2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
MAKALE #13713 © Yazan Psk.Sibel YALMAN | Yayın Aralık 2014 | 4,535 Okuyucu
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB)
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) - (Attention Deficit Hyperactivity Disorder ADHD ) aşırı hareketlilik, kısa dikkat süresi ve ataklıkla yani yetersiz dürtü kontrolü ile karakterize bir bozukluktur. Dikkat Eksikliği–Hiperaktivite Bozukluğu, bazen “Dikkat Eksikliği / Dağınıklığı Bozukluğu” olarak da adlandırılır. Bu iki terim sıklıkla eş anlamlı olarak kullanılır. Çok benzer ve ilişkili olsalarda aslında farklı durumları kapsarlar.
DEHB (ADHD) tanısı konulması için “Amerikan Psikiyatri Derneği Teşhis veİstatistik El Kitabı (DSM-IV)” ölçütlerine göre çocukta 7 yaşından önce ve en az 6 ay süre ile aşağıdaki belirtilerden en azında 8’inin görülmesi gerekir.
1. Aralıksız kıpırdanımlar
2. Oturma güçlüğü
3. Kolaylıkla dikkatin dağılması
4. Sırasını bekleyememe
5. Düşünmeden cevap verme
6. Yönergeleri izleme güçlüğü
7. Dikkatini yoğunlaştırmak güçlük
8. Bir işi bitirmeden diğerine başlama
9. Sessiz durma güçlüğü
10. Kontrolsüz konuşma
11. Diğerlerinin sözlerini kesmek ya da konuşmalara gereksiz katılma
(Diğerlerini rahatsız edecek şekilde sözlerini kesme)
12. Dinlemez görünme
13. Sınıf içi etkinlikleri yaparken sık sık geri kalma
14. Düzenli sıklıkta tehlikeli hareketlerle meşgul olma
Aşırı hareketliliğin ( Hiperaktivite ) görülmediği, sadece DikkatEksikliği / Dağınıklığı Bozukluklarında ise, çocuklar sessiz ve pasif yapılı ve sınıfın dikkate alınmayan çocukları da olabilirler. Böylelikle, bu çocuklar akademik gelişimlerinde daha büyük bir risk altına girebilirler.
NEDENLERİ
DEHB diğer bir çok psikiyatrik ve tıbbi durumlar gibi, neden oluştuğu tam olarak bilinemeyen bir bozukluktur ve tek bir nedeni yoktur. Bazı olası sebepler şunlardır:
Genetik Etkenler
Yapılan araştırmalarda, DEHB olan çocukların yakın akrabalarında bu bozukluğa rastlanmaktadır.
Beyin hasarı:
Beyin hasarı olan çocukların DEHB belirtilerine benzer davranışlar göstermelerinden dolayı bu bozukluğun beyinde bir gelişim bozukluğu veya yaralanma sonucu geliştiğinden kuşku duyulmuştur. Fakat DEHB olan çocukların %95 inden fazlasında beyin hasarı bulunmadığından dolayı bu düşünceden uzaklaşılmıştır.
Çevresel etkenler
Bu etkenler insan beyninin en hassas olduğu ve geliştiği, anne karnındaki dönemde ve erken çocuklukta çok daha fazla etkilidir. Gebeliklerinde sigara ve alkol kullanan annelerin çocuklarında DEHB bulunma riski artmaktadır. Hamilelik döneminde zehirli maddelere, hastalıklara ve travmaya uğrayan annelerin çocuklarında DEHB olma olasılığı sağlıklı bir hamilelik geçirenlerden daha fazladır. Erken doğum, doğum sırasındaki sorunlar, doğumdan sonraki dönemde hastalık ve kurşun gibi zehirli maddelere maruz kalma ve travmayla karşılaşma gibi doğum ve doğumdan sonraki dönemlerde yaşanan problemler DEHB riskini artırabilen etkenlerdir. Bu etkenler tek başlarına neden olmasalar da DEHB olmaya genetik yatkınlığı olan bireylerde bu bozukluğun ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.
Psiko-sosyal Etkenler
DEHB’ yi etkileyen psiko-sosyal etkenler, temel bir etkiden çok hazırlayan ve problemin ortaya çıkışını hızlandıran sebepler olarak ele alınabilir. Ailede geçimsizlik, parçalanmış aile, aile tutumlarındaki bozukluk, yetişme yurdunda yetişen çocuklarda duygusal yoksunluğa bağlı olarak geliştiği de ileri sürülmektedir.
ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
1.DİKKAT SORUNLARI
Dersi Dinleme Güçlüğü :
· Dersten kopar, dinleyemez.
· Dikkati dağıldığında yeniden toplamakta zorlanır.
· Hayal kurabilir, başka şeylerle ilgilenebilir, bazısı resim çizer.
· Ders bittiğinde aklında ya çok az şey kalmıştı, ya da bilgileri kopuk kopuk öğrenmiştir.
Dikkat Hataları:
· Tahtadaki yazıyı geçirirken hatalı geçirir.
· Matematik ile ilgili sembolleri, işaretleri karıştırabilir.
· Bir görevi tamamlamadan diğerine geçer.
Evde Çalışırken İlgisi Çabuk Dağılır :
· Sık sık mola verir.
· Oturduğu yerden kalkmasa bile aklı başka yerlere gider.
· Verimsiz çalışır.
· Bilgileri bütüncül bir biçimde öğrenemez.



2.SINAVLARDA YAŞANAN SORUNLAR
·Sınavda etrafı ile daha çok ilgilenir.
·Sınavın ilk, orta ya da son bölümünde ilgisi dağılabilir.
·İlk beş soruyu doğru olarak yapıp daha sonrakilerin tümünü yanlış yapabilir.
.Test sınavlarında soruyu yanlış okuma, soruyu sonuna kadar okumama gibi nedenlerle, yanlış yanıtlar verir.
3.ORGANİZASYON SORUNLARI
· Okul eşyaları, çantası, defterleri dağınıktır. Malzemelerini eksik getirir. · Düşüncelerini organize etmekte güçlükleri vardır.

· Sözlü ya da yazılı anlatımda bildiklerini aktarmada sorun yaşar. Başını, sonunu karışık anlatır.
· Verilen göreve başlamak, bölümlere ayırmak ve sürdürebilmekte güçlükler yaşar.
· Uzun süreli görevler için planlama yapamaz. · Yapılacak işleri önemli ve acil olup olmamasına göre planlayamaz. İlk aklına gelenden ve en cazip olandan başlar.
4.ZAMAN YÖNETİMİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
· Zaman algısı iyi gelişmemiştir.
· Bir işle uğraşırken ne kadar süre geçtiğini doğru biçimde tahmin edemez. · İşlerini planlarken de hangi iş için ne kadar süre gerektiğini ayarlayamaz, çoğunluk
la geç kalır.

· Sınavlarda zamanı iyi ayarlayamaz, ya acele edip çok erken bitirir ya da bir soruda takılıp ne kadar zamanının kaldığını unutabilir.
DEHB OLAN ÇOCUKLARIN OKULDA GÖZLEMLENEN ÖZELLİKLERİ
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların zeka düzeyleri tıpkı diğer çocuklar gibi farklı seviyelerde olabilmesine rağmen, aynı zeka düzeyindeki diğer çocuklara göre akademik başarıları daha düşük olabilir. Okula ilk başladıklarında sınıfta oturmakta güçlük çektikleri, dikkatlerini öğretmenin anlattıklarına yoğunlaştıramadıkları için okulda edinilmesi gereken bilgiyi takip edip kazanamazlar. İleri yıllarda bu durum çocuklarda güvensizlik, bıkkınlık ve bezginlik gibin duygusal sorunları ortaya çıkarabilir. DEHB olan çocukların önemli bir bölümü okulla ilgili hem akademik hem de disiplin sistemiyle ilgili sorunlar yaşamaktadırlar. Okul kurallarına uymakta güçlük çekerler. Öğretmenlerinin söylediklerine uyamamaları, yapılan uyarıları dinleyememeleri çocukla öğretmen ilişkisini bozabilir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna sıklıkla “Öğrenme Güçlüğü” de eşlik ettiği için özellikle matematiği anlama, kavrama ve çözmede zorlanırlar. Büyük bir hevesle derse veya herhangi bir etkinliğe başlar ve çok başarılı olmayı isterler. Ancak düzenli ders çalışma becerilerinin olmaması, organize olamama ve dikkatlerinin çabuk dağılması nedeniyle başarılı olamazlar. Kendilerini yetersiz, başarısız ve güvensiz hissederler. Tedirgin ve kaygılıdırlar. Sıklıkla evde ve okulda haksız olarak “Tembel” ve “Yaramaz” gibi yapılan yanlış davranışı açıklamayan sözcükler işitirler.
DEHB olan çocuk ve gençler için ev ödevi yapmak ve evde ders çalışmak da sorun olabilmektedir. Özellikle ilgilerini çekmeyen derslere çalışmak ve uzun ödevleri tamamlamak onlar için gerçekten güçtür.
DEHB OLAN ÇOCUKLAR İÇİN UYGULANAN EĞİTİM YÖNTEMLERİ
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar, özel gereksinimli öğrenciler kapsamına girmektedir. Özel gereksinimli öğrencilerin eğitiminde özel eğitim önlemlerinin alınması gerekmektedir. Bu nedenle izlenecek yol şu şekildedir:
* Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu tanısının konması: Bu tanı tıbbi, psikolojik ve eğitsel değerlendirme sonuçlarına göre çocuk-ergen ruh sağlığı uzmanlarıtarafından konulur.
· Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu tanısı almış ya da bu tür belirtiler gösteren, tanı alması muhtemel çocuk için, velisi ile görüşülerek il / ilçede bulunan Rehberlik Araştırma Merkezi Müdürlüğü’ne (RAM) başvurulur.
* Rehberlik Araştırma Merkezi Müdürlüğünce değerlendirilen çocuğun desteklenmesi için alınacak özel önlemler ve izlenecek yol belirlenir. Bu durumda alınacak önlemler İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde bulunan Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’ nca belirlenerek okuluna bildirilmektedir.
* Bu kapsamda özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin; akademik performansı, öğretim amaçları, yararlanacakları özel eğitim ve destek eğitim hizmetlerinin türü ve süresi, eğitim programlarına ilişkin uygulamalar ile değerlendirme süreci belirlenerek Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlanır.
* Hazırlanan Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı, öğrenme ortamlarının düzenlenmesi, öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulanması, problem davranışların ortaya çıkmadan önlenmesi ve öğrenmenin etkili ve kalıcı olmasının sağlayacaktır.
Okullarda tıbbi olarak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı aldığı halde çeşitli sebeplerle velisi tarafından Rehberlik Araştırma Merkezi Müdürlüğü’ne başvurusu yapılmak istenmeyen öğrenciler de bulunabilmektedir. Bu tür öğrenciler için de okul ortamında öğrenci lehine her türlü önlemin zamanında alınarak uygulamaya konulması öğrencinin gelişimi ve eğitim-öğretimin sağlıklı yürütülmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER
· Dersi ilginç sorular, hikayeler, görsel ve işitsel materyallerle eğlenceli hale getirin.
· Yönergeleriniz açık ve net olsun.
· Yönergeleri teker teker verin ve mutlaka tekrar edin. Öğrenciye tekrar ettirin.
· Anlatımı kısa tutun.
· Etkinliği sürdürebilmesi için ara ara göz göze gelip, omuzuna dokunarak uyarılar verilmelidir.
· Öğrenciyi yakından takip edin.
· Öğrencini dersi aktif dinlemesine yardımcı olun.
· Sınıfa konu ile ilgili materyaller getirin ve onların da getirmelerini isteyin.
· Sık sık uyarılar yaparak dersi takip etmesini sağlayın.
· Sınıfta uygun bir yere oturtun..
· Bu çocuklar dikkatlerini uzun dönem sürdüremediklerinden, onlara verilen görevlerin onların yapabilecekleri şekilde uygun parçalara ayrılması performanslarını artıracaktır.
· Ev ödevlerinin miktarları azaltılmalıdır.
· Bu öğrencilere yönerge verilirken açık ve net bir dil kullanmalı ve söylediğinizin öğrenci tarafından anlaşıldığından emin olunmalıdır.
· Dürtüsel davranışları olanların ufak tefek uygunsuz davranışları görmezlikten gelinebilir. Bunlar öğrenci tarafından öğretmene yönelik olarak ya da disiplini bozmak amaçlı yapılmamıştır.
· Kendini denetleyebildiği, uygun şekilde davrandığında hemen o anda doğrudan kendisini övebilir, ödüllendirebilirsiniz. Örneğin elini yalnızca amaca uygun kaldırdığı zaman yanına giderek onu övebilirsiniz.
· Uygunsuz davranışlarını ani tepkiler göstermeden azarlamadan, eleştirmeden kınayabilirsiniz.
· Bu öğrencilerin cezalandırmak amacıyla dersten dışarı çıkartılması uygun bir yöntem değildir. Çünkü bu çocuklar zaten derste sıkıldıklarından bu ceza onlara ödül gibi olacaktır.
· Sırada uzun süre oturmak bu çocuklar için zordur. Ara vermesi için fırsat tanıyabilir ve hareketliliğini olumlu bir şekilde kullanmasını öğretebilirsiniz.
· Görevleri sırasında kısa molalar vermesine izin verebilirsiniz.
· Okul dışı ilgileri ve başarıları için aile ile sıkça görüşebilir ve eve olumlu yazılar, mesajlar gönderebilirsiniz.
· Yaşıtları arasındayken öğrenciye özel sorumluluklar verebilir böylece diğer öğrenciler tarafından olumlu bir açıdan değerlendirilmesini sağlayabilirsiniz.
EV ÖDEVLERİ KONUSUNDA YAPILABİLECEK DÜZENLEMELER
· Ödevin amacı ve ödevi tamamlamanın önemini açıklayın.
· Ödevin öğrencinin zamanına ve emeğine değmesine dikkat edin.
· Öğrencinin emeğinin dikkate alındığını göstermek için ödevleri kontrol edin ve üzerinde tartışın.
· Öğrencilerin kişiliklerini ve yaratıcılıklarını ortaya koymalarına fırsat verin.
· Öğrencileri araştırmaya yöneltin.
· Daha kısa ödevler verin.
· Ödevlerin ne olduğunu açık ve net bir şekilde anlatın ve onları tekrarlattırın.
· Uzun süreli projeleri ve dönem ödevlerini parçalara bölmelerine ve ödevi yaparken planlama ve doğru sırada yapmalarına yardımcı olmaya çalışın.
· Yazılı ödev yerine sözlü ve proje verin.
DAVRANIŞ PROBLEMLERİNİ ENGELLEMEK İÇİN YAPILABİLECEK DÜZENLEMELER
· Hareket edebilmesi için fırsatlar yaratın (sınıf dışından bir şeyler almaya göndererek, tahtayı ona sildirerek vb.)
· Sizi ve diğer öğrencileri rahatsız etmeden kımıldayabilmeleri için fırsat tanımaya çalışın.
· Olumlu ya da olumsuz davranışına anında ve uygun geri bildirim, daha etkili bir disiplin yöntemi olacaktır.
· Eğer sınıfın düzenine ve arkadaşlarına zarar vermiyorsa ve kasıtlı yapmıyorsa istenmeyen davranışı görmezden gelebilirsiniz.
SINAVLAR VE DİĞER DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ ÜZERİNDE YAPILABİLECEK DÜZENLEMELER
· Zamanla kısıtlı sınavların en aza indirilmesi.
· Ek test zamanı verilmesi.
· Daha az soru üzerinde değerlendirme yapılması.
· Uygun bir sınav ortamının sağlanması.
· Sınav sorularının basit ve yalın bir dille hazırlanması.
· Öğrencinin gerçek bilgisini test etmek için sınav şeklinin değiştirilmesi.
· Çoktan seçmeli ya da doğru yanlış soruların sorulması.
· Uzun, deneme türü sınavlardan kaçınılması.
· Klasik sınavlarda birbirinin yerine geçebilecek farklı soru seçeneklerinin sunulması.
· Testlerin kısaltılmış formlarının uygulanması.
· Sözlü sınav uygulanması.
· Not verme yöntemlerinin düzenlenmesi
· Yazılı ödevde yazım hatalarının bazı durumlarda değerlendirilmemesi,
· Öğrencinin notunu yükseltmesini sağlayacak fırsatlar verilmesi,
· Akademik başarıyı arttırmak için sınav kağıtlarını incelemesine ve hatalarını görmesine izin verilmesi.
DEHB OLAN ÇOCUKLAR VE GENÇLERDEN ÖĞRETMENLERİNE………
1. Dikkat eksikliğim gerçekten var. Bu benim sığındığım “mazeret değil” ve öğrenebilmemi etkiliyor. Bende bu sorununun hiç olmamasını ve daha başarılı olmayı isterdim.
2. Başarılı olmak için yardımınıza ihtiyacım var. Ama bunu istemek benim için kolay değil, beni desteklerseniz bunu daha kolay yapabilirim.
3. Bana güvendiğinizi bilmek benim için önemlidir.
4. Bazı şeyleri gerçekten unutabilirim. Kasıt ya da ihmal yok.
5. Bana karşı sabırlı ve destekleyici olursanız daha kolay soru sorabilirim.
6. Bazı şeyleri tekrar tekrar soruyorsam ilgi çekmek için değil, tam ve doğru anlamak içindir.
7. Dikkatim ya da davranışlarımla ilgili uyarıları yalnızken yapın. Arkadaşlarımın önünde değil.
8. Bana özel bazı uygulamaların olması benimde hoşuma gitmiyor. Bunlar gerekiyorsa da aramızda kalmasını tercih ederim.
9. Lütfen bana çok farklıymışım gibi davranmayın.
10. Bana sevgiyle yaklaşıp, bana emek harcadığınız için, benim için belki biraz daha fazla yorulduğunuz için, ÖĞRETMENİM olduğunuz için size çok teşekkür ediyorum.
KAYNAKÇA Dikkat Eksikliği Hiperaktivite ve Özel Öğrenme Güçlüğü Derneği http://www, hiperaktivite.org.tr SELÇUK Ziya, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktif Çocuklar, Pegem Yay.Ankara Eylül 2001 Popüler Psikiyatri Dergisi / Sayı : 51 Eylül-Ekim 2009 02/9/2008 tarihli ve 3601 sayılı kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları konulu 2008/60 numaralı Genelge/ek
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Sibel YALMAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Sibel YALMAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Sibel YALMAN Fotoğraf
Psk.Sibel YALMAN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Sibel YALMAN'ın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 19 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Kaygı (Anksiyete) Aralık 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


21:57
Top