İlgisiz, Otoriter, Tutarsız, Demokratik Anne Baba Tutumları
İLGİSİZ ANNE BABALIK TUTUMU
İlgisiz tutum, çocuğun davranışları karşısında her zaman ilgisiz ve umursamaz davranan anne babalık tutumuna denir. Bu tür tutuma sahip anne babalar rahat, sessiz, vurdumduymaz bir kişilikte olabildikleri gibi agresif bir kişilikte de olabilir ve çevreleri tarafından aşırı hoşgörülü veya aşırı boş vermiş olarak algılanabilirler. Çocuk var mıdır yok mudur çok oralı davranmazlar ta ki, çocuk tarafından kendilerine bir engel çıkarılana kadar.
Yoğun olarak çalıştığını, eve yorgun döndüğünü ve eve döndüğünde dinlenmekten başka bir şey istemediğini savunan anne babaların genel tutumudur. Evle veya çocukla ilgili hiçbir problem duymak istemezler. Çocuk; sorun çıkarmasın, kendisini rahatsız etmesin yeter. Çocuk ola ki rahatsız ederse, çocuğa düşmanca davranılır, ortam sessizleştikten sonra yine kayıtsız, ilgisiz tutuma geri dönülür, yeni bir rahatsızlıkta yeniden düşmanca davranılır, sessizlik sağlanınca ilgisiz moda geçilir ve bu hal kısır döngü şeklinde devam eder. Geleneksel Türk baba rolü desek yanlış olmaz sanırım. “Çocuğu ağlatma, sesini duymayayım, zaten bütün gün çalışıyorum bir de ağlama çekemem.”
Çocuğun tüm sorumluluğu büyükanne ve büyükbabada ya da bakıcıdaysa anne babanın kişilik yapısı da müsaitse (onlara güveniyorum bizden daha iyi bakarlar, annem halleder o kaç çocuk yetiştirdi, ay nasılsa gül gibi bakıyorlar çocuğun kafasını karıştırmayalım….) İlgisiz Anne Babalık Tutumu’yla karşılaşabiliriz. İlgisiz Anne Babalık Tutumu’nun görüldüğü diğer durumlar şöyledir:
Çocuktan uzak ayrı bir evde ya da şehirde yaşanılıyorsa;
Ailedeki çocuk sayısının fazlalılığı;
Anne babalığa hazır olunmayış, çocuksuz yaşadıkları dönemdeki alışkanlıkları devam ettirme isteği;
Anne babanın sürekli tartışması ve çocuğu gözden kaçırması;
Aile büyükleriyle yaşanan geniş ailelerde büyüklerin yanında çocuk sevilmesi ayıptır inanışı;
Çocuğu seversen tepene çıkar, sonra ne anayı sayar ne babayı inanışı;
Bu tutuma maruz kalan çocuğun “Olumlu Benlik” algısı geliştirmesi zordur. Anne baba sevgi ve ilgisine açtır. Kendisini değersiz, ihmal edilmiş olarak görür. Anne babanın ilgisini olumlu şeylerle çekmeyi başaramadığından olumsuz şeylere yönelir, muhtemelen bu yolla ilgiyi çekeceğinden olumsuz davranışları daha fazla sürdürür. Muhtemelen anne babaya kızgın büyür ve onlar kendisine ihtiyaç duyduklarında yanında olmaz. Ergenlikle beraber aileden kopuş hızlanır, saldırgan ve suça yönelik davranışlar göstereme riski artar. Anne babadan görmediği ilgi ve sevgiyi başkalarında arar.
OTORİTER ANNE BABALIK TUTUMU
Otoriter tutum sergileyen anne baba, çocuğunu idealize ettiği kişiye eriştirme düşüncesiyle hareket ettiğinden katı, baskıcı, hoşgörüsüz ve mükemmelliyetçi bir tutum sergiler. Çocuktan yaşının üstünde olgunluk bekler, hata yapmasına tolerans göstermez.
Tüm ilgi odağı çocuk ve çocuğun davranışlarıdır. Her hareketi en ince detayına kadar izlenir, en ufak hatası düzeltilir, en küçük kusuru giderilmeye çalışılır. Ebeveyn sadece hata ve kusur düzeltmeye yöneldiğinden sürekli gergin, stresli ve aşırı uyarılmış moddadır. Çocukta aynı şekilde hata yapma korkusuyla kaygı ve stres altında yaşar. Bu kaygıyla muhtemelen daha sık hata yapan çocuk, sürekli eleştiriye maruz kalır, azarlanır, suçlanır ve suçuyla orantısız cezalar alır bazen de şiddet görür.
Çocuk, sürekli eleştirildiğinden dolayı çekingen davranışlar göstermesi kaçınılmazdır; hatta yanlış yapma kaygısıyla hiçbir şey yapamaz hale de gelebilir. Aşağılık ve suçluluk duyguları gelişebilir. Özgüven ve “Olumlu Benlik İmajı” geliştirmesi zordur. Kendi duygu ve düşüncelerini ortaya koyamaz; çünkü buna izin verilmez. Büyüdükçe kayıtsız şartsız itaatkar ya da isyankar davranışlar içine girebilir. Kolay etki altında kalan, onay beklentisi yüksek birine dönüşebilir.
TUTARSIZ ANNE BABALIK TUTUMU
Tutarsız ebeveyn tutumu çocuğun belli bir davranışının kimi zaman hoş görülmesi kimi zamanda aynı davranış yüzünden cezalandırılması olabileceği gibi anne ve babanın tutumunun birbirinden farklı olması ve birbirlerinin tutumlarını çocuğun yanında eleştirmeleri anlamına da gelmektedir. İlk durumda çocuk ne yapacağını tam olarak kestiremez ve kaygılanır. Yaşı büyüdükçe anne babasını daha iyi tanıdığından onların haleti ruhiyelerine göre davranmayı öğrenmeye başlar. İkinci durumda ise işine gelen (hoş gören, vurdumduymaz davranan…) ebeveyne yönelir. Yaşı büyüdükçe kimi nasıl kullanacağını, kimden nasıl faydalanacağını ayırt etmeye ve ona uygun davranışlar geliştirmeye başlar.
Bazen de anne baba çocuklar arasında ayrımcılık, tutarsızlıklar yapar ki, bu durum genelde tutarsızlığa maruz kalan çocukta kardeş rekabetinin gelişmesine, stresli, gergin, sinirli ve agresif tavırlar sergilemesine zemin hazırlar. Örneğin; ülkemizde erkek çocuklar konusunda daha ayrımcı davranıldığı görülmektedir. “Sen erkeksin, bırak ablan yapsın, erkek dediğinin masa hazırladığı nerede görülmüş otur sen ablan yapsın” gibi söylemlerle çocuklar arasında ciddi kızgınlık duyguları oluşmasına sebep olunur.
Bazen de anne babalar tüm çocuklarını eşit düzeyde sevdiklerini iddia ederler fakat bazılarını kayırdıklarını fark etmezler. Bu durumsa kardeşler arasında kıskançlık ve kin oluşmasına sebebiyet verir.
Kimi anne babalar da disiplin konusunda çocuklarına farklı davranır, kimi günah keçisidir, kimi ne yapsa hoş görülür. Bu durum özellikle çocuk sıralamasında kendini belli eder, en büyük çocuklara daha kuralcı yaklaşılırken en küçüklere daha hoş görülü yaklaşıldığı sık karşılaşılan durumlardandır.
Tutarsız Tutuma maruz kalan çocukların doğru ve yanlışı ayırt etmekte zorluk çektikleri, nerede nasıl davranması gerektiği konusunda kararsızlık yaşadıkları, bocaladıkları görülür. Çocuk için amaç; doğru davranmaktan çok cezadan kurtulmak, acıdan kaçmaktır ki, ceza almayacağı zamanları doğru tespit etmeye anne babasının nabzını yoklamaya ona uygun davranmaya çalışır. Bu belirsizlik çocuğu tetikte, gergin tutacağından sinirli, isyankar davranışlara itebileceği gibi paçasını kurtarmak için her duruma uyumlanan, ürkek davranışlara da itebilir. Hangi davranış şekillerini seçerse seçsin dengeli kişilik geliştirmesi kolay olmayacaktır.
DEMOKRATİK ANNE BABALIK TUTUMU
Demokratik Tutuma sahip anne baba öncelikle birbirlerine karşı saygı, sevgi ve hoşgörüyle yaklaşan, huzurlu bir aile ortamı oluşturmak için üzerlerine düşen sorumlulukları alan çocuğuna da aynı saygı, sevgiyle ve şefkatle yaklaşan kişilerdir. Çocuk aile içinde kabul görür, bir bireyidir ve evdeki yeri bellidir.
Demokratik Tutuma sahip eşler hem birbirlerine hem de çocuğuna açık ve net yaklaşır, imalar, suçlamalardan uzak durulur. Eleştiriler kişiliğe değil davranışa yöneliktir ve çocuktan beklentiler yaşıyla orantılıdır. Çocuk yaşına uygun sorumlulukları konusunda bilgilendirilir ve ona sorumluluk verilir. Karşılaşılan sorunlar birlikte çözüm aranarak çözülmeye çalışılır.
Çocuğun kendi duygu ve düşüncelerini paylaşması için yüreklendirilir, model olunur. Ailenin bir ferdi olduğu için aile içinde alınan kararlarda çocuğa da danışılır. Anne baba çocuğuna yol göstermeye çalışır, onun adına karar almaz, seçim özgürlüğünü çocuğuna bırakır.-Çocuklar belli bir yaşa kadar ne yiyeceğine, ne zaman uyuyacağına, hangi televizyon programlarını seyredeceğine, ne zaman banyo yapacağına…karar veremezler. Bu dönem boyunca anne baba çocuk için kararları kendi almalı, onun keyfiyetine bırakılırsa olmaz.- Böylece çocuk davranışlarının sorumluluğunu üstlenmeye başlar.
Demokratik tutumla büyüyen çocuk “Olumlu Benlik ve Öteki İmajı” geliştirir. Özsaygısı yüksek, başkalarına saygılı davranan, fikirlerini rahatlıkla ifade eden, düşünen, araştıran, sorgulayan, özgüveni yeterli, insanlarla iyi ilişkiler kurup sürdürebilen, duygusal ve sosyal açıdan dengeli ve mutlu bir kişi olur.
İlgisiz tutum, çocuğun davranışları karşısında her zaman ilgisiz ve umursamaz davranan anne babalık tutumuna denir. Bu tür tutuma sahip anne babalar rahat, sessiz, vurdumduymaz bir kişilikte olabildikleri gibi agresif bir kişilikte de olabilir ve çevreleri tarafından aşırı hoşgörülü veya aşırı boş vermiş olarak algılanabilirler. Çocuk var mıdır yok mudur çok oralı davranmazlar ta ki, çocuk tarafından kendilerine bir engel çıkarılana kadar.
Yoğun olarak çalıştığını, eve yorgun döndüğünü ve eve döndüğünde dinlenmekten başka bir şey istemediğini savunan anne babaların genel tutumudur. Evle veya çocukla ilgili hiçbir problem duymak istemezler. Çocuk; sorun çıkarmasın, kendisini rahatsız etmesin yeter. Çocuk ola ki rahatsız ederse, çocuğa düşmanca davranılır, ortam sessizleştikten sonra yine kayıtsız, ilgisiz tutuma geri dönülür, yeni bir rahatsızlıkta yeniden düşmanca davranılır, sessizlik sağlanınca ilgisiz moda geçilir ve bu hal kısır döngü şeklinde devam eder. Geleneksel Türk baba rolü desek yanlış olmaz sanırım. “Çocuğu ağlatma, sesini duymayayım, zaten bütün gün çalışıyorum bir de ağlama çekemem.”
Çocuğun tüm sorumluluğu büyükanne ve büyükbabada ya da bakıcıdaysa anne babanın kişilik yapısı da müsaitse (onlara güveniyorum bizden daha iyi bakarlar, annem halleder o kaç çocuk yetiştirdi, ay nasılsa gül gibi bakıyorlar çocuğun kafasını karıştırmayalım….) İlgisiz Anne Babalık Tutumu’yla karşılaşabiliriz. İlgisiz Anne Babalık Tutumu’nun görüldüğü diğer durumlar şöyledir:
Çocuktan uzak ayrı bir evde ya da şehirde yaşanılıyorsa;
Ailedeki çocuk sayısının fazlalılığı;
Anne babalığa hazır olunmayış, çocuksuz yaşadıkları dönemdeki alışkanlıkları devam ettirme isteği;
Anne babanın sürekli tartışması ve çocuğu gözden kaçırması;
Aile büyükleriyle yaşanan geniş ailelerde büyüklerin yanında çocuk sevilmesi ayıptır inanışı;
Çocuğu seversen tepene çıkar, sonra ne anayı sayar ne babayı inanışı;
Bu tutuma maruz kalan çocuğun “Olumlu Benlik” algısı geliştirmesi zordur. Anne baba sevgi ve ilgisine açtır. Kendisini değersiz, ihmal edilmiş olarak görür. Anne babanın ilgisini olumlu şeylerle çekmeyi başaramadığından olumsuz şeylere yönelir, muhtemelen bu yolla ilgiyi çekeceğinden olumsuz davranışları daha fazla sürdürür. Muhtemelen anne babaya kızgın büyür ve onlar kendisine ihtiyaç duyduklarında yanında olmaz. Ergenlikle beraber aileden kopuş hızlanır, saldırgan ve suça yönelik davranışlar göstereme riski artar. Anne babadan görmediği ilgi ve sevgiyi başkalarında arar.
OTORİTER ANNE BABALIK TUTUMU
Otoriter tutum sergileyen anne baba, çocuğunu idealize ettiği kişiye eriştirme düşüncesiyle hareket ettiğinden katı, baskıcı, hoşgörüsüz ve mükemmelliyetçi bir tutum sergiler. Çocuktan yaşının üstünde olgunluk bekler, hata yapmasına tolerans göstermez.
Tüm ilgi odağı çocuk ve çocuğun davranışlarıdır. Her hareketi en ince detayına kadar izlenir, en ufak hatası düzeltilir, en küçük kusuru giderilmeye çalışılır. Ebeveyn sadece hata ve kusur düzeltmeye yöneldiğinden sürekli gergin, stresli ve aşırı uyarılmış moddadır. Çocukta aynı şekilde hata yapma korkusuyla kaygı ve stres altında yaşar. Bu kaygıyla muhtemelen daha sık hata yapan çocuk, sürekli eleştiriye maruz kalır, azarlanır, suçlanır ve suçuyla orantısız cezalar alır bazen de şiddet görür.
Çocuk, sürekli eleştirildiğinden dolayı çekingen davranışlar göstermesi kaçınılmazdır; hatta yanlış yapma kaygısıyla hiçbir şey yapamaz hale de gelebilir. Aşağılık ve suçluluk duyguları gelişebilir. Özgüven ve “Olumlu Benlik İmajı” geliştirmesi zordur. Kendi duygu ve düşüncelerini ortaya koyamaz; çünkü buna izin verilmez. Büyüdükçe kayıtsız şartsız itaatkar ya da isyankar davranışlar içine girebilir. Kolay etki altında kalan, onay beklentisi yüksek birine dönüşebilir.
TUTARSIZ ANNE BABALIK TUTUMU
Tutarsız ebeveyn tutumu çocuğun belli bir davranışının kimi zaman hoş görülmesi kimi zamanda aynı davranış yüzünden cezalandırılması olabileceği gibi anne ve babanın tutumunun birbirinden farklı olması ve birbirlerinin tutumlarını çocuğun yanında eleştirmeleri anlamına da gelmektedir. İlk durumda çocuk ne yapacağını tam olarak kestiremez ve kaygılanır. Yaşı büyüdükçe anne babasını daha iyi tanıdığından onların haleti ruhiyelerine göre davranmayı öğrenmeye başlar. İkinci durumda ise işine gelen (hoş gören, vurdumduymaz davranan…) ebeveyne yönelir. Yaşı büyüdükçe kimi nasıl kullanacağını, kimden nasıl faydalanacağını ayırt etmeye ve ona uygun davranışlar geliştirmeye başlar.
Bazen de anne baba çocuklar arasında ayrımcılık, tutarsızlıklar yapar ki, bu durum genelde tutarsızlığa maruz kalan çocukta kardeş rekabetinin gelişmesine, stresli, gergin, sinirli ve agresif tavırlar sergilemesine zemin hazırlar. Örneğin; ülkemizde erkek çocuklar konusunda daha ayrımcı davranıldığı görülmektedir. “Sen erkeksin, bırak ablan yapsın, erkek dediğinin masa hazırladığı nerede görülmüş otur sen ablan yapsın” gibi söylemlerle çocuklar arasında ciddi kızgınlık duyguları oluşmasına sebep olunur.
Bazen de anne babalar tüm çocuklarını eşit düzeyde sevdiklerini iddia ederler fakat bazılarını kayırdıklarını fark etmezler. Bu durumsa kardeşler arasında kıskançlık ve kin oluşmasına sebebiyet verir.
Kimi anne babalar da disiplin konusunda çocuklarına farklı davranır, kimi günah keçisidir, kimi ne yapsa hoş görülür. Bu durum özellikle çocuk sıralamasında kendini belli eder, en büyük çocuklara daha kuralcı yaklaşılırken en küçüklere daha hoş görülü yaklaşıldığı sık karşılaşılan durumlardandır.
Tutarsız Tutuma maruz kalan çocukların doğru ve yanlışı ayırt etmekte zorluk çektikleri, nerede nasıl davranması gerektiği konusunda kararsızlık yaşadıkları, bocaladıkları görülür. Çocuk için amaç; doğru davranmaktan çok cezadan kurtulmak, acıdan kaçmaktır ki, ceza almayacağı zamanları doğru tespit etmeye anne babasının nabzını yoklamaya ona uygun davranmaya çalışır. Bu belirsizlik çocuğu tetikte, gergin tutacağından sinirli, isyankar davranışlara itebileceği gibi paçasını kurtarmak için her duruma uyumlanan, ürkek davranışlara da itebilir. Hangi davranış şekillerini seçerse seçsin dengeli kişilik geliştirmesi kolay olmayacaktır.
DEMOKRATİK ANNE BABALIK TUTUMU
Demokratik Tutuma sahip anne baba öncelikle birbirlerine karşı saygı, sevgi ve hoşgörüyle yaklaşan, huzurlu bir aile ortamı oluşturmak için üzerlerine düşen sorumlulukları alan çocuğuna da aynı saygı, sevgiyle ve şefkatle yaklaşan kişilerdir. Çocuk aile içinde kabul görür, bir bireyidir ve evdeki yeri bellidir.
Demokratik Tutuma sahip eşler hem birbirlerine hem de çocuğuna açık ve net yaklaşır, imalar, suçlamalardan uzak durulur. Eleştiriler kişiliğe değil davranışa yöneliktir ve çocuktan beklentiler yaşıyla orantılıdır. Çocuk yaşına uygun sorumlulukları konusunda bilgilendirilir ve ona sorumluluk verilir. Karşılaşılan sorunlar birlikte çözüm aranarak çözülmeye çalışılır.
Çocuğun kendi duygu ve düşüncelerini paylaşması için yüreklendirilir, model olunur. Ailenin bir ferdi olduğu için aile içinde alınan kararlarda çocuğa da danışılır. Anne baba çocuğuna yol göstermeye çalışır, onun adına karar almaz, seçim özgürlüğünü çocuğuna bırakır.-Çocuklar belli bir yaşa kadar ne yiyeceğine, ne zaman uyuyacağına, hangi televizyon programlarını seyredeceğine, ne zaman banyo yapacağına…karar veremezler. Bu dönem boyunca anne baba çocuk için kararları kendi almalı, onun keyfiyetine bırakılırsa olmaz.- Böylece çocuk davranışlarının sorumluluğunu üstlenmeye başlar.
Demokratik tutumla büyüyen çocuk “Olumlu Benlik ve Öteki İmajı” geliştirir. Özsaygısı yüksek, başkalarına saygılı davranan, fikirlerini rahatlıkla ifade eden, düşünen, araştıran, sorgulayan, özgüveni yeterli, insanlarla iyi ilişkiler kurup sürdürebilen, duygusal ve sosyal açıdan dengeli ve mutlu bir kişi olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İlgisiz, Otoriter, Tutarsız, Demokratik Anne Baba Tutumları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
8 Beğeni 
Yazan Uzman
|
ilgisiz anne baba, ilgisizlik, otoriteranne baba tutumları, tutarsız anne baba, demokratik anne baba
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
