Panik Atak ve Panik Bozukluk
Panik atak, yoğun bir anksiyete ve korkunun hissedildiği ani bir durumdur, kalbiniz aniden hızlıca çarpmaya başlar ve nefes alamazsınız. Öleceğinizi ya da delireceğinizi düşünürsünüz. Panik ataklar tedavi edilmediğinde panik bozukluğa ya da başka bazı sorunlara yol açabilir. Günlük yaşantınızda zorluklar yaratabilir, bazı aktivitelerden kaçınmanıza neden olabilir. Panik atak her ne kadar bunu yaşayan kişi için korkutucu görünse de tedavisi mümkündür ve tedavi sayesinde panik semptomları azaltılır ya da ortadan kaldırılır ve kişi hayatının kontrolünü yeniden eline alır.
Birçok durumda panik ataklar hiçbir belirti vermeden aniden ortaya çıkar. Çoğu zaman atağın ortaya çıkması için belirli bir neden yoktur. Kendinizi çok rahat hissettiğiniz bir durumda hatta uykuya dalmak üzereyken bile ortaya çıkabilir. Panik atak bazen sadece bir kere de görülebilir, ama çoğu zaman tekrarlayıcıdır. Tekrarlayan panik ataklar daha önce o atağın ortaya çıkmasına neden olan belirli bir durum nedeniyle de tetiklenebilir. Örneğin, daha önce bir caddeyi geçerken ya da kişinin toplum önünde bir sunum yapması gerektiğinde panik atak ortaya çıktıysa, tekrar buna benzer durumlarda tetiklenmesi mümkündür. Genellikle panik atak yaratan durumlar kişinin kendini tehlikede hissettiği ve kaçamayacağını düşündüğü durumlardır.
Panik ataklar bazen tek başına bir atak olarak ortaya çıkabildiği gibi, bazen de başka bir bozukluğun (sosyal fobi, depresyon, vb.) ya da madde kullanımının etkisi olarak da ortaya çıkabilir. Panik ataklar sıklıkla ve belli bir durumda sürekli tekrarlıyorsa, kişi yeni bir panik atak yaşamaktan korkuyorsa ve panik atağı tekrar yaşamamak için belli yerlere gitmekten ya da belli durumlarla karşılaşmaktan kaçınıyorsa o zaman panik bozukluk söz konusu olabilir. Panik ataklar genellikle kişi evinden uzakta dışarıdayken ortaya çıkar, ancak her yerde ya da her zaman ortaya çıkması mümkündür. Alışveriş yaparken, sokakta yürürken, araba kullanırken ya da kanepede oturmuş televizyon seyrederken ortaya çıkabilir. Panik atak belirtileri ve semptomları aniden ortaya çıkar ve 10 dakika içinde en üst seviyeye ulaşır. Genellikle panik atak 20 ila 30 dakika arasında sürer ve sona erer.
Panik atak belirti ve semptomları:
Panik atak bazen kişide birkaç defa ortaya çıkabilir, sonra bir daha ortaya çıkmayabilir. Eğer bir iki defa panik atak geçirdiyseniz, bu çok da endişelenmenizi gerektiren bir durum olmayabilir. Panik ataklar tekrarladığında ve sürekli hale geldiğinde ve kişide artık ‘’ya tekrar atak yaşarsam’’ endişesi oluşmaya başladığında bu duruma panik bozukluk adı verilir. Yani diğer bir deyişle, tekrarlayan panik ataklar kişide panik bozukluk gelişmesine neden olabilmektedir.
Panik bozukluk belirti ve semptomları
Panik bozukluğu hastaları, diğer uzmanlık alanlarına ait kliniklere de sıkça başvurabilmektedir. Vestibuler bozukluk nedeniyle başvuran hastaların %15'inin, kardiyoloji polikliniğine başvuran hastaların %16'sının, hiperventilasyon belirtileri nedeniyle hastaneye başvuranların %35'inin panik bozukluğu olduğu bildirilmiştir (Lepine ve Pelissolo 1999). Ayrıca panik bozuklukta kişi, daha önce panik atak yaşamış olduğu ya da yaşayacağını düşündüğü beli yerlerden ve durumlardan kaçınmaya başlar. Bazı durumlarda panik bozukluk agorafobi ile birlikte görülebilir.
Panik ataklar ile agorafobi arasındaki ilişkiyi de, ilk kez Klein tanımlamıştır. Klein (1964), panik atakları olan hastaların yardımdan uzak kaldıklarında, ani olarak aciz duruma düşme korkusuyla etkinliklerini yalnız başlarına dışarıya çıkamayacak dereceye kadar kısıtladıklarını
bildirmiştir.
Agorafobi, kalabalığa ve açık alanlarda bulunmaya ilişkin bir korku tepkisidir. Ancak bazı durumlarda panik bozukluğun bir sonucu olarak da agorafobinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bazı ortamlarda panik atak yaşama korkusu, toplum içinde küçük düşme ve yardım imkanı bulamama korkusu kişinin o ortamlardan kaçınmasına yol açarak agorafobi gelişmesine neden olabilmektedir. Bu korku nedeniyle kişi alışveriş merkezleri gibi kalabalık ortamlardan kaçınmaya başlayabilir. Ayrıca araba, uçak, otobüs, metro gibi kalabalık ulaşım araçlarından da kaçınabilir. Bazı durumlarda kişi sadece evinde rahat ve güvende olduğunu düşünebilir, dışarı çıkmaktan kaçınabilir. Agorafobi çeşitli düzeylerde ortaya çıkabilir, genel olarak agorafobi belirtilerinin arasında şunları sayabiliriz:
Panik atağın neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemekle birlikte, aileden gelen bir kökeni de olmaktadır. Ayrıca okuldan mezun olmak, önemli bir sınava hazırlanmak, yeni bir işe girmek, terfi etmek, evlenmek ve bebek sahibi olmak, vb. önemli yaşam olayları da panik atak sebebi olabilmektedir. Ayrıca, sevilen birinin kaybı, boşanma ya da işten çıkarılma, vb. stres yaratan olumsuz yaşam olayları da panik atağın oluşumunu tetikleyebilmektedir.
Panik atak bir maddenin ya da ilacın kullanımına ya da başka tıbbi ve fiziksel koşullara da bağlı olarak ortaya çıkabilir.Kalp sorunları, hipertiroid, hipoglisemi, fazla kafein alımı, vb. sebepler de panik atağa yol açabilir. Bu nedenle öncelikle tıbbi bir kontrolden geçmek önemlidir.
Panik atak ve panik bozukluğun tedavisi
Panik bozukluk tedavi edilebilen bir durumdur. Panik atak belirtileri sıklıkla tıbbi belirtilerle karıştırıldığı için, öncelikle panik atak geçiren kişiler hastanelerin acil servislerine başvururlar. Orada geçici olarak sakinleşirler, ancak eğer panik bozukluk söz konusuysa kişide tekrar panik atak yaşama korkusu oluşur. Panik atak geçirildiğinde önce tıbbi kontrolden geçmek ve tıbbi bir soruna ya da kullanılan bir ilaca bağlı olup olmadığının araştırılması en doğrusudur. Eğer ataklar tıbbi bir duruma bağlı değilse ve kişinin günlük hayatında işlevsel bozukluğa neden oluyorsa, bir psikiyatrist ve psikoloğa başvurup psikoterapi almak gereklidir. Panik bozukluk psikoterapi ve gerek duyulursa terapiye ek olarak ilaç tedavisi ile birlikte başarıyla tedavi edilebilir. Panik bozukluğun tedavisinde bilişsel- davranışçı yaklaşım teknikleri etkili bir biçimde kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı tedavi, panik atağa yol açan ya da tetikleyen düşünce biçimleri ve davranışlar üzerine yoğunlaşır. Kişi kendi duygu ve düşüncelerinin farkına vardıkça, korkularına da daha gerçekçi bir açıdan yaklaşmaya başlar. Ayrıca terapi içersinde kişi, gevşeme ve rahatlama tekniklerini öğrenerek, kaçındığı ortam ve durumlarda daha rahat olmayı öğrenir. Ayrıca, panik ataklar konusunda bilgilenmek, kafein ve sigaradan uzak durmak, nefes kontrolü ve gevşeme tekniklerini öğrenmek de panik atakları kontrol etmede faydalı olacaktır.
Yararlanılan kaynaklar: helpguide.org
Panik Bozukluk: Etiyoloji, Klinik Gidiş, Komorbidite ve Tedavisi (2006); Şükrü UĞUZ,Ebru Yurdagül ALTINTAŞ,Bekir Aydın LEVENT, Psikiyatri AD, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adana
Panik bozukluğu, Prof.Dr. Raşit TÜKEL
Birçok durumda panik ataklar hiçbir belirti vermeden aniden ortaya çıkar. Çoğu zaman atağın ortaya çıkması için belirli bir neden yoktur. Kendinizi çok rahat hissettiğiniz bir durumda hatta uykuya dalmak üzereyken bile ortaya çıkabilir. Panik atak bazen sadece bir kere de görülebilir, ama çoğu zaman tekrarlayıcıdır. Tekrarlayan panik ataklar daha önce o atağın ortaya çıkmasına neden olan belirli bir durum nedeniyle de tetiklenebilir. Örneğin, daha önce bir caddeyi geçerken ya da kişinin toplum önünde bir sunum yapması gerektiğinde panik atak ortaya çıktıysa, tekrar buna benzer durumlarda tetiklenmesi mümkündür. Genellikle panik atak yaratan durumlar kişinin kendini tehlikede hissettiği ve kaçamayacağını düşündüğü durumlardır.
Panik ataklar bazen tek başına bir atak olarak ortaya çıkabildiği gibi, bazen de başka bir bozukluğun (sosyal fobi, depresyon, vb.) ya da madde kullanımının etkisi olarak da ortaya çıkabilir. Panik ataklar sıklıkla ve belli bir durumda sürekli tekrarlıyorsa, kişi yeni bir panik atak yaşamaktan korkuyorsa ve panik atağı tekrar yaşamamak için belli yerlere gitmekten ya da belli durumlarla karşılaşmaktan kaçınıyorsa o zaman panik bozukluk söz konusu olabilir. Panik ataklar genellikle kişi evinden uzakta dışarıdayken ortaya çıkar, ancak her yerde ya da her zaman ortaya çıkması mümkündür. Alışveriş yaparken, sokakta yürürken, araba kullanırken ya da kanepede oturmuş televizyon seyrederken ortaya çıkabilir. Panik atak belirtileri ve semptomları aniden ortaya çıkar ve 10 dakika içinde en üst seviyeye ulaşır. Genellikle panik atak 20 ila 30 dakika arasında sürer ve sona erer.
Panik atak belirti ve semptomları:
- Nefesin kesilmesi ya da sık nefes alma
- Çarpıntı
- Göğüste ağrı, sıkışma
- Titreme
- Terleme
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Hissizlik
- Ölmekten, kontrolünü kaybetmekten ya da delirmekten korkma
- Sıcak basması
Panik atak bazen kişide birkaç defa ortaya çıkabilir, sonra bir daha ortaya çıkmayabilir. Eğer bir iki defa panik atak geçirdiyseniz, bu çok da endişelenmenizi gerektiren bir durum olmayabilir. Panik ataklar tekrarladığında ve sürekli hale geldiğinde ve kişide artık ‘’ya tekrar atak yaşarsam’’ endişesi oluşmaya başladığında bu duruma panik bozukluk adı verilir. Yani diğer bir deyişle, tekrarlayan panik ataklar kişide panik bozukluk gelişmesine neden olabilmektedir.
Panik bozukluk belirti ve semptomları
- Başka bir nedene ya da duruma bağlı olmayan sık ve beklenmeyen panik atakların yaşanması,
- Tekrar panik atak yaşamakla ilgili korku ve endişe yaşanması,
- Panik ataklar yüzünden kişide davranış değişiklikleri olması, belli ortamlardan kaçınma gibi.
Panik bozukluğu hastaları, diğer uzmanlık alanlarına ait kliniklere de sıkça başvurabilmektedir. Vestibuler bozukluk nedeniyle başvuran hastaların %15'inin, kardiyoloji polikliniğine başvuran hastaların %16'sının, hiperventilasyon belirtileri nedeniyle hastaneye başvuranların %35'inin panik bozukluğu olduğu bildirilmiştir (Lepine ve Pelissolo 1999). Ayrıca panik bozuklukta kişi, daha önce panik atak yaşamış olduğu ya da yaşayacağını düşündüğü beli yerlerden ve durumlardan kaçınmaya başlar. Bazı durumlarda panik bozukluk agorafobi ile birlikte görülebilir.
Panik ataklar ile agorafobi arasındaki ilişkiyi de, ilk kez Klein tanımlamıştır. Klein (1964), panik atakları olan hastaların yardımdan uzak kaldıklarında, ani olarak aciz duruma düşme korkusuyla etkinliklerini yalnız başlarına dışarıya çıkamayacak dereceye kadar kısıtladıklarını
bildirmiştir.
Agorafobi, kalabalığa ve açık alanlarda bulunmaya ilişkin bir korku tepkisidir. Ancak bazı durumlarda panik bozukluğun bir sonucu olarak da agorafobinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bazı ortamlarda panik atak yaşama korkusu, toplum içinde küçük düşme ve yardım imkanı bulamama korkusu kişinin o ortamlardan kaçınmasına yol açarak agorafobi gelişmesine neden olabilmektedir. Bu korku nedeniyle kişi alışveriş merkezleri gibi kalabalık ortamlardan kaçınmaya başlayabilir. Ayrıca araba, uçak, otobüs, metro gibi kalabalık ulaşım araçlarından da kaçınabilir. Bazı durumlarda kişi sadece evinde rahat ve güvende olduğunu düşünebilir, dışarı çıkmaktan kaçınabilir. Agorafobi çeşitli düzeylerde ortaya çıkabilir, genel olarak agorafobi belirtilerinin arasında şunları sayabiliriz:
- Evden dışarı çıkmaktan ve uzaklaşmaktan korkma
- Yanında güvendiği biri olmadan bir yere gitmekten korkma
- Kolayca dışarı çıkamayacağını düşündüğü yerlere gitmekten kaçınma (restoran, tiyatro, sinema, konser, toplu taşıma araçları, vb.)
- Araba kullanmaktan kaçınma
- Sosyal ortamlarda panik atak geçirmenin utanç verici olabileceğini düşündüğü için sosyal aktivitelerden kaçınma
- Panik atağa yol açabileceği düşüncesiyle alkol, kafein gibi içecekleri içmekten ve bazı yiyecekleri yemekten kaçınmak.
Panik atağın neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemekle birlikte, aileden gelen bir kökeni de olmaktadır. Ayrıca okuldan mezun olmak, önemli bir sınava hazırlanmak, yeni bir işe girmek, terfi etmek, evlenmek ve bebek sahibi olmak, vb. önemli yaşam olayları da panik atak sebebi olabilmektedir. Ayrıca, sevilen birinin kaybı, boşanma ya da işten çıkarılma, vb. stres yaratan olumsuz yaşam olayları da panik atağın oluşumunu tetikleyebilmektedir.
Panik atak bir maddenin ya da ilacın kullanımına ya da başka tıbbi ve fiziksel koşullara da bağlı olarak ortaya çıkabilir.Kalp sorunları, hipertiroid, hipoglisemi, fazla kafein alımı, vb. sebepler de panik atağa yol açabilir. Bu nedenle öncelikle tıbbi bir kontrolden geçmek önemlidir.
Panik atak ve panik bozukluğun tedavisi
Panik bozukluk tedavi edilebilen bir durumdur. Panik atak belirtileri sıklıkla tıbbi belirtilerle karıştırıldığı için, öncelikle panik atak geçiren kişiler hastanelerin acil servislerine başvururlar. Orada geçici olarak sakinleşirler, ancak eğer panik bozukluk söz konusuysa kişide tekrar panik atak yaşama korkusu oluşur. Panik atak geçirildiğinde önce tıbbi kontrolden geçmek ve tıbbi bir soruna ya da kullanılan bir ilaca bağlı olup olmadığının araştırılması en doğrusudur. Eğer ataklar tıbbi bir duruma bağlı değilse ve kişinin günlük hayatında işlevsel bozukluğa neden oluyorsa, bir psikiyatrist ve psikoloğa başvurup psikoterapi almak gereklidir. Panik bozukluk psikoterapi ve gerek duyulursa terapiye ek olarak ilaç tedavisi ile birlikte başarıyla tedavi edilebilir. Panik bozukluğun tedavisinde bilişsel- davranışçı yaklaşım teknikleri etkili bir biçimde kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı tedavi, panik atağa yol açan ya da tetikleyen düşünce biçimleri ve davranışlar üzerine yoğunlaşır. Kişi kendi duygu ve düşüncelerinin farkına vardıkça, korkularına da daha gerçekçi bir açıdan yaklaşmaya başlar. Ayrıca terapi içersinde kişi, gevşeme ve rahatlama tekniklerini öğrenerek, kaçındığı ortam ve durumlarda daha rahat olmayı öğrenir. Ayrıca, panik ataklar konusunda bilgilenmek, kafein ve sigaradan uzak durmak, nefes kontrolü ve gevşeme tekniklerini öğrenmek de panik atakları kontrol etmede faydalı olacaktır.
Yararlanılan kaynaklar: helpguide.org
Panik Bozukluk: Etiyoloji, Klinik Gidiş, Komorbidite ve Tedavisi (2006); Şükrü UĞUZ,Ebru Yurdagül ALTINTAŞ,Bekir Aydın LEVENT, Psikiyatri AD, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adana
Panik bozukluğu, Prof.Dr. Raşit TÜKEL
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Panik Atak ve Panik Bozukluk" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gülüm BACANAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gülüm BACANAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
