2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Tik Bozuklukları ve Tourette Sendromuna Bilişsel Davranışçı Terapilerle Müdahale
MAKALE #13165 © Yazan Psk.Dnş.Emine ÜRÜN | Yayın Eylül 2014 | 8,048 Okuyucu
ÇOCUKLARDA TİK BOZUKLUKLARI VE TOURETTE SENDROMUNA BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİLERLE MÜDAHALE

Tik bozuklukları, çocukluk çağında sıkça gözlemlenen nöropsikiyatrik bozukluklardan birisidir. Vücuttaki bir kas grubunun ani, kısa aralıklı, istemsiz veya yarı istemli, hızlı, amaçsız ve tekrarlayan hareketlerine tik adı verilir. Tikler sadece bir kas grubunu içeren bölgesel nitelikte olabileceği gibi birçok kas grubunun katılımıyla yaygın da olabilir. Tikler motor ve vokal tikler şeklinde olabilir. Ayrıca dışarıdan gözlenmeyen ya da duyulamayan duyusal tikler de vardır. Duyusal tikler cilt, kemikler, kaslar veya eklemlerde ağırlık, boşluk, gıdıklanma, soğuk, sıcak veya diğer duyumların yineleyici olarak hissedilmesidir. Yani çocuk tik hareketlerini yaptığı sırada, beyninden o hareketi yapması için yanlış bir komut almaktadır.

Tikler toplumda çok sık görülen davranışlardan biridir. Çocukların % 1’inde görülür.Tikler 5-6 yaşlarında ilk kez başlayıp 11-12 yaşlarında en yüksek orana ulaşır. Erkeklerde 4 kat daha fazla görülmektedir. Genellikle tikler baş, boyun ve üst ekstremitelere yerleşmişlerdir.Özellikle dikkat ve konsantrasyonun arttığı sırada tikler azalır, kaygı ve heyecanlarla artar.Tiklerin neden oluştuğu tam olarak aydınlatılamasa da, oluşumlarında beyindeki bazı anormalliklerin rol oynadığına dair güçlü kanıtlar vardır.Fakat çevresel etmenler de tikleri şiddetlendirebilir. Ani başlayan tikler PANDAS denen, streptokok enfeksiyonlarına bağlı gelişen bir bozukluk belirtisi de olabilir. Bu durumda da bir çocuk doktoru değerlendirmesi ve gerekiyorsa enfeksiyonun tedavi edilmesi gerekmektedir.

Tik bozukluklarını şu şekilde sınıflandırabiliriz:

1.Geçici tik bozukluğu (12 aydan kısa devam eder)
2. Kronik ses (vokal) tik bozukluğu (12 ay ve daha fazla bir süre devam ediyorsa )
3. Kronik hareket (motor) tik bozukluğu (12 ay ve daha fazla bir süre devam ediyorsa )
4. Tourette sendromu

TOURETTE SENDROMU NEDİR ?

Tourette Sendromu, motor tik adı verilen göz kırpma, omuz silkme baş sallama gibi tiklerle öksürme, aksırma boğaz temizleme gibi vokal tiklerin bir arada görüldüğü bir hastalık çeşididir. Bu hastalıkta tikler bir yıldan daha fazla süre devam eder ve hemen her gün birçok kez ortaya çıkar. Tikler zaman zaman yer değiştirebilir, şiddeti azalabilir veya artabilir.Hastalık genellikle göz kırpma, omuz silkme gibi basit bir tikle başlayabilir. Ancak tiklerin şiddeti ve çeşidi giderek artar. Tourette Sendromu’nun tanısal özellikleri arasında hareketle ilgili ve sesle ilgili tiklerin birlikte bulunması, bu tiklerin bir yıldan uzun süredir devam etmesi ve on sekiz yaşından önce başlaması yer alır.Tourette sendromunda, tiklerin yanı sıra başka diğer sorunlar da eşlik edebilir
Tourette Sendromunun görülme sıklığı yaklaşık 10.000'de 5'dir. Erkek çocuklarda kızlara oranla 2-3 kat daha fazla görülür. Başlangıç yaşı genellikle 5-7 yaş arasıdır. Yapılan araştırmalar hastalığın kalıtsal ve yapısal bir yönü olduğunu göstermektedir. Ailesinde tik bozukluğu olan kişiler Tourette Sendromu riski taşırlar.

Tourette Sendromu olan çocuklar toplum içine girmekten ve sosyal ortamlarda bulunmaktan genellikle kaçınabilirler.Tikleri nedeniyle alay edileceklerini düşünürler.Stresli durumlarda tiklerinin aratacağı korkusu ile kendilerinde gerginlik yaratan aktivitelerden kaçarlar. Utanma duygusu bazen o kadar yoğun olur ki evden dışarı çıkmak istemezler.Yaşadığı zorluklar nedeniyle çocukta çökkünlük belirtileri görülebilir.Böyle bir çocuğa, eleştirel yaklaşımlar ve suçlayıcı tutumlar, suçluluk ve utanç duygusunu daha da artırır.Tikler bazı durumlarda (baş döndürme, kafa atma, çimdikleme gibi) yaralanmalara ve deri sorunlarına neden olabilir.Tikler nedeniyle çocuğun okul hayatında sorunlar yaşanabilir. Bazen tikler çocuğun okuma ve yazmayı engelleyecek derecede ya da sınıfta diğer çocukların ders dinlemesine engel olacak şekilde ağır bir durumda seyredebilir.

Tourette hastalığının bazı hastalıklarla birlikte görülme ihtimali yüksektir. Bunlar;
• Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
• Saplantı-zorlantı bozukluğu
• Öğrenme bozuklukları
• Çökkünlük ve Duygu Durum Bozuklukları

Tourette Sendromu olan çocukların yaklaşık %50-60'ında saplantı sorununa da rastlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda iki hastalığın beyindeki benzer biyolojik mekanizmalardaki bozukluk ile oluştuğu fikri doğmuştur. Tiklerin yanı sıra saplantı ve bunu düşünceden atmak için oluşturulan zorlantılar (saplantı halindeki bir düşünceyi uzaklaştırabilmek için ortaya çıkan tekrarlar) çocuğun ve gencin hayatını oldukça zorlaştırır. Artık tiklerle birlikte saplantı ve zorlantılarla uğraşmak gerekmektedir. Zaman zaman tiklerle zorlantılar birbirlerine karışabilir ve neyin tik neyin zorlantı olduğunu ayırt etmek güç olabilir.


TİK BOZUKLUĞU VE TOURETTE SENDROMU OLAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNİN VE ÖĞRETMENLERİNİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER

Tik bozukluğu ve Tourette sendromu olan çocuklar, genellikle tiklerinin amaçsız ve rahatsız edici olduğu gerekçesiyle okulda ve evde sık sık uyarılır ve cezalandırılırlar. Tikler zaman zaman kaybolduğundan, çocuk tikleri kasıtlı yaptığı, istese engelleyebileceği şeklinde suçlanır ve sürekli baskı altında tutulur. Anne ve babalar tikli çocuklarına karşı endişe, utanma, öfke gibi karışık duygular besleyebilirler. Bu da tiklerin daha da artmasına sebep olabilir.

Tik bozukluğu olan bir öğrencinin öğretmeni, bu öğrencinin hayatında en etkili kişilerden birisidir. Yaşadığı bu sorundan dolayı bu öğrencilerin kendine güvenleri risk altındadır ve ortalama bir öğrenciden daha fazla pekiştirilmeye, olumlu geri bildirimlere, cesaretlendirilmeye ve güvene ihtiyaçları vardır. Öğrencinin okulda geçireceği kötü bir yıl, onun kendine güvenini ve özsaygısını zedeleyecek ve bunun telafisi çok güç olacaktır.
Tik bozukluğu yaşayan bir öğrencinin yaşayacağı en büyük sıkıntı, toplum tarafından anlaşılma ve kabul edilme güçlüğüdür. Bunun için öğretmenin yapacağı belki de tek önemli şey çocuğun sınıf ortamında arkadaşları kabul edilmesini sağlamak olacaktır. Bu sorunun ne olduğunu anlatmak ve kişisel farklılıklarıyla bireyleri kabul etmeyi vurgulamak çok faydalı olabilir.
Aileler ve öğretmenlerin şu konulara dikkat etmesi çocuğa çok faydalı olacaktır.
• Çocuğunuzu tikleri nedeniyle eleştirmeyiniz, suçlayıcı olmayınız
• Tikleri ceza ve eleştiri ile ortadan kaldıramazsınız. Bu nedenle tikleri olan çocuğunuza ancak onu anlayarak yardımcı olabilirsiniz.
• Hastalık hakkında bilgi edinmeye çalışınız.
• Çocuğunuz tikleri istemli bir çaba ile kısa bir süre durdurabilir. Bu sizi aldatmasın. Bir süre sonra tikler yeniden başlar. Çocuğun isteyerek tikleri kısa süre engelleyebilmesi onun tikleri isteyerek oluşturduğu ve isterse tiklerin olmayacağı anlamına gelmez. Bu nedenle tikleri yapmaması için çocuğunuzu zorlamayınız ve istersen tiklerini engelleyebilirsin sözünden kaçınınız.
• Tikleri olan bir çocuk sizden öncelikle yaşadığı sıkıntılı durumu anlamanızı bekler. Onun durumunu anladığınızı açıkça ifade ediniz ve desteğinizi hissetmesini sağlayınız.
• Çocuğunuzun olumlu özellikleri ve becerilerini ortaya çıkararak özgüvenini artırmaya yönelik çalışmalar yapın.

TİK BOZUKLUĞU VE TOURETTE SENDROMUNUN TEDAVİSİ VE BİLŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİLER
Tiklerin mutlaka tedavi edilmeleri gerekmez. Kişinin psiko sosyal işlevselliğinde sorun yaratması, belirgin bir sıkıntı ortaya çıkarması ya da tiklerin çok şiddetli olması gibi durumlarda tedavi gerekli olur. Tiklerin tedavisi, tiklerin durdurulması için çeşitli ilaç tedavileri veya terapi, beraberinde bulunabilen dikkat bozuklukları, dürtüsellik ve takıntıların ya da diğer psikiyatrik belirti ve bulguların tespiti ve tedavisini içerir. Öte yandan tik şiddetini artırabilen stres etmenleri ve kaygı odakları ve bazı çevresel etmenler de tespit edilip, kontrol edilmeye çalışılır. Tikler belirli süreler tutulabilse de, istemsiz olarak ortaya çıkan belirtilerdir. Bu nedenle, “Yapma!”, “Tut kendini!” gibi uyarılar genellikle çok kısa süre işe yarayabilir, ancak tik şiddetini ve tiklerle ilişkili sıkıntıyı arttırabilir. Bu nedenle gerekli tedavi yaklaşımlarının yanı sıra tedavinin bir parçası da mümkün olduğunca tikleri yok saymaya çalışmaktır.
Hastanın yaşı, hastalığın şiddeti ve seyrine göre tedavi yaklaşımları değişse de genelde aile danışmanlığı , ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapiler tedavide kullanılır. Bir kısım hastada tikler kısa süre sonra kendiliğinden geçerken diğer bir kısım hastada sürekli hal alır. Kaybolan tiklerin tekrarlama riski her zaman vardır.
Tourette hastalığında tedavisiz iyileşme yok gibidir. Tedaviden alınan sonuçlar hastadan hastaya değişse de olumlu sonuç alma oranı yüksektir. Tourette hastalığının tedavisinde ilaç ve terapi seçenekleri mevcuttur. Hastalığın seyri esnasında tedaviden alınan sonuçlar değişken olabilir. Hastalık tedavi altında iken dahi alevlenme dönemlerinde rastlanabilir. Ergenlik döneminde hastalığın şiddetinde azalma gözlenebilir. Erişkin dönemde tiklerin tamamen ortadan kaybolduğu hastalar da vardır.
Çocuklarda tik ve tourette sendromunun bilişsel davranışçı terapisi bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış bir terapi yöntemidir. Çocuklarda terapiye 10 yaşında başlanabilir. 10 yaşından önce tikleri görmezden gelme ve tikleri gözlemleyip; artıran çevresel etmenlerle ilgili düzenlemeler yapılabilir. Tikler şu durumlarda artabilir: TV izlemek, yalnız kalmak, stres veren yaşantılar, diğerlerinin öksürmesini duyma, tikler hakkında konuşmak, uyarıcı dürtüler, sosyal ortamlar vb. Bilişsel Terapide ilk adım, çocuğun ve ailenin hastalık hakkında bilgilendirilmesidir. Daha sonraki adımda davranışla ilgili farkındalık alıştırmaları yapılmaktadır. Terapide ve evde aile ile yapılacak çalışmalarda, çocuğun tik hareketinin sinyallerini fark etmesi üzerinde çalışılır. Daha sonraki adım ise, çocuğun artık fark ettiği tik hareketi yerine sosyal kabulü olan başka bir davranış koymaktır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Tik Bozuklukları ve Tourette Sendromuna Bilişsel Davranışçı Terapilerle Müdahale" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Emine ÜRÜN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Emine ÜRÜN'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     3 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Psk.Dnş.Emine ÜRÜN
Konya
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi20 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Emine ÜRÜN'ün Makaleleri
► Çocuklarda Krize Müdahale Psk.Tuğçe ŞAHİN
► Bilişsel Davranışçı Terapi Psk.Arzu BEYRİBEY
► Bilişsel Davranışçı Terapi (Bdt) Psk.Benan ŞAHİNBAŞ
► Bilişsel Davranışçı Terapi Psk.Dnş.İnci AYDIN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Tik Bozuklukları ve Tourette Sendromuna Bilişsel Davranışçı Terapilerle Müdahale' başlığıyla benzeşen toplam 17 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:41
Top