2007'den Bugüne 92,258 Tavsiye, 28,211 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Skolyoz İhmale Gelmez!
MAKALE #17422 © Yazan Fzt.Aykut ÖZYALÇIN | Yayın Kasım 2016 | 6,150 Okuyucu
Skolyoz(Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyozu tanımlamadan önce omurga anatomisi ve biyomekaniği hakkında bilgi verelim.Omurga, kafatası altında gövdenin en önemli aksiyel iskeletini oluşturur, baş ve gövde için destek görevi yapar. Omuriliği kafes gibi çevreler ve alt ekstremitelere(bacaklara) destek olan pelvisle(leğen kemiği) bütünleşir.Her biri ayrı 33 omurdan oluşur.7 cervikal(boyun),12 torasik(sırt),5 lumbal(bel) omur omurganın hareketli kolonunu oluşturur.

Omurlar fleksiyon(öne eğilme), ekstansiyon(geriye eğilme), lateral fleksiyon(yana eğilme) ve rotasyon(dönme) hareketini yapar.Bu hareketler ve omurların birbiriyle yaptığı eklemler sayesinde ihtiyaçlarımızı karşılar eğilme,dönme gibi fonksiyonları rahatlıkla yerine getiririz.

İnsan omurgasına yandan bakıldığında tam düz değildir. Boyun ve bel bölgesinde hafif çukurluk (lordoz) ve sırt bölgesinde hafif kamburluk (kifoz) vardır.Bu eğrilikler hareket esnasında oluşabilecek şokları eklem ve disklerle beraber absorbe ederek etrafa dağıtacak şekilde oluşmuştur.Bu sayede omurga üzerine binen kuvvetler dağıtılarak etkisiz hale getirilmektedir.Yandan bakıldığında doğal olarak var olan bu eğriliklerin arkadan bakıldığında olmaması, omurganın düz olması gerekmektedir.

Skolyoz aynı çizgi üzerinde dizilmesi gereken omurganın herhangi bir nedenle dizilimin bozulmasına ve ortaya çıkan lateral(yan) eğriliğe denir.Lateral eğrilik omurlardaki rotasyonla(dönme) birliktedir.Skolyoz aslında bir hastalık değil bir bulgudur. Nasıl ki farklı hastalıklara bağlı olarak ateş veya ağrı gibi bulgular ortaya çıkabiliyorsa, çeşitli hastalıklar da skolyoza neden olabilir. Bu nedenle skolyoz, sağlıklı bir omurga yapısında oluşan biçimsel bir deformite olarak da tanımlanabilir.

Skolyoz, toplumda yaklaşık %2 ila 4 oranında görülür. Bunlardan çok büyük bir kısmı düşük dereceli eğriliklerdir. Kız çocuklarda erkek çocuklara göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir.Türkiye'de 2,5 milyon skolyozlu birey mevcuttur.
Skolyozu etkileyen faktörler şöyle sıralanır:

1. Cins:Kız çocuklarında görülme sıklığı daha yüksektir.
2. Yaş: Adolesan(>10 yaş) dönemde eğride %5-24 arasında ilerleme olur. İlerleme puberte ve ikincil seks karakterlerinin başlaması ile artar. Küçük çocuklarda ilerleme daha hızlıdır. İlerleme ve yaş arasında doğrudan bir ilişki vardır.
3. Olgunlaşma: Çocuk ne kadar az gelişmiş ise, ilerleme riski o kadar fazladır. Kızlarda olgunlaşma menarş(ilk adet görme)ile başlar, menarşdan sonra ilerleme hızla azalır.
4. Eğriliğin tipi: Çift majör eğrilerde ilerleme riski daha yüksektir. Tek eğriler içinde ise sol torasik eğrinin ilerleme oranı diğerlerinden daha fazladır.
5. Eğriliğin büyüklüğü: Eğrinin derecesi arttıkça ilerleme ihtimali de artar.
6. Erişkin dönemde ilerleme için risk faktörleri: <300 hafif skolyoz için ilerleme riski yoktur. >300 büyük eğriler ilerleyebilir ve >500 olgularda ilerleme daha fazladır.

Skolyoz da erken tanı çok önemlidir.Bu yüzden de belirtileri bilip erken dönemde tedaviye başlamakla cerrahi girişimlere gerek kalmadan skolyozdan kurtulmak mümkündür.Peki bu belirtiler nelerdir?

 Kalçalar ve omuz seviyeleri arasında eşitsizlik
 Kollar ile vücut arasındaki mesafenin eşitsizliği ve vücudun bozuk balansı
 Baş bir yana, vücut bir yana savrulduğu için çocuklar bir bacaklarının [ daha uzun olduğu duygusuna kapılması
 Göğüs kafesinde asimetri ve bir kürek kemiğinde tümsek
 Kafa izdüşümünün leğen kemiklerinin ortasına denk gelmemesi
 Nefes darlığı ve yorgunluk

Yukarıdaki belirtiler mevcut ise ‘öne eğilme testini’ yapmalıyız.Çünkü omurgada bir eğrilik ortaya çıktığında ve omurga döndüğünde, göğüs kafesi veya belde bir asimetri oluşur.Bacaklar birbirine paralel ve ikisi arasında bir bacak boyu olacak şekilde kişi öne eğilmeli gözlemci de kişinin arkasında sandalyeye oturur vaziyette omurgayı gözlemlemelidir.Omurga da görülen asimetri veya tümseklik skolyoz varlığına işaret eder.Bundan sonra izlenecek yol bilimsel olarak bi-planar slot tarayıcı denilen kısa ismi EOS olan cihaza sahip bir hastaneye gitmektir.EOS cihazı %90 daha az radyasyon ve skolyozu 3 boyutlu olarak değerlendirme imkanına sahip olduğu için çekilen grafiler daha anlamlı olmaktadır.Çünkü skolyoz 3 boyutlu bir deformitedir.Hastaneyi belirledikten sonra yapılacak iş ortopedi polikliniğine randevu alıp muayene olmaktır.Hekiminiz sizi değerlendirecek, skolyoz tanısı koyduktan ve derecesini belirledikten sonra egzersiz, korse veya cerrahi konusunda sizi bilgilendirecektir.

Skolyoz temel olarak; fonksiyonel skolyoz(yapısal olmayan skolyoz) ve yapısal skolyoz olarak 2 ye ayrılır.

1.Fonksiyonel Skolyoz: Burada omurganın sadece lateral olan eğriliği sözkonusudur. Rotasyonel bir deformite yoktur. Dolayısıyla yapısal değişiklikler meydana gelmez. Fonksiyonel skolyoz mutlaka altta yatan bir patolojiye bağlı olarak gelişir. Bu patoloji postüral ya da histerik olabilir. Sinir kökü basılarına bağlı olarak inflamatuar bir durum, alt ekstremite eşitsizlikleri, kalça eklem kontraktürleri gibi sebeplere bağlı olarak gelişebilir. Tedavi edilmeyen fonksiyonel skolyoz zamanla strüktürele dönüşebilir. Bu nedenle fonksiyonel skolyozun ciddi ve yakın takibi gerekmektedir.

2.Yapısal Skolyoz: Kemik,kas,sinir,bağ dokusu gibi dokularda yapısal bozukluklar sonucu gelişen skolyozdur.Omurganın 3 boyutlu deformitesidir.

A)İdiopatik Skolyoz:En sık görülen skolyoz türü; sebebi tam olarak aydınlatılamayan ‘idiopatik’ skolyozdur. Omurgada yana doğru eğilme ‘S’ veya ‘C’ şekilli olabilir. Omurganın yana olan eğriliğine ilaveten rotasyonel deformite de mevcuttur. Omurlardaki bu dönme sırtta veya belde asimetrik çıkıntılar oluşmasına sebep olur.

B)Nöromusküler skolyoz:İkinci en sık görülen skolyoz tipi nöromuskuler skolyozdur.Alt motor nöron veya üst motor nöron lezyonları sonucu gelişebilir.Deformiteler erken dönemde ortaya çıkar ve ilerleyicidir.Solunum problemleri, duyu bozukluğu, simetrik veya asimetrik kas paralizileri, kalça instabilitesi, pelvik asimetri ve gövde denge bozukluğu eşlik eder.

C)Konjenital skolyoz:Üçüncü sıklıkla ise konjenital skolyoz görülür. Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz türüdür. Konjenital skolyoz ilk yıllarda hızlı bir ilerleme gösterir.Bu yüzden erken tanı ve tedavi çok önemlidir.

Skolyoz Tedavisi

Tedavi egzersiz,ortez ve cerrahi olmak üzere 3 şekilde gerçekleşir.

Çocuklarda
 < 200 takip (6 ay ara ile)
 20-250 egzersiz
 > 250 egzersiz, hemen ortez

Adölesanlarda(>10 yaş)
 > 400 ortezin etkisi olmayabilir,
 < 200 takip (6 ay ara ile)
 < 300 egzersiz
 > 300 egzersiz, hemen ortez

Yetişkinlerde
 350 egzersiz ve ortez
 > 450 ortezin etkisi olmayabilir

Genel anlamda ise;
 0-200 egzersiz
 20-400 ortez ve egzersiz
 > 450 cerrahi tedavi önerilir.
Skolyoz da başarı sağlamak için doğru egzersiz ve aralıksız eğitim şarttır.

Skolyoz Tedavisi

Korse Kullanımı
Primer eğrinin ilerlemesini önlemek, sekonder deformitenin düzeltilmesi, görünüşün düzeltilmesi, dengenin artırılması, sosyal ve fiziki gelişimine izin vermek ve post-op stabilizasyon sağlamak amaçlarıyla kullanılır.
Korse tuvalet,banyo ve egzersiz için çıkartılabilir.Deformite,korse içinde yapılan egzersiz ile aktif düzeltilebilir.Yastıkların pasif olarak uyguladıkları düzeltici basınç,aktif egzersizler ile artırılır.Korse içinde ve dışında hasta tüm fiziksel aktiviteleri yapabilir.Kas ve ligaman tonusunun korunmasına yardım ederler.
Korse çıkarılınca eğrilik geri dönebilir. Bu her ne kadar dezavantaj gibi görülse de eğri en fazla başlangıç derecesine kadar ilerler yani eğriliğin ilerlememesi de bir başarıdır.

Cilt irritasyonu ve bası yaralarına neden olduğu kişi de kozmetik görünümden dolayı psikolojik bozukluklar oluşturması korse kullanımında karşılaşılan zorluklardandır.

Korse gelişme tamamlanıncaya ve boyda hiçbir uzama olmadığı zamana kadar günde 23 saat giyilir. Geriye kalan 1 saat tuvalet,banyo ve egzersize ayrılır.İlk 6 ayda %50 düzelme başarı belirleyicisidir.Gelişme tamamlandığında 1-2 yıl içinde kademe kademe çıkartılır. Çıkarılma hızı skolyozun eğimi,şiddeti,yeri ve hastanın durumuna göre değişir.

Skolyoz da Pulmoner Rehabilitasyon(Solunum Egzersizleri)
Doğru solunum paterninde derin solunum, ventilasyon geliştirme, göğüs kafesini artırma, atelektazi gibi komplikasyonları önleme gibi nedenlerle uygulanır.Diafragmatik solunum, segmental solunum, etkili öksürme gibi yöntemleri içerir.Bu yöntemler fizyoterapist tarafından kişiye öğretilir ve doğru yapıldığından emin olunana kadar gözlemlenir.

Elektrik Stimülasyonu
Transkutanöz nöromusküler elektrik stimülasyonu, progresif idiyopatik skolyozda korseye karşın etkin ve alternatif bir tedavidir.40°üstündeki eğriliklerde bu tedavi önerilmemektedir.En iyi 25-35°’lik esnek eğrilerde ya da hafif kifozu olan eğrilerde sonuç alınır.Gece uyurken 8 saatlik stimülasyon şeklinde yapılır.Tedaviye büyüme duruncaya kadar devam edilir.Stimülasyonlara rağmen skolyoz derecesinin artmaya devam etmesi veya cilt komplikasyonlarının ortaya çıkması durumunda tedaviye son verilir.

Skolyozun 3 Boyutlu Tedavisi(Schroth Yöntemi)
Skolyoz üç boyutlu bir deformitedir. Önceki tedavi yöntemleri sadece sagittal ve frontal düzlemi içerir. Oysa ki üç düzlemide içermelidir. Bu amaçla Mrs.Katherine SCROTH tarafından geliştirilen bu yöntem konservatif yöntemler arasında en geçerli tedavi yöntemidir.

Kimlere tavsiye edilir?
COBB açısı 10-25° olan ,idiopatik skolyoz hastalarına tavsiye edilir. Hareket paternini değiştirmek isteyen ve egzersizleri öğrenmek için istekli olan idiopatik skolyoz hastalarına da önerilir. Kızlarda 10 ,erkeklerde 12 yaşından sonra egzersize başlanır. Yetişkinlerde kullanabilir, ama doku rijiditeleri ve artrit nedeniyle egzersizler yavaşça ilerletilir. Cerrahi öncesinde yumuşak doku zayıflıklarını azaltmada ve cerrahi sonrası iyileşme sonrası dönemde ,spinal düzeltmede kas çekişlerinin fasilitasyonu açısından egzersizler önerilir. Normalde 45° ‘den fazla eğriliklerde cerrahi önerilir. Ama çeşitli nedenlerle hasta cerrahiyi reddediyorsa da yine bu egzersizler önerilir.

Fizyoterapist hastayı ilk olarak değerlendirir.Bazı egzersizler grup içinde bazıları ise tek tek yapılır.Egzersizler 4-6 hafta süre ile günde 7-8 saat yapılırsa endurans, kas kuvvetinde artma, postürde(duruş) düzelme ve genel sağlığın artması sağlanır.Yoğun tedavi seansları arasında evde ayna karşısında egzersizlere devam edilmelidir.

Rotasyonel solunum, pelvik düzeltme, core stabilizasyon, doğru pozisyonlama, uygun mobilizasyon, masaj, stretch (gerrme) uygulamaları, simetrik farkındalık, odaklı günlük yaşam aktivitelerini içeren bu yöntem fizyoterapist tarafından hastaya öğretilmeli ve anladığından emin olunmalıdır.Çünkü bu egzersizler günlük yaşam aktiviteleri sırasında unutulursa hiçbir şey ifade etmeyecektir.Lateral fleksiyon,de-rotasyon ve traksiyon(uzatma) prensipleri her aktivite ile entegre edilmelidir.

Cerrahi Tedavi
Egzersiz ve korse tedavisi ile durdurulamayan veya hekime müracaatlarında Cobb açısı yüksek eğriliklerde uygulanır. İdyopatik adölesan skolyozda cerrahi girişimin temel amacı eğriliği güvenli bir biçimde düzelebileceği kadar düzeltmek ve eğriliğin ilerlemesini önlemek amacıyla omurga füzyonunu gerçekleştirmektir. Cerrahi girişim sonrası gövde dengesi sağlanmalı veya bozulmamalıdır.Cerrahi planlamada eğriliğin çeşidi, omurga dengesi, eğriliğin esnekliği, göğüs kafesi deformitesi, büyüme rezervi ve iskelet olgunlaşması dikkate alınan başlıca konulardır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Skolyoz İhmale Gelmez!" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Aykut ÖZYALÇIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Aykut ÖZYALÇIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Aykut ÖZYALÇIN Fotoğraf
Fzt.Aykut ÖZYALÇIN
Kocaeli
Fizyoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi26 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Fzt.Aykut ÖZYALÇIN'ın Makaleleri
► Skolyoz ve Proloterapi Dr.Ülkü SARPKAYA
► Skolyoz (Omurga Eğriliği) Prof.Dr.Özgür ÖZDEMİR
► Skolyoz Tipleri ve Tedavisi Prof.Dr.Semih KESKİL
► Lomber Spondilolistezis ve Skolyoz (Bel Kayması) Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Skolyoz İhmale Gelmez!' başlığıyla benzeşen toplam 8 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


11:26
Top