Az Görenlere Yardım Cihazı Uygulamaları ve Teleskopik Gözlük Kullanma Oranları
GİRİŞ
Az görenlere yardım ve rehabilitasyonda amaç, hastalarımızın kalan görmesini en verimli şekilde kullanmasını sağlamak ve kendine yeten, bağımsız ve üreten bireyler olarak topluma kazandırmaktır. Bu amaçla kullanılan Az Görenlere Yardım cihazları (LVA), standart düzeltme ile görmesi arttırılamayan hastalarda, görme artışı sağlamaktadır.1
İşlevsel açıdan, görme yeteneğinin azalması nedeni ile günlük yaşam işlevlerinin gerçekleştirilmesinde standart düzeltme yöntemlerinin yetersiz kalması durumu ‘az görme’ olarak tanımlanmaktadır. Görme keskinliği ve görme alanı açısından ise Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Göz Hekimliği Konseyi (ICO) tarafından iyi gören gözde görme keskinliğinin 0.3-0.05 arasında ve ya görme alanının 20 derecenin altında olması ‘az görme’ olarak tanımlanmıştır. Işık hissi-1/200 arası ve ya görme alanının 10 derecenin altında olması ise ‘körlük’ olarak tanımlanır.2
Bu çalışmada, az görme nedeni ile merkezimize başvuran olgulardaki az görenlere yardım cihazı uygulamalarımızı ve teleskopik gözlük (TG) kullanma oranlarımızı değerlendirdik.
GEREÇ VE YÖNTEM
Aralık 2010-Haziran 2012 tarihleri arasında merkezimize az görme şikayeti ile başvuran ve görmeleri standart düzeltme ile arttırılamayan 129 olgunun 238 gözü retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların muayeneleri esnasında anamnezleri, görme azlığının ne zamandır olduğu, günlük yaşamı ne kadar etkilediği ayrıntılı bir şekilde öğrenildikten sonra az görenlere yardım cihazlarından beklentileri sorgulandı. Tüm olgulara optik tashih, biomikroskopik muayene, göz tansiyonu ölçümü ve fundoskopik muayene yapıldı.
Olguların uzak görme keskinlikleri (GK) kırma kusurları düzeltildikten sonra, az görenler için özel olarak hazırlanmış (Test Charts for Low Vision Patients, ZEISS, Germany) uzak görme eşeli ile ölçüldü. Yakın görme keskinliğini değerlendirmede Jaeger yakın okuma eşeli kullanıldı. Bu eşelde en büyük yazı sırası no:19, en küçük yazı sırası no:1 olarak adlandırılmıştı. Yakın görme muayenesinde, olgulara yaşlarına uygun yakın düzeltme yapıldıktan sonra , yakın okuma eşeli 25 cm den okutuldu. Daha sonra hastanın ihtiyacı olan büyütme gücü ve okuma mesafesi hesaplandı.
Yakın düzeltme için özellikle görmesi birbirine yakın olan, orta az gören hastalar (20/80-20/60) için bifokal yüksek sferik ilaveli gözlükler (BFG) kullanıldı. İleri az gören hasta grubunda (20/200-20/400) yakın düzeltmede, yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı.
Uzak düzeltme için, Carl Zeiss Galileo sistemli 1.8 ve 2.2 büyütmeli ve Kepler sistemli 4 ve 4vario büyütmeli teleskopik sistemler kullanıldı. Tüm olgulara hem Galileo hem de Kepler sistem teleskopik gözlükler denenenerek, özellikle görmesi 0.1’in altında olan hastalarda Kepler sistem üzerinde duruldu. Görme alanı daralmış olgularda büyütme sistemi arttıkça görme alanı daha da daralacağı için görme artışı Kepler sistemde daha iyi olsa bile Galileo sistem önerildi.
Olguların takip süreleri 3 ay ile 20 ay arasında değişmekte idi. İstatistiksel yöntemler olarak, ki kare analizi ve ANOVA testi kullanıldı, p<0,05 düzey istatistiksel açıdan anlamlı olarak tanımlandı.
BULGULAR
Çalışmamıza dahil edilen 129 hastanın 46 tanesi kadın, 83 tanesi erkek olup, yaşları 5 ile 93 arasında değişmekte idi. Yaş ortalaması 50.06±24.70 idi. 129 hastanın 238 gözü çalışmaya alındı. 20 olgunun diğer gözü olmadığı için ya da 0,01 düzeyinin altında gördüğü için tek gözüne LVA cihazı denendi.
Olgular arasında en sık karşılaşılan tanı 30 olgu ile yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD)(%23.3), 27 olgu ile diyabetik retinopati (DRP)(%20.9) ve 19 olgu ile kalıtsal retinal distrofi KRD (%14.7) idi. Tüm olguların yaş ve tanılara göre dağılımları Tablo 1’ de sunulmuştur.
AMD tanısı olanların %77’si 70 ve üzeri yaşta, DRP tanısı olanların %63’ü 50-69 yaş arasında, KRD tanısı olanların %42’si 30-49 yaş arasında, nistagmus tanısı olanların %91’i 0-29 yaş arasında ve glokom tanısı olanların %75’i 50 ve üzeri yaş aralığında bulundu.
Uzak beklentisi olan, yakın beklentisi olan ve hem uzak hem yakın beklentisi olan tüm olgularımıza uzak için az görenlere yardım cihazları denendi. 129 olgunun LVA’ dan önce uzak GK ortalaması 0.106±0.09 (aralık, 0.016-0.3) idi. LVA’ dan sonra uzak GK ortalaması 0.340±0.21 (aralık, 0,016-1.0) idi. Çalışmaya dahil edilen tüm olgular incelendiğinde olguların %74.4 ‘ünde uzak görme artışı sağlandı. 129 olgunun 96 tanesine TG önerildi. Olguların 70 tanesine Galileo sistem, 26 tanesine Kepler sistem teleskopik gözlük verildi. Verilen gözlüklerin 54 tanesi binoküler, 42 tanesi monoküler olarak verildi.
TG önerilen 96 olgunun 52’ si (%54) cihazı aldı. TG alan hastaların ise 38’i (%73) cihazı kullandı. Toplamda TG önerilen hastaların %39.6’ sı cihazı kullandı. TG alan ve almayanlar arasında yaş, cinsiyet ve tanı açısından bir fark saptanmaz iken, TG almayan hastaların %34’ünün cihazı pahalı, %29.5’ inin de cihazı kaba buldukları belirlendi. TG alıp kullanmayan hastaların ise %42.8’inin, rahat göremediği için kullanmadığı öğrenildi.
TG kullanımına ilişkin en yüksek oranın %39.5 ile 0-29 yaş grubuna ait olduğu, %68.4 ünün erkek olduğu ve tanıya göre TG kullanım oranları incelendiğinde ise %26.3 ile AMD tanısı konan hastaların en yüksek kullanım oranına sahip olduğu görüldü. TG alıp kullanan olguların yaş, cinsiyet ve tanılara göre dağılımı Tablo 2’de sunulmuştur.
TG alıp kullanan hastalar ile alıp kullanmayan hastalar, verilen teleskopik sistemin Galileo ve Kepler sistemi olması açısından karşılaştırıldığında aralarında anlamlı bir ilişkiye rastlanmadı. Yine bu iki grubu TG’nin tek ve ya çift göze verilmesine göre karşılaştırılması yapıldığında da iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı.
TG alıp kullanmayan olguların toplamda %71.4 ‘ü 50 yaş ve üzeri idi. TG kullanmayan olguların %50’si kadın, %50’si erkekti. TG kullanmayan hastaların %42.9’luk çoğunluğuna DRP tanısının konulduğu görüldü. TG kullanmayan olguların yaş, cinsiyet ve tanılara göre dağılımı Tablo 3’de sunulmuştur.
Yakın görme muayenesinde başvuran tüm olgularda da önce uzak yardım muayenesi yapıldı. Daha çok yakın şikayeti olan orta az gören grupta (20/80-20/60) yakın düzeltmede binoküler yüksek sferik ilaveli bifokal camlar denendi. Bu gruptaki 12 olguya BFG önerildi. BFG’de en fazla +8.00 dyoptri ilave edildi. Bu olguların 12 tanesi cihazı aldı, 9’u kullandı. Toplamda BFG önerilen olguların %75’i cihazı kullandı. BFG kulanmayan hastaların 2’si rahat olmadığını, 1’i göremediğini belirtti. BFG kullanan ve kullanmayan hastaları yaş, cinsiyet ve tanılarına göre karşılaştırdığımızda aralarında anlamlı bir fark bulunmadı.
Uzak şikayeti daha belirgin olan orta az gören grupta ve ileri az gören hasta grubunda (20/200-20/400) ise yakın düzeltmede teleskopik sistemler kullanıldı. Yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için hasta tercihi de göz önüne alınarak, bu grup olgularda yakın düzeltme için, uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı.
Olguların LVA’dan önce yakın GK ortalaması J14.75±5.25 (aralık, J sırasını okuyamadı-J7) idi. LVA’dan sonra yakın GK ortalaması J6.55±4.33 (aralık, J sırasını okuyamadı-J1) idi. 84 olgu (%75.6) tekrar gazete okuyabilecek yakın görmeye kavuştu. 27 olgu gazete yazısını okuyamadı.
Muayeneye alınan olguların 21’i teleskopik sistemlerden fayda göremedi.Bu olgulara, görüntüyü 60 kat büyütme özelliğine sahip kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV) önerildi.
TARTIŞMA
Az görenlere yardım cihazları, çeşitli nedenlerle görmesinde azalma olmuş hastaların, görmesini arttırmak için etkili bir yöntemdir.1
Az görenlere yardım muayenesi için başvuran hastaların büyük çoğunluğunu AMD’ li hastalar oluşturmaktadır.3-8 Bizim çalışmamızda da olguların %23.3’ü AMD, %20.9’ unu DRP oluşturmaktaydı. 19 olgu ile kalıtsal retinal distrofi KRD (%14.7) üçüncü sırada görülen en sık tanı idi. Kalıtsal retinal distrofinin ülkemizde bu kadar sık görülmesi Türkiye’ de akraba evliliklerinin %10-42 gibi büyük bir oranda görülmesine bağlıdır.9
Muayene edilen 129 olgunun 96’ sına teleskopik gözlük, 12’sine bifokal yüksek sferik adisyonlu gözlük verildi. 21 hastaya kapalı devre televizyon sistemleri önerildi. Tüm olgulara hem uzak hem yakın az görenlere yardım cihazları denendi. Olguların LVA’dan önce uzak GK ortalaması 0.106 , LVA’ dan sonra uzak GK ortalaması 0.340 idi. Çalışmaya dahil edilen tüm olgular incelendiğinde olguların %74.4 ‘ünde uzak görme artışı sağlandı. Yapılan çalışmalarda %56.25 ile %88.5 oranında bir uzak görme artışı sağlandı.4,10
Toplamda TG önerilen hastaların %39.6’ sı cihazı kullandı. TG kullanımına ilişkin en yüksek oranın %39.5 ile 0-29 yaş grubuna ait olduğu bulundu. Üretmen4 ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada da olguların %43.5’ inin uzak görme yardımcılarını kullanmayı kabul ettiği ve %42.8 ile en fazla kullanım oranının 0-29 yaş grubunda olduğu gösterilmiştir. TG kullanımının yaş arttıkça düştüğü çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.3,4,7,10-13 29 yaş altında TG kullanımının daha fazla olmasının, bu yaş grubunun daha motive olması ve öğrenme çağı olması ile ilişkili olabileceği düşünüldü.
Tanıya göre TG kullanım oranları incelendiğinde ise %26.3 ile AMD tanısı konan hastaların en yüksek kullanım oranına sahip olduğu görüldü. AMD hasta grubunda kullanım oranının fazla olması, büyütücü optik sistemlerin, merkezi görme sorunu olan kişiler için en çok yarar sağlayan rehabilitasyon yöntemi olmasına bağlandı.14
TG kullanan hastaların %68.4’ü erkek olarak bulundu. TG kullanımının erkeklerde fazla olması, estetik kaygılarının daha az olmasına ve sosyal hayatta erkeğin görmeye daha çok ihtiyacı olmasına bağlandı.
TG alıp kullanan olgular ile alıp kullanmayan olgular arasında, verilen teleskopik sistemin Galileo ve Kepler sistemi olması açısından ve TG’nin tek ve ya çift göze verilmesi açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı.
TG alıp kullanmayan olguların toplamda %71.4 ‘ü 50 yaş ve üzeri idi. TG kullanmayan olguların %50’si kadın, %50’si erkekti. TG kullanmayan hastaların %42.9’luk çoğunluğuna DRP tanısının konulduğu görüldü. DRP’ li olgularda argon lazer fotokoagülasyondan dolayı periferik görme alanı etkilendiği için TG kullanımının bu grupta daha düşük olduğu düşünüldü.
Yakın görme muayenesinde BFG önerilen olguların %75’i cihazı kullandı. BFG kulanmayan hastalardan 2’si rahat olmadığını, 1’i göremediğini belirtti. BFG kullanan ve kullanmayan hastaları yaş, cinsiyet ve tanılarına göre karşılaştırdığımızda aralarında anlamlı bir fark bulunmadı. BFG önermediğimiz diğer olgularda yakın düzeltmede, yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için hasta tercihi de göz önüne alınarak, uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı. Yapılan bazı çalışmalarda, yakın düzeltmede teleskopik sistemlerin daha fazla kullanıldığı görülmektedir.3,11,15 Bazı çalışmalarda ise yakın düzeltmede yüksek sferik camların daha fazla tercih edildiği görülmektedir.16,17
Olguların LVA’dan önce yakın GK ortalaması J14.75, LVA’dan sonra yakın GK ortalaması J6.55 idi. 84 olgu (%75.6) tekrar gazete okuyabilecek yakın görmeye kavuştu. 27 olgu gazete yazısını okuyamadı. Literatürde yakın okumada %59-%92.5 oranları gibi değişik başarı oranları verilmiştir.3,4,11,12,16 Çalışmalardaki başarı oranlarının farklı olması, olguların yaş ortalamalarının farklı olmasına, tanılarının farklı olmasına ve LVA’dan önceki GK’nin farklı olmasına bağlanabilir. Bizim çalışmamızda da literatürdeki yüksek başarı oranlarına yaklaştığımız düşünülebilir.
Muayeneye alınan olguların 21’i teleskopik sistemlerden fayda göremedi.Bu olgulara, görüntüyü 60 kat büyütme özelliğine sahip kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV) önerildi.
Az görenlere yardım cihazları ve rehabilitasyon programları, hastalarda görme artışı sağlamakta ve hastaların kendine yeten, üreten ve bağımsız bireyler olarak hayatlarına devam etmelerini sağlamaktadır. Uygulanacak yardım cihazları ve rehabilitasyon programları, hastaların tanısına, görme keskinliğine, yaşına, eğitim durumuna ve hastanın ihtiyacına göre değişkenlik göstermekte ve tüm bunlar hastanın verilen cihazları kullanma başarısını etkilemektedir.
Az gören olgular ne kadar özenli muayene edilirse edilsinler olguların birçoğu bu gözlükleri almamakta ve birçoğu da kullanmamaktadır. Hastaların kullandıkları retina alanının (PRL, TERA) muayene ile belirlenmesi ve bu alanın kullanılmasına yönelik eğitim ile teleskopik gözlüklere daha az ihtiyaç duyulabileceği düşünülmektedir.18
Az görenlere yardım ve rehabilitasyonda amaç, hastalarımızın kalan görmesini en verimli şekilde kullanmasını sağlamak ve kendine yeten, bağımsız ve üreten bireyler olarak topluma kazandırmaktır. Bu amaçla kullanılan Az Görenlere Yardım cihazları (LVA), standart düzeltme ile görmesi arttırılamayan hastalarda, görme artışı sağlamaktadır.1
İşlevsel açıdan, görme yeteneğinin azalması nedeni ile günlük yaşam işlevlerinin gerçekleştirilmesinde standart düzeltme yöntemlerinin yetersiz kalması durumu ‘az görme’ olarak tanımlanmaktadır. Görme keskinliği ve görme alanı açısından ise Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Göz Hekimliği Konseyi (ICO) tarafından iyi gören gözde görme keskinliğinin 0.3-0.05 arasında ve ya görme alanının 20 derecenin altında olması ‘az görme’ olarak tanımlanmıştır. Işık hissi-1/200 arası ve ya görme alanının 10 derecenin altında olması ise ‘körlük’ olarak tanımlanır.2
Bu çalışmada, az görme nedeni ile merkezimize başvuran olgulardaki az görenlere yardım cihazı uygulamalarımızı ve teleskopik gözlük (TG) kullanma oranlarımızı değerlendirdik.
GEREÇ VE YÖNTEM
Aralık 2010-Haziran 2012 tarihleri arasında merkezimize az görme şikayeti ile başvuran ve görmeleri standart düzeltme ile arttırılamayan 129 olgunun 238 gözü retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların muayeneleri esnasında anamnezleri, görme azlığının ne zamandır olduğu, günlük yaşamı ne kadar etkilediği ayrıntılı bir şekilde öğrenildikten sonra az görenlere yardım cihazlarından beklentileri sorgulandı. Tüm olgulara optik tashih, biomikroskopik muayene, göz tansiyonu ölçümü ve fundoskopik muayene yapıldı.
Olguların uzak görme keskinlikleri (GK) kırma kusurları düzeltildikten sonra, az görenler için özel olarak hazırlanmış (Test Charts for Low Vision Patients, ZEISS, Germany) uzak görme eşeli ile ölçüldü. Yakın görme keskinliğini değerlendirmede Jaeger yakın okuma eşeli kullanıldı. Bu eşelde en büyük yazı sırası no:19, en küçük yazı sırası no:1 olarak adlandırılmıştı. Yakın görme muayenesinde, olgulara yaşlarına uygun yakın düzeltme yapıldıktan sonra , yakın okuma eşeli 25 cm den okutuldu. Daha sonra hastanın ihtiyacı olan büyütme gücü ve okuma mesafesi hesaplandı.
Yakın düzeltme için özellikle görmesi birbirine yakın olan, orta az gören hastalar (20/80-20/60) için bifokal yüksek sferik ilaveli gözlükler (BFG) kullanıldı. İleri az gören hasta grubunda (20/200-20/400) yakın düzeltmede, yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı.
Uzak düzeltme için, Carl Zeiss Galileo sistemli 1.8 ve 2.2 büyütmeli ve Kepler sistemli 4 ve 4vario büyütmeli teleskopik sistemler kullanıldı. Tüm olgulara hem Galileo hem de Kepler sistem teleskopik gözlükler denenenerek, özellikle görmesi 0.1’in altında olan hastalarda Kepler sistem üzerinde duruldu. Görme alanı daralmış olgularda büyütme sistemi arttıkça görme alanı daha da daralacağı için görme artışı Kepler sistemde daha iyi olsa bile Galileo sistem önerildi.
Olguların takip süreleri 3 ay ile 20 ay arasında değişmekte idi. İstatistiksel yöntemler olarak, ki kare analizi ve ANOVA testi kullanıldı, p<0,05 düzey istatistiksel açıdan anlamlı olarak tanımlandı.
BULGULAR
Çalışmamıza dahil edilen 129 hastanın 46 tanesi kadın, 83 tanesi erkek olup, yaşları 5 ile 93 arasında değişmekte idi. Yaş ortalaması 50.06±24.70 idi. 129 hastanın 238 gözü çalışmaya alındı. 20 olgunun diğer gözü olmadığı için ya da 0,01 düzeyinin altında gördüğü için tek gözüne LVA cihazı denendi.
Olgular arasında en sık karşılaşılan tanı 30 olgu ile yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD)(%23.3), 27 olgu ile diyabetik retinopati (DRP)(%20.9) ve 19 olgu ile kalıtsal retinal distrofi KRD (%14.7) idi. Tüm olguların yaş ve tanılara göre dağılımları Tablo 1’ de sunulmuştur.
AMD tanısı olanların %77’si 70 ve üzeri yaşta, DRP tanısı olanların %63’ü 50-69 yaş arasında, KRD tanısı olanların %42’si 30-49 yaş arasında, nistagmus tanısı olanların %91’i 0-29 yaş arasında ve glokom tanısı olanların %75’i 50 ve üzeri yaş aralığında bulundu.
Uzak beklentisi olan, yakın beklentisi olan ve hem uzak hem yakın beklentisi olan tüm olgularımıza uzak için az görenlere yardım cihazları denendi. 129 olgunun LVA’ dan önce uzak GK ortalaması 0.106±0.09 (aralık, 0.016-0.3) idi. LVA’ dan sonra uzak GK ortalaması 0.340±0.21 (aralık, 0,016-1.0) idi. Çalışmaya dahil edilen tüm olgular incelendiğinde olguların %74.4 ‘ünde uzak görme artışı sağlandı. 129 olgunun 96 tanesine TG önerildi. Olguların 70 tanesine Galileo sistem, 26 tanesine Kepler sistem teleskopik gözlük verildi. Verilen gözlüklerin 54 tanesi binoküler, 42 tanesi monoküler olarak verildi.
TG önerilen 96 olgunun 52’ si (%54) cihazı aldı. TG alan hastaların ise 38’i (%73) cihazı kullandı. Toplamda TG önerilen hastaların %39.6’ sı cihazı kullandı. TG alan ve almayanlar arasında yaş, cinsiyet ve tanı açısından bir fark saptanmaz iken, TG almayan hastaların %34’ünün cihazı pahalı, %29.5’ inin de cihazı kaba buldukları belirlendi. TG alıp kullanmayan hastaların ise %42.8’inin, rahat göremediği için kullanmadığı öğrenildi.
TG kullanımına ilişkin en yüksek oranın %39.5 ile 0-29 yaş grubuna ait olduğu, %68.4 ünün erkek olduğu ve tanıya göre TG kullanım oranları incelendiğinde ise %26.3 ile AMD tanısı konan hastaların en yüksek kullanım oranına sahip olduğu görüldü. TG alıp kullanan olguların yaş, cinsiyet ve tanılara göre dağılımı Tablo 2’de sunulmuştur.
TG alıp kullanan hastalar ile alıp kullanmayan hastalar, verilen teleskopik sistemin Galileo ve Kepler sistemi olması açısından karşılaştırıldığında aralarında anlamlı bir ilişkiye rastlanmadı. Yine bu iki grubu TG’nin tek ve ya çift göze verilmesine göre karşılaştırılması yapıldığında da iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı.
TG alıp kullanmayan olguların toplamda %71.4 ‘ü 50 yaş ve üzeri idi. TG kullanmayan olguların %50’si kadın, %50’si erkekti. TG kullanmayan hastaların %42.9’luk çoğunluğuna DRP tanısının konulduğu görüldü. TG kullanmayan olguların yaş, cinsiyet ve tanılara göre dağılımı Tablo 3’de sunulmuştur.
Yakın görme muayenesinde başvuran tüm olgularda da önce uzak yardım muayenesi yapıldı. Daha çok yakın şikayeti olan orta az gören grupta (20/80-20/60) yakın düzeltmede binoküler yüksek sferik ilaveli bifokal camlar denendi. Bu gruptaki 12 olguya BFG önerildi. BFG’de en fazla +8.00 dyoptri ilave edildi. Bu olguların 12 tanesi cihazı aldı, 9’u kullandı. Toplamda BFG önerilen olguların %75’i cihazı kullandı. BFG kulanmayan hastaların 2’si rahat olmadığını, 1’i göremediğini belirtti. BFG kullanan ve kullanmayan hastaları yaş, cinsiyet ve tanılarına göre karşılaştırdığımızda aralarında anlamlı bir fark bulunmadı.
Uzak şikayeti daha belirgin olan orta az gören grupta ve ileri az gören hasta grubunda (20/200-20/400) ise yakın düzeltmede teleskopik sistemler kullanıldı. Yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için hasta tercihi de göz önüne alınarak, bu grup olgularda yakın düzeltme için, uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı.
Olguların LVA’dan önce yakın GK ortalaması J14.75±5.25 (aralık, J sırasını okuyamadı-J7) idi. LVA’dan sonra yakın GK ortalaması J6.55±4.33 (aralık, J sırasını okuyamadı-J1) idi. 84 olgu (%75.6) tekrar gazete okuyabilecek yakın görmeye kavuştu. 27 olgu gazete yazısını okuyamadı.
Muayeneye alınan olguların 21’i teleskopik sistemlerden fayda göremedi.Bu olgulara, görüntüyü 60 kat büyütme özelliğine sahip kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV) önerildi.
TARTIŞMA
Az görenlere yardım cihazları, çeşitli nedenlerle görmesinde azalma olmuş hastaların, görmesini arttırmak için etkili bir yöntemdir.1
Az görenlere yardım muayenesi için başvuran hastaların büyük çoğunluğunu AMD’ li hastalar oluşturmaktadır.3-8 Bizim çalışmamızda da olguların %23.3’ü AMD, %20.9’ unu DRP oluşturmaktaydı. 19 olgu ile kalıtsal retinal distrofi KRD (%14.7) üçüncü sırada görülen en sık tanı idi. Kalıtsal retinal distrofinin ülkemizde bu kadar sık görülmesi Türkiye’ de akraba evliliklerinin %10-42 gibi büyük bir oranda görülmesine bağlıdır.9
Muayene edilen 129 olgunun 96’ sına teleskopik gözlük, 12’sine bifokal yüksek sferik adisyonlu gözlük verildi. 21 hastaya kapalı devre televizyon sistemleri önerildi. Tüm olgulara hem uzak hem yakın az görenlere yardım cihazları denendi. Olguların LVA’dan önce uzak GK ortalaması 0.106 , LVA’ dan sonra uzak GK ortalaması 0.340 idi. Çalışmaya dahil edilen tüm olgular incelendiğinde olguların %74.4 ‘ünde uzak görme artışı sağlandı. Yapılan çalışmalarda %56.25 ile %88.5 oranında bir uzak görme artışı sağlandı.4,10
Toplamda TG önerilen hastaların %39.6’ sı cihazı kullandı. TG kullanımına ilişkin en yüksek oranın %39.5 ile 0-29 yaş grubuna ait olduğu bulundu. Üretmen4 ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada da olguların %43.5’ inin uzak görme yardımcılarını kullanmayı kabul ettiği ve %42.8 ile en fazla kullanım oranının 0-29 yaş grubunda olduğu gösterilmiştir. TG kullanımının yaş arttıkça düştüğü çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.3,4,7,10-13 29 yaş altında TG kullanımının daha fazla olmasının, bu yaş grubunun daha motive olması ve öğrenme çağı olması ile ilişkili olabileceği düşünüldü.
Tanıya göre TG kullanım oranları incelendiğinde ise %26.3 ile AMD tanısı konan hastaların en yüksek kullanım oranına sahip olduğu görüldü. AMD hasta grubunda kullanım oranının fazla olması, büyütücü optik sistemlerin, merkezi görme sorunu olan kişiler için en çok yarar sağlayan rehabilitasyon yöntemi olmasına bağlandı.14
TG kullanan hastaların %68.4’ü erkek olarak bulundu. TG kullanımının erkeklerde fazla olması, estetik kaygılarının daha az olmasına ve sosyal hayatta erkeğin görmeye daha çok ihtiyacı olmasına bağlandı.
TG alıp kullanan olgular ile alıp kullanmayan olgular arasında, verilen teleskopik sistemin Galileo ve Kepler sistemi olması açısından ve TG’nin tek ve ya çift göze verilmesi açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı.
TG alıp kullanmayan olguların toplamda %71.4 ‘ü 50 yaş ve üzeri idi. TG kullanmayan olguların %50’si kadın, %50’si erkekti. TG kullanmayan hastaların %42.9’luk çoğunluğuna DRP tanısının konulduğu görüldü. DRP’ li olgularda argon lazer fotokoagülasyondan dolayı periferik görme alanı etkilendiği için TG kullanımının bu grupta daha düşük olduğu düşünüldü.
Yakın görme muayenesinde BFG önerilen olguların %75’i cihazı kullandı. BFG kulanmayan hastalardan 2’si rahat olmadığını, 1’i göremediğini belirtti. BFG kullanan ve kullanmayan hastaları yaş, cinsiyet ve tanılarına göre karşılaştırdığımızda aralarında anlamlı bir fark bulunmadı. BFG önermediğimiz diğer olgularda yakın düzeltmede, yüksek sferik ilaveli yakın gözlüklerde okuma mesafesi çok kısaldığı için hasta tercihi de göz önüne alınarak, uzak için verilen teleskopik sistemlere ilave edilen yakın okuma kapakları kullanıldı. Yapılan bazı çalışmalarda, yakın düzeltmede teleskopik sistemlerin daha fazla kullanıldığı görülmektedir.3,11,15 Bazı çalışmalarda ise yakın düzeltmede yüksek sferik camların daha fazla tercih edildiği görülmektedir.16,17
Olguların LVA’dan önce yakın GK ortalaması J14.75, LVA’dan sonra yakın GK ortalaması J6.55 idi. 84 olgu (%75.6) tekrar gazete okuyabilecek yakın görmeye kavuştu. 27 olgu gazete yazısını okuyamadı. Literatürde yakın okumada %59-%92.5 oranları gibi değişik başarı oranları verilmiştir.3,4,11,12,16 Çalışmalardaki başarı oranlarının farklı olması, olguların yaş ortalamalarının farklı olmasına, tanılarının farklı olmasına ve LVA’dan önceki GK’nin farklı olmasına bağlanabilir. Bizim çalışmamızda da literatürdeki yüksek başarı oranlarına yaklaştığımız düşünülebilir.
Muayeneye alınan olguların 21’i teleskopik sistemlerden fayda göremedi.Bu olgulara, görüntüyü 60 kat büyütme özelliğine sahip kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV) önerildi.
Az görenlere yardım cihazları ve rehabilitasyon programları, hastalarda görme artışı sağlamakta ve hastaların kendine yeten, üreten ve bağımsız bireyler olarak hayatlarına devam etmelerini sağlamaktadır. Uygulanacak yardım cihazları ve rehabilitasyon programları, hastaların tanısına, görme keskinliğine, yaşına, eğitim durumuna ve hastanın ihtiyacına göre değişkenlik göstermekte ve tüm bunlar hastanın verilen cihazları kullanma başarısını etkilemektedir.
Az gören olgular ne kadar özenli muayene edilirse edilsinler olguların birçoğu bu gözlükleri almamakta ve birçoğu da kullanmamaktadır. Hastaların kullandıkları retina alanının (PRL, TERA) muayene ile belirlenmesi ve bu alanın kullanılmasına yönelik eğitim ile teleskopik gözlüklere daha az ihtiyaç duyulabileceği düşünülmektedir.18
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Az Görenlere Yardım Cihazı Uygulamaları ve Teleskopik Gözlük Kullanma Oranları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Op.Dr.Deniz ALTINBAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Op.Dr.Deniz ALTINBAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
