık yerleştiği yerlerdir. Ayrıca sırt ve göğüste de akne lezyonları gelişebilir. Çünkü bu bölgeler yağ bezlerinin yoğun olarak bulunduğu yerlerdir.
Akne birçok şekilde karşımıza çıkabilir. Hafif, orta, ağır şiddette olabilir. Yeni doğanlarda ve bebeklik döneminde görülen neonatal ve infantil akne; kozmetik maddelerin sebep olduğu kozmetik akne veya pomad aknesi; kortison kullanımına bağlı kortikoidal akne; çok ağır seyredebilen, büyük kistlerin ve bunlara bağlı izlerin belirgin olduğu akne konglobata; bunun daha da ağır formu akne fulminans; yalnızca yazları ortaya çıkan, sonbaharla birlikte ortadan kaybolmaya başlayan akne aestivalis; akne lezyonlarıyla birlikte keloid denilen sert bir dokunun geliştiği akne keloidalis gibi birçok farklı akne çeşidinden söz etmek olasıdır.
Aknede tedavi her şeyden önce ortaya çıktığı şekle ve ağırlık derecesine göre düzenlenir. Hastanın sosyal yaşamını nasıl etkilediğine, daha önceki tedavi yöntemlerinden nasıl sonuçlar elde edildiğine bakılarak bir plan yapılır. Tedavinin akne oluşum mekanizmalarını iyi bilen bir uzman tarafından yapılması gereklidir.
Hafif formdaki aknelerde temel amaç tıkanmadan sorumlu olan mikrokomedon denilen sorunu çözmektir. Bunun için hafif soyucu özelliği olan maddeler kullanılır (retinoik asit, azelaik asit, salisilik asit vb).
İltihabın belirgin olduğu durumlarda ağızdan veya lokal olarak kullanılan antibiyotiklerle çözüm aranır. Antibiyotiklere karşı direnç gelişebildiği düşünülerek hareket edilir.
Hafif ve orta dereceli aknede benzoyl peroksit maddesi birinci seçenek olarak kullanılabilir. Bu ilaç antibiyotiklere karşı direnç gelişimini de engelleme özelliğine sahiptir.
Kadın hastaların bazılarında özel grup doğum kontrol ilaçları diğer lokal veya sistemik tedavilerle birlikte oldukça iyi sonuçlar verebilirler.
Ağır akne olgularında birçok ilaç birbirleriyle kombine olarak verilebilir. Bu durumlarda en çok tercih edilen ilaçlardan biri de ağızdan alınan retinoik asitlerdir. A vitamininin öncü maddesi olan bu ilaç oldukça etkilidir, birtakım yan etkilerine karşın oldukça sık kullanılmakta ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Şunu asla unutmamak gerekir ki akne tedavisi hastalar tarafından ya da bu konunun uzmanı olmayanlar tarafından düzenlenebilecek bir tedavi değildir. Tedavi sonuçları oldukça yüz güldürücüdür. Gerekli olan en önemli şey sabırdır. Genelde çok uzun olan bu tedaviler ilk başlarda beklenen düzelmeyi sağlamasalar da tedaviye devam etmek gerekebilir. Olası birtakım yan etkiler konusunda gerekli bilgiler uzman doktorlardan alınmalı ve uyarılara dikkat edilmelidir. Birçok insanın can simidi olarak sarıldığı kozmetikler tedavi edici olarak görülmemeli, yalnızca tedavinin yanı sıra düzenli olarak devam ettirilen cilt bakımı (temizlik, nemlendirme vb) amacıyla kullanılmalıdırlar.
Dr. Vefa Gönenç
Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Sivilce (Akne) Nedir, Nasıl Önlenir ve Tedavi Edilir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Vefa GÖNENÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Vefa GÖNENÇ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
akne, sivilce, tedavi, cilt, bakım, cilt bakımı, akne tedavisi, sivilce tedavisi, mikrokomedon, açık komedon, siyah nokta, yağ bezi, propionibacterium acnes, neonatal akne, infantil akne, kozmetik akne, kortikoidal akne, konglobata, akne fulminans, akne aestivalis, akne keloidalis
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
