2007'den Bugüne 92,258 Tavsiye, 28,211 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Duyu Bütünleme Eğitimi Nedir?
MAKALE #17413 © Yazan Uzm.Fzt.Ümmühan ÇÖPKES | Yayın Kasım 2016 | 4,934 Okuyucu
DUYU BÜTÜNLEME EĞİTİMİ

A-DUYU BÜTÜNLEME EĞİTİMİ NEDİR?

Duyu bütünlemesi, günlük hayatta kullanılmak üzere vücudumuzdan ve dış dünyadan alınan bilginin beyin seviyesinde organize edilerek kullanılır hale getirilmesi işlemine verilen isimdir. Duyu bütünleme eğitimi, Dr. Jean Ayres tarafından ‘ gelişim bozuklukları’ için geliştirilmiştir.

Duyu bütünleme fonksiyon bozukluğu, beynin duyu bütünlemesi işlemini yapamamasıdır. Buda kişilerde ‘ gelişim bozuklukları’ olarak ortaya çıkar. Duyu bütünleme fonksiyon bozukluğu olduğunda gelişim bozukluğu olacağı temeline dayanır.

1. Duyu Bütünleme Eğitiminin Temeli:
-Duyusal ve motor gelişim normal olduğunda öğrenme olabilir.
-Beynin gelişmesi için çevre ile iletişim şarttır.
-Plastisiteyi kişiye uygun eğitimle başlatabiliriz.

2. Duyu Bütünlüğü Bozukluklarının İşaretleri Nelerdir ?
-Hiperaktivite
-Dikkat bozuklukları
-Davranışsal problemler
-Sosyal problemler
-Psikolojik problemeler
-İşitme problemleri
-Konuşma problemleri ve konuşmanın gecikmesi
-Hypo- hipertonus
-Denge problemleri
-Motor koordinasyon problemleri
-Okulda öğrenme güçlükleri
-Adolesan ve ergenlik problemleri
Duyu bütünleme fonksiyon bozukluğu, kişilere göre farklılık gösterir. Bu farklılık beyindeki fonksiyon alanlarının etkilenme yerlerine bağlıdır. Duyu bütünlüğü eğitimi, duyu profili değerlendirmesi yapıldıktan sonra planlanmalıdır. Kişisel değerlendirme özellikleri beynin etkilenme alanını belirler.

B-DUYU BÜTÜNLEME EĞİTİMİ DEĞERLENDİRMESİ
Duyu bütünleme eğitimine başlamadan önce kişinin anamnezi alınır. Duysal problemini belirlemek için değerlendirme yapılır. Değerlendirme; gözlem, duyu profili testi ve duyu bütünleme prognoz testleriyle yapılır.
1. Duyu bütünleme gözlem değerlendirmesi:
-Fiziksel değerlendirme
-Nörolojik değerlendirme
-Gelişimsel değerlendirme
-Algısal değerlendirme
-Motor beceri değerlendirmesi
-El-göz koordinasyon becerilerinin değerlendirilmesi
-Duygusal cevap değerlendirmesi
-Günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirmesi
-Davranışsal cevap değerlendirmesi.
2. Duyu profili testi
-Duyusal bozukluk
- Modülasyon bozukluğu
- Cevap vermede bozukluk
3.Duyu bütünleme değerlendirme testleri:
-Dispraksi
-Dokunma (yüzeyel ve derin) cevabı
-Bölgesel dokunma ayrımı
-El ve parmak tanıma
-Çizim ve inşa becerisi
-Elle şekil verme algısı ve becerisi
-Grafik ve çizim algısı
-Postüral algı (beceri)
-Duruş (vücut) algısı
-Görsel ve uzaysal oryantasyon
-Şekil-zemin algılama
-Oturma ve kalkma dengesi
-Şekil kopyalama
-Bilateral motor koordinasyon
-Komut becerisi
-Denge testleri (postrotary nistagmus, ayakta denge, oturma dengesi ve hareketli zeminde denge)
-Harekette doğruluk ve tamlık
-Sıralama ve seri aktivite yapma becerisi
-Oral (ağız) becerisi
-İşitme becerisi
-Konuşma becerisi
-Çevresel faktörler
-Duyusal ve motor davranış testleri yapılır.

C- BEYİN VE DUYU BÜTÜNLEME EĞİTİMİ İLİŞKİSİ
Duyu bütünleme, nörolojik bir işlemdir. Duyu bütünlüğü fonksiyon bozukluğu nörolojik bir bozukluktur.
Duyu bütünlüğü fonksiyon bozukluğunda; beynin nörolojik organizasyonu ve bağlantıları bozulur.
Duyular _____________ Beyin ____________ Davranış
Duyu bütünlüğü fonksiyon bozukluğunda alınan duyu ve davranış uyumu bozulur. Beynin duyu alımında, modülasyonunda yada cevap vermesinde bozukluk olabilir.
Beynin duyu alımı bozulursa:
1.Dokunma hassasiyeti
2.Hareketi reddetme
3.Korku ve kaçınma
4.Aktiviteyi fark etmeme
5.Farklı ortam tepkiselliği görülür.
Beynin modulasyonu bozulursa:
1.Dokunma ve sese tepki
2.Günlük yaşam aktivitelerini becerememe
3.Gravitasyonel emniyetsizlik
4.Yer çekimi güvensizliği
5.Motor planlamada bozukluk
6.Endişeli olma
7.Çevreye ilgisizlik
8.Depresyon
9.Anksiyete ve düşmanlık
10.Davranış bozukluğu
11.Dikkat dağınıklığı olarak görülür.
Beynin cevap vermesi bozulduğunda:
1.Aktiviteyi öğrenememe
2.Beceri düzeyini artıramama
3.Beklenmedik durumlara uyum gösterememe
4.Çevreye uyumsuzluk
5.Uyaranlara yanlış cevap
6.Günlük yaşam aktivitelerinde zorluk görülür.

Beyin ve Duyular:
Beyinde duyular kullanım özelliklerine göre farklı adlandırılır. Duyular:
-Vestibular duyular
-Taktil duyular
-Proprioseptif duyular
-Görsel duyular
-İşitsel duyular
Bu duyuların görevleri ve sosyal ortamda kullanımları birbirinden farklıdır. Bu sebeble çocuklarda günlük yaşam aktivitelerini doğru yaptırabilmek için, beynin ilgili merkezlerine doğru uyarılar vermek gerekir. Vestibular, taktil, proprioseptif, görsel ve işitsel duyuları uygularken, dikkat çalışmaları aynı anda yapılmalıdır.

D-DUYU BÜTÜNLEME VE DUYULARIN ÖZELLİKLERİ
1. Vestibular duyular:
-Graviteyle etkileşimimizde önemli yeri olan uyarıları kapsar.
-Yer çekimi reseptörleri ve semisirküler kanallardan gelen bilgileri verir.
-Hareket edip etmediğimizi, hangi yönde ne kadar hızlı olduğumuz bilgisini verir.
2. Taktil duyular:
-Çevreden bilgi alınmasında deriden alınan uyarıları kapsar.
-Ei kavraması
-Vücut farkındalığı
-Sosyal beceriler
-Motor planlama
-İnce motor becerilerin gelişmesinde önemlidir.
3. Proprioseptif duyular:
-Gravitasyonel emniyet ve hareket esnasında kas-eklem ve beyinin birbirine uzaysal-mekânsal-zamansal uyumu ile ilgili uyarıları kapsar.
-Postür, motor planlama ve vücut şeması gelişiminde önemlidir.
-Proprioseptif sistem geliştikçe beyinde vestibüler sistemin modülasyonu da gelişir.
4. Görsel duyular:
-Göz hareketleri ve beynin organize olmasını sağlayan uyarıları içerir.
-Beynin her seviyesinde uygun fonksiyon için gereklidir.
-Göz-baş-boyun organizasyon yetersizliği olan çocuklarda disleksi veya okuma problemleri ortaya çıkar.
5.İşitsel duyular:
-İletişim ve kendini koruma uyarılarını kapsar.
-Havadaki ses dalgaları, iç kulaktaki işitsel reseptörleri stimüle ederek beyin sapının işitme merkezlerine uyarı gönderir.
- İşitsel duyular, vestibüler sistem aracılığıyla organizasyonu sağlar.
- İşitsel duyular, görsel duyular gibi beynin birçok merkeziyle ilişkilidir.
- İşitsel duyu yetersizliğinde, sosyalleşme ve akademik seviyede sıkıntı meydana gelir.
Vestibular, taktil, proprioseptif sistemler, anne karnında gelişmeye başlar. Görsel ve işitsel sistem daha sonra gelişir. Bu sistemlerden gelen uyarılar kişiye duyu bilgisi verir. Duyu bilgisinin etkili bir şekilde kullanabilmesi için kişinin alınan tüm duyuları birleştirerek uygun tepki oluşturabilmesi gerekir. Buda ‘Duyu Bütünleme’ olarak adlandırılır.

E-DUYU BÜTÜNLEMENİN FONKSİYONEL GELİŞİMİ:
Duyu bütünlemenin fonksiyonel gelişimi, doğal bir sırada olur. Her birey temel sırayı takip eder. Duyuların gelişim sırası şöyledir:
- 1 aydan itibaren birinci düzey primer duyu sistemleri gelişir: Taktil duyu (dokunma), vestibular duyu (denge ve hareket), proprioseptif duyu (vücut pozisyonu), görsel ve işitsel duyular.
- 1 yaştan itibaren algısal-motor temeller gelişir: Vücut algısı, bilateral koordinasyon, lateralizasyon, motor planlama (beceri-praksis).
- 3 yaştan itibaren algısal-motor beceriler gelişir: İşitsel algılama, görsel algılama, el-göz koordinasyonu (yazma becerileri), amaçlı aktivite.
- 6 yaştan itibaren akademik yetenekler gelişir: Akademik beceriler, kompleks motor beceriler, dikkatin regülasyonu, organize davranış, vücut ve beynin özelleşmesi, görselleşme, kendini tanıma ve kontrol.

F-DUYU BÜTÜNLEME TEDAVİSİ:
Duyu Bütünleme Tedavisi yapılırken, gelişim sırası takip edilir. Çocuğun gelişimi yavaş veya hızlı olsa da sırası hepsinde aynıdır. Gelişim sırasında duyu bütünleme problemi yaşayan çocukların, ileri dönem hayatlarında;
- Akademik
- ¬Sosyal
- Emosyonel (duygusal ve davranış)
- Günlük yaşam fonksiyonlarında bozukluk görülür.

Duyu Bütünleme Tedavisinin genel hatları:
1. Duyu Bütünleme Tedavisi ‘çocuğun gelişiminin temel prensibi organizasyondur’ prensibine dayanır.
2. Duyu deneyimleri çocuğun eksiklikleri göz önüne alınarak tedavi programı çizilir.
3. Çocuğun gelişimi sırasında duyu deneyimi arttıkça, beyin de sırayla duyu deneyimlerini organize etmeye başlar.
4. Duyu deneyimlerinin organizasyonunda plastisite yani beyinin gelişme ve değişme kapasitesi kullanılır.
5. Aktivite yapmak için gereken uyarı miktarı; aktivitenin yapılma zorunluluğu ve adaptif cevapların ortaya çıkmasını etkiler.
6. Duyuların organizasyonuyla çocuk kendini kontrol etmeyi öğrenmesi gerekir.
7. Duyu BütünlemeTedavisi, hareketin planlanması ve duyu bilgilerinin bütünleştirilmesine odaklanır.
8. Bu tedavide organize etme, planlama, fiziksel çevre ile adaptif ilişki kurma gibi problemler ve istemli hareketlerin yapılmasındaki bozukluklar düzeltilmeye çalışılır.
9. Tedavi uygulanırken; Dikkat, Hafıza , Muhakeme ve Öğrenme sırası izlenir.
10. Duyu Bütünlüğü Tedavisi, çocuğa uygun olarak düzenlenmiş ortamda, çocuğun ihtiyacına göre duyu alabilmesine ve adaptif cevap oluşturmasına göre düzenlenir.
11.Terapi sırasında çocuğun kendini yönetebilmesi için duyu bütünleme uzmanı (fizyoterapist) çevreyi ona uygun yönlendirir. Duyu Bütünleme Terapisi yapan kişi yüksek lisans yapmış uzman olmalıdır. İki hafta kurs almış kişilerin uzman olmadığı bilinmelidir. Yanlış eğitimlerin zararını düzeltemeyebiliriz.
12. Duyu bütünleme tedavisi, çocuklarda motor beceri, akademik beceri, doğru davranış ve öğrenme kapasitesini arttırmaya yardımcı olmalıdır. Ayrıca ev programları ve çalışmaları önemlidir. Çocuğun gerekirse yirmi dört saati düzenlenmelidir. Terapiler günlük yaşamına dahil edilmelidir.
13. Duyu diyetleriyle desteklenmelidir. Gerekirse gölge abla ve gölge anneden yardım alınmalıdır.

Uzm. Fzt. Ümmühan Çöpkes
Duyu Bütünleme ve Otizm Uzmanı

KAYNAKLAR:
1. Lale Vanlı 2003, Otizm Nedir?
2. Social and Communication Intervention for Children with Autism, 2007
3. Otizm Platformu
4. Movies & Mental Illness, 2001
5. İsmail Tufan, Otistik Çocuk, 2003
6. Response to vestibular sensory events in autism
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Duyu Bütünleme Eğitimi Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Fzt.Ümmühan ÇÖPKES'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Fzt.Ümmühan ÇÖPKES'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Uzm.Fzt.Ümmühan ÇÖPKES
İstanbul
Uzman Fizyoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi1 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Fzt.Ümmühan ÇÖPKES'in Makaleleri
► Ayres Duyu Bütünleme Terapisi Fzt.Aymen BALIKÇI
► Yaşamın İçinde Duyu Bütünleme Fzt.Aymen BALIKÇI
► Çocukların Cinsel Eğitimi Doç.Dr.Tuncay TAŞ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Duyu Bütünleme Eğitimi Nedir?' başlığıyla benzeşen toplam 97 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


11:53
Top