Çocuklarda Davranış Bozuklukları
MAKALE #16524 © Yazan Psk.Çağdaş YALÇIN | Yayın Nisan 2016 | 3,126 Okuyucu
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, günümüzde pek çok kişi tarafından yanlış şekillerde anlaşılıp değerlendirilebilen bir bozukluktur. Kimileri hareketli yapısını anlatmak için “hiperaktif bir insanım” şeklinde kendini ifade edebilirken; bazı ebeveynlerin, çocuklarının hareketliliğini, “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” olarak nitelendirdikleri durumlar ile karşı karşıya kalabiliyoruz.
Fazla hareketlilik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun belirtilerinden biri olsa da, bu tanıyı koymak için yeterli değildir. Şöyle ki; çok hareketlilik, bir çocuğun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olması anlamına gelmeyeceği gibi, az hareketli bir çocuğun bu tanıyı alabileceğini akılda tutmakta fayda var. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu aşağıda sıralanan üç temel durum ile karakterizedir:
• Dürtüsellik: Bir istek ve arzusunu başka bir iş üzerinde çalışmak için erteleyebilme
• Hiperaktivite ( Fazla Hareketlilik): Gelişimsel dönemi göz önüne alındığında normal değerlendirilmeyecek şekilde fazla hareketli olma
• Dikkat eksikliği: Bir iş yaparken, ders çalışırken ya da verilen bir görevi yerine getirirken dikkatini vermekte zorluk yaşama
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerinin “7 yaşından önce” görülüp, bu belirtilerin çocuğun ev ya da okul hayatında, arkadaşları ile ilişkisinde bir sıkıntıya yol açması ve en az 6 aylık bir dönem süresince görülmesi bu tanının koyulabilmesi için gereklidir. Yapılan birçok araştırma sonucuna göre; bu bozukluğun Amerika’daki çocuk popülasyonunda görülme sıklığı %11,4 ile %16,1 arasında değişmektedir. Bu tanının konmasının; çocuğun sosyal, aile ve eğitim hayatını birçok yönden etkileyebileceğini değerlendirdiğimizde, “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” tanısının bir uzman tarafından konulmasının gerekliliği ortaya çıkar. Belirtilerin çocukta bulunup bulunamadığını ancak bir uzmanın değerlendirebileceğini ve gerekli tedavinin bu tanıya göre şekilleneceğini göz önünde bulundurmakta fayda var.
Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu:
Çocuklarda görülen davranış bozukluklarından bir diğeri de karşıt olma karşı gelme bozukluğudur. Otorite figürlerine itaat etmeme, alınganlık gösterme, düşmanca davranışlar ve tutumlar sergileme bu bozukluğa sahip çocukların belirgin davranış biçimleridir. Diğer bir taraftan bu bozukluk tanısı konmuş çocukların yasalarla sorunlar yaşaması beklenmez. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabına göre, bu çocukların en az 6 ay süre ile aşağıdaki semptomlardan en az dördünü göstermesi ve bu semptomların başka bir psikolojik bozukluğun sonucu olarak ortaya çıkmış olmaması tanı koyabilmek için gerekli olan durumlardır. Karşıt olma karşı gelme davranışlarının çocuğun okul, toplumsal ve aile hayatında ciddi sıkıntılara yol açması, tanı koymak için gerekli kriterlerden diğeridir. Karşıt olma karşı gelme bozukluğunun semptomları şu şekilde sıralanır:
• Bu bozukluğa sahip çocuklar sık sık sinirlenip huysuzlaşabilirler.
• Yetişkinlerle sık sık sözlü tartışmalara girebilirler
• Yetişkinlerin istek ve kurallarına sık sık karşı gelip bunlara uygulamayı reddedebilirler
• Karşıt olma karşı gelme bozukluğuna sahip çocuklar insanları istemli olarak kızdırabilirler.
• Kendi hataları ve yanlış davranışları için başkalarını suçlayabilirler
• Başkaları tarafından kolaylıkla sinirlendirilebilirler ya da alıngandırlar
• Bu çocuklar çoğu zaman içerlenmiş ve kızgın olabilirler
• Bu çocuklar kinci olabilirler ve intikam almak isteyebilirler.
Tavır Bozukluğu:
Çocuklarda görülen davranış bozukluklarından biri de tavır bozukluğudur. Zaman zaman “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” ve “karşıt olma karşı gelme bozukluğu” ile karıştırılma ihtimali bulunsa da; tavır bozukluğu birçok önemli açıdan bu bozukluklardan ayrılır.
Bu bozukluğa sahip çocukların agresif, antisosyal ve kural tanımaz davranışlarının olması beklenebilir, erken okul yıllarında fiziksel şiddet eğilimi gösterebilirler. Çocuğun 2 yaşından itibaren bu bozukluğun sinyallerini vermesi beklenebilir. Uygun tedaviyi alamayan çocukların, ilerleyen yıllarda yasal olmayan ve tehlikeli işlere karışması ve sahip olduğu bozukluğun antisosyal kişilik bozukluğuna dönüşme ihtimali bulunmaktadır. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabına göre, bir çocuğa “tavır bozukluğu” tanısı konması için aşağıda sıralanan kriterlerden belirli bir sayıda ya da tamamını en az 6 aydır göstermesi gerekmektedir. Bu sebep ile tanının ancak bir uzman tarafından konabileceğini ve tedavinin buna göre düzenlenmesi gerektiğini göz önünde bulundurmakta fayda var. Bu tanı koyma kriterlerinden bazılarına bir göz atalım:
• Diğer insanları sık sık tehdit edebilirler
• Fiziksel kavgalar başlatabilirler
• Diğer insan ve hayvanlara ciddi fiziksel zararlar verebilecek taş, kırık şişe ya da tabanca gibi silahlar kullanabilirler
• İnsanlara karşı fiziksel olarak acımasız olabilirler
• Hayvanlara karşı fiziksel olarak acımasız olabilirler
• Bir yere ciddi zarar vermek amacı ile o yeri yakabilirler
• Başka insanların mülklerine kasıtlı olarak zarar verebilirler
• Başka birinin evine, binasına ya da arabasına zorla girebilirler
• Yükümlülüklerinden kurtulmak ya da kendi yararları için yalan söyleyebilirler
• Önemli bir değeri olmayan şeyleri suçluluk hissetmeden çalabilirler
• 13 yaşından önce, ailenin yasaklarına rağmen geceyi dışarıda geçirebilirler
• Çocukların 2 ya da daha çok kez evden kaçması, tavır bozukluğunun bir belirtisi olarak değerlendirilebilir
• 13 yaşından önce başlayan okuldan kaçmalar, tavır bozukluğunun bir diğer belirtisidir
Davranış Bozuklukları: 6 Önemli Ayrıntı
Çocuklarda görülen “tutum bozukluğu” ve “karşıt olma karşı gelme bozukluğu” gibi davranış bozuklukları; çocuğun toplumsal ve okul hayatını derinden etkileyecek etkiler bırakabilmektedir. Bu bozuklukların uygun tedavi ve müdahale uygulanmadığı zaman çocuğun geleceğinde de yansımalarının görülebileceği birçok araştırmanın ortak sonuçlarından biridir. Bu bozukluklar ile ilgili önemli ayrıntılara bir göz atalım:
• Çocuğunuzun bu hastalıklardan birinin tanısını alması, diğerine sahip olmadığı anlamına gelmeyebilir. Bir çocuğun aynı anda birden fazla davranış bozukluğuna sahip olabileceğini akılda tutmakta fayda var.
• Tek ebeveynle büyüyen çocuklarda davranış bozukluğu görme ihtimalinin arttığını gözler önüne seren birçok araştırma olmuştur. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar göstermiştir ki huzursuz bir atmosferde anne ve babası ile büyüyen çocuklarda davranış bozukluğu görülme oranı, tek ebeveyn ile büyüyen çocuklarda bu bozuklukların görülme oranından daha yüksek olabilmektedir.
• Birçok araştırma, aile bireylerinde psikolojik sorunlar bulunan çocuklarda davranış bozukluklarına rastlanma oranının arttığını göstermiştir.
• Arkadaş ilişkileri davranış bozukluklarına katkı vereceği gibi bu bozukluklardan etkilenebilir de. Agresif çocuklar bir arkadaş grubuna katılmakta zorlanabilir ve kendi yaşıtları tarafından dışlanabilir. Bu durum, çocuğun kendi davranışlarına benzer davranışlar sergileyen arkadaş edinmesine ve problemlerinin daha da büyümesine sebep olabilir.
• Ebeveyn eğitimleri, en etkili müdahale yöntemlerinden biridir. Bu müdahale yöntemi anne-babanın çocuğa karşı nasıl davranışlar göstermesi gerektiğine odaklanır.
• Bu bozuklukların kalıcı bir seyir izleyebilmesi sebebi ile yapılacak müdahalelerin; kişiye özel, uzun vadeli hedefler doğrultusunda ve çok yönlü olması gerekebilir.
Referanslar:
Behavior Disorders of Childhood (5th Edition) / Rita Wicks-Nelson, Allen C.Israel
Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı ( DSM-IV-TR)
The Science of ADHD / Chris Chandler
Oppositional Defiant Disorder and Conduct Disorder in Childhood / Walter Matthys & John E. Lochman
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, günümüzde pek çok kişi tarafından yanlış şekillerde anlaşılıp değerlendirilebilen bir bozukluktur. Kimileri hareketli yapısını anlatmak için “hiperaktif bir insanım” şeklinde kendini ifade edebilirken; bazı ebeveynlerin, çocuklarının hareketliliğini, “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” olarak nitelendirdikleri durumlar ile karşı karşıya kalabiliyoruz.
Fazla hareketlilik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun belirtilerinden biri olsa da, bu tanıyı koymak için yeterli değildir. Şöyle ki; çok hareketlilik, bir çocuğun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olması anlamına gelmeyeceği gibi, az hareketli bir çocuğun bu tanıyı alabileceğini akılda tutmakta fayda var. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu aşağıda sıralanan üç temel durum ile karakterizedir:
• Dürtüsellik: Bir istek ve arzusunu başka bir iş üzerinde çalışmak için erteleyebilme
• Hiperaktivite ( Fazla Hareketlilik): Gelişimsel dönemi göz önüne alındığında normal değerlendirilmeyecek şekilde fazla hareketli olma
• Dikkat eksikliği: Bir iş yaparken, ders çalışırken ya da verilen bir görevi yerine getirirken dikkatini vermekte zorluk yaşama
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerinin “7 yaşından önce” görülüp, bu belirtilerin çocuğun ev ya da okul hayatında, arkadaşları ile ilişkisinde bir sıkıntıya yol açması ve en az 6 aylık bir dönem süresince görülmesi bu tanının koyulabilmesi için gereklidir. Yapılan birçok araştırma sonucuna göre; bu bozukluğun Amerika’daki çocuk popülasyonunda görülme sıklığı %11,4 ile %16,1 arasında değişmektedir. Bu tanının konmasının; çocuğun sosyal, aile ve eğitim hayatını birçok yönden etkileyebileceğini değerlendirdiğimizde, “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” tanısının bir uzman tarafından konulmasının gerekliliği ortaya çıkar. Belirtilerin çocukta bulunup bulunamadığını ancak bir uzmanın değerlendirebileceğini ve gerekli tedavinin bu tanıya göre şekilleneceğini göz önünde bulundurmakta fayda var.
Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu:
Çocuklarda görülen davranış bozukluklarından bir diğeri de karşıt olma karşı gelme bozukluğudur. Otorite figürlerine itaat etmeme, alınganlık gösterme, düşmanca davranışlar ve tutumlar sergileme bu bozukluğa sahip çocukların belirgin davranış biçimleridir. Diğer bir taraftan bu bozukluk tanısı konmuş çocukların yasalarla sorunlar yaşaması beklenmez. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabına göre, bu çocukların en az 6 ay süre ile aşağıdaki semptomlardan en az dördünü göstermesi ve bu semptomların başka bir psikolojik bozukluğun sonucu olarak ortaya çıkmış olmaması tanı koyabilmek için gerekli olan durumlardır. Karşıt olma karşı gelme davranışlarının çocuğun okul, toplumsal ve aile hayatında ciddi sıkıntılara yol açması, tanı koymak için gerekli kriterlerden diğeridir. Karşıt olma karşı gelme bozukluğunun semptomları şu şekilde sıralanır:
• Bu bozukluğa sahip çocuklar sık sık sinirlenip huysuzlaşabilirler.
• Yetişkinlerle sık sık sözlü tartışmalara girebilirler
• Yetişkinlerin istek ve kurallarına sık sık karşı gelip bunlara uygulamayı reddedebilirler
• Karşıt olma karşı gelme bozukluğuna sahip çocuklar insanları istemli olarak kızdırabilirler.
• Kendi hataları ve yanlış davranışları için başkalarını suçlayabilirler
• Başkaları tarafından kolaylıkla sinirlendirilebilirler ya da alıngandırlar
• Bu çocuklar çoğu zaman içerlenmiş ve kızgın olabilirler
• Bu çocuklar kinci olabilirler ve intikam almak isteyebilirler.
Tavır Bozukluğu:
Çocuklarda görülen davranış bozukluklarından biri de tavır bozukluğudur. Zaman zaman “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” ve “karşıt olma karşı gelme bozukluğu” ile karıştırılma ihtimali bulunsa da; tavır bozukluğu birçok önemli açıdan bu bozukluklardan ayrılır.
Bu bozukluğa sahip çocukların agresif, antisosyal ve kural tanımaz davranışlarının olması beklenebilir, erken okul yıllarında fiziksel şiddet eğilimi gösterebilirler. Çocuğun 2 yaşından itibaren bu bozukluğun sinyallerini vermesi beklenebilir. Uygun tedaviyi alamayan çocukların, ilerleyen yıllarda yasal olmayan ve tehlikeli işlere karışması ve sahip olduğu bozukluğun antisosyal kişilik bozukluğuna dönüşme ihtimali bulunmaktadır. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabına göre, bir çocuğa “tavır bozukluğu” tanısı konması için aşağıda sıralanan kriterlerden belirli bir sayıda ya da tamamını en az 6 aydır göstermesi gerekmektedir. Bu sebep ile tanının ancak bir uzman tarafından konabileceğini ve tedavinin buna göre düzenlenmesi gerektiğini göz önünde bulundurmakta fayda var. Bu tanı koyma kriterlerinden bazılarına bir göz atalım:
• Diğer insanları sık sık tehdit edebilirler
• Fiziksel kavgalar başlatabilirler
• Diğer insan ve hayvanlara ciddi fiziksel zararlar verebilecek taş, kırık şişe ya da tabanca gibi silahlar kullanabilirler
• İnsanlara karşı fiziksel olarak acımasız olabilirler
• Hayvanlara karşı fiziksel olarak acımasız olabilirler
• Bir yere ciddi zarar vermek amacı ile o yeri yakabilirler
• Başka insanların mülklerine kasıtlı olarak zarar verebilirler
• Başka birinin evine, binasına ya da arabasına zorla girebilirler
• Yükümlülüklerinden kurtulmak ya da kendi yararları için yalan söyleyebilirler
• Önemli bir değeri olmayan şeyleri suçluluk hissetmeden çalabilirler
• 13 yaşından önce, ailenin yasaklarına rağmen geceyi dışarıda geçirebilirler
• Çocukların 2 ya da daha çok kez evden kaçması, tavır bozukluğunun bir belirtisi olarak değerlendirilebilir
• 13 yaşından önce başlayan okuldan kaçmalar, tavır bozukluğunun bir diğer belirtisidir
Davranış Bozuklukları: 6 Önemli Ayrıntı
Çocuklarda görülen “tutum bozukluğu” ve “karşıt olma karşı gelme bozukluğu” gibi davranış bozuklukları; çocuğun toplumsal ve okul hayatını derinden etkileyecek etkiler bırakabilmektedir. Bu bozuklukların uygun tedavi ve müdahale uygulanmadığı zaman çocuğun geleceğinde de yansımalarının görülebileceği birçok araştırmanın ortak sonuçlarından biridir. Bu bozukluklar ile ilgili önemli ayrıntılara bir göz atalım:
• Çocuğunuzun bu hastalıklardan birinin tanısını alması, diğerine sahip olmadığı anlamına gelmeyebilir. Bir çocuğun aynı anda birden fazla davranış bozukluğuna sahip olabileceğini akılda tutmakta fayda var.
• Tek ebeveynle büyüyen çocuklarda davranış bozukluğu görme ihtimalinin arttığını gözler önüne seren birçok araştırma olmuştur. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar göstermiştir ki huzursuz bir atmosferde anne ve babası ile büyüyen çocuklarda davranış bozukluğu görülme oranı, tek ebeveyn ile büyüyen çocuklarda bu bozuklukların görülme oranından daha yüksek olabilmektedir.
• Birçok araştırma, aile bireylerinde psikolojik sorunlar bulunan çocuklarda davranış bozukluklarına rastlanma oranının arttığını göstermiştir.
• Arkadaş ilişkileri davranış bozukluklarına katkı vereceği gibi bu bozukluklardan etkilenebilir de. Agresif çocuklar bir arkadaş grubuna katılmakta zorlanabilir ve kendi yaşıtları tarafından dışlanabilir. Bu durum, çocuğun kendi davranışlarına benzer davranışlar sergileyen arkadaş edinmesine ve problemlerinin daha da büyümesine sebep olabilir.
• Ebeveyn eğitimleri, en etkili müdahale yöntemlerinden biridir. Bu müdahale yöntemi anne-babanın çocuğa karşı nasıl davranışlar göstermesi gerektiğine odaklanır.
• Bu bozuklukların kalıcı bir seyir izleyebilmesi sebebi ile yapılacak müdahalelerin; kişiye özel, uzun vadeli hedefler doğrultusunda ve çok yönlü olması gerekebilir.
Referanslar:
Behavior Disorders of Childhood (5th Edition) / Rita Wicks-Nelson, Allen C.Israel
Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı ( DSM-IV-TR)
The Science of ADHD / Chris Chandler
Oppositional Defiant Disorder and Conduct Disorder in Childhood / Walter Matthys & John E. Lochman
Beğenin 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
