Psikolojik Değerlendirme Nedir
PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME NEDİR?
Davranışın değerlendirilmesi bir zaman bağlamı içinde olmalıdır. Çocuğun bugünkü intrapersonel ve kişiler arası davranışları geçmişle bütünleştirilerek değerlendirilmelidir. Psikopatolojik davranışların değerlendirmesinde farklı kuramsal yaklaşımları birleştirmek diğer önemle noktadır. Çocuğun bilinçli ve bilinçsiz yaşantıları göz önünde bulundurulmalıdır.
DEĞERLENDİRME SÜREÇLERİ
Değerlendirme süreci çocuğun yaşadığı düşünülen hastalığa göre değişmektedir. Hiperaktif bir çocuğa zeka testi vermek ve testi tamamlamasını beklemek ve bu uygulamaya dayanarak bir zeka puanı vermek uygun bir değerlendirme değildir. Sadece aileden alınan ve sadece çocuktan alınan bilgi değerlendirmenin güvenirliğini düşürmektedir. Satış Ortamını Açıklayın. Parça parça toplanan bilgiler bütünleştirilmeli ve ortaya kesin ve nitelikli bilgi çıkarılmalıdır.
Ör: Okulda başarısız olan bir öğrencinin başarısız olma nedeni sadece çocuğun zeka seviyesiyle ilişkili değildir, bunun yanı sıra ebeveyn, öğretmen ve akran ilişkileri de büyük önem taşımaktadır.
GELİŞİMSEL BOYUT
Bu noktada terapist dikkat etmesi gereken nokta çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemini göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmasıdır. Oyun çağı çocuğunun annesinden ayrılmaktan korkması, Okul yaşındaki çocuğun sapkın davranışları, Ergenlik dönemindeki bir çocuğun yetişkinlere karşı asi davranışları vb. Sorunlu durumların değerlendirilmesinde psikoloğun becerisi, duyarlılığı standardize edilmiş testlerin sonuçlarıyla birleştirilmelidir. Standardize edilmiş nesnel testlere ek olarak öznel bir yapıya sahip olan projektif testlerde çocuğu anlamada yardımcı olmaktadır.
VERİ KAYNAKLARI
1.Sevk Kaynağı:
Birinci veri kaynağı sevk kaynağıdır.
Ebeveynler ve öğretmen en önemli sevk kaynaklarıdır.
Bu kaynaktan alınan bilgilerin yanlı olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
2. Gözlem:
Klinisyen gözleme ilk görüşmeden itibaren ebeveyn ve çocuk arasındaki iletişimi gözlemleyerek başlar.
Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi gözlenmesi gereken bir diğer durumdur.
Çocuğun vücudu ve vücud dili gözlenmesi gereken bir diğer durumdur.
Çocuğun konuşulan konulara ne kadar ilgili olduğu ve algılayabildiği de değerlendirilmelidir.
3. Görüşme:
Ebeveyn görüşmesi:
Ebeveynlerden çocuğun hastalık öyküsü, yaşanan rahatsızlardan önce önemli olaylar olup olmadığı, rahatsızlıkların sonucunda neler olduğu, doğum öncesi, doğum öncesi ve erken gelişim dönemleri hakkında bilgi edinilir.
Bu bilgiler çocuğu aşırı suçlayıcı olabileceği gibi, aşırı koruyucu da olabilir.
Çocuk Görüşmesi:
Bu görüşmede yaşanan sorunla ilgili çocuğun görüşleri alınır. Çocuğun ev, okul, ve arkadaş ilişkileri, korkuları ve somatik yapısı değerlendirilir. Benlik yapısı ve ergenler için cinsel ilişkiler, ilaç ve alkol kullanımı değerlendirilir. Görüşmenin geçerli olup olmadığının değerlendirilmesi için çocuğun kavrama gücü yani bilişsel yapısı göz önünde bulundurulmalıdır. Değerlendirmelerde çocuğun yaşı da göz önünde bulundurulmalıdır. Yapılan görüşmeler planlanmamış görüşmeler olabileceği gibi planlanmış görüşmeler de olabilir. Planlanmış görüşmeye bir örnek verirsek:
OKULU RED ETME DAVRANIŞI
Okula gitmeyle ilgili konular konuşulduğunda sinirli ve korkmuş oluyormusunuz. .........Evet ........Hayır...........Diğeri
Okuldan eve geldiğinizde sinirli oluyormusunuz. .....Evet .....Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evetse bu kaç yıldan beri oluyor?................
Okuldayken sinirli ve korkmuş oluyormusunuz? ......Evet .....Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evet ise okuldan ayrılmak istiyor musunuz?
......Evet .......Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evet ise kaç yıldan beri böyle düşünüyorsunuz?
...................................................................... ................
PSİKOLOJİK TESTLER
Zeka Testleri:
Stanford-Binet Zeka Testti: 1916 yılında tanıtılan bu test iyi standardize edilmiş ilk testtir ve o tarihten beri gözden geçirilerek kullanılmaya devam edilmektedir. Yaşa göre düzenlenmiş bir takım testlerden oluşur.
Ör: 5 yaşındaki çocukların çoğunluğu, bir alt testten puan alırsa bu alt test 5 yaş düzeyine konur, 10 yaş düzeyindeki maddeler ortalama 10 yaşındakilerin geçebilecekleriu maddelerdir.
Stanford-Binet zeka testti, çocukların okul başarılarını yordamak amacı ile hazırlandığından geçerliği notlara ve öğretmenlerin zeka derecelendirmelerine göre yapılmıştır. Bu test sözel yeteneklerin ölçülmesine ağırlık veren bir testtir.
Bölümlerine bakarsak:
Sözel Muhakeme
Niceliksel Muhakeme
Soyutlama/Görsel Muhakeme
Kısa Süreli Hafıza
Psikolog testti uygulayarak çocuğun tümüyle geçtiği testteki en düşük yaş düzeyini bulur ve bundan sonra çocuğun tümüyle başarısızlık gösterdiği bir düzeye erişinceye kadar, daha ileri yaşlara ait alt testleri verir.
WISC-III Zeka Testti:
13 alt test içermektedir, bunlar:
Sözel Alt-testler: Genel bilgi, Anlama, Sayı Dizileri, Aritmetik, benzerliklyedr, Sözcük Dağarcığı
Performans Alt-testleri: Resim Düzenleme, Resim Tamamlama, Küplerle Desen, Parça Birleştirme, Şifre
Bu test Stanford-Binet testine göre daha ayırt edici bir testtir.
ZB SÖZEL BETİMLEME
130’dan yüksek Çok üstün
120-129 Üstün
110-119 Parlak normal
90-109 Normal
80-89 Donuk normal
70-79 Sınırda
70’ten küçük Geri zekalı
Kişilik Testleri:
Kişilik Envanterleri: Doğru-yanlış şeklinde yapılandırılmış objektif ölçüm araçlarıdır.
(CBCL) Çocukların Davranış Kontrol Listesi: (Barkley, 1988) Ebeveynler, öğretmen ve çocuğun kendisi tarafından kolayca doldurulabilen bir envanterdir. Birkaç bölümüne bakarsak:
0 1 2 1. Yaşına uygun davranışları var
0 1 2 2. Alerji (Tanımlayınız): .....................
0 1 2 3. Çok tartışmacı
0 1 2 4. Astım
0 1 2 5. Karşı cinsle ilişki kurabiliyor
0 1 2 6. Tuvalet dışına tuvaletini yapma
0 1 2 7. Övünme
0 1 2 8. Uzun süreli olarak konsantre olamam
Projektif Teknikler:
Rorschach Testti: Güvenirliği ve geçerliği ile ilgili bir çok karşıt görüş var.
TAT: sadece 10 resim kullanılıyor. Güvenilir ve geçerliği ile ilgili tartışmalar var.
CAT
(RATC) Robert’in çocuklar için algılama testti
(DAP) Draw-A-Person Test
Diğer Psikolojik Testler:
Başarı testleri:
(WRAT-R) Wide-Range Achievement Test-Revised: Okuma, heceleme ve aritmetiği içermekte 5 yaşından yetişkinlere kadar kullanılabilmekte.
Woodcock-Johnson Test Of Achievement
Stanfort Achievement Test
Yetenek testleri:
(ITPA) Illinois Test of Psycholinguistic Ability
Organik Beyin yaralanmaları için testler
DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME
Sevk kaynağından gelen bilgiler, davranışsal görüşmenin verileri ile birleştirilir.
İyi, kötü, güzel, çirkin vb. bütün kavramlar spesifik davranışlara çevrilir.
Yapılan bütün değerlendirmeler ölçülebilecek bir yapı içerisinde ortaya konur.
Tedavi için belirli davranışlar belirlenir, bu davranışları ortadan kaldırmak için sistematik yollar kullanılır, Bu süreçte ebeveyn ve öğretmenden yardım istenebilinir.
Davranışların daha iyi izlenmesi için davranış kontrol listeleri oluşturulur.
Yapılan gözlemler kayıt altına alınır.
Baseline ve tedavi süreci karşılaştırılır.
Davranışların sıklığındaki değişim ölçülen ana noktadır.
Davranış arasında geçen süre kayıt altına alınır.
Tedavide zaman parçalara bölünür.
KLİNİK DEĞERLENDİRME: SANAT VE BİLİM
Klinik psikolog hastaları değerlendirirken bir bilimci titizliği içinde objektif yaklaşımları ve değerlendirme araçlarını kullanmalıdır. Ancak sadece objektif yaklaşımları kullanmak terapi ortamını sığlaştırır. Terapistin sanatsal bir yaklaşım kullanması bu sığlığı ortadan kaldırır.
Davranışın değerlendirilmesi bir zaman bağlamı içinde olmalıdır. Çocuğun bugünkü intrapersonel ve kişiler arası davranışları geçmişle bütünleştirilerek değerlendirilmelidir. Psikopatolojik davranışların değerlendirmesinde farklı kuramsal yaklaşımları birleştirmek diğer önemle noktadır. Çocuğun bilinçli ve bilinçsiz yaşantıları göz önünde bulundurulmalıdır.
DEĞERLENDİRME SÜREÇLERİ
Değerlendirme süreci çocuğun yaşadığı düşünülen hastalığa göre değişmektedir. Hiperaktif bir çocuğa zeka testi vermek ve testi tamamlamasını beklemek ve bu uygulamaya dayanarak bir zeka puanı vermek uygun bir değerlendirme değildir. Sadece aileden alınan ve sadece çocuktan alınan bilgi değerlendirmenin güvenirliğini düşürmektedir. Satış Ortamını Açıklayın. Parça parça toplanan bilgiler bütünleştirilmeli ve ortaya kesin ve nitelikli bilgi çıkarılmalıdır.
Ör: Okulda başarısız olan bir öğrencinin başarısız olma nedeni sadece çocuğun zeka seviyesiyle ilişkili değildir, bunun yanı sıra ebeveyn, öğretmen ve akran ilişkileri de büyük önem taşımaktadır.
GELİŞİMSEL BOYUT
Bu noktada terapist dikkat etmesi gereken nokta çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemini göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmasıdır. Oyun çağı çocuğunun annesinden ayrılmaktan korkması, Okul yaşındaki çocuğun sapkın davranışları, Ergenlik dönemindeki bir çocuğun yetişkinlere karşı asi davranışları vb. Sorunlu durumların değerlendirilmesinde psikoloğun becerisi, duyarlılığı standardize edilmiş testlerin sonuçlarıyla birleştirilmelidir. Standardize edilmiş nesnel testlere ek olarak öznel bir yapıya sahip olan projektif testlerde çocuğu anlamada yardımcı olmaktadır.
VERİ KAYNAKLARI
1.Sevk Kaynağı:
Birinci veri kaynağı sevk kaynağıdır.
Ebeveynler ve öğretmen en önemli sevk kaynaklarıdır.
Bu kaynaktan alınan bilgilerin yanlı olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
2. Gözlem:
Klinisyen gözleme ilk görüşmeden itibaren ebeveyn ve çocuk arasındaki iletişimi gözlemleyerek başlar.
Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi gözlenmesi gereken bir diğer durumdur.
Çocuğun vücudu ve vücud dili gözlenmesi gereken bir diğer durumdur.
Çocuğun konuşulan konulara ne kadar ilgili olduğu ve algılayabildiği de değerlendirilmelidir.
3. Görüşme:
Ebeveyn görüşmesi:
Ebeveynlerden çocuğun hastalık öyküsü, yaşanan rahatsızlardan önce önemli olaylar olup olmadığı, rahatsızlıkların sonucunda neler olduğu, doğum öncesi, doğum öncesi ve erken gelişim dönemleri hakkında bilgi edinilir.
Bu bilgiler çocuğu aşırı suçlayıcı olabileceği gibi, aşırı koruyucu da olabilir.
Çocuk Görüşmesi:
Bu görüşmede yaşanan sorunla ilgili çocuğun görüşleri alınır. Çocuğun ev, okul, ve arkadaş ilişkileri, korkuları ve somatik yapısı değerlendirilir. Benlik yapısı ve ergenler için cinsel ilişkiler, ilaç ve alkol kullanımı değerlendirilir. Görüşmenin geçerli olup olmadığının değerlendirilmesi için çocuğun kavrama gücü yani bilişsel yapısı göz önünde bulundurulmalıdır. Değerlendirmelerde çocuğun yaşı da göz önünde bulundurulmalıdır. Yapılan görüşmeler planlanmamış görüşmeler olabileceği gibi planlanmış görüşmeler de olabilir. Planlanmış görüşmeye bir örnek verirsek:
OKULU RED ETME DAVRANIŞI
Okula gitmeyle ilgili konular konuşulduğunda sinirli ve korkmuş oluyormusunuz. .........Evet ........Hayır...........Diğeri
Okuldan eve geldiğinizde sinirli oluyormusunuz. .....Evet .....Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evetse bu kaç yıldan beri oluyor?................
Okuldayken sinirli ve korkmuş oluyormusunuz? ......Evet .....Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evet ise okuldan ayrılmak istiyor musunuz?
......Evet .......Hayır ......Diğeri
Eğer cevabınız evet ise kaç yıldan beri böyle düşünüyorsunuz?
...................................................................... ................
PSİKOLOJİK TESTLER
Zeka Testleri:
Stanford-Binet Zeka Testti: 1916 yılında tanıtılan bu test iyi standardize edilmiş ilk testtir ve o tarihten beri gözden geçirilerek kullanılmaya devam edilmektedir. Yaşa göre düzenlenmiş bir takım testlerden oluşur.
Ör: 5 yaşındaki çocukların çoğunluğu, bir alt testten puan alırsa bu alt test 5 yaş düzeyine konur, 10 yaş düzeyindeki maddeler ortalama 10 yaşındakilerin geçebilecekleriu maddelerdir.
Stanford-Binet zeka testti, çocukların okul başarılarını yordamak amacı ile hazırlandığından geçerliği notlara ve öğretmenlerin zeka derecelendirmelerine göre yapılmıştır. Bu test sözel yeteneklerin ölçülmesine ağırlık veren bir testtir.
Bölümlerine bakarsak:
Sözel Muhakeme
Niceliksel Muhakeme
Soyutlama/Görsel Muhakeme
Kısa Süreli Hafıza
Psikolog testti uygulayarak çocuğun tümüyle geçtiği testteki en düşük yaş düzeyini bulur ve bundan sonra çocuğun tümüyle başarısızlık gösterdiği bir düzeye erişinceye kadar, daha ileri yaşlara ait alt testleri verir.
WISC-III Zeka Testti:
13 alt test içermektedir, bunlar:
Sözel Alt-testler: Genel bilgi, Anlama, Sayı Dizileri, Aritmetik, benzerliklyedr, Sözcük Dağarcığı
Performans Alt-testleri: Resim Düzenleme, Resim Tamamlama, Küplerle Desen, Parça Birleştirme, Şifre
Bu test Stanford-Binet testine göre daha ayırt edici bir testtir.
ZB SÖZEL BETİMLEME
130’dan yüksek Çok üstün
120-129 Üstün
110-119 Parlak normal
90-109 Normal
80-89 Donuk normal
70-79 Sınırda
70’ten küçük Geri zekalı
Kişilik Testleri:
Kişilik Envanterleri: Doğru-yanlış şeklinde yapılandırılmış objektif ölçüm araçlarıdır.
(CBCL) Çocukların Davranış Kontrol Listesi: (Barkley, 1988) Ebeveynler, öğretmen ve çocuğun kendisi tarafından kolayca doldurulabilen bir envanterdir. Birkaç bölümüne bakarsak:
0 1 2 1. Yaşına uygun davranışları var
0 1 2 2. Alerji (Tanımlayınız): .....................
0 1 2 3. Çok tartışmacı
0 1 2 4. Astım
0 1 2 5. Karşı cinsle ilişki kurabiliyor
0 1 2 6. Tuvalet dışına tuvaletini yapma
0 1 2 7. Övünme
0 1 2 8. Uzun süreli olarak konsantre olamam
Projektif Teknikler:
Rorschach Testti: Güvenirliği ve geçerliği ile ilgili bir çok karşıt görüş var.
TAT: sadece 10 resim kullanılıyor. Güvenilir ve geçerliği ile ilgili tartışmalar var.
CAT
(RATC) Robert’in çocuklar için algılama testti
(DAP) Draw-A-Person Test
Diğer Psikolojik Testler:
Başarı testleri:
(WRAT-R) Wide-Range Achievement Test-Revised: Okuma, heceleme ve aritmetiği içermekte 5 yaşından yetişkinlere kadar kullanılabilmekte.
Woodcock-Johnson Test Of Achievement
Stanfort Achievement Test
Yetenek testleri:
(ITPA) Illinois Test of Psycholinguistic Ability
Organik Beyin yaralanmaları için testler
DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME
Sevk kaynağından gelen bilgiler, davranışsal görüşmenin verileri ile birleştirilir.
İyi, kötü, güzel, çirkin vb. bütün kavramlar spesifik davranışlara çevrilir.
Yapılan bütün değerlendirmeler ölçülebilecek bir yapı içerisinde ortaya konur.
Tedavi için belirli davranışlar belirlenir, bu davranışları ortadan kaldırmak için sistematik yollar kullanılır, Bu süreçte ebeveyn ve öğretmenden yardım istenebilinir.
Davranışların daha iyi izlenmesi için davranış kontrol listeleri oluşturulur.
Yapılan gözlemler kayıt altına alınır.
Baseline ve tedavi süreci karşılaştırılır.
Davranışların sıklığındaki değişim ölçülen ana noktadır.
Davranış arasında geçen süre kayıt altına alınır.
Tedavide zaman parçalara bölünür.
KLİNİK DEĞERLENDİRME: SANAT VE BİLİM
Klinik psikolog hastaları değerlendirirken bir bilimci titizliği içinde objektif yaklaşımları ve değerlendirme araçlarını kullanmalıdır. Ancak sadece objektif yaklaşımları kullanmak terapi ortamını sığlaştırır. Terapistin sanatsal bir yaklaşım kullanması bu sığlığı ortadan kaldırır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Psikolojik Değerlendirme Nedir" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
