Çocuklarda Öfke Krizleri
Alışveriş merkezlerinde oyuncak ya da şekerleme mağazalarının önünden geçerken kendini paralayan, yerden yere atan çocukları mutlaka görmüşsüzsünüzdür. Ya da yemek yememek için ağlama ve öfke krizlerine belki de sizin çocuğunuzda girmiştir. Bu nedenden dolayı, çocukların yaşadığı öfke krizlerinin nedenlerinden ve ailelerin böyle durumlarla karşılaştığında neler yapabileceğinden bahsetmek istiyorum.
Çocuklar neden öfke krizine girerler?
• Çocuklarda görülen öfke krizlerinin birçok nedeni olabilir. Çocukların öfke krizi yaşamasının nedenlerinden bir tanesi annenin gergin bir hamilelik geçirmiş olmasıdır. Hamileliği gergin geçen bir anne, çocuğuna hamilelik döneminden bir miras bırakır.
• Öfke krizlerinin bir diğer nedeni ise ailede öfke sorunu yaşayan ebeveynlerin olmasıdır. Ailede öfke sorunu yaşayan bir ebeveyn olması, çocukların öfkeli davranmayı öğrenmesine ve öfke davranışını model almasına neden olur.
• Çocukların öfke krizi yaşamasının bir diğer nedeni olarak tutarsız anne baba davranışları gösterilebilir. Çocuğa karşı davranışlarda anne babanın arasında bir uyuşmazlık ve farklılık olması çocuğun öfke krizlerini tetikleyebilmektedir. Örneğin annenin koyduğu bir kurala babanın özen göstermemesi çocuğunuzun yaşadığı ya da yaşayacağı öfke krizlerini tetikleyecektir.
• Çocukların öfke göstermesi bazen çocuğun ilgi istediğinin de bir belirtisi olabilir. Olumlu davranışlarla ilgi bulamayan çocuk, öfke göstererek ilgi çekmeyi deneyebilir.
Öfke krizinde olan bir çocuğa nasıl yaklaşmalı?
• Öfke krizlerini önlemenin yolu; öfkeye neden olan durumları ortadan kaldırmaktır. Bunun için öfkenin nedenini ortaya çıkarmak ilk adım olmalıdır.
• Çocuğa karşı ebeveynlerin tutumları ve davranışları tutarlı olmalıdır. Ebeveynler arası yaşanan tutarsızlıklara izin verilmemelidir çünkü anne-baba davranışlarındaki tutarsızlıklar çocuğa şu mesajı vermektedir: “Annem hayır demiş olabilir ama babam mutlaka yapacaktır”.
• Gelişimi itibariyle henüz beceremediği davranışlarda çocuk eleştirilmemeli, dalga geçilmemeli ve başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır. Örneğin; “Hiç güzel boyayamamışsın, bir daha yap” ya da “Bak arkadaşın senden daha güzel boyamış” gibi ifadeler kullanmak doğru olmayacaktır. Çocuklara kendine güveni sağlanmalı ve onlara destek olunmalıdır.
• Öfke krizi anında çocuğa öfkeli davranılmamalıdır, öfke krizleri sakin karşılanmalıdır. Kriz anında çocuğa mantıklı açıklamalar yapmaya çalışmak çocuğun krizini artırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
• Çocuktan yapması ya da yapmaması gereken davranışlar kriz anında değil, sakin olduğu bir zamanda anlatılmalıdır. Çocuklar kriz anında sizin söylediklerini duymayacaklardır.
• Çocukların istediklerini öfke krizleri anında ya da öfke krizinin sonrasında sakinleşince de elde etmelerine izin verilmemelidir. Eğer öfke anında ya da sonrasında istekleri yerine getirilirse, çocuklar bir şey istediklerinde bu davranışlarını yine öfke ile destekleyecek ve öfke davranışları pekişecektir. Örneğin; çocuğunuz sizden çikolata istedi ve isteğini de elde edemeyince öfke ve ağlama krizine girdi. Böyle bir durumda çocuğunuzun sakinleşmesini beklemeli, sakinleştikten sonra onunla konuşmalı ve bu davranışından dolayı bugünlük bu hakkını kaybettiğini, yarın doğru davranışı sergilerse istediğini yapabileceğini belirtmelisiniz.
• Çocukların öfke krizi anlarında onlara özel ilgi göstermemek gerekir. Öncesinde ne işle meşgulseniz, o işe devam etmeniz en doğrusu olacaktır. Sakinleştiğinde çocuğunuzla ilgilenmeli ve ne istediğini sormalısınız. Eğer çocuğunuz öfkeli davranışlar göstermiyorsa, ona bu davranışından dolayı ilgi göstermek ve onu övmek doğru bir davranış olacaktır.
• Çocuğunuza öfkelenmenin doğal bir duygu olduğunu ve buna hakkı olduğunu söyleyebilirsiniz. Fakat bu yüzden konu ile ilgili fikrinizin değişmeyeceğini ve öfke nöbeti sona erdiğinde onun yanında olacağınızı söyleyebilirsiniz. Ve tabi ki bu konuda sonuna kadar kararlı durmak çok önemlidir.
Unutmamalısınız ki, çocukların öfkesine boyun eğildiği ya da istediği yerine getirildiği takdirde, öfkeli davranışlarının hem sıklığı hem de şiddeti artarak devam edecektir. Buradaki amacımız çocuklarımızın yaşadığı öfke krizlerini mümkün olduğu kadar azaltmak ve bu krizlerin en kısa sürede sonlanmasını sağlamak olmalıdır. Eğer öfke krizlerinin döngüsünden çıkamadıysanız mutlaka bir uzmandan bu konu ile ilgili bir danışmanlık almakta fayda olacaktır.
İlay AKTOPRAK
Uzm. Psikolog
Çocuklar neden öfke krizine girerler?
• Çocuklarda görülen öfke krizlerinin birçok nedeni olabilir. Çocukların öfke krizi yaşamasının nedenlerinden bir tanesi annenin gergin bir hamilelik geçirmiş olmasıdır. Hamileliği gergin geçen bir anne, çocuğuna hamilelik döneminden bir miras bırakır.
• Öfke krizlerinin bir diğer nedeni ise ailede öfke sorunu yaşayan ebeveynlerin olmasıdır. Ailede öfke sorunu yaşayan bir ebeveyn olması, çocukların öfkeli davranmayı öğrenmesine ve öfke davranışını model almasına neden olur.
• Çocukların öfke krizi yaşamasının bir diğer nedeni olarak tutarsız anne baba davranışları gösterilebilir. Çocuğa karşı davranışlarda anne babanın arasında bir uyuşmazlık ve farklılık olması çocuğun öfke krizlerini tetikleyebilmektedir. Örneğin annenin koyduğu bir kurala babanın özen göstermemesi çocuğunuzun yaşadığı ya da yaşayacağı öfke krizlerini tetikleyecektir.
• Çocukların öfke göstermesi bazen çocuğun ilgi istediğinin de bir belirtisi olabilir. Olumlu davranışlarla ilgi bulamayan çocuk, öfke göstererek ilgi çekmeyi deneyebilir.
Öfke krizinde olan bir çocuğa nasıl yaklaşmalı?
• Öfke krizlerini önlemenin yolu; öfkeye neden olan durumları ortadan kaldırmaktır. Bunun için öfkenin nedenini ortaya çıkarmak ilk adım olmalıdır.
• Çocuğa karşı ebeveynlerin tutumları ve davranışları tutarlı olmalıdır. Ebeveynler arası yaşanan tutarsızlıklara izin verilmemelidir çünkü anne-baba davranışlarındaki tutarsızlıklar çocuğa şu mesajı vermektedir: “Annem hayır demiş olabilir ama babam mutlaka yapacaktır”.
• Gelişimi itibariyle henüz beceremediği davranışlarda çocuk eleştirilmemeli, dalga geçilmemeli ve başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır. Örneğin; “Hiç güzel boyayamamışsın, bir daha yap” ya da “Bak arkadaşın senden daha güzel boyamış” gibi ifadeler kullanmak doğru olmayacaktır. Çocuklara kendine güveni sağlanmalı ve onlara destek olunmalıdır.
• Öfke krizi anında çocuğa öfkeli davranılmamalıdır, öfke krizleri sakin karşılanmalıdır. Kriz anında çocuğa mantıklı açıklamalar yapmaya çalışmak çocuğun krizini artırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
• Çocuktan yapması ya da yapmaması gereken davranışlar kriz anında değil, sakin olduğu bir zamanda anlatılmalıdır. Çocuklar kriz anında sizin söylediklerini duymayacaklardır.
• Çocukların istediklerini öfke krizleri anında ya da öfke krizinin sonrasında sakinleşince de elde etmelerine izin verilmemelidir. Eğer öfke anında ya da sonrasında istekleri yerine getirilirse, çocuklar bir şey istediklerinde bu davranışlarını yine öfke ile destekleyecek ve öfke davranışları pekişecektir. Örneğin; çocuğunuz sizden çikolata istedi ve isteğini de elde edemeyince öfke ve ağlama krizine girdi. Böyle bir durumda çocuğunuzun sakinleşmesini beklemeli, sakinleştikten sonra onunla konuşmalı ve bu davranışından dolayı bugünlük bu hakkını kaybettiğini, yarın doğru davranışı sergilerse istediğini yapabileceğini belirtmelisiniz.
• Çocukların öfke krizi anlarında onlara özel ilgi göstermemek gerekir. Öncesinde ne işle meşgulseniz, o işe devam etmeniz en doğrusu olacaktır. Sakinleştiğinde çocuğunuzla ilgilenmeli ve ne istediğini sormalısınız. Eğer çocuğunuz öfkeli davranışlar göstermiyorsa, ona bu davranışından dolayı ilgi göstermek ve onu övmek doğru bir davranış olacaktır.
• Çocuğunuza öfkelenmenin doğal bir duygu olduğunu ve buna hakkı olduğunu söyleyebilirsiniz. Fakat bu yüzden konu ile ilgili fikrinizin değişmeyeceğini ve öfke nöbeti sona erdiğinde onun yanında olacağınızı söyleyebilirsiniz. Ve tabi ki bu konuda sonuna kadar kararlı durmak çok önemlidir.
Unutmamalısınız ki, çocukların öfkesine boyun eğildiği ya da istediği yerine getirildiği takdirde, öfkeli davranışlarının hem sıklığı hem de şiddeti artarak devam edecektir. Buradaki amacımız çocuklarımızın yaşadığı öfke krizlerini mümkün olduğu kadar azaltmak ve bu krizlerin en kısa sürede sonlanmasını sağlamak olmalıdır. Eğer öfke krizlerinin döngüsünden çıkamadıysanız mutlaka bir uzmandan bu konu ile ilgili bir danışmanlık almakta fayda olacaktır.
İlay AKTOPRAK
Uzm. Psikolog
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Öfke Krizleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlay AKTOPRAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlay AKTOPRAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
