2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



İntiharı Önleme ve Farkındalık
MAKALE #16487 © Yazan Uzm.Psk.Elif AY | Yayın Nisan 2016 | 4,640 Okuyucu
İntihara sürükleyen faktörlerin önüne geçmek için siyaset, sivil toplum, aileler ve medyaya ne görev düşüyor?

Son zamanlarda medyaya yansıyan çeşitli intihar vakalarının akabinde Türkiye’de intiharı önleme konusunda kolektif bir anlayışın olmayışı dikkat çekmektedir. İntihar vakalarının medyada yayınlanma şekliyle insanları özendirip imrendirmemesi gerekmekte bu vakaların arkasındaki sosyal ve psikolojik nedenlerini irdelenmesi gerekmektedir.

İntihar vakalarında temel iki grup yer almaktadır;
A) Klinik Depresyon - Tedavi gerektiren klinik vaka diye de tabir edilen, hasta olan ve beyinde yer alan biyolojik nedenlerden ötürü, kimyasal iletilerin bozulduğu, seratonin hormonu (mutluluk hormonu) rezervi azalmış ve depresyonda olan kişilerin olduğu gruptur. Bu kişilerde sağlıklı muhakeme yapamamak ve hayattan zevk alamamak ile beraber mantıksal ve duygusal kararları doğru verememek gibi sorunlar göze çarpmaktadır.
B) Varoluş bunalımı/anksiyetesi - Halk arasında ‘entel bunalımı’ diye de tabir edilen, ruhsal hastalık emaresi bulunmayan ancak hayatının anlamını, kendi varlığını, ölümü ve sonrasını sürekli felsefi şekilde araştıran sorgulayan ve yaşamın anlamını arama çabasında kapsamlı bir yenilgiye uğrayan ve kestirmeden bir inanca teslim olmayan bireylerin olduğu gruptur. Bu grup ölüme açıklama getiremeyen ve inanç sistemine dâhil olmamış bireylerden oluşmaktadır. Daha çok batıda yer alan intihar vakaları bu gruba dâhildir.


İntihar konusunda Medya

Gelişmiş ülkeler intihar konusunda rapor vermek amacıyla kaynak ve kılavuz yayınlamıştır.
Medyayı bilgilendirmek amacıyla Kanada ve Amerika İntiharı Önleme Birliği şablonu henüz Türkiye’de yer almamaktadır.

İntiharı önleme uzmanları, intihar davranışının medyada yer alması hususunda objektif ve önleyici bir mesajın planlanması ve konu hakkında kamunun eğitilmesi ve bilgilendirilmesi gerektiği görüşündeler.

Ülkemizde birçok medya kuruluşu intiharın sadece kamu alanında meydana gelmesi, mağdurun önde gelen bir kişi ya da intiharın yanlış algılanan sembolik bir protesto olması durumunda rapor edilmesi gerektiğini düşünmektedir.

Ölüm şekli konusunda belirli detayları vermekten veya intihar için basit neden-sonuç nedenlerini sağlamaktan kaçınılması gerekmektedir. Örnek verecek olursak, “Genç hapis cezasından kurtulmak için kendini öldürdü” ya da “Oğlan kendini askıyla öldürdü”. Ayrıca kültürel önyargılardan da kaçınılması gerekmektedir, örneğin “Trabzonlu adam kendini öldürdü”. İntihar öyküsünü önemsizmiş gibi göstermenin istenen bir şey olacağını düşünmemize rağmen, bu öyküler intihara riskli kişilere yöntem gösterip ve taklit intiharına neden olabilir.

Bunun yerine, intiharı önleme uzmanları; medyanın okuyucu/seyirci/dinleyicilerin kendilerini riskte hissetmesi veya birinin riskte olduğunu bilmeleri durumunda bir intihar öyküsünün yararlı bilgiyi yayınlayarak veya dağıtarak sahip olacağı olası negatif etkiyi dengelediğini düşünmektedirler.

İntihar önleme uzmanları, medyanın bu tür intihar haberleriyle izleyici üzerinde oluşturduğu negatif etkiyi, bilahare olumlu ve yararlı bilgi vererek veya haber yaparak dengelemesini tavsiye ederler. Literatürde düzeltici eylem (corrective action) olarak da anılan bu faaliyet, medya okuyucu/seyirci/dinleyicilerinin intihar haberleri ile birlikte kendilerinin riskte hissetmesi veya etrafında birilerinin riskte olduğunu bilmeleri halinde birtakım önlem alabilmeleri için fırsat oluşturur.

Toplumumuzda yer alan intiharların örtbas edilip gizlenmesi sağlıklı olmamakla beraber ruh sağlığı yerinde olmayan tedavi görmekte olan bireyler tarafından medyaya yansıyan vakaların izlenilmemesinde fayda var. Ruh sağlığı yerinde olan kişilerin bu tür haberleri izlemesinde fayda var. Buradan elde edilen sonuçlar ile bir başkasına el uzatabiliriz. Yazının başında belirtildiği üzere sadece klinik vakalar intihar etmemektedir.

Medyanın, mümkün olduğunda intihar hakkında olumlu ve önleyici bir mesajı sağlayan terminoloji kullanılmasını önermekteyiz. Aşağıdaki örneklerde görüldüğü üzere, kelime seçimi seyirci için olumlu veya olumsuz bir etkiye sahip olabilir.

Aşağıdaki cümleleri kullanmaktan kaçının: “başarılı bir intihar girişimi”, “başarısız bir girişim”, “intihar kurbanı”, “intihara meyilli kişi” ve “intiharın yayılmasını/intihar salgınını durdurun”.

Aşağıdaki cümleleri kullanın: “bir intihar”, “bir intihar girişimi”, “intihar ederek ölen bir kişi” ya da “intihar nedeniyle ölüm”, “intihar riskindeki kişi” ve “intihara yardımcı olmak/intiharı önlemek”.

Kullanılmaması Gerekenler:

"başarılı bir intihar girişimi"
"başarısız bir girişim"
"intihar kurbanı"
"intihara meyilli kişi"
"intiharın yayılmasını/intihar salgınını durdurun"

Kullanılması Gerekenler:

"bir intihar"
"bir intihar girişimi"
"intihar ederek ölen bir kişi; intihar nedeniyle ölüm"
"intihar riskindeki kişi"
"intiharı önlemek"

Batı modernizmi, bize, sahip olunan metalardan (parayla satın alınan nesneler) ‘al, ye, iç harca mutlu ol!’ tarzında bir mutluluk tanımı aşılıyor. Toplumda da böyle bir mutluluk felsefesi sonucunda intiharlarda artış görülmektedir. Gençlere mutluluk felsefesi yanlış öğretilmektedir. İntihar vakalarını önlenebilir hale getirebilmek için gençlere doğru mutluluk felsefesi öğretilmesi gerekmektedir. Bu bir sorumluluktur ve bundan herkes sorumludur. Siyasilerden medya ve eğitim kuruluşlarına kadar tüm kurumlar bireylere bunu aşılama konusunda sorumluluk almalı ve sorumluluğunu bilmeli. Mutluluk sanatını öğretme ve öğrenme konusunda toplumsal bilinçlendirmeye zamanla daha da ihtiyaç duyulacağından bunun temellerinin şimdiden atılması önem arz etmektedir.

İntihar konusunda aileler ve toplum için kılavuzlar

İntihar riski olan insanlara yardım edilmesi gerekmektedir. Batı ülkeleri bu konuda ruhsal inanç ve felsefi danışmanlık sistemini kurmuşlardır. Bu sistemler umudu ve motivasyonu düşük bireylere tekrar bunları aşılamak ve canlandırmak amaçlı kurumuştur.

Türkiye’de ki eğitim sistemi dâhilinde, sosyal dayanışma ve sosyal destek ağlarının sorgulanması ve güçlendirilmesi gerekmektedir. Kişi toplumun parçası olduğunu hissederek var olmalıdır, kendisi için yaşadığı zaman bunalıma sürüklenmektedir. Başkalarına yardım ettiğinde bunun sadece yardım ettiği kişiye değil kendilerine de yönelik bir yardım olduğu bilinci öğretilmelidir. Eğitim sistemimizde sosyal duygu ve davranışları pekiştirmeye yönelik öğretiler olmalıdır.

Her inanç sisteminde ve her dünya görüşünde kişi nasıl mutlu olabileceğine dair yurtdışında çeşitli destek yöntemleri geliştirilmiştir. Gelişmiş ülkelerde UNICEF vb. gibi yardım kuruluşlarına destek amaçlı öğrenciler okullarında kermes düzenleyerek (öğrencilerin kendi evlerinden getirdikleri yemekler veyahut kullanmadıkları eşyaları satarak) topladıkları para ile gelişmemiş ülkelere yaptıkları yardım ile bu aşılanmaktadır. Mutluluk biliminin, inanç psikolojisinin ve pozitif psikolojinin benzer yenilikçi yöntemlerle yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Her toplum, intiharla ölüm öncesinde düzeltici eylem planı geliştirmeli ve bu planı incelemelidir. Aşağıda, düzeltici eylem planına dahil edilmesi gereken önemli unsurlar yer almaktadır.

1.Normların belirlenmesi: İntihar hakkındaki normlara şekil vermek için toplumu ve/ya kurumsal liderleri hazırlamak. Bu normların intihar olayını veya kişiyi kınamayarak veya övmeyerek açıklığı ve anlayışı vurgulaması gerekmektedir. Söz konusu normlar, intihar hakkında konuşulabilen ve intiharın önlenebildiği yerde intiharın ortaya çıkarılmasına yardımcı olacaktır. İntihar hakkındaki gerçek bilgilerin derhal paylaşılması gerekmektedir. Bir intihar durumu olduğunda genelde yaygın olan dedikoduların yayılmasını önlemek için en iyi yoldur.

2.Diğer kişilere ulaşın: Kendini öldüren kişinin yakın arkadaşlarını belirleyin ve onlara özel yardım desteği sağlayın. Onlara intihar nedeni olmadıklarını fark etmeleri konusunda yardımcı olun. Bu ortak endişe veya korkuyla doğrudan ilgilenin. Diğer kişiler için soru sormak ve doğru cevaplar almak amacıyla tartışma grupları oluşturun. İnsanlara kendini öldüren kişinin mutsuz olduğunu ve intiharın mutsuzluğu için tek seçenek olduğunu bilmelerini sağlayın. Grupta yer alan herkes için üzüntü, suçluluk, korku ve/ya öfke gibi hisleri tartışma fırsatı ve özgürlüğü sağlayın.

İntihar riskinde olduğu bilinen kişinin çevresinde yer alan diğer kişileri belirleyin ve bu kişilerle ilgilenin. Bu kişiler intihar riskinde olan kişiyi doğrudan tanımasa dahi, intihar haberi onları intiharın ardından daha büyük riske atabilir.

3.Ana bir konuşmacı belirleyin: Bilgi için (basınla elde edilenler dâhil olmak üzere) dışarıdan alınan tüm taleplerin tek bir konuşmacıya havale edilmesi gerekmektedir. Bu kişinin hem intihar hem de etkilenen kişiler için toplumun ne yaptığı hakkında tam ve resmi bilgiye sahip olması gerekmektedir.

4.Medyayla yakından çalışın: Aynı zamanda “benzeyen intiharlar” olarak bilinen “taklit” intiharlar, medyada yer alma durumunun “Werther etkisinden” etkilenmektedir. Bu terim ismini Goethe’nin 1774 tarihli ve kahramanın kendini öldürdüğü Genç Werther’in Acıları adlı romandan alır. Bu kitap geniş ölçüde yayılmıştır ve taklit intiharlar Avrupa genelinde rapor edilmiştir. Bazı insanlar kendilerini Werther gibi giyinirken öldürmüştür. Diğerleri ise kendilerini aynı Werther gibi intiharının anlatıldığı sayfanın bir nüshasını tutarak öldürmüştür. İntiharları geniş ölçüde anlattıktan sonra bu yayın ve diğer benzer raporların etkisi, birçok araştırmacının bir intihara gösterilen bir medya ilgisinin diğer kişiler için intiharın kabulü konusunda bir örnek olabileceğine inanmalarına neden olmuştur.

Yeni hikâyeler, okul toplantıları veya anma törenleriyle elde edilen şöhretten etkilenen bunalımdaki gençlerin kendileri için benzer ilgiye sahip olmak için kendine zarar verici suç işledikleri bilinmektedir. 1986 yılında, taklit intiharının ilk büyük çaplı çalışması, özellikle gençler ve yakın coğrafi bölgede kendi kendine olan ölüm ve yaralanmaların intihar hakkındaki yeni hikâyelerden sonra arttığını göstermiştir. Çalışma, ne kadar çok ilan olursa o kadar çok taklit intiharın gerçekleştirildiğini göstermiştir.

İntihar düşüncelerinin önceden intihara eğilimli veya bunalımda olmayan birinde oluştuğuna dair herhangi bir kanıt olmadığının belirtilmesi gerekmektedir. Etki, zaten intihar işleme düşüncesinde olan kişilerde meydana gelmektedir. Bu düşünceleri etkileme konusundaki tehlike, toplumdaki diğer kişiler bu eylemi gerçekleştirdiğinde artmaktadır.

Medyayla çalışarak, intihar hikâyelerinin potansiyel zararını azaltma yollarının teşvik edilmesi gerekmektedir. Eylemin göz alıcı hale getirilmemesi ve destek yardımı konusundaki bilgilerin mevcut olmasının vurgulanması gerekmektedir. Toplumsal haber editörlerine önceden yaklaşılması gerekmektedir. Werther etkisi hakkındaki kaygıyı açıklayın ve intihar hikâyesi kapsamlarının etkisini dikkatli bir şekilde göz önünde bulundurmalarını talep edin. Aşağıdaki önerilerin bazıları medyayla olan tartışmalarda yararlı olabilir.

• Medyadan intiharı heyecanlı kılan veya romantikleştiren raporlardan kaçınmalarını talep edin.
• Ölüm veya teşebbüs edilen bir kurtarma eylemine ilişkin dramatik unsurlara odaklanmamaya dikkat edin.
• Ölüm yöntemi hakkında özel detay veya intihar konusunda neden-sonuç ilişkisi sağlamayın.
• Ön sayfaya veya büyük başlıklar koymaktan kaçınarak onları hikâyeyi önemsizmiş gibi göstermeleri konusunda teşvik edin.
• Hikâyenin ön sayfada yer alması gerektiği durumlarda, manşetlerde olmamasını talep edin.
• Başlıkta “intihar” kelimesini kullanmaktan veya kendini öldüren kişilerin fotoğrafını yayınlamaktan kaçının.
• Tekrar eden takip hikâyelerinden kaçının.
• Onlardan hayatta kalan kişiler tarafından çekilen acı açısından intihar davranışının olumsuz sonuçlarından ve olası kişinin kaybından bahsetmelerini talep edin.
• Umutsuz olarak görülen problemleri çözmek için alternatifler olduğunu vurgulayın.
• Onlardan insanlar intihardan kaçınmak için yardım aldıklarında olumlu sonuçların meydana gelebileceğini vurgulamalarını talep edin.
• İntihar etme arzusu duyan kişiler için yerel mevcut destek sistemleri hakkındaki bilgileri vurgulamalarını talep edin.
• Riskte olan bir kişi tanımlandığında ne yapılması gerektiğine dair öğütle “ne zaman ilgilenilmesi gerekli” gibi bir listeyi dahil edin.

İntihar ile ilgili toplumu bilinçlendirmek, bilgilendirmek ve doğru psikolojik danışmanlık aldırarak çözümlendirmeliyiz. Bu desteğe ihtiyacı olan insanları doğru yerlere zamanında yönlendirmeli, aldığı uzman desteğin sürekliliğini insani bir vazife olarak takip etmeliyiz. Psikolojik danışmanlık ile ve gerektiğinde çift yönlü hem psikiyatrik hem psikolojik destek alınarak intiharı önlemek toplumsal bir vazifedir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"İntiharı Önleme ve Farkındalık" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Elif AY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Elif AY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Elif AY Fotoğraf
Uzm.Psk.Elif AY
Trabzon
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi77 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Elif AY'ın Makaleleri
► İntiharı Önlemek Psk.Ali BIÇAK
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'İntiharı Önleme ve Farkındalık' başlığıyla benzeşen toplam 17 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


02:52
Top