Yeme Davranışı Bozuklukları
Yeme Davranışı Bozuklukları
I. Zayıflık
Bireyin boy uzunluğuna ve yaşına göre vücut ağırlığının olması gereken aralığın altında kalmasıdır. Zayıf kişilerin vücut yağ oranı çok düşüktür, kas gücünde ciddi azalma söz konusudur.
Zayıflığa Sebep Olan Etmenler:
İştahın azalması,
Enerji harcamasının artması,
Besin öğelerinin emiliminde bozukluk (malabsorbsiyon),
Metabolizmada bozukluklar
Zayıf bireylerde metabolik hız ve enerji ihtiyacı artarken iştah ve besin alımı azalır, dolayısıyla vücut dokuları kullanılır ve bağışıklık sistemi zayıflar. Kas tonusunun azalmasına bağlı olarak baş dönmesi, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı görülür. Sindirim sisteminde bozukluk varsa besin alımı daha da zorlaşır, ayrıca zayıf bireylerde mide ve barsaklarda peptik ülser daha kolay gelişir.
Zayıflıkta Tedavi Yaklaşımı:
Zayıflığın nedenleri saptanmalı, herhangi bir hastalıktan kaynaklanıyorsa öncelikle onun tedavisi yapılmalı,
Bireyin beslenme alışkanlıkları ve besin tüketimi öğrenilmeli,
Olması gereken ağırlık saptanarak alınması gereken enerji hesaplanmalı,
Hacmi az ancak enerjisi ve besin değeri yüksek yiyecekler diyete eklenmeli,
Davranış değişikliğine gidilmeli,
Birey acıkmamış olsa dahi öğün atlamamalı, öğün saatleri düzenli olmalı,
Fiziksel aktivite mümkünse azaltılmalı,
Fiziksel aktivite düzeyleri çok yüksek olanlara ana ve ara öğünlerde ek besinler önerilmeli,
Özellikle B1 vitamini (tiamin) iştahı artırıcı ve sindirime yardımcı olduğu için diyete takviye olarak (malt özü) verilebilir.
II. Anoreksia Nervoza
Yemeği tiksinerek reddetme sonucu bireyin aşırı zayıflama durumudur. Orta ve yüksek sosyo-ekonomik gruplarda daha sık görülür. Atletlerde, sporcularda ve mankenlerde görülme oranı diğer insanlara göre daha yüksektir. Ayrıca erkeklere göre kadınlarda daha sık rastlanan bir hastalıktır.
Anoreksiaya Sebep Olan Etmenler:
Ergenin psikoseksüel bozuklukları
Kadın cinselliğinin reddi
Anne – baba kaybı
Kişilik bozukluğu, cinsel çekiciliği kabul etmeme, cinsellikten uzaklaşma gibi bireysel problemler
Ailede yeme davranışı bozukluğu, alkolizm veya ruhsal bozukluk, şişmanlık hikayesi gibi ailesel veya kalıtımsal problemler
Anoreksia Nervoza Tanı Kriterleri:
Kişi yaş ve boya göre normal ağırlığını sürdürmeyi reddediyorsa
Yaş ve boya göre beklenen ağırlığın %85 veya daha azına sahipse
Düşük vücut ağırlığının tehlikelerini inkâr ediyorsa
Şişmanlık düşüncesi onu ürkütüyorsa
Normalin altında bir ağırlığa sahip olduğu halde kilo alma veya şişmanlama ile ilgili yoğun korku duyuyorsa bu kişiye Anoreksia Nervoza tanısı konabilir
Mutlaka klinik bulgular değerlendirilmelidir (psikolojik, fiziksel ve biyokimyasal veriler)
Beslenme Öyküleri:
Karbonhidrat içerikli besinleri terk ederler,
Düşük enerjili – su oranı yüksek yiyecekler tercih ederler,
Laksatif ve diüretikleri kullanırlar,
Açlık ağrılarından zevk alırlar, çünkü bu durum onların besinlere karşı koyabilme ve vücudunu kontrol edebilme göstergeleridir,
Başlangıçta açlık duygusu vardır ancak, giderek azalır ve kaybolur,
Başlangıçta aç kalmayan Anoreksik bireyler yemek yer ve pişman olurlar, isteyerek kusmaya başlar veya laksatif kullanırlar,
Anoreksik bireyler yemeklerle ve yemek pişirme ile çok ilgilidirler, başkaları için güzel yemekler yapar ve kendileri yemezler.
Anoreksia Nervozada Tedavi Yaklaşımı:
Psikolojik, medikal ve beslenme tedavisi birlikte uygulanmalıdır.
Yatak istirahati
Psikoterapi
İlaç tedavisi
Davranış değişikliği tedavisi
Yeterli ve dengeli beslenme tedavisi
Davranış değişikliğine yönelik bireye ve aileye uzun süreli beslenme eğitimi verilmelidir.
III. Bulimia Nervoza
Genellikle normal ağırlıktaki genç kadınlarda görülen yeme nöbetleri şeklinde tekrarlayan bir hastalıktır. Bulimialı hastalar normal ağırlıkta, şişman veya aşırı zayıf olabilirler. Bulimia Nervozaya, Kronik Anoreksia Nervoza da denilebilir.
Bulimiaya Sebep Olan Etmenler:
Psikolojik faktörler; anne-çocuk ilişkisi, cinsellik
Sosyo-kültürel faktörler; yemek yeme anormallikleri, güzellik anlayışı
Biyolojik faktörler; seratonin yapımında bozukluk
Bulimia Nervoza Tanı Kriterleri:
Yineleyen aşırı yeme nöbetleri,
Nöbet sırasında yediklerini kontrol edememe duygusu,
Nöbet sırasında aşırı besin alımı ve çok hızlı tüketme durumu,
Ağırlık artışını önlemek için kusma, müshil, laksatif veya diüretik kullanımı, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi nöbetleri telafi edecek davranışlar,
Kendini değerlendirmede beden biçimi ve ağırlığının anlamsız ölçüde önem taşıması bulimia nervozanın belirgin tanı ölçütleridir
Mutlaka klinik bulgular değerlendirilmelidir (psikolojik, fiziksel ve biyokimyasal veriler)
Bulimia Nervozada Tedavi Yaklaşımı:
Psikolojik, medikal ve beslenme tedavileri birlikte uygulanmalıdır.
Bireye uygun ağırlığın düşündüğü değil olması gereken ağırlık olduğu anlatılmalı,
Bireyin güveni ve beden ağırlığı uyumu sağlanmalı,
Yediklerini kusarak çıkarmanın uzun vadede akıllıca bir yöntem olmadığı ve doğuracağı sağlık sorunları vurgulanmalı
Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılmalı,
Karbonhidratlı besinler azaltılmalı,
Laksatif ve diüretik kullanma alışkanlığı bıraktırılmalıdır.
IV. Tıkanırcasına Yeme Hastalığı (Binge Eating Disorders)
Bireyin her zaman aşırı ve düzensiz yemek yemesi bir hastalıktır. Çoğu insan bu problemle birlikte obezite ile de karşı karşıyadır. Bu hastalık sadece şişmanlarda değil normal ağırlıktaki kişilerde de görülebilir. Tıkanırcasına yeme hastalığı tekrarlayan ataklar şeklinde görülmektedir. Atak sırasında kişi yemeyi durduramaz ve ne kadar yediğini kontrol edemez. Alınan besin miktarı birçok kişinin benzer koşullarda aldığı besin miktarından belirgin bir şekilde fazladır.
Tıkanırcasına yeme hastalığı kadınlarda erkeklerden daha fazla görülür. Hastalık beyaz ırkta siyah ırka göre daha yaygındır.
Hastalığın nedenlerinin geçmişte yaşanmış üzüntüler olduğu düşünülmektedir. Ayrıca; kişi üzüntü, sıkıntı ve güvensizliklerini örtmek için fazla yemeye meyilli olabilir.
Atak Esnasındaki Kontrol Kaybının Göstergeleri;
Normalden daha hızlı yeme
Rahatsızlık hissedene kadar yeme
Açlık hissedilmemesine rağmen aşırı yeme
Aşırı miktarda yediği için yalnız yemeyi tercih etme
Aşırı yemek yedikten sonra depresyon, kendinden nefret etme veya suçluluk hissi
Ataklar ardından belirgin bir şekilde üzüntü duyma
Tıkanırcasına Yeme Hastalığında Tedavi Yaklaşımı:
Düşünce – kavrama terapileri; bireyle konuşarak veya onu gözlemleyerek ne yediği öğrenilir ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları düzeltilir
Kişisel psikoterapi; aile ve arkadaş ilişkilerine ve bu alandaki sorunlarına bakılarak tedaviye çalışılır
Beslenme tedavisi; profesyonel diyetin güçlü bir destek sağladığı görülmüştür
Diğer insanlara göre daha az ağırlık kaybederler ve daha hızlı geri alırlar
Tıkanırcasına yeme hastalığı olanlar doğru besin öğelerini alamadıkları için diyabet, hipertansiyon, kolesistit gibi başka sağlık problemleri de yaşayabilirler.
V. Strese Bağlı Gece Yeme Hastalığı
Gün boyu süren iştahsızlığı takiben uykusuzluk ve iştahın gece artması ile karakterize olan Gece Yeme Hastalığı aşırı strese karşı vücudun verdiği bir yanıttır. Bu kişilerdeki stres hormonu salınımı normal kişilerden daha fazladır. Gün boyu çok yoğun bir şekilde stres altındaki kişinin, stres unsuru ortadan kalkınca vücut buna farklı tepkiler vermeye başlar. Bu olay kortizolün salındığı böbrek üstü bezleri ile açlık-tokluk merkezi olan hipotalamus arasındaki ilişkinin kontrolden çıkması ile oluşur.
Gün boyu yediklerinin yarısından fazlasını akşam saat 8’den sonra yer ve gece en az 1 kez yemek için uyanırlar,
Gece yeme riskini en aza indirmek için bu kişilere yatmadan yarım saat önce protein ve karbonhidrattan zengin olan süt ve süt ürünleri tüketmeleri önerilir,
Bu hastalarda uyku düzenleyici, antidepresan veya melatonin içeren ilaçlar kullanılabilir.
Uzm.Dyt.Özge KARAARSLAN
I. Zayıflık
Bireyin boy uzunluğuna ve yaşına göre vücut ağırlığının olması gereken aralığın altında kalmasıdır. Zayıf kişilerin vücut yağ oranı çok düşüktür, kas gücünde ciddi azalma söz konusudur.
Zayıflığa Sebep Olan Etmenler:
İştahın azalması,
Enerji harcamasının artması,
Besin öğelerinin emiliminde bozukluk (malabsorbsiyon),
Metabolizmada bozukluklar
Zayıf bireylerde metabolik hız ve enerji ihtiyacı artarken iştah ve besin alımı azalır, dolayısıyla vücut dokuları kullanılır ve bağışıklık sistemi zayıflar. Kas tonusunun azalmasına bağlı olarak baş dönmesi, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı görülür. Sindirim sisteminde bozukluk varsa besin alımı daha da zorlaşır, ayrıca zayıf bireylerde mide ve barsaklarda peptik ülser daha kolay gelişir.
Zayıflıkta Tedavi Yaklaşımı:
Zayıflığın nedenleri saptanmalı, herhangi bir hastalıktan kaynaklanıyorsa öncelikle onun tedavisi yapılmalı,
Bireyin beslenme alışkanlıkları ve besin tüketimi öğrenilmeli,
Olması gereken ağırlık saptanarak alınması gereken enerji hesaplanmalı,
Hacmi az ancak enerjisi ve besin değeri yüksek yiyecekler diyete eklenmeli,
Davranış değişikliğine gidilmeli,
Birey acıkmamış olsa dahi öğün atlamamalı, öğün saatleri düzenli olmalı,
Fiziksel aktivite mümkünse azaltılmalı,
Fiziksel aktivite düzeyleri çok yüksek olanlara ana ve ara öğünlerde ek besinler önerilmeli,
Özellikle B1 vitamini (tiamin) iştahı artırıcı ve sindirime yardımcı olduğu için diyete takviye olarak (malt özü) verilebilir.
II. Anoreksia Nervoza
Yemeği tiksinerek reddetme sonucu bireyin aşırı zayıflama durumudur. Orta ve yüksek sosyo-ekonomik gruplarda daha sık görülür. Atletlerde, sporcularda ve mankenlerde görülme oranı diğer insanlara göre daha yüksektir. Ayrıca erkeklere göre kadınlarda daha sık rastlanan bir hastalıktır.
Anoreksiaya Sebep Olan Etmenler:
Ergenin psikoseksüel bozuklukları
Kadın cinselliğinin reddi
Anne – baba kaybı
Kişilik bozukluğu, cinsel çekiciliği kabul etmeme, cinsellikten uzaklaşma gibi bireysel problemler
Ailede yeme davranışı bozukluğu, alkolizm veya ruhsal bozukluk, şişmanlık hikayesi gibi ailesel veya kalıtımsal problemler
Anoreksia Nervoza Tanı Kriterleri:
Kişi yaş ve boya göre normal ağırlığını sürdürmeyi reddediyorsa
Yaş ve boya göre beklenen ağırlığın %85 veya daha azına sahipse
Düşük vücut ağırlığının tehlikelerini inkâr ediyorsa
Şişmanlık düşüncesi onu ürkütüyorsa
Normalin altında bir ağırlığa sahip olduğu halde kilo alma veya şişmanlama ile ilgili yoğun korku duyuyorsa bu kişiye Anoreksia Nervoza tanısı konabilir
Mutlaka klinik bulgular değerlendirilmelidir (psikolojik, fiziksel ve biyokimyasal veriler)
Beslenme Öyküleri:
Karbonhidrat içerikli besinleri terk ederler,
Düşük enerjili – su oranı yüksek yiyecekler tercih ederler,
Laksatif ve diüretikleri kullanırlar,
Açlık ağrılarından zevk alırlar, çünkü bu durum onların besinlere karşı koyabilme ve vücudunu kontrol edebilme göstergeleridir,
Başlangıçta açlık duygusu vardır ancak, giderek azalır ve kaybolur,
Başlangıçta aç kalmayan Anoreksik bireyler yemek yer ve pişman olurlar, isteyerek kusmaya başlar veya laksatif kullanırlar,
Anoreksik bireyler yemeklerle ve yemek pişirme ile çok ilgilidirler, başkaları için güzel yemekler yapar ve kendileri yemezler.
Anoreksia Nervozada Tedavi Yaklaşımı:
Psikolojik, medikal ve beslenme tedavisi birlikte uygulanmalıdır.
Yatak istirahati
Psikoterapi
İlaç tedavisi
Davranış değişikliği tedavisi
Yeterli ve dengeli beslenme tedavisi
Davranış değişikliğine yönelik bireye ve aileye uzun süreli beslenme eğitimi verilmelidir.
III. Bulimia Nervoza
Genellikle normal ağırlıktaki genç kadınlarda görülen yeme nöbetleri şeklinde tekrarlayan bir hastalıktır. Bulimialı hastalar normal ağırlıkta, şişman veya aşırı zayıf olabilirler. Bulimia Nervozaya, Kronik Anoreksia Nervoza da denilebilir.
Bulimiaya Sebep Olan Etmenler:
Psikolojik faktörler; anne-çocuk ilişkisi, cinsellik
Sosyo-kültürel faktörler; yemek yeme anormallikleri, güzellik anlayışı
Biyolojik faktörler; seratonin yapımında bozukluk
Bulimia Nervoza Tanı Kriterleri:
Yineleyen aşırı yeme nöbetleri,
Nöbet sırasında yediklerini kontrol edememe duygusu,
Nöbet sırasında aşırı besin alımı ve çok hızlı tüketme durumu,
Ağırlık artışını önlemek için kusma, müshil, laksatif veya diüretik kullanımı, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi nöbetleri telafi edecek davranışlar,
Kendini değerlendirmede beden biçimi ve ağırlığının anlamsız ölçüde önem taşıması bulimia nervozanın belirgin tanı ölçütleridir
Mutlaka klinik bulgular değerlendirilmelidir (psikolojik, fiziksel ve biyokimyasal veriler)
Bulimia Nervozada Tedavi Yaklaşımı:
Psikolojik, medikal ve beslenme tedavileri birlikte uygulanmalıdır.
Bireye uygun ağırlığın düşündüğü değil olması gereken ağırlık olduğu anlatılmalı,
Bireyin güveni ve beden ağırlığı uyumu sağlanmalı,
Yediklerini kusarak çıkarmanın uzun vadede akıllıca bir yöntem olmadığı ve doğuracağı sağlık sorunları vurgulanmalı
Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılmalı,
Karbonhidratlı besinler azaltılmalı,
Laksatif ve diüretik kullanma alışkanlığı bıraktırılmalıdır.
IV. Tıkanırcasına Yeme Hastalığı (Binge Eating Disorders)
Bireyin her zaman aşırı ve düzensiz yemek yemesi bir hastalıktır. Çoğu insan bu problemle birlikte obezite ile de karşı karşıyadır. Bu hastalık sadece şişmanlarda değil normal ağırlıktaki kişilerde de görülebilir. Tıkanırcasına yeme hastalığı tekrarlayan ataklar şeklinde görülmektedir. Atak sırasında kişi yemeyi durduramaz ve ne kadar yediğini kontrol edemez. Alınan besin miktarı birçok kişinin benzer koşullarda aldığı besin miktarından belirgin bir şekilde fazladır.
Tıkanırcasına yeme hastalığı kadınlarda erkeklerden daha fazla görülür. Hastalık beyaz ırkta siyah ırka göre daha yaygındır.
Hastalığın nedenlerinin geçmişte yaşanmış üzüntüler olduğu düşünülmektedir. Ayrıca; kişi üzüntü, sıkıntı ve güvensizliklerini örtmek için fazla yemeye meyilli olabilir.
Atak Esnasındaki Kontrol Kaybının Göstergeleri;
Normalden daha hızlı yeme
Rahatsızlık hissedene kadar yeme
Açlık hissedilmemesine rağmen aşırı yeme
Aşırı miktarda yediği için yalnız yemeyi tercih etme
Aşırı yemek yedikten sonra depresyon, kendinden nefret etme veya suçluluk hissi
Ataklar ardından belirgin bir şekilde üzüntü duyma
Tıkanırcasına Yeme Hastalığında Tedavi Yaklaşımı:
Düşünce – kavrama terapileri; bireyle konuşarak veya onu gözlemleyerek ne yediği öğrenilir ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları düzeltilir
Kişisel psikoterapi; aile ve arkadaş ilişkilerine ve bu alandaki sorunlarına bakılarak tedaviye çalışılır
Beslenme tedavisi; profesyonel diyetin güçlü bir destek sağladığı görülmüştür
Diğer insanlara göre daha az ağırlık kaybederler ve daha hızlı geri alırlar
Tıkanırcasına yeme hastalığı olanlar doğru besin öğelerini alamadıkları için diyabet, hipertansiyon, kolesistit gibi başka sağlık problemleri de yaşayabilirler.
V. Strese Bağlı Gece Yeme Hastalığı
Gün boyu süren iştahsızlığı takiben uykusuzluk ve iştahın gece artması ile karakterize olan Gece Yeme Hastalığı aşırı strese karşı vücudun verdiği bir yanıttır. Bu kişilerdeki stres hormonu salınımı normal kişilerden daha fazladır. Gün boyu çok yoğun bir şekilde stres altındaki kişinin, stres unsuru ortadan kalkınca vücut buna farklı tepkiler vermeye başlar. Bu olay kortizolün salındığı böbrek üstü bezleri ile açlık-tokluk merkezi olan hipotalamus arasındaki ilişkinin kontrolden çıkması ile oluşur.
Gün boyu yediklerinin yarısından fazlasını akşam saat 8’den sonra yer ve gece en az 1 kez yemek için uyanırlar,
Gece yeme riskini en aza indirmek için bu kişilere yatmadan yarım saat önce protein ve karbonhidrattan zengin olan süt ve süt ürünleri tüketmeleri önerilir,
Bu hastalarda uyku düzenleyici, antidepresan veya melatonin içeren ilaçlar kullanılabilir.
Uzm.Dyt.Özge KARAARSLAN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yeme Davranışı Bozuklukları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Özge KARAARSLAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Özge KARAARSLAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
anoreksia, bulimia, yeme davranışı, yeme problemleri, gece yeme hastalığı, yeme davranışı bozukluğu, yeme bozukluğu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
