Üniversite Sınavı ve Tükenmişlik Hissi
ÜNİVERSİTE SINAVI VE TÜKENMİŞLİK HİSSİ
Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerde gelişim görevlerini tamamlama, ergenliğin getirdiği sıkıntılar, akran ve aile ilişkileri, kariyer beklentileri, sınav sürecinin yoğunluğu sürekliliği ve kaygısı büyük bir baskıya neden olmaktadır. Sürekli çalışma halinde olmak tükenmişliğine neden olabilmektedir. Büyük beklentilerle ve yoğun bir tempoyla, geçen hafta sınava girmiş gençlerimiz, bu özverilerinin karşılığını alamadıklarını sınavlarının iyi geçmediğini ya da herhangi bir olumsuzluk sonucu başarısızlık hissine kapılmış olabilir. Bu durum, büyük bir bıkkınlık ve kişinin çalışmaya olan bağlılık ile idealizminin sönmesi, başarısızlık, yıpranma, enerji ve güç kaybı ile insanın iç kaynakları üzerinde karşılanamayan istekler sonucunda ortaya çıkan bir tükenme durumudur.
Bu dönemdeki tükenmişlik; stresle başa çıkma, sınav kaygısı, yetkinlik/yeterlilik inancı ve anne-baba tutumları ile bağlantılıdır.
Stres ve Başa çıkma
Her gün hiç durmadan belirli bir program dahilinde okul, dershane özel ders karmaşasında ve bir çok derse (parçaya) bölünerek çalışmak hiçbir gencin severek yaptığı bir iş değildir. Uykusuzluk, yeme düzenindeki değişiklikler, rekabet içinde oldukları duygusu, anne baba beklentisi ve ideallerini gerçekleştirme çabası oldukça büyük bir stres kaynağıdır. Aynı zamanda lise yılları ve arkadaşlıkları bitecek ve yeni hayat, sosyal çevre ile karşılaşıp, aileden de ayrılacaktırlar. Bu durumla başa çıkma becerilerini geliştirmek oldukça güç olabilir ve herhangi bir alanda başarısız ya da stresli olduklarında tükenmişlik yaşayabilirler.
Yapılan araştırmalarda direkt-aktif başa çıkma ( psikolojik yardım alma, nefes ve rahatlama teknikleri vb.) yöntemlerini kullanan kişilerin tükenmişlik yaşama seviyelerinin düştüğü gözlemlenmiştir. Direkt-aktif olmayan başa çıkma yöntemlerini (stresörlere aldırmama, onlardan kaçınma, dışsal sebepleri suçlu görme, sorumluluktan kaçma) kullananlarda tükenme oranının en yüksek olduğunu görülmektedir.
Sınav Kaygısı
Çocuklarda ve ergenlerde en sık rastlanan kaygı türü olan sınav kaygısı sınav öncesinde başlayan çeşitli fiziksel ve psikolojik değişimlerle ortaya çıkan, bireyin sınav esnasında performansını olumsuz yönde etkileyebilen yoğun bir duygudur. Aile ve toplumdaki artan başarı beklentisi, öğrenciler üzerinde baskı oluşturmakta ve sınav kaygılarını yükseltmektedir. Başarıyı doğrudan etkileyen sınav kaygısı, akademik süreçte yaşanılan stresli durumlardan etkilenmekte ve tükenmişlik yaşama riskini artırabilmektedir. Kaygı arttıkça duyarsızlaşma ve tükenme artmaktadır. Fakat bu durum böyle birden bire gelişmez ve çözümü de hızlı olmayabilir. Genelde sınava bir hafta kala gençlerin ve ailelerin psikoloğa başvurduklarını görüyoruz. Kaygıyı giderebilmek için bir haftadan fazla bir süre gerekmektedir. Her gencin kaygısı farklı sebeplere bağlı olabilmektedir. Bunun kavranması ve yapılabileceklerin belirlenmesi açısından gence ve aileye süre tanınmalıdır.
Yetkinlik/Yeterlilik İnancı
Tükenmişlik üzerinde en çok rol oynayan durumun kişinim yetkinlik inancı olduğu düşünülmektedir. Yetkinlik beklentisi, kişinin belirli bir davranışı gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceği konusundaki yargısını belirtmektedir. Fakat bu durum sadece akademik başarı ve test sonuçları ile bağlantılı değildir. Bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal becerileri bulunduran bir yetenektir.
Yetkinlik beklentisi kişinin, sürekli değişen ve farklı uyaranlar içeren stresli şartlara uyum sağlamayıp sağlayamayacağını, belirli bir davranışı sergileyip sergilemeyeceğini, ulaşmak istediği hedefte zorlamalar ile karşılaştığında ısrar edip etmeyeceğini, güç kullanıp kullanmayacağını ve başarısızlıklarını kendine veya diğer insanlara yükleyip yüklemeyeceğini de etkiler.
Ygs sınavının sonuçlarına katlanmakta yetkinlik becerisi önemli bir rol oynamaktadır. Sınavı kötü geçmiş, kaygı yaşamış, beklentisinin altına düşmüş, belirlediği hedefe ulaşamayacağını düşünen öğrenciler olabilir. İşte bu konumda yetkinlik inançlarının rolü ve bu becerilerinin gelişimi önemlidir.
Anne Baba Tutumları
Çocuğun olumlu bir benlik tasarımı oluşturmasında yeterlilik duygusu kazanmasında anne-babası ile etkileşiminde aldığı geri bildirimler çok önemli rol oynar. Öğretmen ve aileden alınan sosyal desteğin gençlerin tükenmişliklerini etkileyen en önemli değişkenler olduğu bilinmektedir. Anne-baba tutumlarının, okul başarısı, kaygı, benlik saygısı ile atılganlık seviyesi, özerklik gelişimi, problem çözme becerisine etkisi çok büyüktür. Buna göre, koruyucu-istekçi anne-baba tutumlarının tükenmişliği attırdığı görülmektedir. Bunlar şu şekilde örneklenebilir,
• Sürekli talepte bulunmak,
• Beklentilerinin büyüklüğünü vurgulamak,
• Her sınavdan yüksek başarı elde etmesini beklemek,
• Yetersiz olduğu alanlara tahammül edememek,
• Sürekli çalışmadığını vurgulamak,
• Sınav netleriyle aşırı alakadar olmak,
• Ergenin hayatına nufus etmek,
• Kendi kaygılarını gençlere aktarmak,
• Gencin bireysel alanını ve mesafesine korumasına saygı duymamak,
• Sürekli okul dershane ve öğretmenleriyle konuşmak, değerlendirme yapmak
• Bir sonraki yıl çocuğunun yanında olmayacağını düşünerek, ayrılık kaygısı ile bu durumu çocuğuna hissettirmek.
Demokratik anne baba tutumları öğrenci tükenmişliğini azaltmaktadır
• Gencin ne istediğini bilmek, saygı duymak,
• Alternatifleri birlikte değerlendirmek,
• Kendi isteklerini dayatmamak,
• İhtimalleri tartışabilmek,
• Olası kötü sonuçlar karşısında yapılabilecekleri gözden geçirmek,
• Sınavla birlikte ergenlikten genç yetişkinliğe geçişin yaşanacağını bilmek ve bu kaygıları, değişimi konuşabilmek,
• Her koşulda yanında olacaklarını gence hissettirmek,
Ergenlik döneminde kimlik oluşum süreciyle birlikte bilişsel gelişimin hızlanması, duygusal gereksinimlerde ve duygu yoğunluğunda artma, meslek seçimi, karşı cinsle kurulan ilişkiler, anne babadan ayrılma, bireyselleşme sürecinin yaşanması gibi nedenlerle bireyler bu döneme özgül zorluklar ve çatışmalar yaşamaktadır. Bu bağlamda, gençlerin yaşamları içerisinde sorunları çözebilmek adına kendilerini yetkin hissetmeleri oldukça önemlidir. Bu süreçte akademik yetkinlik inançları, öğrenci başarısını fazlasıyla etkileyen bir etken olarak görülmektedir. Karşılaşılan stres ve baskı altında başarılı olmak ve problemlerin üstesinden gelmek için bireyin yetenek ve becerilerine olan inancı olarak tanımlanan başa çıkma becerisinin gelişimi tükenmişliğin oluşmasını engellemek adına oldukça önemlidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Üniversite Sınavı ve Tükenmişlik Hissi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nihan DİKME'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nihan DİKME'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
