2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Otizm ve Belirtileri
MAKALE #13984 © Yazan Psk.Dnş.Semra KESKİN | Yayın Ocak 2015 | 11,268 Okuyucu
Otizm Nedir?

Otizm üç yaşından önce başlayan ve ömür boyu süren, sosyal etkileşime ve iletişime zarar veren, sınırlı ve tekrarlanan davranışlara yol açan beynin gelişimini engelleyen bir rahatsızlıktır. Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla 4 kat daha fazla görülmektedir. Bir otistik çocuktan sonra, ikinci çocukta otizmin ortaya çıkması riski %3 dür. Bu normal orana göre 50 kat daha fazla risk demektir. Otizm geniş bir yelpazedir. Otizm; sessiz kalma, zekâ özürlü olma, durmadan el çırpma ya da sallanma gibi ciddi bozukluklar gösteren bireylerden, etkin ama belirgin olarak sıra dışı sosyal yaklaşımlar gösteren, çok dar ilgi odakları olan ve laf ebesi, bilgiçlik taslayan iletişimi olan daha az bozukluk gösteren bireylere kadar çok geniş bir spektrumda kendini gösterir. Bazen IQ eşiklerine ya da bireyin gündelik hayatında ne kadar desteğe gereksinimi olduğuna göre sendrom düşük, orta ya da yüksek işlevli otizm olarak bölümlere ayrılır ancak ölçütleri belirlenmemiş olan bu bölümlemeler tartışmalıdır.

Otizmde Tanı: Otizm tek bir belirtiden çok, bir dizi belirti ile fark edilir. Ana özellikleri sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları, sınırlı ilgi ve yineleyici davranış veya davranışlardır (APA DSM-IV-TR, 2007)


Otizm Belirtileri

Otizm tek bir belirtiden çok, bir dizi belirti ile fark edilir. Ana özellikleri sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları, sınırlı ilgi ve yineleyici davranış veya davranışlardır (APA DSM-IV-TR, 2007)

A. Sosyal İlişkilerde Güçlük
1. Başkalarıyla göz teması kurmakta zorlanmak
2. Arkadaşlık ilişkileri geliştirememek
3. Pek çok şeyi başkalarıyla birlikte değil de kendi başına yapmayı yeğlemek
4. Çevredeki kişilerin yaptıklarıyla ilgilenmemek; onlar kendisiyle ilgilendiğinde ise kayıtsız kalmak

B. İletişim Zorlukları
1. Dil ve konuşma gelişiminde akranlarının gerisinde olmak ya da hiç konuşmamak
2. Başkalarıyla sohbet başlatmada ve sürdürmede zorlanmak
3. Bazı sözleri tekrar tekrar (ekolali) ve ilişkisiz zamanlarda söylemek
4. Çevresinde bulunan aynı yaşlardaki çocukların oynadığı oyunlara ilgi göstermemek

C. İlgi ve Davranış Takıntıları
1. Bazı sıra dışı konulara karşı aşırı ilgi duymak; örneğin, asansörlerin nasıl çalıştığı
2. Günlük yaşamdaki düzen değişikliklerine katlanamamak; örneğin, eşyaların yerinin değişmesi
3. Sıra dışı ve yineleyici beden hareketleri (stereotipik davranış) yapmak (örneğin, sallanmak, çırpınmak, elleriyle oynamak vb.)
4. Bazı nesnelerle sıra dışı hareketler yapmak; örneğin, nesneleri döndürmek ya da sıraya dizmek.
Amerikan Psikiyatri Birliği (APA), YGB içinde yer alan otizm tanısı için, çocuğun yukarıda sıralanan 12 belirtiden en az altısına sahip olmasını ve bu belirtilerden en az ikisinin sosyal etkileşim sorunları kategorisinden, en az birer tanesinin ise diğer iki kategoriden (iletişim sorunları ve sınırlı/yinelenen ilgi ve davranışlar) gelmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Ayrıca, bu belirtilerden en az birinin 36 aydan önce varlığı da aranmaktadır.

Otizmli Çocukların Özellikleri

1. Duyusal Özellikler:
İşitsel Uyarılara (seslere) Tepkileri: seslere karşı çok değişik tepkiler verildiği görülmektedir. Çocukların seslere hiçbir tepki vermemesi bir çok anne-babayı, işitme problemi endişesi ile doktorlara gitmeye yöneltmektedir. Yapılan testler çocukların işitmelerinde organik bir sorunun olmadığını gösterir. Gerçekten de bazen seslere hiç tepki vermedikleri, bazen en ufak seslere aşırı tepki gösterdikleri ve bazı seslere çok duyarlı oldukları gözlenmektedir.

Görsel uyarılara tepkileri: görsel uyaranlara karşı normal dışı tepkiler yaygın olarak görülebilir. İnsan yüzlerine ve çevrelerindeki birçok nesneye bakmamalarına karşın, hareket eden, dönen ya da parlak olan bazı cisimlere çok uzun süre bakabilirler.

Acı, sıcak, soğuğa karşı tepkileri: Bu tepkiler, bazı çocuklarda acıyı, sıcağı ve soğuğu fark etmeme şeklinde ortaya çıkarken bazılarında ise soğuk suyla ellerini yıkarken ağlama, eline bir toplu iğne battığı zaman çığlıklar atma şeklinde görülebilir.

Dokunulmaya karşı tepkileri: Herhangi bir kimse tarafından dokunulmak, kucağa alınmak istendiği zaman, o kimseyi itmek, ondan kaçmak yaygın olarak gözlenen tepkilerdir.

2. Sosyal Gelişim Özellikleri:
Sosyal gülümsemenin yokluğu: normal gelişim gösteren bebeklerde bir kişinin (genellikle annesinin) yüzünü gördüğünde oluşan gülümseme 2. aydan itibaren görülmektedir. Otizmli bebeklerde ise sosyal gülümseme belirgin şekilde azdır ya da yoktur. Bebeğiniz 6 aylık olduğu halde ebeveynlerinin yüzlerine bakmıyor, gülümsemelerine karşılık vermiyor ise gelişimsel açıdan değerlendirilmesi uygun olacaktır.

Göz temasının azlığı: göz temasının belirgin şekilde olmaması ve çok kısıtlı olması durumudur. Bazı durumlarda çocuk anne ile veya tanıdıklarla göz teması kurabilmesine rağmen, bu sorun daha çok yabancılarla kendisini belli eder. Yabancıların varlığından rahatsızlık duyulur ve çocuk bu rahatsızlığını göz teması kurmayı reddederek veya ağlayarak, değişik sesler çıkararak vs. belli eder. Otizm teşhisinde, göz teması kurmadaki zorluklar en önemli faktörlerden birisi olup, 1 yasından itibaren varlığını belli eder.

Hayal gücünün ve yaratıcılığın eksikliği : Otistik özellikteki çocuklarda hayal gücünün yetersizliğine bağlı olarak yaratıcı oyun oynama becerisinin bulunmaması yaygın olarak gözlenir. Bir oyuncakla amacına uygun olarak oynamaz, oyuncak bir arabayla oynarken onun gerçek bir arabanın modeli olduğunu, kendilerinin de arabanın şoförü rolünü oynayabileceklerini fark etmezler. Bazen yalnız arabanın tekerlekleriyle, bazen de arabanın çıkardığı ses ile ilgilenirler; dakikalarca arabayı ileri geri sürerler. Bu alanda genellikle çeşitli nesnelerin ve oyuncakların ellerinde tutulduğu, oyuncağın gerçek amacına uygun olarak oynanmadığı gibi bebeklik dönemi özellikleri gözlenir.

Sembolik oyun ve taklit becerilerinin yetersizliği: sembolik oyun –mış gibi oynamayı ifade eder. Örneğin oyuncak bir bebeği sallamak, uyutmak, beslemek veya oyuncak fincandan çay içer gibi yapmak. Otizmli çocuklar genelde bu beceriden yoksundur. Taklit becerileri gelişmemiş olduğu için oyun oynama becerileri de zayıftır.

Ortak dikkatin olmaması: ortak dikkat deneyimleri bir başkası ile paylaşabilmeyi kapsar. Örneğin anne yeni bir oyuncağı çocuğa gösterdiğinde çocuğun gözleri anne ve oyuncak arasında gider gelir veya anne bir şeyi işaret parmağı ile gösterdiğinde çocuk parmağa değil de işaret edilen yöne doğru bakar. Otizmli çocuklarda bu beceriler ya gelişmemiştir ya da kısıtlı bir gelişim göstermektedir. Bu sebeple ortak oynanan oyunları oynamada sıkıntı yaşarlar. Akranlarıyla arkadaşlık kurama ve diğerleriyle eğlence, ilgi veya başarıyı paylaşmaya karşı ilgisizdirler.

Mecaz ve mizahı anlama zorlukları: kelimelerin teker teker karşılıklarını düşünerek mecaz anlamdan, imalardan ve esprilerden anlamakta sıkıntı yaşarlar.

Empati eksikliği: Otistikler, diğerlerinin acı, üzüntü, kızgınlık, endişe gibi duygularını anlamada zorluk çekebilirler. Ayrıca karşıdaki insanın bakış açısını anlamakta sıkıntı yaşarlar.

3. Dil ve İletişim Özellikleri:
Konuşma gecikmesi: ebeveynleri doktora götüren en önemli sebeplerden biri de konuşma gecikmesidir. Konuşma gecikmesi kendi başına bir gecikme de olabilir, gelişim geriliğinin ve/veya bozukluklarının bir belirtisi de olabilir. Normal gelişen çocuklar 12-18 ay civarı ilk anlamlı kelimelerini ve 2 yaş civarı en az 2 kelimelik ilk anlamlı cümlelerini söylerler. Konuşma gelişimindeki tehlike sinyalleri 0-3 yaş arası kısaca şöyle sıralanabilir :

6 ay: Sese cevapta kararsızlık ya da cevapsızlık
9 ay: İsimle çağırmaya cevapsızlık
12 ay: Henüz anlamsız söz söylememe ya da durması
15 ay: Güle-güle’ye cevap vermeme, ayağa kalkmama
18 ay: Anne-babadan başka kelime söylememe
2 yaş: İki kelimelik cümle kuramama, hala anlaşılmaz yada fazlaca tekrarlama
2.5 yaş: Konuşmanın aile tarafından anlaşılamaması
3 yaş: Basit cümle kuramama

Konuşulanları anlamada güçlük: Otistik çocuklarla yapılan çalışmalar, konuşulanı anlama kapasitelerinin oldukça sınırlı olduğunu göstermiştir. Anlama, yaşla birlikte artar; kendilerinden istenilenleri anlayabilir, ancak istekleri yerine getiremezler. Tek kelimeleri anlayabilirken, kelimeler soyutlaştıkça ve cümleler karmaşıklaştıkça anlamaları da güçleşir.

Ekolali: Ekolali (yankılı konuşma), çocuğun duyduğu kelimeleri, cümleleri konuşmacının hemen arkasından veya daha sonra taklit etmesidir. Normalde çocuklar, konuşmaya, duydukları kelimeleri taklit etmeyle başlarlar. Ancak bu taklit dönemi, 2.5 yaş civarında sona erer. Otistik çocuklar da ilk kelimeleri, anlamlarına dikkat etmeden papağan gibi taklit ederek öğrenirler. Bazen kelimeleri, bazen de cümleleri olduğu gibi tekrar ederler. Kelimeleri, taklit ettikleri konuşmacının aksanı ve vurgulamalarıyla söylerler. Normal çocuklar bu dönemden sonra, taklit ettikleri kelimeleri uygun yerlerde kullanmaya başladıkları halde, otistik çocuklar bu dönemde oldukça uzun zaman kalır, öğrendikleri kelimeleri gerektiği zaman kullanmazlar.

Gramer bozuklukları: Konuşabilen otistik çocuklarda gramer bozuklukları da yaygın olarak görülür. Cümlelerdeki fiil eklerini söylememek yaygındır. “Okula gidelim” yerine “okul git” demek ya da “yemekten sonra şeker ver” yerine “şeker, yemek yer” demek gibi gramer yanlışlıkları yaparlar. Çocuğun ilerleyen yaşıyla birlikte konuşma becerisi de arttıkça, gramer bozukluklarında bazı düzelmeler görülebilir.

Zamirlerin yer değiştirmesi: Konuşmadaki en belirgin özelliklerden birisi de şahıs zamirlerinin yerlerinin değiştirilmesidir. Birinci tekil şahıs “ben” yerine, “sen” veya “o” kullanırlar. Özellikle “ben” zamirini kullanma çok az görülür (“Giderim” yerine “gider, gidersin” kelimelerini kullanmak gibi).

“Evet-hayır” kelimelerini kullanmada güçlük: Otistik çocuklar yaşıtları gibi “hayır” kelimesini “evet” kelimesinden önce öğrenirler. Otistik çocukların “evet” kelimesini öğrenmeleri genellikle 8-9, bazen de daha ileri yaşlarda olabilir. Konuşma becerileri ne kadar gelişmiş olursa olsun, konuşmayı iletişim aracı olarak kullanmak istemezler, yalnızca zorda kaldıkları zaman veya bir isteklerini belirtmek için konuşurlar.

Sözsüz iletişim becerilerinin eksikliği: ellerin, jest ve mimiklerin iletişim amaçlı ve anlamlı bir biçimde kullanılmasında zorluklar yaşarlar.

4. Motor Gelişim Özellikleri:
Kaba motor gelişiminde gerilikler: Otistik çocukların, taklit etme yetilerinin çok az ya da hiç olmamasına bağlı olarak, büyük kas motor becerilerinin kullanılmasını gerektiren merdiven çıkma, bisiklet sürme, ip atlama, dans, yüzme gibi bazı hareketleri daha geç öğrendikleri görülmektedir.

İnce motor gelişiminde gerilikler:çatal-kaşık kullanma, kağıt kesme, boncukları kutuya tek tek koyma veya ipe dizme, düğme ilikleme gibi küçük kas becerilerinin oldukça zayıf olduğu gözlenir.

5. Davranışsal ve duygusal Özellikleri:

Beslenme ve uyku problemleri: doğumlarından itibaren beslenme ve uyku sorunları görülebilmektedir. Otizmli çocukların aileleri genellikle çocuklarının bebeklik dönemlerinden itibaren az uyuduklarını ve sık uyandıklarını belirtmektedirler. Beslenme ile ilgili olarak, katı yiyecekleri reddettikleri, bazılarının sürekli olarak püre edilmiş yiyecekler yedikleri ve bu nedenle de çiğneme kaslarını kontrol etmekte güçlük çektikleri görülür. Aileler, çocuklarının garip yemek yeme alışkanlıklarının olduğunu ve yiyecek seçimi yaptıklarını sıklıkla anlatırlar. Belli bir süre hep aynı yiyeceği isteme, diğer yiyecekleri reddetme, sık sık tercih edilen yiyeceğin değişmesi de gözlenen özelliklerdendir.

Öfke nöbetleri ve bağırmalar: Bir çok otistik çocukta, öfke nöbetleri olarak adlandırılan, kendini yere atma, tekmeleme, tepinme, ısırma ve şiddetli ağlama gibi davranışlar sıklıkla görülür. Öfke nöbetleri 2-5 yaşları arasında belirginleşir.

Çevresine zarar verici davranışlar: Evdeki duvar kağıtlarının ve koltukların yırtılması, etrafa su dökme gibi davranışlar olabilir.

Kendine zarar verici davranışlar: Kendi saçlarını çekme, ellerini ısırma, yüzünü tırmalama ve kanatma gibi davranışlar bu gruba girmektedir.

Tek tip vücut hareketleri (Stereotipiler): Kendi etrafında dönme, öne arkaya sallanma, parmaklarıyla havada bir takım şekiller çizme, ellerini gözlerine yaklaştırarak bakma, inceleme, gözlerini yana kaydırarak bir hattı takip etme (eye-lining), parmak ucunda yürüme, kulaklarını sık sık iki eliyle kapama, başını vurma, ellerini ısırma gibi.

Tekrarlayıcı hareketler: nesneleri döndürme, anlamsızca ve tekrar tekrar sıraya dizme, dönen eşyelara ve elektronik aletlere ilgi duyma, nesnelere hafifçe elitle vurma, nesneleri koklama, uygunsuz nesneleri ağzına alma gibi.

Sınırlı ilgi alanı: Markalar, telefon numaraları, haritalar, logolar, doğum tarihleri gibi konulara ilgi gösterebilirler.

Kendi rutinlerine sıkı şekilde bağlı olma: Eve aynı yoldan gitmek isteme, belli yerde alışveriş yapma, belli markaları tercih etme, yeni giysilere karşı direnme, kutular, şişe kapakları gibi alışılmadık nesnelere bağlanma gibi

Değişikliklere tepki gösterme: Eve bir misafirin gelmesi, odasının farklı bir düzene sokulması ve sürekli kullandığı çarşafın değiştirilmesi gibi durumlar, otistik özellikteki çocuğun huzursuz olmasına, saatlerce ağlamasına ve öfke nöbetleri geçirmesine neden olabilir. Bu konuda çalışan uzmanlar, çocuğun yapılan her değişiklikten ötürü kendisini güvensiz hissettiğini, ancak çevresindeki aynılığı koruyarak rahatladığını düşünmektedirler.

Özel korkular: Elini küvetteki sıcak suya sokarak yaktığı için küvette yıkanmadan korkan bir küçük kız, ayakkabısı ayağını sıktığı için ayakkabı giymeyi reddeden bir çocuk özel korkuları olan çocuklara örnektir.

Tehlikelerin farkında olmama: Otistik çocukların genellikle çevrelerindeki tehlikelerin farkında olmamaları anne babalarını en çok endişelendiren özelliklerdendir.

Nedensiz gülmeler ve ağlamalar: Duruma uygun olmayan duygusal tepkiler nedensiz olarak ortaya çıkabilir. Çocuğun kendisi veya bir başkası cezalandırıldığı zaman gösterdiği gülme, aniden bağırma ve ağlama gibi davranışların, bulundukları ortamı ve durumu değerlendirememelerine bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Ayrıntılara dikkat etme: Çevrelerindeki nesnelerin, kişilerin tamamı yerine, ayrıntılarına küçük parçalarına dikkat ederler. Annelerinin yalnızca küpesi, oyuncak arabanın yalnızca tekerlekleri çocuğun dikkatini çekebilir. Anneyi ya da oyuncağı, o anda bulundukları çevre içinde tümüyle algılamalarının hayal gücünün eksikliği nedeniyle ortaya çıktığı kabul edilmektedir.

6. Özel beceriler:

Otistik çocukların en şaşırtıcı özellikleri, bir çok alanda sınırlı becerileri olmasına karşın, bazı alanlarda sahip oldukları özel becerilerdir. Bir çok otistik çocuğun konuşmadan önce şarkı söylediği görülür; bazıları ise bir enstrümanı iyi çalabilirler. Bazı anne babalar da, çocuklarında müzik becerisinin yanı sıra güçlü belleklerinin olduğunu belirtmektedirler. Çocuğun yıllarca önce gittiği bir yeri, o yerdeki özel bir eşyayı unutmadığını, çok uzun şiirleri ezberleyebildiğini ve televizyonda dinlediği çok uzun bir konuşmayı olduğu gibi tekrar edebildiğini sıklıkla anlatmaktadırlar. Ayrıca erken yaşta okuma ve yazmayı sökebilen otizmli çocuklarda vardır bu duruma hiperleksi denir.

Semra KESKİN
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Otizm ve Belirtileri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Semra KESKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Semra KESKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Semra KESKİN Fotoğraf
Psk.Dnş.Semra KESKİN
İstanbul
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi1 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Semra KESKİN'in Makaleleri
► Atipik Otizm, Belirtileri ve Tedavisi ÇOK OKUNUYOR Psk.Dnş.Semra KESKİN
► Otizm Psk.Benan ŞAHİNBAŞ
► Otizm Psk.Serpil YILMAN KAYA
► Otizm Psk.Gamze ÖZCAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Otizm ve Belirtileri' başlığıyla benzeşen toplam 30 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Otizmin Nedenleri Şubat 2015
► Atipik Otizm, Belirtileri ve Tedavisi ÇOK OKUNUYOR Ocak 2015
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:28
Top