2007'den Bugüne 92,307 Tavsiye, 28,219 Uzman ve 19,976 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Öğrenmenin İlkeleri ve Psikolojinin Alt Alanları
MAKALE #12883 © Yazan Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN | Yayın Temmuz 2014 | 7,679 Okuyucu
“Öğrenme İlkeleri”
İçindekiler
Öğrenme Nedir?
Klasik Koşullanma - Pavlov
Edimsel Koşullanma- Skinner
Bilişsel Öğrenme - Tolman
ÖĞRENME NEDİR?
Öğrenme tekrar ve yaşantılar sonucu davranışlarda meydana gelen oldukça kalıcı bir değişmedir.
Öğrenmede Uyarıcı - Tepki İlişkisi
UYARICI NEDİR?
Uyarıcı, fiziksel çevrede, duyu organını harekete geçiren herhangi bir nesne, enerji ya da enerji değişmesidir.
TEPKİ NEDİR?
Tepki ise organizmanın bir uyaran karşısında gösterdiği herhangi bir bedensel, zihinsel ya da duygusal bir davranıştır.
Uyarıcı - tepki ilişkileri iki temel süreçten bir tanesi ile açıklanmaktadır.
Uyarıcı, tepkiden önce gelir. Örneğin açlıktan doğan bir uyarı, çocuğun ağlama tepkisine yol açabilir. Derste zilin çalması uyarıdır, sınıfı terk etme ise tepkidir.
Bazen tepki uyarı öncesi oluşur. Örneğin acıkan bir bebek ağlayarak uyarısını gösterir, çok kısa bir süre içinde, ağlamanın yetişkinin dikkatini çekeceğini öğrenir. Bu yüzden bebek, yetişkinin dikkatini çekmek, onu etkilemek için ağlama uyarısını kullanmayı öğrenir.
KLASİK KOŞULLANMA - PAVLOV
Uyarımla ilgili çalışma, bir psikolog tarafından değil de bir Rus fizyoloğu olan İvan Pavlov (1849-1936) tarafından yapılmıştır.
Laboratuvarda hazımsızlık çalışmaları yapan Pavlov, köpeklere et verildiği zaman, ürettikleri salya miktarını ölçmek istedi.
Pavlov, bir köpeğin et tozu püskürtmeden önce zil çalmış ve hemen ardından köpeğin ağzına et tozu püskürtmüştür. Önceleri köpek zil sesini duyunca salya salgı lamamıştır. Köpeğe zil sesinden sonra yemek verilme işlemi tekrarlanınca köpek geçirdiği bir yaşantı sonucu zil sesi ile yiyecek arasında bir bağlantı kurmuştur. Zil sesi bir bakıma yiyeceğin yerine geçmiş ve yiyeceğin uyandırdığı tepkiyi uyandırmıştır. Pavlov'un yaptığı bu araştırmaya klasik koşullanma adı verilmiştir.
Koşulsuz Uyarıcı
Koşulsuz uyarıcı, her zaman aynı tepkisel davranımı uyandıran uyarıcılardır.
Deneyde et tozu koşulsuz uyarıcı.
Koşullu Uyarıcı
Koşullu uyarıcı, öğrenilmiş olan bir uyarıcıdır.
Zil sesi bu deneyde koşullu uyarıcıdır.
Sigara içmekte de bir koşullanma olabilir mi?
Pavlov koşullu öğrenme konusunda dört önemli gelişme
Genelleme
Ayırdetme
Söndürme
Kendiliğinden geri gelme.
Genelleme
Psikologlar, iki ya da daha fazla uyarıcıya, hayvanların aynı biçimde tepki gösterdiğini görmüşlerdir. Bu bir genellemedir.
Çalan tüm zil seslerine aynı tepkiyi gösterme.
Ayırdetme
Genellemenin tam tersidir. Yani çalan zil seslerinden et tozu verileni ayırtetme ve salya tepkisi göstermesi.
Söndürme
Psikologlar, söndürmeyi, işlemler sonucunda koşullanmış davranımda görülen zayıflama olarak tanımlar.
Kendiliğinden Geri Gelme
Yani söndürülmüş bir koşullu davranımda zaman içinde görülen artışa kendiliğinden geri gelme diyoruz.
Bu daha çok, terkedilmiş zararlı ve tehdit edici davranışları olan insanlarda daha sık görülür. Birkaç yıl sonra, eski alışkanlıklar bir uyarıcı ile birlikte tekrar ortaya çıkar.
Edimsel koşullanma
Psikolog B.F.Skinner edimsel koşullanma kuramını ortaya koymuştur.
Edimsel koşullanma ödüle götüren ya da cezadan kurtaran bir davranışın yapılmasını öğretmektir.
Edimsel koşullanma deneyi
Aç bir fare, bir deney kafesi içine bırakılır. Bu sırada raslantı sonucu kafesin içindeki mandala dokunur ve kafesin altındaki kaba yiyecek düşer. Fare yiyeceği yer ve böylece ödüllenmiş olur. Bundan sonra tekrar tekrar aynı yere bırakılan fare, daha kısa zamanda mandala dokunur. Başlangıçta gelişigüzel davranış gösteren fare bir sonraki deneyde mandala daha çabuk yaklaşmaya başlar ve en sonunda da doğrudan doğruya mandala basıp yiyeceği elde eder. Böylece öğrenilmiş bir "edim", yani davranış oluşur.
Olumlu ve olumsuz pekiştirme nedir?
Olumlu pekiştiriciler, verildiği zaman davranışın ortaya çıkma olasılığı fazladır. Örneğin su, yiyecek, övgü gibi.
Olumsuz pekiştiriciler, ortadan kaldırıldığı, yada verilmediği zaman davranışın ortaya çıkma olasılığı fazladır. Örneğin elektrik şoku, aşırı gürültü gibi.
Öğrenmede Ödül mü etkili Ceza mı?
Ödül cezaya göre 6 kat daha etkilidir. Ödülendirilen davranış pekişir.
Skinner'e göre davranışlar, hem olumlu hem de olumsuz pekiştiriciler ile belli bir biçime sokulabilir. Skinner, buna "biçimlendirme" diyor. Bir edim ne kadar çabuk ödüllendirilirse o kadar sağlam olarak benimsenmektedir.
Başarı ile ödül arasındaki süre uzarsa ne olur?
Başarı ile ödül arasındaki süre uzarsa buna "ödülün gecikmesi" denir. Aradan ne kadar çok zaman geçerse koşullanmanın etkisi de o kadar azalır.
Ödüllendirmenin dört biçimi vardır
Belli Aralıklı Ödüllendirmeler
Belli Oranlarda Ödüllendirmeler
Değişik Aralıklı Ödüllendirmeler
Değişik Oranlı Ödüllendirmeler
Belli Aralıklı Ödüllendirmeler
Bu tür ödüllendirmelerde, ödüllendirilen başarılı davranışlar arasında, belli zaman aralıklarının bulunması gerekir. Örneğin, her gün bir kere ödüllendirme gibi.
Belli Oranlarda Ödüllendirmeler
Burada belli zaman aralığı yerine, belli oranlarda ödül verilir. Örneğin, her davranıştan sonra ödül verme gibi.
Değişik Aralıklı Ödüllendirmeler
Başarılı davranışların ödüllenmesi için belirli zamanlar yerine değişik zamanlar seçilir. Örneğin, 10 dakika sonra, 5 dakika sonra, 3 dakika sonra, ödül verme gibi.
Değişik Oranlı Ödüllendirmeler
Bazen 3, bazen 5, bazen de 7 başarıya ödül verilir. Ödül sonrasında çalışma açısından bir duraklama söz konusu değildir. Çünkü kişi, ödülün ne zaman verileceğini kestiremez ve çalışmaya devam eder.
Ceza, davranışı değiştirmede gerçekten etkin bir yol mudur?
Cezalandırmanın sakıncalarını gözönünde bulundurarak etkin öğrenme durumları yaratılabilir. Bunlardan birkaçı aşağıda sıralanmıştır.
Cezalandırılan davranışın yanında, yapılması istenen davranışın ne olduğu anlatılmalı
ve istenen davranış meydana geldiğinde bu ödüllendirilmelidir,
Ceza verilmeden önce bireyin uyarılması gerekir,
Bir davranış cezalandırıldığında bunun nedeni bireye açık seçik anlatılmalıdır,
Ceza, istenmeyen davranış her ortaya çıkışında tutarlı bir biçimde uygulanmalıdır.
Bilişsel Öğrenme Kuramları
Bilişsel süreçleri incelemektedir.
Bellek süreçleri
Dikkat
Algı hatırlama
Beklenti
İnanç
Zeka gibi kavramları araştırmaktadır.
Başlıca araştırmacısı
Tolmandır.
Tolman deneylerinde farelerin bilişsel harita yolu ile öğrendiğini ispatlamaya çalıştı ve latent (gizil) öğrenme kavramını ortaya attı.
Gizil öğrenme, öğrenme sürecinin deney yapılırken kendini göstermediği, fakat daha sonraki bir anda öğrenilen davranışın ortaya çıktığı durumlara verilen addır.
İNSAN DAVRANIŞLARINI AÇIKLAMADA DEĞİŞİK YAKLAŞIM TÜRLERİ
YAKLAŞIMLAR
Birbirleri ile ilgisiz değildir.
Ortak yanlar ve kesişme noktaları vardır.
Biri “doğru” diğeri “yanlış” değildir.
Davranışın ne olduğuna ve amaca göre “uygun” açıklama vardır.
Nörobiyolojik Yaklaşım
Fizyolojik
Nörolojik Süreçler Davranış
Davranışsal Yaklaşım
Uyarıcı Tepki(Davranış)
Bilişsel Yaklaşım
Beklentiler
Amaçlar
Fenomenolojik Yaklaşım
Kendini ve dış dünyayı öznel algısı, yaşantısı Davranış
Psikolojinin Tanımı
İlk Tanım;İnsan zihninin incelenmesi(felsefenin etkisi)
John B.Watson;Gözlenebilen davranışların bilimsel incelenmesi
(Davranışcılığın başlangıcı; deneysel yöntem)
Çağdaş Tanım;(Bilgi işleme süreçleride kapsanır)
Davranışı ve davranışın altında yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen,çalışma alanı
PSİKOLOJİNİN ALANLARI

Deneysel Psikoloji
Belirli davranışı etkileyen çevre koşullarını ve uyarıcıları ayrıntılı bir biçimde tanımlayıp ölçerek, uyarıcının hangi davranışı, nasıl ne derece etkilediğini bulmayı amaçlar.
Fizyolojik Psikoloji
Biyolojik süreçlerle davranış arasındaki ilişkiyi inceler.
Gelişimsel psikoloji
Bireyin kronolojik yaşıyla onun davranışının türü arasındaki ilişkiyi inceler.
Kişilik Psikolojisi
Bireyin kendine özgü davranış, düşünme ve duygu biçimleriyle ilgilenir.
Sosyal Psikoloji
Bireylerin birbirleriyle etkileşimini inceler.
Bilişsel psikoloji
Algılama, düşünme, hatırlama ve unutma, problem çözme ve dil davranışların altında yatan süreçlerle ilgilenir.
Klinik ve danışmanlık Psikolojisi
Bireye düşünsel, duygusal ve davranışsal düzeyde yardımcı olmak, çevresi ile daha uyumlu ilişkiler kurmasını sağlamak amacındadır.Bireylerin yaşamlarıyla ilgili kararları vermelerini, yeteneklerini arkaya çıkarmaya yardımcı olur.
Okul ve eğitim Psikolojisi
Psikoloji biliminin bilgileri çerçevesinde okul ortamını ve eğitim süreçlerini, en etkin düzeye getirmeyi amaçlar.
Endüstri Psikolojisi
Belirli bir işe en uygun kişiyi, veya belirli bir kişiye en uygun işi seçmek ; çalışan bireylerin işten doyum almalarını sağlamak, üretimde verimlilik düzeyini artırabilmeyi amaçlar.
YENİ GELİŞEN PSİKOLOJİ ALANLARI
Adalet Psikolojisi
İnfaz sisteminin verilmediği hapishane koşullarını inceler.
Çevre Psikolojisi
Bireyin veya grubun davranışlarını etkileyen çevresel değişkenleri inceler.
Spor Psikolojisi
Kişilik, motivasyon
Sağlık Psikolojisi
Tıpta medikal modelden Biyopsikososyal modele geçişle görev tanımı giderek genişlemektedir.
Aşagıdaki davranış değişikliklerini amaçlar
1-sağlığı korumak
2-Sağlığı geliştirici davranış ve yaşam biçimlerini desteklemek
3-Hastalıktan korunmak ve hızlı iyileşme
4-Sağlık bakım sistemlerinin işlerlik ve verimlilik kazandırmak
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Öğrenmenin İlkeleri ve Psikolojinin Alt Alanları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Kamil ERTEKİN Fotoğraf
Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN
Denizli
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi36 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Kamil ERTEKİN'in Yazıları
► Çoklu Zeka / Öğrenmenin Sekiz Biçimi Psk.Büşra YURTSEVER
► Psikolojinin Anahtarı Psk.Doğancan DURSUN
► Psikolojinin Önemi ve Terapinin Faydaları ÇOK OKUNUYOR Psk.Dnş.Büşra UYSAL
► Çocuk Gelişiminin Temel İlkeleri Psk.Dnş.Semra KESKİN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,976 uzman makalesi arasında 'Öğrenmenin İlkeleri ve Psikolojinin Alt Alanları' başlığıyla benzeşen toplam 34 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Öfke Yönetimi Ekim 2014
► Psikolojik Stress Eylül 2014
► Dissosiyatif Bozukluklar Mayıs 2014
► Zeka Nedir? Nisan 2014
◊ Heyecan ve Uyarılma Ağustos 2014
◊ Kişilik Bozuklukları Mart 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:02
Top