Depresyon: Belirtileri, Çeşitleri, Yaygınlığı, Nedenleri, Tedavisi
Depresyon; yoğun üzüntü hissi, faaliyetlere karşı ilginin kaybolması ve genellikle aşırı suçluluk ya da değersizlik hisleri ile belirlenen bir duygu durum bozukluğudur.
BELİRTİLERİ
Üzgün ve çökkün duygudurum
Daha önce ilgili olunan aktivitelere karşı ilgi azalması, isteksizlik
Hareketlerde yavaşlama,
Enerji azlığı, halsizlik, güçsüzlük, çabuk yorulma
Konsantrasyonda bozulma
İştahta ve kiloda artma veya azalma,
Uykuda artma veya azalma,
Konsantrasyonda bozulma ve unutkanlık
Yetersizlik, değersizlik ve suçluluk düşünceleri,
Ölüm ve intihar düşünceleridir.
Kişiler yaptıkları aktivitelere karşı ilgi ve zevk kaybı yaşarlar. Yoğun bir şekilde çökkünlük ve keder duygularını yaşarlar. Sıklıkla kendilerini, diğer insanları ve geleceklerini olumsuz bir şekilde değerlendirmektedirler, umutsuzluk ve çaresizlik yaşarlar. Bir konuya odaklanamazlar ve çoğunlukla kararsızlık ve unutkanlık yaşarlar.
Bireyler kişisel sorunluluklarını yerine getiremeyebilir; öz bakımını sağlayamayabilir. Sürekli huzursuz, kaygılı ve gergin olabilir. Vücudunun bölümlerinden ağrılar yaşayabilir ve sindirim problemleri görülebilir. Kendini sıklıkla çaresiz ve umutsuz hisseder; sürekli olumsuz düşünür. Kimi zaman kendini “duygusuz” ya da “boş” gibi hissedebilir. Ailesinden arkadaşlarından uzaklaşabilir, onlarla yapılan etkinliklere katılmak istemezler. Bu dönemde alkol ya da ilaç kullanımında artış olabilir.
Depresif kişilerin kendilerini kaygılı hissetmesi de çoğunlukla karşılaşılan bir durumdur. Bireyler bedenlerinde mide bulantısı, baş dönmesi, sıcak ve soğuk basması, görme bulanıklığı, kalp çarpıntısı hissedebilirler.
Yaşanılan depresyon çeşitli düzeylerde olabilirler. Hafiften ağıra şiddeti değerlendirilebilir. Bazı hastalar arada sırada oluşan az miktarda belirti yaşarken; bazı hastalar ise çoğu belirtinin aynı anda ve yoğun bir şekilde olduğu, uzun süreli dönemler yaşayabilir ve bu belirtiler sık sık tekrar edebilir.
DEPRESYON NE DEĞİLDİR ?
Sevilen bir kişinin kaybı, işten ayrılma, sevgiliden ayrılma veya boşanma gibi olaylar sonucunda pek çok birey yoğun üzüntü yaşayabilir; fakat bu depresyon ile her zaman aynı şey değildir. Kayıp ile birlikte yaşanan yas duygusu sırasında kişinin üzüntü yaşaması, eskiden ilgi duyduğu şeylere artık ilgi duymaması , kendisini herhangi bir şey yapmak için enerjisiz hissetmesi olağandır. Bu dönemlerde kişi zaman zaman öfke ve kaygı gibi duygular da yaşayabilmektedir. Fakat klinik depresyon belirgin bir kayıp olmadan da ortaya çıkabilir. Kendini eleştirme yoğun suçluluk, yetersizlik ve değersizlik hisleri eşlik edebilir ve daha uzun sürer. Yas sonucunda ise kişininkendine saygısı kaybolmaz; kendini güçsüz değersiz hissetmez.
Dönem dönem pek çok birey kendini “depresif” hissedebilmektedir. Bu oldukça doğal hatta kimi durumlarda faydalı da olabilmektedir. Çünkü bireyler bu duygu ile yaşamlarında bir şeyleri değiştirme ve eksik olduğunu düşündükleri şeyler üzerine gitme isteği duyabilirler. Klinik depresyon duygu durumundaki olağan iniş çıkışlardan daha farklıdır ve ağırdır.
Bazı ilaçlar ( Kan basıncını düşüren ilaçlar, doğum kontrol ilaçları, benzodiazepinler, kortikosteroidler, histamin, kanser ilaçları, psikoaktif maddeler, anabolikstreodiler ) ve bazı bedensel hastalıklar ( inme, parkinson, multiple skleroz, epilepsi, huntington hastalığı, hipotiroidi, hipertiroidi, cushingsendromu, hiperparatiroidizm, kanseri HIV ) çökkünlük belirtileri yaratabilir, depresyondan ayırt edilmelidir.
Depresyon oldukça yaygın bir hastalıktır, kişilik sorunu veya zayıflık değildir. Zaman içerisinde tekrarlayabilir.
DEPRESYON ÇEŞİTLERİ
Birincil Depresyon : Bedensel ya da ruhsal herhangi bir hastalıktan bağımsız olarak ortaya çıkan depresyondur.
İkincil Depresyon : Bedensel ve ruhsal bir hastalığa ikincil olarak ortaya çıkarlar.
Psikotik özellikli
Maskeli
İç kökenli ( endojen)
Mevsimsel
Doğum sonu
Distimik
Melankolik
Mevsimsel
Tepkisel ( reaktif)
Atipik
Bedensel Hastalıklarda Çökkünlük
İleri yaşta Çökkünlük
YAYGINLIĞI
Kadınlar için %10-25 erkekler için %5-12 dir.
NEDENLERİ
Depresyonun tek bir nedeni yoktur “çok nedenli”dir. Depresyonun nedenlerini biyopsikososyal modelle açıklamak mümkündür. Buna göre kişiyi bazı durumlar için hassas kılan biyolojik etmenler; kişilik özellikleri, düşünce sistemi ve bazı yaşam olayları ile karşılıklı etkileşim halinde depresyonu ortaya çıkartmaktadır.
Biyolojik Etmenler
Kalıtım ( İkiz çalışmaları, aile çalışmaları )
Beyin bölgelerinde bazı yapısal değişiklikler ( örn. Ön orta prefrontal bölge etkinlik artışı, bilişsel işlevler etkinlik azalması, arka- orta prefrontal bölge ve hipokampüsteki etkinliğin azalması ile olumlu duygu yitimi, temporal lobdaki etkinliğin artışı ile olumsuz duygu artışı
Endokrin sistem ( hipotioroid)
Biyokimyasal sistem ( nöradrenalin ve seratonin)
Nörofizyoloji ( biyolojik beden saati)
Psikolojik-Toplumsal Etmenler
Hastalık öncesi kişilik ( aşırı sorumluluk duyan, bağımlı, narsistözellikler gösteren, titiz, güvensiz, kendini kolayca suçlama eğilimi olan, kimseyi incitmemeye herkesi hoşnut etmeye çalışan, aşırı duyarlı, sorumluluk duygusu güçlü, yakınlarına karşı aşırı bağımlı, kendisinden ve yakınlarından yüksek beklentileri olan, mükemmeli arayan, öfke duygularını dışarıya vuramayan, çabuk etkilenen ve üzülen kişiler)
Düşünce yapısı ( kendi, diğerleri ve gelecek hakkında olumsuz düşünceler, bilişsel hatalar ( seçici algılama, büyütme/küçültme, felaketleştirme, ya hep ya hiç, geleceği görme, etiketleme ) öğrenilmiş çaresizlik , umutsuzluk, sayıltılar, olumsuz kendilik kavramı
Çevresel olaylar (ekonomik sorunlar, aile problemleri, iş yaşamındaki çatışmalar, emeklilik, iflas, işten ayrılma, sevilen birinin kaybı, beden sağlığının bozulması v.b.)
RİSK ETMENLERİ
Aile öyküsü ( 1. Dereceden akrabalarda duygudurum bozukluğu )
Anne ve babada madde kullanımı
Kişilik bozuklukları
Sevilen birinin kaybı
Fiziksel bütünlüğü bozan bedensel hastalıklar ( kör, sağır , sakat olmak)
Cinsiyet ( kadınlarda erkeklerden iki kat daha fazla )
Sosyoekonomik düzey ( düşük sosyoekonomik düzeyde daha yüksek)
Stresli yaşam olayları
Hayal kırıklıkları
Aile işlev bozuklukları
Yetersiz anne baba bakımı
Erken olumsuz yaşantılar
Bağımlı ve obsesif özellikler
Güvenli olmayan bağlanma stili
Yetersiz sosyal destek ( Küey, Ünay, Bekaroğlu, Evlice, Kırlı, 2002)
GİDİŞ ÖZELLİKLERİ
Tedavi edilmemiş depresyon 6-18 ay sürer; tedavi edilen depresyon 3 ay sürer. İlaçlar erken kesilirse , hastalığın tekrarlanma olasılığı artar. Bir kez major depresyon geçiren bir kişinin ikinci kez geçirme olasılığı %50; iki kez geçirmiş olanlar üçüncü kez geçirme olasılığı %70-80 dir.
Olumlu gidiş özellikleri:
Hastalık öncesinde hastanın yeterli sayıda ve çeşitlikte ilgi ve uğraşlarının olması,
İş ve uğraşı olanaklarının olması
Olumlu aile ortamı
Erken başlangıçlı tedavi
Seyrek hasta döneme, uzun iyilik dönemi olması
Çökkünlük dönemlerinin kısa sürmes
Olumsuz gidiş özellikleri:
Kişilik bozukluğunun olması
İleri yaş
Alkol ve madde kullanımının bulunması
Ektanıların olması
Ağır ve sürekli olumsuz çevre koşulları
Sık yineleme
Psikotik belirtilerin varlığı
Distiminin üzerine gelişen çökkünlük
İyileşme beklentisinin ve çabasının bulunmaması
SONUÇLARI
Hasta ve yakınları üzerinde pek çok olumsuz sonucu bulunmaktadır. En başta hastalar pek çok alanda yeti yitimi göstermektedir. Bu yeti yitimi sosyal alanda olabilir. Kişiler toplumdan çekilebilir, yalnızlık yaşayabilir, ilişkilerinde problemler yaşayabilir ve boşanabilirler, mesleki işlevleri bozulabilir. Bedensel olarak; bedensel sağlıkları bozulabilir, hastalık kronikleşebilir, ölüm riski artabilir. Psikolojik olarak yaşam kalitesi bozulabilir, bilişsel becerileri zayıflayabilir, intihar gerçekleşebilir.
TEDAVİSİ
Depresyonun tedavisinde ilaçların, EKT’nin ve psikoterapinin etkisi kanıtlanmıştır.
İlaç
Antidepresanlar
Trisiklikler( Laroxyl, Tofranil, Anafranil, Ludiomil)
SSRI ( Prozac, zedprex, lustral, seralin, paxil,cipram,citol,cipralex,faverin)
SNRI ( efexor )
Nassa ( Tolvon, Remeron )
Diğerleri ( Desyrel, Aurorix, Zyban , Wellbutrin)
SSRI Yan Etkileri
Baş ağrısı, baş dönmesi, titreme
Anksiyeteirritabilite, korkutucu rüyalar, uykusuzluk
Bulantı, iştahsızlık, ishal
Terleme, esneme
Sivilce, ciltte kuruluk ve döküntü
Kas ağrıları
Ağrılı adet, sık idrara çıkma
Boşalmada gecikme, orgazm bozukluğu
Trisiklik İlaçlar Yan Etkileri
Bulantı, kusma, kötü tat
Ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, sık idrar çıkma, çarpıntı, kabızlık, kilo alımı
Titreme
Aşırı terleme
Şaşkınlık, varsanı, ajitasyon
Kan değerlerinde değişiklik
Döküntüler, ışığa duyarlılık
Süt gelmesi
EKT
Psikoterapi ( Bilişsel Davranışçı Terapi)
BELİRTİLERİ
Üzgün ve çökkün duygudurum
Daha önce ilgili olunan aktivitelere karşı ilgi azalması, isteksizlik
Hareketlerde yavaşlama,
Enerji azlığı, halsizlik, güçsüzlük, çabuk yorulma
Konsantrasyonda bozulma
İştahta ve kiloda artma veya azalma,
Uykuda artma veya azalma,
Konsantrasyonda bozulma ve unutkanlık
Yetersizlik, değersizlik ve suçluluk düşünceleri,
Ölüm ve intihar düşünceleridir.
Kişiler yaptıkları aktivitelere karşı ilgi ve zevk kaybı yaşarlar. Yoğun bir şekilde çökkünlük ve keder duygularını yaşarlar. Sıklıkla kendilerini, diğer insanları ve geleceklerini olumsuz bir şekilde değerlendirmektedirler, umutsuzluk ve çaresizlik yaşarlar. Bir konuya odaklanamazlar ve çoğunlukla kararsızlık ve unutkanlık yaşarlar.
Bireyler kişisel sorunluluklarını yerine getiremeyebilir; öz bakımını sağlayamayabilir. Sürekli huzursuz, kaygılı ve gergin olabilir. Vücudunun bölümlerinden ağrılar yaşayabilir ve sindirim problemleri görülebilir. Kendini sıklıkla çaresiz ve umutsuz hisseder; sürekli olumsuz düşünür. Kimi zaman kendini “duygusuz” ya da “boş” gibi hissedebilir. Ailesinden arkadaşlarından uzaklaşabilir, onlarla yapılan etkinliklere katılmak istemezler. Bu dönemde alkol ya da ilaç kullanımında artış olabilir.
Depresif kişilerin kendilerini kaygılı hissetmesi de çoğunlukla karşılaşılan bir durumdur. Bireyler bedenlerinde mide bulantısı, baş dönmesi, sıcak ve soğuk basması, görme bulanıklığı, kalp çarpıntısı hissedebilirler.
Yaşanılan depresyon çeşitli düzeylerde olabilirler. Hafiften ağıra şiddeti değerlendirilebilir. Bazı hastalar arada sırada oluşan az miktarda belirti yaşarken; bazı hastalar ise çoğu belirtinin aynı anda ve yoğun bir şekilde olduğu, uzun süreli dönemler yaşayabilir ve bu belirtiler sık sık tekrar edebilir.
DEPRESYON NE DEĞİLDİR ?
Sevilen bir kişinin kaybı, işten ayrılma, sevgiliden ayrılma veya boşanma gibi olaylar sonucunda pek çok birey yoğun üzüntü yaşayabilir; fakat bu depresyon ile her zaman aynı şey değildir. Kayıp ile birlikte yaşanan yas duygusu sırasında kişinin üzüntü yaşaması, eskiden ilgi duyduğu şeylere artık ilgi duymaması , kendisini herhangi bir şey yapmak için enerjisiz hissetmesi olağandır. Bu dönemlerde kişi zaman zaman öfke ve kaygı gibi duygular da yaşayabilmektedir. Fakat klinik depresyon belirgin bir kayıp olmadan da ortaya çıkabilir. Kendini eleştirme yoğun suçluluk, yetersizlik ve değersizlik hisleri eşlik edebilir ve daha uzun sürer. Yas sonucunda ise kişininkendine saygısı kaybolmaz; kendini güçsüz değersiz hissetmez.
Dönem dönem pek çok birey kendini “depresif” hissedebilmektedir. Bu oldukça doğal hatta kimi durumlarda faydalı da olabilmektedir. Çünkü bireyler bu duygu ile yaşamlarında bir şeyleri değiştirme ve eksik olduğunu düşündükleri şeyler üzerine gitme isteği duyabilirler. Klinik depresyon duygu durumundaki olağan iniş çıkışlardan daha farklıdır ve ağırdır.
Bazı ilaçlar ( Kan basıncını düşüren ilaçlar, doğum kontrol ilaçları, benzodiazepinler, kortikosteroidler, histamin, kanser ilaçları, psikoaktif maddeler, anabolikstreodiler ) ve bazı bedensel hastalıklar ( inme, parkinson, multiple skleroz, epilepsi, huntington hastalığı, hipotiroidi, hipertiroidi, cushingsendromu, hiperparatiroidizm, kanseri HIV ) çökkünlük belirtileri yaratabilir, depresyondan ayırt edilmelidir.
Depresyon oldukça yaygın bir hastalıktır, kişilik sorunu veya zayıflık değildir. Zaman içerisinde tekrarlayabilir.
DEPRESYON ÇEŞİTLERİ
Birincil Depresyon : Bedensel ya da ruhsal herhangi bir hastalıktan bağımsız olarak ortaya çıkan depresyondur.
İkincil Depresyon : Bedensel ve ruhsal bir hastalığa ikincil olarak ortaya çıkarlar.
Psikotik özellikli
Maskeli
İç kökenli ( endojen)
Mevsimsel
Doğum sonu
Distimik
Melankolik
Mevsimsel
Tepkisel ( reaktif)
Atipik
Bedensel Hastalıklarda Çökkünlük
İleri yaşta Çökkünlük
YAYGINLIĞI
Kadınlar için %10-25 erkekler için %5-12 dir.
NEDENLERİ
Depresyonun tek bir nedeni yoktur “çok nedenli”dir. Depresyonun nedenlerini biyopsikososyal modelle açıklamak mümkündür. Buna göre kişiyi bazı durumlar için hassas kılan biyolojik etmenler; kişilik özellikleri, düşünce sistemi ve bazı yaşam olayları ile karşılıklı etkileşim halinde depresyonu ortaya çıkartmaktadır.
Biyolojik Etmenler
Kalıtım ( İkiz çalışmaları, aile çalışmaları )
Beyin bölgelerinde bazı yapısal değişiklikler ( örn. Ön orta prefrontal bölge etkinlik artışı, bilişsel işlevler etkinlik azalması, arka- orta prefrontal bölge ve hipokampüsteki etkinliğin azalması ile olumlu duygu yitimi, temporal lobdaki etkinliğin artışı ile olumsuz duygu artışı
Endokrin sistem ( hipotioroid)
Biyokimyasal sistem ( nöradrenalin ve seratonin)
Nörofizyoloji ( biyolojik beden saati)
Psikolojik-Toplumsal Etmenler
Hastalık öncesi kişilik ( aşırı sorumluluk duyan, bağımlı, narsistözellikler gösteren, titiz, güvensiz, kendini kolayca suçlama eğilimi olan, kimseyi incitmemeye herkesi hoşnut etmeye çalışan, aşırı duyarlı, sorumluluk duygusu güçlü, yakınlarına karşı aşırı bağımlı, kendisinden ve yakınlarından yüksek beklentileri olan, mükemmeli arayan, öfke duygularını dışarıya vuramayan, çabuk etkilenen ve üzülen kişiler)
Düşünce yapısı ( kendi, diğerleri ve gelecek hakkında olumsuz düşünceler, bilişsel hatalar ( seçici algılama, büyütme/küçültme, felaketleştirme, ya hep ya hiç, geleceği görme, etiketleme ) öğrenilmiş çaresizlik , umutsuzluk, sayıltılar, olumsuz kendilik kavramı
Çevresel olaylar (ekonomik sorunlar, aile problemleri, iş yaşamındaki çatışmalar, emeklilik, iflas, işten ayrılma, sevilen birinin kaybı, beden sağlığının bozulması v.b.)
RİSK ETMENLERİ
Aile öyküsü ( 1. Dereceden akrabalarda duygudurum bozukluğu )
Anne ve babada madde kullanımı
Kişilik bozuklukları
Sevilen birinin kaybı
Fiziksel bütünlüğü bozan bedensel hastalıklar ( kör, sağır , sakat olmak)
Cinsiyet ( kadınlarda erkeklerden iki kat daha fazla )
Sosyoekonomik düzey ( düşük sosyoekonomik düzeyde daha yüksek)
Stresli yaşam olayları
Hayal kırıklıkları
Aile işlev bozuklukları
Yetersiz anne baba bakımı
Erken olumsuz yaşantılar
Bağımlı ve obsesif özellikler
Güvenli olmayan bağlanma stili
Yetersiz sosyal destek ( Küey, Ünay, Bekaroğlu, Evlice, Kırlı, 2002)
GİDİŞ ÖZELLİKLERİ
Tedavi edilmemiş depresyon 6-18 ay sürer; tedavi edilen depresyon 3 ay sürer. İlaçlar erken kesilirse , hastalığın tekrarlanma olasılığı artar. Bir kez major depresyon geçiren bir kişinin ikinci kez geçirme olasılığı %50; iki kez geçirmiş olanlar üçüncü kez geçirme olasılığı %70-80 dir.
Olumlu gidiş özellikleri:
Hastalık öncesinde hastanın yeterli sayıda ve çeşitlikte ilgi ve uğraşlarının olması,
İş ve uğraşı olanaklarının olması
Olumlu aile ortamı
Erken başlangıçlı tedavi
Seyrek hasta döneme, uzun iyilik dönemi olması
Çökkünlük dönemlerinin kısa sürmes
Olumsuz gidiş özellikleri:
Kişilik bozukluğunun olması
İleri yaş
Alkol ve madde kullanımının bulunması
Ektanıların olması
Ağır ve sürekli olumsuz çevre koşulları
Sık yineleme
Psikotik belirtilerin varlığı
Distiminin üzerine gelişen çökkünlük
İyileşme beklentisinin ve çabasının bulunmaması
SONUÇLARI
Hasta ve yakınları üzerinde pek çok olumsuz sonucu bulunmaktadır. En başta hastalar pek çok alanda yeti yitimi göstermektedir. Bu yeti yitimi sosyal alanda olabilir. Kişiler toplumdan çekilebilir, yalnızlık yaşayabilir, ilişkilerinde problemler yaşayabilir ve boşanabilirler, mesleki işlevleri bozulabilir. Bedensel olarak; bedensel sağlıkları bozulabilir, hastalık kronikleşebilir, ölüm riski artabilir. Psikolojik olarak yaşam kalitesi bozulabilir, bilişsel becerileri zayıflayabilir, intihar gerçekleşebilir.
TEDAVİSİ
Depresyonun tedavisinde ilaçların, EKT’nin ve psikoterapinin etkisi kanıtlanmıştır.
İlaç
Antidepresanlar
Trisiklikler( Laroxyl, Tofranil, Anafranil, Ludiomil)
SSRI ( Prozac, zedprex, lustral, seralin, paxil,cipram,citol,cipralex,faverin)
SNRI ( efexor )
Nassa ( Tolvon, Remeron )
Diğerleri ( Desyrel, Aurorix, Zyban , Wellbutrin)
SSRI Yan Etkileri
Baş ağrısı, baş dönmesi, titreme
Anksiyeteirritabilite, korkutucu rüyalar, uykusuzluk
Bulantı, iştahsızlık, ishal
Terleme, esneme
Sivilce, ciltte kuruluk ve döküntü
Kas ağrıları
Ağrılı adet, sık idrara çıkma
Boşalmada gecikme, orgazm bozukluğu
Trisiklik İlaçlar Yan Etkileri
Bulantı, kusma, kötü tat
Ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, sık idrar çıkma, çarpıntı, kabızlık, kilo alımı
Titreme
Aşırı terleme
Şaşkınlık, varsanı, ajitasyon
Kan değerlerinde değişiklik
Döküntüler, ışığa duyarlılık
Süt gelmesi
EKT
Psikoterapi ( Bilişsel Davranışçı Terapi)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Depresyon: Belirtileri, Çeşitleri, Yaygınlığı, Nedenleri, Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Büşra GÜNEŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Büşra GÜNEŞ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
depresyon, depresyon belirtileri, depresyon nedenleri, depresyon tedavisi, depresyonda kullanılan ilaçlar, depresyon çeşitleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
