Nöropatiler ve Diyabetik Nöropati
Nöropati nedir? Nöropati neden olur?
Nöropati sinirlerdeki hastalıkları ifade eden bir terimdir. Nöro "sinir" pati "hastalık" anlamına gelir.
Sinirler periferik, yani vücudun beyin ve omurilik dışındaki bölgelerindeki sinirlerden kaynaklanan ve santral beyin ve omurilikteki sinirlerden kaynaklanan nöropatiler olmak üzere 2 ana gruba ayrılabilir.
Nöropatilerin nedeni gösterilebilirse, örneğin diabette olduğu gibi diyabetik nöropati adı ile anılır. Eğer neden ortaya konamazsa idiyopatik nöropati olarak isimlendirilir.
En sık görülen nöropati periferik nöropatidir.
Toplumun yaklaşık %8-10 kadarında periferik nöropati mevcuttur. Her yaşta başlayabilir, ancak yaşlı bireylerde daha sık olarak ortaya çıkar.
Periferik nöropatiler Kendi başlarına ortaya çıkabildikleri gibi bazı hastalıklara veya ilaçlara bağlı olarak da ortaya çıkmaktadır. Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapötik ilaçlar bunların başında gelir.
Perferik nöropatiler etkilenen periferik sinirin türüne göre farklı türlerde oluşur.
Motor nöropati: Kasları hareket ettiren, motor sinir denilen sinir liflerinin özel olarak etkilendiği nöropati türüdür. Bu nöropatide kas güçsüzlüğü, kaslarda erime, kas seyirmeleri görülebilir. Öncelikle el ve ayakları tutar, ancak ilerleyici ise solunum kasları ve yutma kaslarını etkileyebilir.
Duysal nöropati: Yalnız duyu dokunma, ağrı, ısı vb. duyuları taşıyan sinirlerin etkilendiği nöropati türüdür. El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, keçeleşme, iğne batmaları, yanma gibi şikayetler görülür.
Motor ve duysal nöropati (sensorimotor): hem motor hem de duysal sinir liflerinin etkilendiği nöropatidir. Hem kas güçsüzlüğü hem de yukarıda söz edilen duysal belirtiler görülür.
Otonomik nöropati: Sempatik ve parasempatik otonomik sinir sistemine ait liflerin etkilendiği nöropati türüdür. Bu nöropatide terleme bozukluğu, termoregülasyon sorunları, kardiyak ritm bozuklukları, ani tansiyon değişiklikleri, hipotansiyon, erektil disfonksiyon, seksüel bozukluklar, iktidarsızlık sık görülür. Yaşam riski içeren ciddi bir nöropati türüdür.
Mononöropati: tek bir periferik sinirin tutulduğu nöropati türüdür. Örneğin mediyan nöropati, ulnar nöropati gibi
Polinöropati: Çok sayıda sinirin eş zamanlı tutulduğu, çoğunlukla simetrik, bacaklarda daha belirgin olan ve belirtilerin el ve yakalrın uç noktalarında olduğu nöropati türüdür.
Nöropati nedenleri
Çok ayrıntılı incelemelere rağmen nöropatilerin ancak %65-70'inde hastalığın nedeni ortaya konabilir. % 30 olguda etken hiç bir zaman bulunamaz.
Pek çok faktör nöropati nedeni olabilir:
Diabetes Mellitüs (Şeker Hastalığı) : Periferik nöropatinin en sık nedenidir. Yüksek kan şekeri ve aşırı salınan insülin etkileri ile metabolik yan maddelerin sinirleri üzerinde birikimi, oksijen yetersizliği, sinirlerin kanlanma bozukluğu ndenleri ile nöropati oluşur. şeker hastalığında yalnız siniri sistemi değil, böbrekler, göz de hastalıktan etkilenir. Tüm diyabetik hastaların yaklaşık yarısında 25 yıllık hastalık süresinde nöropati gelişimi görülmektedir. Son TURDEP çalışması sonuçlarına göre ülkemizde şeker hastalığı sıklığı %14'tür. Yani her 100 kişiden 14'ünde şeker hastalığı mevcuttur. Bunların en az yarısında nöropati gelişecek olması nasıl bir tablo ile karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir.
B12 vitamini veya folik asit eksikliği: Özellikle duysal sinirlerde olmak üzere periferik nöropati ve omurilikte hasara yol açabilmektedir.
B12 eksikliğinde ayrıca demans yani unutkanlık ta görülmektedir.
İlaçlar:
En sık olarak kemoterapi ilaçları nöropati gelişimine yol açar. Ayrıca antiviral ilaçalr, anti tüberküloz bazı ilaçlar, bazı antibiyotikler hatta bazı vitaminlerin aşırı dozda alınımında nöropati gelişebilmektedir.
Entoksikasyonlar:
Tarım ilaçları, böcek ve sinek ilaçları (organofosfatlar), tiner, hekzan gibi solvent veya çözücü maddeler, civa, kurşun gibi çevresel toksinler periferik nöropatiye yol açabilmektedir.
Kanser:
Kanserin uzak etkilerinden biri, kanser hücrelerinin salgıladığı bazı maddelerin etkisi ile sinirlerde hasra oluşmasıdır. Oluşan bu hasar tüm sinirleri etlilediği gibi, tümörün yakınındaki sinir sirayet etme gibi nedenlerle ortaya çıkar. En sık akciğer kanserleri, kan kanserleri (lenfoma) veya anormal proteinlerin üretildiği multipl myeloma gibi hastalıklar nöropati nedeni olmaktadır. Bu tür nöropatiler paraneoplastik sendrom tanımı içine girer.
Alkol aşırı kullanımı:
Yüksek miktarda alkol kullanımı özellikle alt ekstremitelerde hakim duysal, küçük çaplı lif tutulumu ile giden nöropatiye neden olur. Doğrudan alkolün etkisine bağlı olduğu gibi, yoğun alkol kullanımının yol açacağı beslenme bozukluklarına bağlı olarak ta gelişebilir.
Kronik Böbrek Yetmezliği:
Kronik böbrek yetmezliği bulunan hastalarda kanda üre düzeyinin yükselmesi ve eşlik eden elektrolit (Na, K, Ca, Mg) dengesizlikleri nedeniyle oluşabilir. Hem duysal hem de motor nöropatiye yol açmaktadır.
Kronik Karaciğer yetmezliği:Siroz nedeniyle de polinöropati oluşumu görülmektedir. Vücuttan atılamayan toksik madde birikimleri sonucu görülür.
Enfeksiyonlar: Doğrudan sinirleri tutan, zona, HIV, Lyme, CMV, EBV enfeksiyonu, Batı Nil virüsü hastalıkları nöropati oluşuma yol açabilmektedir.
Guillain Barre sendromu: Genellikle geçirilen bir barsak enfeksiyonu sonrası (C. jejuni) 1-2 hafta içinde başlayan hızlı seyirli, solunum tutuluşu yapabilen önemli ve aciliyet gösteren bir nöropati ortaya çıkabilir. Motor sinirler daha belirgin tutulur.
Bağ dokusu hastalıkları: Romatizmal hastalıkların seyri sırasına sıklıkla nöropati karşımıza çıkar. Romatoid artrit, Sjögren sendromu, PAN, SLE bu hastalıklara örnektir.
Herediter (ailevi) nöropatiler: Bu tür nöropatiler çoğunlukla çocukluk yaşlarında başlarlar ve ilerleyici özellik gösterirler. Charcot Marie Tooth hastalığı buna örnektir.
Diyabetik Nöropatiler:
Diyabetik hastaların %50 sinde 25 yıllık hastalık süresi içinde diabetik nöropati gelişmektedir. Diabetik hastada nöropati gelişimine neden olan faktörler; kötü kan şekeri kontrolü, genetik etkenler, sigara, alkol, hipertansiyon ve kan yağ düzeyilerindeki anormalliklerdir.
Diyabetik nöropati değişik şekillerde ortaya çıkar: distal simetrik, asimetrik , mononöropatiler ve kraniyel nöropatilerdir. En sık karşılaşılan formu distal simetrik polinöropatilerdir. Diyabetik bir hastada ilk belirtiler, özellikle geceleri ayaklarda yanma, üşüme, keçeleşme, uyuşma gibi duysal yakınmalardır. Hastalık giderek ilerliyerek el ve kollara da yayılır. Başlangıçta yalnız duysal belirtiler varken daha sonra ellerde ve ayaklarda hafif orta şiddette kas güçsüzlüğü de buna eklenir.
Diyabetik nöropatinin en istenmeyen komplikasyonu, otonomik nöropati ve bacaklardaki beslenme ve kanlanma bozukluğunun sonucu olarak ayağın gangrene gitmesi ve amputasyondur. Tüm ekstermiet amputasyonlarının yarısı diaybetik nöropatiye bağlıdır. Bundan korunmak için: kan şekerinin iyi kontrolü, hipertansiyon ve yüksek kan yağlarının düşürülmesi ve en önemlisi ayak bakımı ve temizliğine, rahat ayakkabı giyilmesine dikkat etmek gereklidir. Diyabetik ayakta ağrı duyumu ve ayağın hisleri azaldığından çarpma ve benzeri travmalara maruziyet artar.
Diyabetik nöropati gelişiminden korunma için iyi kan şekeri kontrolü olmazsa olmazdır. Daha sonra sigara, alkolden uzak durma ve düzenli egzersiz, yürüme alabileceğimiz en önemli önlemlerdir.
Nöropatinin belirtileri nelerdir?
Duysal belirtiler
Karıncalanma ve uyuşukluk
İğneler batması, aşırı hassasiyet
Ağr hissinin artışı veya ağrılı bir şeyi hissetmeme
Sıcak veya soğuğu hissetmeme
Yürürken dengesizlik, pozisyon hissi kaybı
Geceleri artan, yanma, batma, elektrik çarpması, patlayıcı ağrı
Deri rengi, tırnak ve kılların yapısında değişiklik
Ayaklarda ülser, yara ve enfeksiyonlar
Motor belirtiler
Kas güçsüzlüğü, özellikle küçük el kasları ile yapılan hareketlerde güçsüzlük
Kas erimesi
Kaslarda seyirme, kramplar
Kaslarda felç
Otonomik belirtiler
Terleme bozukluğu
Bacaklarda, ellerde renk değişikliği
Kalp ritm bozuklukları
Ayaklarda ülser
Gece ishalleri
Empotans, iktidarsızlık, orgazm bozuklukları
Ortostatik hipotansiyon
Sessiz miyokard infarktüsü
Mesane sorunları
İdrar tutamama
Mononöropatiler
Karpal tünel sendromu: Median sinirin el bileği düzeyinde karpal tünel denilen dar bir bölgeden geçerken sıkışması sonucu ortaya çıkan bir nöropatidir.
Kübitel tünel sendromu: Ulnar sinirin dirsek bölgesinde kübitel tünel denilen alandan geçerken sıkışması ile ortaya çıkan nöropatidir.
Guyon loju nöropatisi: Ulnar sinirin el bileği düzeyinde Guyon loju denilen dar bir kanaldan geçerken travma veya sıkışması sonucu ortaya çıkan fokal bir nöropatidir. El kaslarında erime, güçsüzlük ve 4. ve 5. parmaklarda uyuşukluk ile seyreder.
Cumartesi gecesi paralizisi (balayı nöropatisi): Radiyal sinirin uyku sırasında kolda spiral oluk düzeyinde basıya uğraması sonucu düşük el ve el sırtında uyuşukluğa yol açana bir nöropatidir. Cumartesi gecesi alkol alıp kolun üzerine yatma ile anoloji yapılarak bu sisim verilmiştir.
Nöropati sinirlerdeki hastalıkları ifade eden bir terimdir. Nöro "sinir" pati "hastalık" anlamına gelir.
Sinirler periferik, yani vücudun beyin ve omurilik dışındaki bölgelerindeki sinirlerden kaynaklanan ve santral beyin ve omurilikteki sinirlerden kaynaklanan nöropatiler olmak üzere 2 ana gruba ayrılabilir.
Nöropatilerin nedeni gösterilebilirse, örneğin diabette olduğu gibi diyabetik nöropati adı ile anılır. Eğer neden ortaya konamazsa idiyopatik nöropati olarak isimlendirilir.
En sık görülen nöropati periferik nöropatidir.
Toplumun yaklaşık %8-10 kadarında periferik nöropati mevcuttur. Her yaşta başlayabilir, ancak yaşlı bireylerde daha sık olarak ortaya çıkar.
Periferik nöropatiler Kendi başlarına ortaya çıkabildikleri gibi bazı hastalıklara veya ilaçlara bağlı olarak da ortaya çıkmaktadır. Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapötik ilaçlar bunların başında gelir.
Perferik nöropatiler etkilenen periferik sinirin türüne göre farklı türlerde oluşur.
Motor nöropati: Kasları hareket ettiren, motor sinir denilen sinir liflerinin özel olarak etkilendiği nöropati türüdür. Bu nöropatide kas güçsüzlüğü, kaslarda erime, kas seyirmeleri görülebilir. Öncelikle el ve ayakları tutar, ancak ilerleyici ise solunum kasları ve yutma kaslarını etkileyebilir.
Duysal nöropati: Yalnız duyu dokunma, ağrı, ısı vb. duyuları taşıyan sinirlerin etkilendiği nöropati türüdür. El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, keçeleşme, iğne batmaları, yanma gibi şikayetler görülür.
Motor ve duysal nöropati (sensorimotor): hem motor hem de duysal sinir liflerinin etkilendiği nöropatidir. Hem kas güçsüzlüğü hem de yukarıda söz edilen duysal belirtiler görülür.
Otonomik nöropati: Sempatik ve parasempatik otonomik sinir sistemine ait liflerin etkilendiği nöropati türüdür. Bu nöropatide terleme bozukluğu, termoregülasyon sorunları, kardiyak ritm bozuklukları, ani tansiyon değişiklikleri, hipotansiyon, erektil disfonksiyon, seksüel bozukluklar, iktidarsızlık sık görülür. Yaşam riski içeren ciddi bir nöropati türüdür.
Mononöropati: tek bir periferik sinirin tutulduğu nöropati türüdür. Örneğin mediyan nöropati, ulnar nöropati gibi
Polinöropati: Çok sayıda sinirin eş zamanlı tutulduğu, çoğunlukla simetrik, bacaklarda daha belirgin olan ve belirtilerin el ve yakalrın uç noktalarında olduğu nöropati türüdür.
Nöropati nedenleri
Çok ayrıntılı incelemelere rağmen nöropatilerin ancak %65-70'inde hastalığın nedeni ortaya konabilir. % 30 olguda etken hiç bir zaman bulunamaz.
Pek çok faktör nöropati nedeni olabilir:
Diabetes Mellitüs (Şeker Hastalığı) : Periferik nöropatinin en sık nedenidir. Yüksek kan şekeri ve aşırı salınan insülin etkileri ile metabolik yan maddelerin sinirleri üzerinde birikimi, oksijen yetersizliği, sinirlerin kanlanma bozukluğu ndenleri ile nöropati oluşur. şeker hastalığında yalnız siniri sistemi değil, böbrekler, göz de hastalıktan etkilenir. Tüm diyabetik hastaların yaklaşık yarısında 25 yıllık hastalık süresinde nöropati gelişimi görülmektedir. Son TURDEP çalışması sonuçlarına göre ülkemizde şeker hastalığı sıklığı %14'tür. Yani her 100 kişiden 14'ünde şeker hastalığı mevcuttur. Bunların en az yarısında nöropati gelişecek olması nasıl bir tablo ile karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir.
B12 vitamini veya folik asit eksikliği: Özellikle duysal sinirlerde olmak üzere periferik nöropati ve omurilikte hasara yol açabilmektedir.
B12 eksikliğinde ayrıca demans yani unutkanlık ta görülmektedir.
İlaçlar:
En sık olarak kemoterapi ilaçları nöropati gelişimine yol açar. Ayrıca antiviral ilaçalr, anti tüberküloz bazı ilaçlar, bazı antibiyotikler hatta bazı vitaminlerin aşırı dozda alınımında nöropati gelişebilmektedir.
Entoksikasyonlar:
Tarım ilaçları, böcek ve sinek ilaçları (organofosfatlar), tiner, hekzan gibi solvent veya çözücü maddeler, civa, kurşun gibi çevresel toksinler periferik nöropatiye yol açabilmektedir.
Kanser:
Kanserin uzak etkilerinden biri, kanser hücrelerinin salgıladığı bazı maddelerin etkisi ile sinirlerde hasra oluşmasıdır. Oluşan bu hasar tüm sinirleri etlilediği gibi, tümörün yakınındaki sinir sirayet etme gibi nedenlerle ortaya çıkar. En sık akciğer kanserleri, kan kanserleri (lenfoma) veya anormal proteinlerin üretildiği multipl myeloma gibi hastalıklar nöropati nedeni olmaktadır. Bu tür nöropatiler paraneoplastik sendrom tanımı içine girer.
Alkol aşırı kullanımı:
Yüksek miktarda alkol kullanımı özellikle alt ekstremitelerde hakim duysal, küçük çaplı lif tutulumu ile giden nöropatiye neden olur. Doğrudan alkolün etkisine bağlı olduğu gibi, yoğun alkol kullanımının yol açacağı beslenme bozukluklarına bağlı olarak ta gelişebilir.
Kronik Böbrek Yetmezliği:
Kronik böbrek yetmezliği bulunan hastalarda kanda üre düzeyinin yükselmesi ve eşlik eden elektrolit (Na, K, Ca, Mg) dengesizlikleri nedeniyle oluşabilir. Hem duysal hem de motor nöropatiye yol açmaktadır.
Kronik Karaciğer yetmezliği:Siroz nedeniyle de polinöropati oluşumu görülmektedir. Vücuttan atılamayan toksik madde birikimleri sonucu görülür.
Enfeksiyonlar: Doğrudan sinirleri tutan, zona, HIV, Lyme, CMV, EBV enfeksiyonu, Batı Nil virüsü hastalıkları nöropati oluşuma yol açabilmektedir.
Guillain Barre sendromu: Genellikle geçirilen bir barsak enfeksiyonu sonrası (C. jejuni) 1-2 hafta içinde başlayan hızlı seyirli, solunum tutuluşu yapabilen önemli ve aciliyet gösteren bir nöropati ortaya çıkabilir. Motor sinirler daha belirgin tutulur.
Bağ dokusu hastalıkları: Romatizmal hastalıkların seyri sırasına sıklıkla nöropati karşımıza çıkar. Romatoid artrit, Sjögren sendromu, PAN, SLE bu hastalıklara örnektir.
Herediter (ailevi) nöropatiler: Bu tür nöropatiler çoğunlukla çocukluk yaşlarında başlarlar ve ilerleyici özellik gösterirler. Charcot Marie Tooth hastalığı buna örnektir.
Diyabetik Nöropatiler:
Diyabetik hastaların %50 sinde 25 yıllık hastalık süresi içinde diabetik nöropati gelişmektedir. Diabetik hastada nöropati gelişimine neden olan faktörler; kötü kan şekeri kontrolü, genetik etkenler, sigara, alkol, hipertansiyon ve kan yağ düzeyilerindeki anormalliklerdir.
Diyabetik nöropati değişik şekillerde ortaya çıkar: distal simetrik, asimetrik , mononöropatiler ve kraniyel nöropatilerdir. En sık karşılaşılan formu distal simetrik polinöropatilerdir. Diyabetik bir hastada ilk belirtiler, özellikle geceleri ayaklarda yanma, üşüme, keçeleşme, uyuşma gibi duysal yakınmalardır. Hastalık giderek ilerliyerek el ve kollara da yayılır. Başlangıçta yalnız duysal belirtiler varken daha sonra ellerde ve ayaklarda hafif orta şiddette kas güçsüzlüğü de buna eklenir.
Diyabetik nöropatinin en istenmeyen komplikasyonu, otonomik nöropati ve bacaklardaki beslenme ve kanlanma bozukluğunun sonucu olarak ayağın gangrene gitmesi ve amputasyondur. Tüm ekstermiet amputasyonlarının yarısı diaybetik nöropatiye bağlıdır. Bundan korunmak için: kan şekerinin iyi kontrolü, hipertansiyon ve yüksek kan yağlarının düşürülmesi ve en önemlisi ayak bakımı ve temizliğine, rahat ayakkabı giyilmesine dikkat etmek gereklidir. Diyabetik ayakta ağrı duyumu ve ayağın hisleri azaldığından çarpma ve benzeri travmalara maruziyet artar.
Diyabetik nöropati gelişiminden korunma için iyi kan şekeri kontrolü olmazsa olmazdır. Daha sonra sigara, alkolden uzak durma ve düzenli egzersiz, yürüme alabileceğimiz en önemli önlemlerdir.
Nöropatinin belirtileri nelerdir?
Duysal belirtiler
Karıncalanma ve uyuşukluk
İğneler batması, aşırı hassasiyet
Ağr hissinin artışı veya ağrılı bir şeyi hissetmeme
Sıcak veya soğuğu hissetmeme
Yürürken dengesizlik, pozisyon hissi kaybı
Geceleri artan, yanma, batma, elektrik çarpması, patlayıcı ağrı
Deri rengi, tırnak ve kılların yapısında değişiklik
Ayaklarda ülser, yara ve enfeksiyonlar
Motor belirtiler
Kas güçsüzlüğü, özellikle küçük el kasları ile yapılan hareketlerde güçsüzlük
Kas erimesi
Kaslarda seyirme, kramplar
Kaslarda felç
Otonomik belirtiler
Terleme bozukluğu
Bacaklarda, ellerde renk değişikliği
Kalp ritm bozuklukları
Ayaklarda ülser
Gece ishalleri
Empotans, iktidarsızlık, orgazm bozuklukları
Ortostatik hipotansiyon
Sessiz miyokard infarktüsü
Mesane sorunları
İdrar tutamama
Mononöropatiler
Karpal tünel sendromu: Median sinirin el bileği düzeyinde karpal tünel denilen dar bir bölgeden geçerken sıkışması sonucu ortaya çıkan bir nöropatidir.
Kübitel tünel sendromu: Ulnar sinirin dirsek bölgesinde kübitel tünel denilen alandan geçerken sıkışması ile ortaya çıkan nöropatidir.
Guyon loju nöropatisi: Ulnar sinirin el bileği düzeyinde Guyon loju denilen dar bir kanaldan geçerken travma veya sıkışması sonucu ortaya çıkan fokal bir nöropatidir. El kaslarında erime, güçsüzlük ve 4. ve 5. parmaklarda uyuşukluk ile seyreder.
Cumartesi gecesi paralizisi (balayı nöropatisi): Radiyal sinirin uyku sırasında kolda spiral oluk düzeyinde basıya uğraması sonucu düşük el ve el sırtında uyuşukluğa yol açana bir nöropatidir. Cumartesi gecesi alkol alıp kolun üzerine yatma ile anoloji yapılarak bu sisim verilmiştir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Nöropatiler ve Diyabetik Nöropati" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
diabetik nöropati, polinöropati, otonomik nöropati, nöropatiler, diyabetik nöropati, nöropati nedir, nöropati tedavisi, nöropati neden olur, nöropati belirtileri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
