Çocuklar Okuldan Neden Korkuyor
Okul korkusu, çocuklarda okula gitmek istememe ve gitmeme durumudur. Okula ilk başladıkları zamanlarda daha sık görülmekle birlikte ara ara okul zamanlarının belli dönemlerinde kendini yinelemektedir.
Özellikle okul öncesi dönemde aile dışına çıkmamış, sosyal ilişkileri gelişmemiş, aşırı anne bağımlısı olan ve yakın tarihte yeni bir kardeşi olan çocuklarda bu problemin görülme olasılığı daha da yüksektir.
Okulun ilk günlerinde çocukta mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, yüksek ateş gibi bazı psiko-somatik belirtiler ortaya çıkabilir; hatta parmak emme, alt ıslatma, tırnak yeme ve sık sık nedensiz ağlamalar görülebilir. Bu belirtilerle karşılaşan anne-babalar, duygusal davranıp çocuklarının o gün okula gitmemesinin daha doğru olabileceğini düşünebilirler. Ancak bu durum çocuğun okuldan soğumasına, gitmek istememesine, alışma süresinin daha zor ve daha uzun sürmesine sebep olabilir.
Okul korkusunda çoğunlukla korkulan şey aslında okul değildir. Temel neden çocuğun anneden veya ona bakım sağlayan kişiden (anneanne, babaanne, bakıcı) ayrılmaktan korkmasıdır. Genellikle okul korkusu olan çocuklar bir yetişkine çok bağımlı/bağlı olan çocuklardır.
Bunun yanında çocuğun okula başlamadan önce ebeveynleri tarafından yeteri kadar okula hazırlanmaması da okul korkusunun oluşmasında önemli bir etkendir. Okulun nasıl bir yer olduğu, orada sadece oyun oynamayacaklarını, ders ve teneffüsün ne olduğu aile tarafından çocuğa anlatılmalıdır. Fakat korkutucu bir tablo çizmek yerine olumlulardan başlayıp olumsuza doğru anlatmak korkularının azalmasını sağlayacaktır.
Okul korkusu okula yeni başlayan çocuklarda daha sık ortaya çıkmakla birlikte, kızlar ve erkeklerde eşit oranlarda görülmemektedir. Bunun sebebi ise ailelerin kız ve erkek çocuklarını aynı şekilde yetiştirmemesinden kaynaklanmaktadır.
Bu korku, çocuğun eğitim alacağı ortama uyum sağlamasını da engellemektedir. Okula giden çocukların yaklaşık olarak %2’sinde görülür. Eğer 4 haftadan uzun sürer ise bir uzamandan yardım almak en doğrusu olacaktır.
Okul Korkusunun Nedenleri Nelerdir?
1. Ailevi Nedenler
• Asıl korkulan şey okul değil evden, anneden/bakım veren kişiden ayrılmaktır.
• Aile bireylerinin birbirine aşırı bağımlı olmasıdır. Örneğin; annenin çocuğa “sen okula gidince ben kiminle oynayacağım, ne yapacağım?” gibi cümleler sarf etmesi.
• Ebeveynlerin çocuğun kendilerine bağımlı kalmasını istemesi. Bazı anneler çocuklarının başka birini çok sevmesini, onun her dediğini yapmasını kıskanabilirler. Bundan dolayı da çocuğun sürekli kendisine bağımlı kalmasını isteyebilirler.
• Anne-babanın kendilerine ve çocuklarına bir şey olacağı konusunda yoğun kaygı duyması( ya düşerse, ya tuvalete gider de kimse onunla ilgilenmezse, ya yemeğini düzgün yemezse…vb.)
• Çocuğun, anne ya da babasının yokluğunda kendisine ya da anne-babasına bir şey olacağından korkması.
• Boşanma, anne veya babanın başka biriyle evlenmesi ya da maddi sorunlardan kaynaklanan stresli bir ev yaşamı. Stres oranı yüksek olan bir ev yaşamına sahip olan çocuk evde kendisi olmadığı zaman evde daha çok kavganın olacağını ve kendisinin bunu durduramayacağını düşünebilir.
• Anne-babaların çocuğa okulda veya yolda bir şey olacağından korkması. Örneğin; anne-babanın çocuğa sürekli “hangi servise bindiğine bak, servise binerken-inerken dikkatli ol, servis ablasının elini asla bırakma, oturduğunda emniyet kemerini bağlamazsan başına ne geleceğini biliyorsun, servis hangi yoldan gidiyor diye muhakkak yolu izle…gibi şeyler söylemesi.
• Çocuğun yeni bir kardeşinin doğması. Çocuk bu dönemde anne-babayı paylaşmak istemediği için bebeğin evde annesiyle yalnız kalmasını istemez. Çünkü onlar yalnız vakit geçirirlerse çocuk kendisinin unutulacağını, sevilmeyeceğini, dışlanacağını düşünebilir.
• Yeni bir eve taşınma, hastalık, yakın birinin ölümü gibi bir stres faktörünün olması.
2. Okula Bağlı Nedenler
• Duyarsız, sürekli emir veren ve bazen öğrenciler arasında ayırım yapan bir öğretmen ya da başka bir okul personeli.
• Uygun olmayan bir sınıf içi yerleştirme, özellikle de çocuğun fazla tehditkâr bulduğu bir yere oturtulması. Örneğin; çocuk onu sevmeyen, onunla dalga geçen, her yaptığını kötü bulan birinin yanına oturtulursa.
• Teneffüs, sesli okuma, sınıf önünde ders anlatma, beden eğitimi gibi etkinliklerden korkup, gerçekleştirmede güçlük çekmesine rağmen bunları yapması için aşırı derecede zorlanması.
• Okulda ya da okul yolunda fiziksel olarak tehdit edici bir yerin veya birilerinin olması.
• Ahlaki düzeyin çok düşük olduğu, şiddetin ve belirsizliğin çok fazla yaşandığı bir okul ortamı.
• Okulda hırpalanmasına, reddedilmesine veya kavga etmesine yol açacak bir sosyal beceri eksikliği.
Okul Korkusunun Belirtileri Nelerdir?
• Çocuğunuzda heves ve enerji kaybı başlamışsa,
• Alıngan ve sinirli olma halinde artış görülüyorsa,
• İştahsızlık ve uykuda huzursuzluk varsa,
• Okul etkinliklerine karşı pasif, içe kapanık ve utangaç davranıyorsa,
• Okulda ve evde daha çok nedensiz ağlamaya, kavga etmeye ve dikkat çekmeye çalışıyorsa,
• Evde kalmak ve okul ödevlerini yapmak istemiyorsa,
• Sık sık hasta olmadığı halde “başım ağrıyor” veya “karnım ağrıyor” diyorsa,
• Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştirip, gitmemesine izin verildiğinde tüm bunlar birden yok oluyorsa,
• Okula gitmediği içi suçluluk duymuyorsa,
• Okula devam ettiği zamanlarda iyi bir öğrenci olabiliyorsa okul korkusundan şüphelenilebilir.
Anne-babalara Öneriler
• Okula gitme korkusunda çocuğa okula gitmemesi için çok fazla imtiyaz tanınmamalıdır, mutlaka okula gitmesi sağlanmalıdır. Bu çözümün yarısıdır.
• Çocuğa, okulun amacını açıklamak, okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Okula gitmemesi halinde yapılan çalışmalardan geri kalacağı ve bunun kendisinin eğitim hayatı için sıkıntılar oluşturabileceği açık ve net bir şekilde anlatılmalıdır.
• Okula gitmediği zamanlarda evde çok fazla eğleneceği etkinliklerin yapılmaması, sürekli televizyon izlememesi veya tablet/bilgisayar gibi elektronik şeylerle oynamaması sağlanmalıdır.
• Aile, çocuğun kendisini terkedilmiş ve yalnız hissetmesine yol açacak davranışlardan kaçınmalıdır. “okula gitmezsen senin annen olmam”, “okula gitmezsen seni artık hiç sevmem” gibi cümleler çocuğa asla söylenmemelidir.
• Vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutarak, ayrılıkların doğal olduğu hissettirilmelidir.
• Çocuğunuza gününüzün nasıl geçtiğini anlatıp, kendisinin de günün nasıl geçtiği hakkında konuşabilirsiniz. Fakat çocuk size okulda neler yaptığını anlatmak istemiyorsa onu zorlamayın ve gereğinden fazla soru sormayın. Siz rutin olarak kendi gününüzü anlatmaya devam edin bir gün o da size anlatacaktır.
• Çocuğa okula gitmesi gerektiği, okula gitmemeye devam ederse derslerden geri kalacağı ve herkesten çok çalışması gerekeceği söylenmelidir.
• Çocuğun endişeleri, duyguları üzerinde konuşmak hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip rahatlamasını sağlar.
• Bu sıkıntılı durumun geçici olabileceği, kendisiyle aynı durumda olan başka çocuklarında olduğu anlatılabilir.
• Boş zaman ve oyun becerileri kazandırarak anne-babaya bağımlılık azaltılabilir.
• Arkadaş toplantıları düzenlenerek, sosyal beceriler kazandırma fırsatı tanınabilir.
• Anne-babanın beklenti düzeyini gerçekçi kılıp çocuğa zaman tanınması korkuyu yenmesini kolaylaştırabilir.
• Çocuğa sevginizi her işini yaparak değil, ona sorumluluk vererek gösterin.
Öğretmenlere Öneriler
• Çocuğun okulda yalnız ve terkedilmiş hissetmesine yol açacak tavır ve davranışlardan kaçınmalısınız.
• Çocuğun kaygısı anlayışla karşılanmalıdır; naz, numara yapıyorsun gibi şeyler söylenmemelidir. Çünkü çocuk gerçekten kaygı duymaktadır.
• Okulda çocuğun ilgisini çekecek sınıf içi aktiviteler çoğaltılabilir.
• Çocuk sınıf içi çalışmalara katılmaya zorlanmaktan kaçınılmalı, kolaylıkla üstesinden gelebileceği görevleri alması için yüreklendirilmelidir.
• Özendirme girişimleriyle birlikte gerekirse önce bir saat, sonra yarım gün ve sonunda tam gün okula gelmesi sağlanmalıdır.
• Belli bir zamandan sonra anne-babaların okula çok sık gelmemeleri, öğrencileri uzaktan izlememeleri veya teneffüslerde onların yanına gelmeleri konusunda uyarılmalıdır.
• Çocuk okuldan uzak kalmamalıdır, sınıfa girmiyorsa bile belli bir süre öğretmen odasında ya da okul bahçesinde durabilir.
• Okullar anne ve babaları da eğiterek okulda yeterli bakım ve eğitim olmadığı yönündeki inancı yok edip, aşırı koruyucu tavırlarından kurtulmalarına yardımcı olmalıdır. Bu inanç kaybolursa otomatik olarak çocuklarda rahatlayacak ve okula başlamadan önce başlayan kaygılı konuşmalardan etkilenmeyeceklerdir.
Özellikle okul öncesi dönemde aile dışına çıkmamış, sosyal ilişkileri gelişmemiş, aşırı anne bağımlısı olan ve yakın tarihte yeni bir kardeşi olan çocuklarda bu problemin görülme olasılığı daha da yüksektir.
Okulun ilk günlerinde çocukta mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, yüksek ateş gibi bazı psiko-somatik belirtiler ortaya çıkabilir; hatta parmak emme, alt ıslatma, tırnak yeme ve sık sık nedensiz ağlamalar görülebilir. Bu belirtilerle karşılaşan anne-babalar, duygusal davranıp çocuklarının o gün okula gitmemesinin daha doğru olabileceğini düşünebilirler. Ancak bu durum çocuğun okuldan soğumasına, gitmek istememesine, alışma süresinin daha zor ve daha uzun sürmesine sebep olabilir.
Okul korkusunda çoğunlukla korkulan şey aslında okul değildir. Temel neden çocuğun anneden veya ona bakım sağlayan kişiden (anneanne, babaanne, bakıcı) ayrılmaktan korkmasıdır. Genellikle okul korkusu olan çocuklar bir yetişkine çok bağımlı/bağlı olan çocuklardır.
Bunun yanında çocuğun okula başlamadan önce ebeveynleri tarafından yeteri kadar okula hazırlanmaması da okul korkusunun oluşmasında önemli bir etkendir. Okulun nasıl bir yer olduğu, orada sadece oyun oynamayacaklarını, ders ve teneffüsün ne olduğu aile tarafından çocuğa anlatılmalıdır. Fakat korkutucu bir tablo çizmek yerine olumlulardan başlayıp olumsuza doğru anlatmak korkularının azalmasını sağlayacaktır.
Okul korkusu okula yeni başlayan çocuklarda daha sık ortaya çıkmakla birlikte, kızlar ve erkeklerde eşit oranlarda görülmemektedir. Bunun sebebi ise ailelerin kız ve erkek çocuklarını aynı şekilde yetiştirmemesinden kaynaklanmaktadır.
Bu korku, çocuğun eğitim alacağı ortama uyum sağlamasını da engellemektedir. Okula giden çocukların yaklaşık olarak %2’sinde görülür. Eğer 4 haftadan uzun sürer ise bir uzamandan yardım almak en doğrusu olacaktır.
Okul Korkusunun Nedenleri Nelerdir?
1. Ailevi Nedenler
• Asıl korkulan şey okul değil evden, anneden/bakım veren kişiden ayrılmaktır.
• Aile bireylerinin birbirine aşırı bağımlı olmasıdır. Örneğin; annenin çocuğa “sen okula gidince ben kiminle oynayacağım, ne yapacağım?” gibi cümleler sarf etmesi.
• Ebeveynlerin çocuğun kendilerine bağımlı kalmasını istemesi. Bazı anneler çocuklarının başka birini çok sevmesini, onun her dediğini yapmasını kıskanabilirler. Bundan dolayı da çocuğun sürekli kendisine bağımlı kalmasını isteyebilirler.
• Anne-babanın kendilerine ve çocuklarına bir şey olacağı konusunda yoğun kaygı duyması( ya düşerse, ya tuvalete gider de kimse onunla ilgilenmezse, ya yemeğini düzgün yemezse…vb.)
• Çocuğun, anne ya da babasının yokluğunda kendisine ya da anne-babasına bir şey olacağından korkması.
• Boşanma, anne veya babanın başka biriyle evlenmesi ya da maddi sorunlardan kaynaklanan stresli bir ev yaşamı. Stres oranı yüksek olan bir ev yaşamına sahip olan çocuk evde kendisi olmadığı zaman evde daha çok kavganın olacağını ve kendisinin bunu durduramayacağını düşünebilir.
• Anne-babaların çocuğa okulda veya yolda bir şey olacağından korkması. Örneğin; anne-babanın çocuğa sürekli “hangi servise bindiğine bak, servise binerken-inerken dikkatli ol, servis ablasının elini asla bırakma, oturduğunda emniyet kemerini bağlamazsan başına ne geleceğini biliyorsun, servis hangi yoldan gidiyor diye muhakkak yolu izle…gibi şeyler söylemesi.
• Çocuğun yeni bir kardeşinin doğması. Çocuk bu dönemde anne-babayı paylaşmak istemediği için bebeğin evde annesiyle yalnız kalmasını istemez. Çünkü onlar yalnız vakit geçirirlerse çocuk kendisinin unutulacağını, sevilmeyeceğini, dışlanacağını düşünebilir.
• Yeni bir eve taşınma, hastalık, yakın birinin ölümü gibi bir stres faktörünün olması.
2. Okula Bağlı Nedenler
• Duyarsız, sürekli emir veren ve bazen öğrenciler arasında ayırım yapan bir öğretmen ya da başka bir okul personeli.
• Uygun olmayan bir sınıf içi yerleştirme, özellikle de çocuğun fazla tehditkâr bulduğu bir yere oturtulması. Örneğin; çocuk onu sevmeyen, onunla dalga geçen, her yaptığını kötü bulan birinin yanına oturtulursa.
• Teneffüs, sesli okuma, sınıf önünde ders anlatma, beden eğitimi gibi etkinliklerden korkup, gerçekleştirmede güçlük çekmesine rağmen bunları yapması için aşırı derecede zorlanması.
• Okulda ya da okul yolunda fiziksel olarak tehdit edici bir yerin veya birilerinin olması.
• Ahlaki düzeyin çok düşük olduğu, şiddetin ve belirsizliğin çok fazla yaşandığı bir okul ortamı.
• Okulda hırpalanmasına, reddedilmesine veya kavga etmesine yol açacak bir sosyal beceri eksikliği.
Okul Korkusunun Belirtileri Nelerdir?
• Çocuğunuzda heves ve enerji kaybı başlamışsa,
• Alıngan ve sinirli olma halinde artış görülüyorsa,
• İştahsızlık ve uykuda huzursuzluk varsa,
• Okul etkinliklerine karşı pasif, içe kapanık ve utangaç davranıyorsa,
• Okulda ve evde daha çok nedensiz ağlamaya, kavga etmeye ve dikkat çekmeye çalışıyorsa,
• Evde kalmak ve okul ödevlerini yapmak istemiyorsa,
• Sık sık hasta olmadığı halde “başım ağrıyor” veya “karnım ağrıyor” diyorsa,
• Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştirip, gitmemesine izin verildiğinde tüm bunlar birden yok oluyorsa,
• Okula gitmediği içi suçluluk duymuyorsa,
• Okula devam ettiği zamanlarda iyi bir öğrenci olabiliyorsa okul korkusundan şüphelenilebilir.
Anne-babalara Öneriler
• Okula gitme korkusunda çocuğa okula gitmemesi için çok fazla imtiyaz tanınmamalıdır, mutlaka okula gitmesi sağlanmalıdır. Bu çözümün yarısıdır.
• Çocuğa, okulun amacını açıklamak, okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Okula gitmemesi halinde yapılan çalışmalardan geri kalacağı ve bunun kendisinin eğitim hayatı için sıkıntılar oluşturabileceği açık ve net bir şekilde anlatılmalıdır.
• Okula gitmediği zamanlarda evde çok fazla eğleneceği etkinliklerin yapılmaması, sürekli televizyon izlememesi veya tablet/bilgisayar gibi elektronik şeylerle oynamaması sağlanmalıdır.
• Aile, çocuğun kendisini terkedilmiş ve yalnız hissetmesine yol açacak davranışlardan kaçınmalıdır. “okula gitmezsen senin annen olmam”, “okula gitmezsen seni artık hiç sevmem” gibi cümleler çocuğa asla söylenmemelidir.
• Vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutarak, ayrılıkların doğal olduğu hissettirilmelidir.
• Çocuğunuza gününüzün nasıl geçtiğini anlatıp, kendisinin de günün nasıl geçtiği hakkında konuşabilirsiniz. Fakat çocuk size okulda neler yaptığını anlatmak istemiyorsa onu zorlamayın ve gereğinden fazla soru sormayın. Siz rutin olarak kendi gününüzü anlatmaya devam edin bir gün o da size anlatacaktır.
• Çocuğa okula gitmesi gerektiği, okula gitmemeye devam ederse derslerden geri kalacağı ve herkesten çok çalışması gerekeceği söylenmelidir.
• Çocuğun endişeleri, duyguları üzerinde konuşmak hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip rahatlamasını sağlar.
• Bu sıkıntılı durumun geçici olabileceği, kendisiyle aynı durumda olan başka çocuklarında olduğu anlatılabilir.
• Boş zaman ve oyun becerileri kazandırarak anne-babaya bağımlılık azaltılabilir.
• Arkadaş toplantıları düzenlenerek, sosyal beceriler kazandırma fırsatı tanınabilir.
• Anne-babanın beklenti düzeyini gerçekçi kılıp çocuğa zaman tanınması korkuyu yenmesini kolaylaştırabilir.
• Çocuğa sevginizi her işini yaparak değil, ona sorumluluk vererek gösterin.
Öğretmenlere Öneriler
• Çocuğun okulda yalnız ve terkedilmiş hissetmesine yol açacak tavır ve davranışlardan kaçınmalısınız.
• Çocuğun kaygısı anlayışla karşılanmalıdır; naz, numara yapıyorsun gibi şeyler söylenmemelidir. Çünkü çocuk gerçekten kaygı duymaktadır.
• Okulda çocuğun ilgisini çekecek sınıf içi aktiviteler çoğaltılabilir.
• Çocuk sınıf içi çalışmalara katılmaya zorlanmaktan kaçınılmalı, kolaylıkla üstesinden gelebileceği görevleri alması için yüreklendirilmelidir.
• Özendirme girişimleriyle birlikte gerekirse önce bir saat, sonra yarım gün ve sonunda tam gün okula gelmesi sağlanmalıdır.
• Belli bir zamandan sonra anne-babaların okula çok sık gelmemeleri, öğrencileri uzaktan izlememeleri veya teneffüslerde onların yanına gelmeleri konusunda uyarılmalıdır.
• Çocuk okuldan uzak kalmamalıdır, sınıfa girmiyorsa bile belli bir süre öğretmen odasında ya da okul bahçesinde durabilir.
• Okullar anne ve babaları da eğiterek okulda yeterli bakım ve eğitim olmadığı yönündeki inancı yok edip, aşırı koruyucu tavırlarından kurtulmalarına yardımcı olmalıdır. Bu inanç kaybolursa otomatik olarak çocuklarda rahatlayacak ve okula başlamadan önce başlayan kaygılı konuşmalardan etkilenmeyeceklerdir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklar Okuldan Neden Korkuyor" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Gökçe SABANCI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Gökçe SABANCI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
