Trişinoz : Trichinose
TRİŞİNOZ : TRİCHİNOSE
Hayvanlarda ve İnsanlarda barsaklarda ve kaslarda Enflamasyon (iltihap,yangı ) yapan bulaşıcı , zoonoz bir hastalıktır. Hastalık en çok Domuz, Sıçan, Köpek, Kedi, Tilki, Ayı,Porsuk ve Kunduzlarda görülür.İnsanlara da geçer.Hastalık Domuz eti yenen ülkelerde görülür.Yurdumuzda da kontrolsüz (kaçak) satılan Domuz etinin özellikle çiğ yenilmesi nedeniyle arasıra rastlanılmaktadır.
ETKEN : Hastalığın etkeni Trichinella spiralis adı verilen parazit olup ergin tenya (şerit) şekli gözle zor görülen,erkeği 1,5 mm, dişisi 4 mm boyunda gayet küçük ince bir iplik şeklinde olup barsaklarda bulunurlar.Bunun larvası olan Trişin kaslarda bulunup 0,5-1 mm boyunda sivri başlı,helezon (spiral) biçimindedir.Bu Trişinlerin 2 ila 7 tanesi limon biçiminde bir kapsül içerisinde bulunur.
Kasların içerisindeki Trişinler hayvan vücudunda 30 yıl kadar canlı kalır.Kesilmiş hayvan etlerinde 55 C da ölürler,tuzlanmış,dumanlanmış ve kokuşmuş etlerde 2-3 ay, - 4 C da 1 yıl , -15 C da 1 ay, -25 C da 15 gün canlı kalabilir.Hastalık deneysel amaçla hastalıklı etlerin laboratuvar hayvanlarına yedirilmesi ile oluşturulabilir.
BULAŞMA : Hastalık Trişinli etleri,mutfak,mezbaha ve kasap dükkanlarının
Trişinli artıklarını,Trişinli sıçan ,fare,tilki ve porsuk kadavralarını leşlerini,hayvan (ölülerini),Trişinli dışkılarla bulaşık yem ve suları Domuzların yemesi ve içmesi yoluyla sindirim sisteminden bulaşır.
Ergin Trişinler barsaklarda döllenmeden sonra binlerce embriyo meydana getirir,bunlar barsak kenarından kan ve lenf yollarına girerek kasların içinde yerleşirler.Trişinli etlerle yenen larvalar da mideye gelip kapsülü eridikten sonra barsak kenarına giderek erginleşir ve döllenme yapıp binlerce embriyon verir ve bunlarda kan ve lenf yolu ile kaslara girip yerleşirler; 3 haftada 1 mm büyürler,2 ayda da limon gibi kapsülle çevrilirler,bu kapsüllerin bazıları kireçlenir.Kaslara giren larvalar gömlek değiştirerek 15 gün sonra hastalık yapacak duruma gelirler.
BELİRTİLER : Barsaklardaki ergin Trişinler fazla sayıda olursa 1-2 hafta sonra
Sancı,diyare ile enterit baş gösterir ve birkaç hafta içinde ölümle sona erer.Kaslardaki Trişin larvaları fazla sayıda olursa ; Kaşıntı,yüzün şişmesi ,sertlik,hareket zorluğu,ses kısıklığı , çiğneme ve yutkunma zorlukları,çenede sertlik ve trismus,vücutta ödemler görülür,hayvanlar 1-2 ayda tekrar iyileşirler.
İNSANLARDA BELİRTİLER : Barsak Trişinozunda ; susama , terleme , diyare , enterit , pnömoni , menenjit ve anemi gibi ağır belirtilerle ölümle görülür.Kaslardaki şeklinde Romatizmal ağrılar ,sertlikler , yüzde şişme , konuşma zorluğu , öksürük , ateş ile tedavi edilmezse 1-2 haftada ölümle son bulur.
OTOPSİ : Kesilen ve ölen hayvanlarda barsak Trişinozunda enterit ve peritonit görülür.Barsaktan alınan materyalden mikroskopta x 40 büyütme ile ergin Trişinler görülür.Kas Trişinozunda , diafragma , kaburga arası , dil , boğaz , boyun , omuz , yanak , karın kaslarında, tendonlara yakın kısımlarda,lifler arasında sarımtrak beyazımsı renkte küçük kistler görülür;etler soluk , çevreleri iltihaplı olur.Kistler limon biçiminde olup içlerinde 2-7 adet larva bulunur.Kistler 6-9 ayda kireçlenirler.
TEŞHİS : Canlı hayvanlarda dil altından ve kenarından veya dilden küçük bir parça kesilir iki cam arasında iyice ezilir.Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır.Serolojikve Allerjik testlerde kesin sonuca götürür.
Mezbahalarda en çok Domuzlarda , diafragma ve dil altından veya dilden ufak parçalar kesilerek Trişinoskop’ta veya Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır ve tipik helezon (spiral) biçimindeki larvalar görülür.
KORUNMA : Hastalıkla savaş için en köklü çareler Domuz etlerinde sistematik Trişin aranması,parazitli etlerin yok edilmesi,Mezbaha ve Domuz barınaklarında :sıçan ve farelerin sık sık öldürülmesi,Domuzlara pişirilmiş artıklar verilmesi ,Mezbahalara köpek , kedi sokulmaması gibi yöntemler uygulanır.
Trişinli etlerin yakılarak yok edilmesi, Trişin miktarı az olursa yarım saat pişirilerek yedirilmesi güvenilir çarelerdir.
Günümüzde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilaçların Evcil Domuzlara belirli aralıklarla verilmesi Trişinlerin Tenya ve Larva şekillerini yok etmektedir.Fakat her ne suret ile olursa olsun Yaban Domuzlarının etlerinin özellikle de çiğ olarak tüketilmesi önlenmelidir. Bu yolla İnsanlarda Trişinoz Hastalığı ortaya çıkmaktadır. En iyisi İnsanların Domuz eti tüketmemesi ,tüketecek ise mutlaka Veteriner Hekimi kontrolünden geçmiş Trişinsiz Domuz etlerini tüketmeleri İnsan sağlığı bakımından çok önemlidir.
SAĞITIM : Barsak şeklinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli tenya
İlaçları,Kas Trişinleri içinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilaç lar etkili olmaktadır.İnsanlarda Hastalık öldürücü olduğundan Sağıtım Hastanede yatarak ve uzun süre ilaç kullanarak olmaktadır.
Sağlıklı günler dileği ile...
Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekimi
Hayvanlarda ve İnsanlarda barsaklarda ve kaslarda Enflamasyon (iltihap,yangı ) yapan bulaşıcı , zoonoz bir hastalıktır. Hastalık en çok Domuz, Sıçan, Köpek, Kedi, Tilki, Ayı,Porsuk ve Kunduzlarda görülür.İnsanlara da geçer.Hastalık Domuz eti yenen ülkelerde görülür.Yurdumuzda da kontrolsüz (kaçak) satılan Domuz etinin özellikle çiğ yenilmesi nedeniyle arasıra rastlanılmaktadır.
ETKEN : Hastalığın etkeni Trichinella spiralis adı verilen parazit olup ergin tenya (şerit) şekli gözle zor görülen,erkeği 1,5 mm, dişisi 4 mm boyunda gayet küçük ince bir iplik şeklinde olup barsaklarda bulunurlar.Bunun larvası olan Trişin kaslarda bulunup 0,5-1 mm boyunda sivri başlı,helezon (spiral) biçimindedir.Bu Trişinlerin 2 ila 7 tanesi limon biçiminde bir kapsül içerisinde bulunur.
Kasların içerisindeki Trişinler hayvan vücudunda 30 yıl kadar canlı kalır.Kesilmiş hayvan etlerinde 55 C da ölürler,tuzlanmış,dumanlanmış ve kokuşmuş etlerde 2-3 ay, - 4 C da 1 yıl , -15 C da 1 ay, -25 C da 15 gün canlı kalabilir.Hastalık deneysel amaçla hastalıklı etlerin laboratuvar hayvanlarına yedirilmesi ile oluşturulabilir.
BULAŞMA : Hastalık Trişinli etleri,mutfak,mezbaha ve kasap dükkanlarının
Trişinli artıklarını,Trişinli sıçan ,fare,tilki ve porsuk kadavralarını leşlerini,hayvan (ölülerini),Trişinli dışkılarla bulaşık yem ve suları Domuzların yemesi ve içmesi yoluyla sindirim sisteminden bulaşır.
Ergin Trişinler barsaklarda döllenmeden sonra binlerce embriyo meydana getirir,bunlar barsak kenarından kan ve lenf yollarına girerek kasların içinde yerleşirler.Trişinli etlerle yenen larvalar da mideye gelip kapsülü eridikten sonra barsak kenarına giderek erginleşir ve döllenme yapıp binlerce embriyon verir ve bunlarda kan ve lenf yolu ile kaslara girip yerleşirler; 3 haftada 1 mm büyürler,2 ayda da limon gibi kapsülle çevrilirler,bu kapsüllerin bazıları kireçlenir.Kaslara giren larvalar gömlek değiştirerek 15 gün sonra hastalık yapacak duruma gelirler.
BELİRTİLER : Barsaklardaki ergin Trişinler fazla sayıda olursa 1-2 hafta sonra
Sancı,diyare ile enterit baş gösterir ve birkaç hafta içinde ölümle sona erer.Kaslardaki Trişin larvaları fazla sayıda olursa ; Kaşıntı,yüzün şişmesi ,sertlik,hareket zorluğu,ses kısıklığı , çiğneme ve yutkunma zorlukları,çenede sertlik ve trismus,vücutta ödemler görülür,hayvanlar 1-2 ayda tekrar iyileşirler.
İNSANLARDA BELİRTİLER : Barsak Trişinozunda ; susama , terleme , diyare , enterit , pnömoni , menenjit ve anemi gibi ağır belirtilerle ölümle görülür.Kaslardaki şeklinde Romatizmal ağrılar ,sertlikler , yüzde şişme , konuşma zorluğu , öksürük , ateş ile tedavi edilmezse 1-2 haftada ölümle son bulur.
OTOPSİ : Kesilen ve ölen hayvanlarda barsak Trişinozunda enterit ve peritonit görülür.Barsaktan alınan materyalden mikroskopta x 40 büyütme ile ergin Trişinler görülür.Kas Trişinozunda , diafragma , kaburga arası , dil , boğaz , boyun , omuz , yanak , karın kaslarında, tendonlara yakın kısımlarda,lifler arasında sarımtrak beyazımsı renkte küçük kistler görülür;etler soluk , çevreleri iltihaplı olur.Kistler limon biçiminde olup içlerinde 2-7 adet larva bulunur.Kistler 6-9 ayda kireçlenirler.
TEŞHİS : Canlı hayvanlarda dil altından ve kenarından veya dilden küçük bir parça kesilir iki cam arasında iyice ezilir.Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır.Serolojikve Allerjik testlerde kesin sonuca götürür.
Mezbahalarda en çok Domuzlarda , diafragma ve dil altından veya dilden ufak parçalar kesilerek Trişinoskop’ta veya Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır ve tipik helezon (spiral) biçimindeki larvalar görülür.
KORUNMA : Hastalıkla savaş için en köklü çareler Domuz etlerinde sistematik Trişin aranması,parazitli etlerin yok edilmesi,Mezbaha ve Domuz barınaklarında :sıçan ve farelerin sık sık öldürülmesi,Domuzlara pişirilmiş artıklar verilmesi ,Mezbahalara köpek , kedi sokulmaması gibi yöntemler uygulanır.
Trişinli etlerin yakılarak yok edilmesi, Trişin miktarı az olursa yarım saat pişirilerek yedirilmesi güvenilir çarelerdir.
Günümüzde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilaçların Evcil Domuzlara belirli aralıklarla verilmesi Trişinlerin Tenya ve Larva şekillerini yok etmektedir.Fakat her ne suret ile olursa olsun Yaban Domuzlarının etlerinin özellikle de çiğ olarak tüketilmesi önlenmelidir. Bu yolla İnsanlarda Trişinoz Hastalığı ortaya çıkmaktadır. En iyisi İnsanların Domuz eti tüketmemesi ,tüketecek ise mutlaka Veteriner Hekimi kontrolünden geçmiş Trişinsiz Domuz etlerini tüketmeleri İnsan sağlığı bakımından çok önemlidir.
SAĞITIM : Barsak şeklinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli tenya
İlaçları,Kas Trişinleri içinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilaç lar etkili olmaktadır.İnsanlarda Hastalık öldürücü olduğundan Sağıtım Hastanede yatarak ve uzun süre ilaç kullanarak olmaktadır.
Sağlıklı günler dileği ile...
Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekimi
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Trişinoz : Trichinose" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
trişinoz, trichinose, trichinella spiralis, trişin, trişinler, barsak trişinozu, mebendazole, praziquantel
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
