Panik Atak Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Son yıllarda adını sıkça duymaya başladığımız bir hastalık tanımlanan aslında kaygı durum bozukluğu diyebileceğimiz psikolojik bir sorundur. Bu sorundan muzdarip insanlar daha çok hastanelerinin acil servislerine, kalp damar hastalıkları uzmanlarına tekrar tekrar başvururlar. Kalp elektroları çekilir, en gelişmiş tetkikler yapılır ve bir şeyiniz yok diyerek gönderilirler. Ancak kısa bir süre içinde aynı şikayetlerle tekrar hastaneye koşarlar. Kalp krizi getirdiğini ya da geçirmek üzere olduğunu hissedip, büyük bir korku ile yardım beklentisi ile hastaneye koşan bireylere “hiçbir şeyin yok, sağlıklısın” diye verilen yanıt bir hakaret gibi gelir. Çünkü gerçekten kalp krizinin tüm belirtilerini yaşamış, hissetmiştir ama sanki yalan söylüyorsun dercesine sağlıklısın denmektedir. Fizyolojik olarak sağlıklı olmasına karşın, zihin bedende tıpkı kalp krizinde yaşanan semptomların oluşmasını sağlamaktadır.
Panik atak yoğun korku halidir ancak diğer korkulardan farklı bir özelliktedir. Normalde korku, varlığı tehdit eden dışsal bir unsur karşısında oluşan bir duygu iken panik atak içsel bir korkudur. Herhangi bir dış nedene bağlı olmaksızın, bir tehdit oluşturan bir sebep yokken durduk yere ortaya çıkar. Hatta birey acaba panik atak geçirir miyim, yine rahatsızlanır mıyım diye düşünmeye başladı anda kendini panik atağın içinde bulur. İçsel bir korku olmasına karşın bazen dış faktörler de tetikleyici olabilir. Belli bir yer, bir kişi, bir olay, bir haber v.s. dışsal bir uyaran olarak tetikleyici olabilir.
Yoğun kaygı, bunaltı, korku, sıkıntı karışımı nöbetler ansızın, herhangi bir yerde beklenmedik biçimde ortaya çıkar. Bir süre sonra kişi ne zaman, nerede ortaya çıkacağı belli olmayan bu atakları her an, her yerde yaşayabileceği korkusunu yaşamaya başlar. Ataklar oldukça yoğun yaşanır. Kişi her şeyin sonunun geldiğini kalp krizi, felç geçireceğini, ölmek üzere olduğunu ya da düşüp bayılacağını düşünür, koşup kaçmak hemen bir sağlık kuruluşuna sığınmak ister. Ancak bir hastaneye girmesi ve bir doktorla karşılaşması bile nöbetin sona ermesini sağlayabilir. Çünkü artık güvendedir. Tüm kaygı durum bozukluklarının kaynağı “güvende değilim” inancındır.
Panik Atak Belirtileri
• Kalp ritminde hızlanma, çarpıntı
• Göğüs kafesinde baskı hissi ve sıkışma
• Çok hızlı nefes alıp verme veya nefes alamama
• Midede kasılma ve kramplar
• Karında ağrı, şişkinlik, gaz oluşması
• Dünyanın sonu gelmiş hissi
• Herhangi bir sebep olmamasına karşın “kötü bir şey olacak” korkusu
• Ölümcül ya da çözümsüz bir hastalığı olduğu inancı
• Eller ve ayaklarda istemsiz boşalmalar, titremeler, hissizlik
• Aniden başlayan, yoğun ter boşalması
• Baş dönmesi, bayılma hissi
• Farklı bir dünya âleminde yaşıyormuş gibi, bir sis perdesinin arkasından bakıyormuş hissi
• Üşüme, ürperme ya da ateş basma hissi
• Korkunç bir şey olacakmış gibi hissetme
Panik bozukluklarla eş zamanlı görülen diğer rahatsızlıklar
Psikolojik ve psikiyatrik Rahatsızlıklar
• Depresyon %40-50: Hayattan keyif almama, üzgün, bitkin, mutsuz hissetme, hiç birşey yapma isteğinin olmaması, uyku ve yeme bozuklukları v.s.
• Agorafobi %50-70 : Yalnız kalamamak, yalnız sokağa çıkamamak, kalabalık ortamlara girememek, uçak, asansör, otobüs, tünel, metro, köprü gibi yerlerde duramamak.
• Sosyal fobi %10-15 : Yeni veya kalabalık ortamlara girememek, insanların arasında rahat olamamak.
• Somatoform Bozukluk % 6-8 : Yoğun bedensel yakınmalar, ağrı ve sızılar.
• Hipokondriyazıs %20-30 : Hastalık hastalığı, bedensel sağlığına aşırı hassasiyet, bedeni ile, bedenden gelen sinyallerle aşırı uğraşma, en ufak rahatsızlığı aşırı büyütmek.
• Madde, alkol kullanımı %20-25 : Rahatlamak için çare olarak kullanırlar ve sonuç uyuşturucu (%5-10) bağımlılığı halini alır.
• Manik Depresif %10-12 : Dönüşümlü olarak depresyon ve tam tersi çoşma nöbetleri yaşamak.
• Kişilik Bozuklukları %40 : Obsesif-kompulsif (takıntı, temizlik hastalığıv.s.), Paranoid, Borderline, Narsistik v.s.
• Genel Anksiyete Bozukluğu %15-20 : Aşırı kaygı
Fizyolojik Rahatsızlıklar
• Mitral Valv Prolapsusus %40-50 : Kalp kapakçığı sarkması (egzersizler ile güçlendirilmemiş kalp stres altında tek bir güçlü atışla pompalayacağı kanı çok sayıda küçük atışla telafi etmeye çalışır).
• Troid Bezi Anormallikleri : Hipertirioidi, Hiperparatiroidi
• İrritabıl Kolan Sendromu : Huzursuz bağırsak sendromu.
• Akciğer Hastalıkları %8-20 : Astım, bronşit, anfizem, alerjik rahatsızlıklar.
• Migren %12-15 : Şiddetli ve uzun süreli baş ağrıları.
• Epilepsi, sara nöbeti
• Hipertansiyon
• Böbreküstü bezi hastalığı
• Vertibüler distoma : Kulaktaki denge fonksiyon bozukluğu
• İç Kulak Sorunları : Denge sorunları baş dönmesi bulantı, sersemlik hislerinden dolayı, tehlike olarak algılanıp ya da psikolojik olarak yanlış yorumlanması panik atak için tetikleyici olabilir. Otobüs, uçak, tekne gibi yerlerde yoğun yaşanması bu denge unsurunun bozulması ile ilgili olduğu düşüncesi oluşmaktadır.
• Adet Öncesi Sendromu : Öfke, gerginlik zayıflık hissi v.b.
Görüldüğü üzere hem psikolojik hem de bedensel rahatsızlıklar birlikte görülebiliyor. Bu durum aklımıza şu soruyu getirebilir “Beden mi Ruh ve Zihni, Ruh ve Zihin mi Bedeni Etkiliyor?
Genelde bir rahatsızlık yaşadığımızda hemen fizyolojik kökeninin araştırmak için bedene bakarız ancak insan; ruh, zihin ve bedenin bütünüdür ve birini diğerinden ayırmak mümkünde değildir. Birinde yaşanan bir bozukluk diğerini de etkilemektedir. Bir hastalığa holistik (bütünsel) yaklaşılmadığı sürece gerçek bir sağlık haline ulaşılmaz.
Panik Atak Geçmişte Bilinmezken Neden Günümüzde Gün Geçtikçe Daha da Artıyor?
Panik Atak nöbetlerinde ortaya çıkan sendromlar, stres sendromlarıdır. Stres sendromları, normalde varlığımızı tehdit eden bir durumda oluşan ve bizi koruyan sendromlardır. Günümüzde değişen yaşam şartları insanlar üzerinde yoğun stres oluşturmaktadır. Sürekli stres ve korku altında vücut kimyası değişir. Vücut, gerilim kimyasalları üretmeye başlar. Talep edilen gerilim kimyasallarını karşılayabilmek için vücudun oksijene ve belli başlı gıdalara, vitamin ve minerallere olan ihtiyacı artar. Kötü beslenme, yoğun stres, korku ve yorgunluk gibi etmenlerden ikisi ya da üçü bir araya geldiğinde bir kısır döngü oluşur.
Yani; stres, korku, iç çatışmalar, psikolojik etmen ve yatkınlıklar > gerilim kimyasal üretimi > kötü besleme > uykusuzluk > panik atak > stres biçiminde bir mekanizma oluşur.
Günümüzde rekabet yoğun iş hayatı içinde sürekli hale gelen strese, kirlenen hava ve su, doğallığını kaybeden sağlıksız gıdalarla beslenme de eklendiğinde bu kısır döngü bireylerin hem psikolojik hem de fizyolojik hastalara yakalanmasını kolaylaştırmaktadır.
Daha Çok Kimlerde Görülür?
• Genel olarak toplumun %20-25 inde görülmektedir. Yani her 4 kişiden birinde değişik şiddet ve tipte panik atak mevcuttur.
• Genellikle 20 - 30 lu yaşlarda başladığı görülüyor.
• Şehirde yaşayan, boşanmış, ağır travma ve sıkıntı geçiren insanlarda görülme oranı daha fazladır.
• Ekonomik durum ya da eğitim düzeyiyle bağlantısı yoktur.
• Kadınlarda, erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görülmektedir.
• İlerleyen yaşlarda başlama oranı düşmektedir.
• İçe dönük, takıntılı, mükemmeliyetçi, telaşlı, aceleci, sıkıntılı insanlar daha yatkındır.
• Alkol ve madde bağımlılığı riski yüksektir ve tersi içinde aynı durum geçerlidir.
• Devamlı baskı, stres altında olmak ağır travmalar geçirmek riski arttırır.
• Hayır diyemeyen, bağımlı kişilik yapısında, özgüven sorunu ne iletişim sorunu yaşayan, ) hislerini dışa vuramayan, bastırılmış kimliğe sahip insanlarda ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir.
• Depresyon geçirmiş ya da geçirmekte olan, sosyofobik insanlarda da daha sık görülmektedir.
Nasıl Bir Tedavi Uygulanmalıdır?
Panik atak tedavisi için tek bir yöntem pek işe yaramayacaktır. Ruh, zihin ve beden üçlüsünü dengeli hale getirebilmek için çok yönlü uygulamalar gerekir. Sadece ilaç tedavisi belki ilk başta panik nöbetlerinde etkili gibi görünse de uzun vadede pek de işe yaramamaktadır. İlaç ile birlikte ya da sadece psikoterapi ile özellikle bilinçaltı ile direkt çalışmaya imkân veren hipnoterapi gibi yöntemlerle kısa sürede etkili iyileşmeler sağlanabilmektedir. Ancak tüm diğer rahatsızlıklarda olduğu gibi panik atakta da iyileşmede en büyük rol ve sorumluluk bireye düşmektedir.
• Öncelikle kişinin hastalığı konusunda detaylı bilgi sahibi olması gerekir.
• Genel olarak panik atağın işleyişi, etkenlerini daha sonra da kendinde nasıl geliştiği, nelerin tetiklediği, neyin iyi neyin kötü geldiği konularında farkındalık geliştirmelidir.
• Yürüyüş, yüzme, egzersiz gibi her gün düzenli olarak aktiviteler yapılmalıdır.
• Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı, sağlıklı beslenmeye önem verilmelidir.
• Her gün duş almak, denize girmek yani su ile sürekli temas bedeni ve ruhu rahatlatır.
• Vücudu ve zihninizi dinlendirmek için düzenli uyku önemlidir.
• Kahve, şeker, çay ve hormonlu yiyecek ve içecekler sınırlanmalıdır.
• Doğa yürüyüşleri, geziler, hobi ve zevkle yapılan uğraşlara stresi azaltır.
• Nefes ve gevşeme egzersizleri öğrenilmeli ve her gün düzenli olarak yapılmalıdır.
• Düşünce ve duyguları doğru biçimde ifade edebilme öğrenilmelidir.
• Olumlu düşünmeyi, düşünceleri yönetmeyi, zihni olumlu yapılandırmayı öğrenmek gerekir.
• Yoga ve Meditasyon egzersizleri öğrenmek ve düzenli olarak uygulamak gerekir.
Panik atak yoğun korku halidir ancak diğer korkulardan farklı bir özelliktedir. Normalde korku, varlığı tehdit eden dışsal bir unsur karşısında oluşan bir duygu iken panik atak içsel bir korkudur. Herhangi bir dış nedene bağlı olmaksızın, bir tehdit oluşturan bir sebep yokken durduk yere ortaya çıkar. Hatta birey acaba panik atak geçirir miyim, yine rahatsızlanır mıyım diye düşünmeye başladı anda kendini panik atağın içinde bulur. İçsel bir korku olmasına karşın bazen dış faktörler de tetikleyici olabilir. Belli bir yer, bir kişi, bir olay, bir haber v.s. dışsal bir uyaran olarak tetikleyici olabilir.
Yoğun kaygı, bunaltı, korku, sıkıntı karışımı nöbetler ansızın, herhangi bir yerde beklenmedik biçimde ortaya çıkar. Bir süre sonra kişi ne zaman, nerede ortaya çıkacağı belli olmayan bu atakları her an, her yerde yaşayabileceği korkusunu yaşamaya başlar. Ataklar oldukça yoğun yaşanır. Kişi her şeyin sonunun geldiğini kalp krizi, felç geçireceğini, ölmek üzere olduğunu ya da düşüp bayılacağını düşünür, koşup kaçmak hemen bir sağlık kuruluşuna sığınmak ister. Ancak bir hastaneye girmesi ve bir doktorla karşılaşması bile nöbetin sona ermesini sağlayabilir. Çünkü artık güvendedir. Tüm kaygı durum bozukluklarının kaynağı “güvende değilim” inancındır.
Panik Atak Belirtileri
• Kalp ritminde hızlanma, çarpıntı
• Göğüs kafesinde baskı hissi ve sıkışma
• Çok hızlı nefes alıp verme veya nefes alamama
• Midede kasılma ve kramplar
• Karında ağrı, şişkinlik, gaz oluşması
• Dünyanın sonu gelmiş hissi
• Herhangi bir sebep olmamasına karşın “kötü bir şey olacak” korkusu
• Ölümcül ya da çözümsüz bir hastalığı olduğu inancı
• Eller ve ayaklarda istemsiz boşalmalar, titremeler, hissizlik
• Aniden başlayan, yoğun ter boşalması
• Baş dönmesi, bayılma hissi
• Farklı bir dünya âleminde yaşıyormuş gibi, bir sis perdesinin arkasından bakıyormuş hissi
• Üşüme, ürperme ya da ateş basma hissi
• Korkunç bir şey olacakmış gibi hissetme
Panik bozukluklarla eş zamanlı görülen diğer rahatsızlıklar
Psikolojik ve psikiyatrik Rahatsızlıklar
• Depresyon %40-50: Hayattan keyif almama, üzgün, bitkin, mutsuz hissetme, hiç birşey yapma isteğinin olmaması, uyku ve yeme bozuklukları v.s.
• Agorafobi %50-70 : Yalnız kalamamak, yalnız sokağa çıkamamak, kalabalık ortamlara girememek, uçak, asansör, otobüs, tünel, metro, köprü gibi yerlerde duramamak.
• Sosyal fobi %10-15 : Yeni veya kalabalık ortamlara girememek, insanların arasında rahat olamamak.
• Somatoform Bozukluk % 6-8 : Yoğun bedensel yakınmalar, ağrı ve sızılar.
• Hipokondriyazıs %20-30 : Hastalık hastalığı, bedensel sağlığına aşırı hassasiyet, bedeni ile, bedenden gelen sinyallerle aşırı uğraşma, en ufak rahatsızlığı aşırı büyütmek.
• Madde, alkol kullanımı %20-25 : Rahatlamak için çare olarak kullanırlar ve sonuç uyuşturucu (%5-10) bağımlılığı halini alır.
• Manik Depresif %10-12 : Dönüşümlü olarak depresyon ve tam tersi çoşma nöbetleri yaşamak.
• Kişilik Bozuklukları %40 : Obsesif-kompulsif (takıntı, temizlik hastalığıv.s.), Paranoid, Borderline, Narsistik v.s.
• Genel Anksiyete Bozukluğu %15-20 : Aşırı kaygı
Fizyolojik Rahatsızlıklar
• Mitral Valv Prolapsusus %40-50 : Kalp kapakçığı sarkması (egzersizler ile güçlendirilmemiş kalp stres altında tek bir güçlü atışla pompalayacağı kanı çok sayıda küçük atışla telafi etmeye çalışır).
• Troid Bezi Anormallikleri : Hipertirioidi, Hiperparatiroidi
• İrritabıl Kolan Sendromu : Huzursuz bağırsak sendromu.
• Akciğer Hastalıkları %8-20 : Astım, bronşit, anfizem, alerjik rahatsızlıklar.
• Migren %12-15 : Şiddetli ve uzun süreli baş ağrıları.
• Epilepsi, sara nöbeti
• Hipertansiyon
• Böbreküstü bezi hastalığı
• Vertibüler distoma : Kulaktaki denge fonksiyon bozukluğu
• İç Kulak Sorunları : Denge sorunları baş dönmesi bulantı, sersemlik hislerinden dolayı, tehlike olarak algılanıp ya da psikolojik olarak yanlış yorumlanması panik atak için tetikleyici olabilir. Otobüs, uçak, tekne gibi yerlerde yoğun yaşanması bu denge unsurunun bozulması ile ilgili olduğu düşüncesi oluşmaktadır.
• Adet Öncesi Sendromu : Öfke, gerginlik zayıflık hissi v.b.
Görüldüğü üzere hem psikolojik hem de bedensel rahatsızlıklar birlikte görülebiliyor. Bu durum aklımıza şu soruyu getirebilir “Beden mi Ruh ve Zihni, Ruh ve Zihin mi Bedeni Etkiliyor?
Genelde bir rahatsızlık yaşadığımızda hemen fizyolojik kökeninin araştırmak için bedene bakarız ancak insan; ruh, zihin ve bedenin bütünüdür ve birini diğerinden ayırmak mümkünde değildir. Birinde yaşanan bir bozukluk diğerini de etkilemektedir. Bir hastalığa holistik (bütünsel) yaklaşılmadığı sürece gerçek bir sağlık haline ulaşılmaz.
Panik Atak Geçmişte Bilinmezken Neden Günümüzde Gün Geçtikçe Daha da Artıyor?
Panik Atak nöbetlerinde ortaya çıkan sendromlar, stres sendromlarıdır. Stres sendromları, normalde varlığımızı tehdit eden bir durumda oluşan ve bizi koruyan sendromlardır. Günümüzde değişen yaşam şartları insanlar üzerinde yoğun stres oluşturmaktadır. Sürekli stres ve korku altında vücut kimyası değişir. Vücut, gerilim kimyasalları üretmeye başlar. Talep edilen gerilim kimyasallarını karşılayabilmek için vücudun oksijene ve belli başlı gıdalara, vitamin ve minerallere olan ihtiyacı artar. Kötü beslenme, yoğun stres, korku ve yorgunluk gibi etmenlerden ikisi ya da üçü bir araya geldiğinde bir kısır döngü oluşur.
Yani; stres, korku, iç çatışmalar, psikolojik etmen ve yatkınlıklar > gerilim kimyasal üretimi > kötü besleme > uykusuzluk > panik atak > stres biçiminde bir mekanizma oluşur.
Günümüzde rekabet yoğun iş hayatı içinde sürekli hale gelen strese, kirlenen hava ve su, doğallığını kaybeden sağlıksız gıdalarla beslenme de eklendiğinde bu kısır döngü bireylerin hem psikolojik hem de fizyolojik hastalara yakalanmasını kolaylaştırmaktadır.
Daha Çok Kimlerde Görülür?
• Genel olarak toplumun %20-25 inde görülmektedir. Yani her 4 kişiden birinde değişik şiddet ve tipte panik atak mevcuttur.
• Genellikle 20 - 30 lu yaşlarda başladığı görülüyor.
• Şehirde yaşayan, boşanmış, ağır travma ve sıkıntı geçiren insanlarda görülme oranı daha fazladır.
• Ekonomik durum ya da eğitim düzeyiyle bağlantısı yoktur.
• Kadınlarda, erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görülmektedir.
• İlerleyen yaşlarda başlama oranı düşmektedir.
• İçe dönük, takıntılı, mükemmeliyetçi, telaşlı, aceleci, sıkıntılı insanlar daha yatkındır.
• Alkol ve madde bağımlılığı riski yüksektir ve tersi içinde aynı durum geçerlidir.
• Devamlı baskı, stres altında olmak ağır travmalar geçirmek riski arttırır.
• Hayır diyemeyen, bağımlı kişilik yapısında, özgüven sorunu ne iletişim sorunu yaşayan, ) hislerini dışa vuramayan, bastırılmış kimliğe sahip insanlarda ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir.
• Depresyon geçirmiş ya da geçirmekte olan, sosyofobik insanlarda da daha sık görülmektedir.
Nasıl Bir Tedavi Uygulanmalıdır?
Panik atak tedavisi için tek bir yöntem pek işe yaramayacaktır. Ruh, zihin ve beden üçlüsünü dengeli hale getirebilmek için çok yönlü uygulamalar gerekir. Sadece ilaç tedavisi belki ilk başta panik nöbetlerinde etkili gibi görünse de uzun vadede pek de işe yaramamaktadır. İlaç ile birlikte ya da sadece psikoterapi ile özellikle bilinçaltı ile direkt çalışmaya imkân veren hipnoterapi gibi yöntemlerle kısa sürede etkili iyileşmeler sağlanabilmektedir. Ancak tüm diğer rahatsızlıklarda olduğu gibi panik atakta da iyileşmede en büyük rol ve sorumluluk bireye düşmektedir.
• Öncelikle kişinin hastalığı konusunda detaylı bilgi sahibi olması gerekir.
• Genel olarak panik atağın işleyişi, etkenlerini daha sonra da kendinde nasıl geliştiği, nelerin tetiklediği, neyin iyi neyin kötü geldiği konularında farkındalık geliştirmelidir.
• Yürüyüş, yüzme, egzersiz gibi her gün düzenli olarak aktiviteler yapılmalıdır.
• Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı, sağlıklı beslenmeye önem verilmelidir.
• Her gün duş almak, denize girmek yani su ile sürekli temas bedeni ve ruhu rahatlatır.
• Vücudu ve zihninizi dinlendirmek için düzenli uyku önemlidir.
• Kahve, şeker, çay ve hormonlu yiyecek ve içecekler sınırlanmalıdır.
• Doğa yürüyüşleri, geziler, hobi ve zevkle yapılan uğraşlara stresi azaltır.
• Nefes ve gevşeme egzersizleri öğrenilmeli ve her gün düzenli olarak yapılmalıdır.
• Düşünce ve duyguları doğru biçimde ifade edebilme öğrenilmelidir.
• Olumlu düşünmeyi, düşünceleri yönetmeyi, zihni olumlu yapılandırmayı öğrenmek gerekir.
• Yoga ve Meditasyon egzersizleri öğrenmek ve düzenli olarak uygulamak gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Panik Atak Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nihal ARAPTARLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nihal ARAPTARLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
