Anksiyete (Kaygı) Nedir? Anksiyete ile Başetme Yolları Nelerdir?
Anksiyete (Kaygı) Nedir?
Anksiyete (Kaygı) bozukluklarının temel özelliği günlük hayatta kişinin kendini nedensiz ve engelleyemediği bir şekilde sürekli sinirli, gergin, huzursuz ve sıkıntılı hissetmesidir. Kişide bir anksiyete bozukluğu olabileceğini gösteren genel belirtiler şunlardır:
Sürekli sinirli, gergin ve huzursuz hissetme
Her an kötü bir şey olacakmış hissi
Kontrolünü kaybetme korkusu
Uyku bozuklukları
Çarpıntı
Terleme
Titreme
Tansiyonun yükselmesi
Hızlı nefes alma
Kas gerginlikleri
Nefes almakta güçlük
Boğuluyormuş hissi
Mide bulantısı
Karın ağrısı
Mide krampları
Sindirim sistemi bozuklukları
Çene ve boyun kaslarında ağrılar
Diş gıcırdatma
Aşırı terleme
Şiddetli baş ağrıları
Migren
Anksiyete Bozukluğu Çeşitleri
Obsesif kompülsif bozukluk
Panik atak
Travmatik stres bozukluğu
Genel anksiyete bozukluğu
Sosyal fobi
Özgül fobiler
Anksiyete Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?
Anksiyete bozukluklarının neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemekle birlikte travmatik yaşam olaylarının ve genetik yatkınlığın anksiyete bozukluklarına neden olduğu düşünülmektedir.
Birinin Anksiyetesi Olduğunu Gösteren 7 işaret:
1. Kaçınma. Anksiyetesi olan kişiler toplu taşımadan, ıssız yerlere gitmekten veya sosyal ortamlara girmekten kaçınabilir.
2. Yeme alışkanlığının değişmesi. Kaygı yaşayan insanların iştahında belirgin bir azalma veya artış olabilir.
3. Fiziksel belirtiler. Aşırı terleme, gerginlik ve kas ağrıları, karın ağrısı, hızlı nefes alma gibi fiziksel belirtiler anksiyetenin belirtisi olabilir.
4. Odaklanmada güçlük
5. Uykuya dalmakta güçlük
6. Dış görünüşte değişiklik. Hızlı kilo kaybı, özbakımı ihmal etmek, yıkanmamış ve ütülenmemiş kıyafetlerle işe gitmek vb.
7. Güvenlik ihtiyacının artması
Anksiyete ile Başetme Yolları : İspatlanmış 10 Psikolojik Teknik
Stresin azaltılmasının en iyi yolu kaynağın belirlenmesi ve yok edilmesidir -tabi bu mümkünse. Stres kaynaklarından uzaklaşma imkanı olmadığı durumlarda kaygıyla baş etmek için kullanabileceğiniz 10 teknik:
1. Farkındalığı Artırmak
Bazen anksiyeteye eşlik eden fiziksel semptomlar gözden kaçabilmektedir. Kaygı bozukluklarının ortak belirtileri şunlardır:
Aşırı terleme
Baş dönmesi
Gerginlik ve kas ağrıları
Aşırı yorgunluk
Uykuya dalamama
Titreme
Ağız kuruluğu
Baş ağrısı
Ne zaman kaygılı ve stresli hissediyorsunuz? Bu kaygıya eşlik eden fiziksel belirtiler neler? Bunları bir deftere not alın. Böylece kaygınızın hangi durumlarda tetiklendiğini göreceksiniz ve farkındalığınız artacak.
2. Nefes Egzersizi
Kaygılıyken kısa ve sık nefesler alırız. Aynı şekilde kısa ve sık nefesler almak da kaygıya sebep olur. Kaygılı hissettiğinizde sakin ve derin nefesler alarak kaygı düzeyinizi düşürebilirsiniz.
3. Bakış açısını değiştirmek
Şu araştırmaya göre (1) stresle başa çıkmanın bir yolu da, stres faktörleri hakkındaki düşüncelerinizi değiştirmektir.
4. Değiştiremeyeceğimiz şeyleri kabul etmek
Durumu kabullenmek vazgeçtiğiniz ya da bu durumu görmezden geldiğiniz anlamına gelmez.
5. Bir şeylerle meşgul olmak (ama gereğinden fazla değil)
Kaygılarınız zihninize üşüştüğünde (ya da üşüşmeden önce) hoşlandığınız bir aktiviteyi yapmaya başlamak kaygıyı düşürür.
6. İstenmeyen düşüncelerle baş etmek
Endişeleri yazmak sizi bunların yükünden kurtaracak ve farkındalığınızı artıracaktır.
7. Gevşeme egzersizi
Vücudumuz stres ve kaygıya bedensel tepkiler verir, bunlardan biri de kasların gerilmesidir. Kendi kendinize uygulayabileceğiniz gevşeme egzersizlerine internetten kolayca ulaşabilirsiniz.
8. Egzersiz yapmak
Şu araştırmaya göre (2) düzenli egzersiz yapmak kaygıyı düşürüyor.
9. Sağlıklı uyku
Kaygı bozuklukları uykuya dalmakta güçlük ve çeşitli uyku bozukluklarına sebep olabiliyor. Şu araştırma (3) sağlıklı uyku uyumanın kaygıyı düşürdüğünü gösteriyor.
10. Beslenme şekli
İşlenmemiş ve doğal gıda ağırlıklı beslenmek sindirim sistemini sağlıklı bir şekilde çalıştıracağı için beslenme şekli anksiyete düzeyi üzerinde etkilidir.
Anksiyete ile İlgili Bilinmesi Gereken İlginç Gerçekler:
Anksiyete koku alma duyusunu keskinleştirir
Şu araştırmaya (4) göre kaygı bozukluğu yaşayanların kötü kokulara karşı hassasiyeti yüksek oluyor.
Egzersiz yapmak kaygıyı düşürür
Şu araştırma (5) kaygıyla başetmede egzersizin önemini ispatlamış.
Ebeveynlerin tutumu kaygıyı artırabilir
Kaygılı insanların bir kısmının ebeveynlerinin davranışlarından dolayı kaygı bozukluğu yaşadığı görülmüş (6).
Farklı düşünmek kaygıyı azaltır
Şu araştırmaya göre stres yaratan durumu farklı açılardan ele almak kaygıyı düşürüyor (7).
Kaygı bozukluğu yaşayan insanlar peşin hüküm verir
Kaygı ile ilgili gerçeklerden biri, aşırı endişeli olan kişilerin diğer insanların yüz ifadelerini değerlendirirken daha çabuk sonuçlara varmasıdır(8).
Kaygı denge duyusunu etkiler
Şu araştırmaya göre kaygı bozukluğu baş dönmesi ve denge kaybına yol açıyor (9).
Meditasyon kaygıyı azaltır
Şu araştırma (10) meditasyonun kaygıyla başetmede etkili olduğunu göstermiş.
Kaygılı kişilerin kişisel alan hassasiyeti fazladır
Hepimizin etrafında kimsenin istila etmesini istediği bir kişisel alanı vardır. Ancak araştırmacılar kaygılı insanların kişisel alanlarının daha büyük olduğunu bulmuşlardır (11).
AYSEL KESKİN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN
Kaynakça:
(1) Rethinking stress: The role of mindsets in determining the stress response. Crum, Alia J.; Salovey, Peter; Achor, Shawn Journal of Personality and Social Psychology, Vol 104(4), Apr 2013, 716-733.
(2) Effects of emotional exposure on state anxiety after acute exercise. Medicine and science in sports and exercise, Smith JC, 2013 Feb;45(2):3728.
(3) Psychological and behavioral treatment of insomnia:update of the recent evidence (1998-2004). Morin CM, Bootzin RR, Buysse DJ, Edinger JD, Espie CA, Lichstein KL. 2006 Nov;29(11):1398-414.
(4) Enhanced Olfactory Sensory Perception of Threat in Anxiety: An Event-Related fMRI Study, Elizabeth A. Krusemark, Wen Li, Chemosensory Perception, March 2012, Volume 5, Issue 1, pp 37–45
(5) Effects of emotional exposure on state anxiety after acute exercise.
Medicine and science in sports and exercise, Smith JC, 2013 Feb;45(2):3728.
(6) Anxiety-Promoting Parenting Behaviors: A Comparison of Anxious Parents with and without Social Anxiety Disorder, Meghan Crosby Budinger, Tess K. Drazdowski, Golda S. Ginsburg. Child Psychiatry & Human Development, June 2013, Volume 44, Issue 3,pp 412–418
(7) Reappraisal and suppression mediate the contribution of regulatory focus to anxiety in healthy adults. Llewellyn, Nicole; Dolcos, Sanda; Iordan, Alexandru D.; Rudolph, Karen D.; Dolcos, Florin. Emotion, Vol 13(4), Aug 2013, 610-615.
(8) Adult Attachment and the Perception of Emotional Expressions: Probing the Hyperactivating Strategies Underlying Anxious Attachment, R. Chris Fraley, Paula M. Niedenthal, Michael Marks, Claudia Brumbaugh, Amanda Vicary. Journal of Personality, 2006
(9) Balance treatment ameliorates anxiety and increases self-esteem in children with comorbid anxiety and balance disorder, Orit Barta, Yair Bar-Haimb, Einat Weizmana, Moran Levina, Avi Sadehb, Matti Mintzc, Research in Developmental Disabilities, Volume 30, Issue 3, May–June 2009, Pages 486–495
(10) Neural correlates of mindfulness meditation-related anxiety relief , Fadel Zeidan, Katherine T. Martucci, Robert A. Kraft, John G. McHaffie, Robert C. Coghill, Social cognitive and affective neuroscience (2013) 9 (6): 751-759.
(11) Better Safe Than Sorry? The Safety Margin Surrounding the Body Is Increased by Anxiety, Chiara F. Sambo and Gian Domenico Iannetti, Journal of Neuroscience 28 August 2013, 33 (35) 14225-14230
Anksiyete (Kaygı) bozukluklarının temel özelliği günlük hayatta kişinin kendini nedensiz ve engelleyemediği bir şekilde sürekli sinirli, gergin, huzursuz ve sıkıntılı hissetmesidir. Kişide bir anksiyete bozukluğu olabileceğini gösteren genel belirtiler şunlardır:
Sürekli sinirli, gergin ve huzursuz hissetme
Her an kötü bir şey olacakmış hissi
Kontrolünü kaybetme korkusu
Uyku bozuklukları
Çarpıntı
Terleme
Titreme
Tansiyonun yükselmesi
Hızlı nefes alma
Kas gerginlikleri
Nefes almakta güçlük
Boğuluyormuş hissi
Mide bulantısı
Karın ağrısı
Mide krampları
Sindirim sistemi bozuklukları
Çene ve boyun kaslarında ağrılar
Diş gıcırdatma
Aşırı terleme
Şiddetli baş ağrıları
Migren
Anksiyete Bozukluğu Çeşitleri
Obsesif kompülsif bozukluk
Panik atak
Travmatik stres bozukluğu
Genel anksiyete bozukluğu
Sosyal fobi
Özgül fobiler
Anksiyete Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?
Anksiyete bozukluklarının neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemekle birlikte travmatik yaşam olaylarının ve genetik yatkınlığın anksiyete bozukluklarına neden olduğu düşünülmektedir.
Birinin Anksiyetesi Olduğunu Gösteren 7 işaret:
1. Kaçınma. Anksiyetesi olan kişiler toplu taşımadan, ıssız yerlere gitmekten veya sosyal ortamlara girmekten kaçınabilir.
2. Yeme alışkanlığının değişmesi. Kaygı yaşayan insanların iştahında belirgin bir azalma veya artış olabilir.
3. Fiziksel belirtiler. Aşırı terleme, gerginlik ve kas ağrıları, karın ağrısı, hızlı nefes alma gibi fiziksel belirtiler anksiyetenin belirtisi olabilir.
4. Odaklanmada güçlük
5. Uykuya dalmakta güçlük
6. Dış görünüşte değişiklik. Hızlı kilo kaybı, özbakımı ihmal etmek, yıkanmamış ve ütülenmemiş kıyafetlerle işe gitmek vb.
7. Güvenlik ihtiyacının artması
Anksiyete ile Başetme Yolları : İspatlanmış 10 Psikolojik Teknik
Stresin azaltılmasının en iyi yolu kaynağın belirlenmesi ve yok edilmesidir -tabi bu mümkünse. Stres kaynaklarından uzaklaşma imkanı olmadığı durumlarda kaygıyla baş etmek için kullanabileceğiniz 10 teknik:
1. Farkındalığı Artırmak
Bazen anksiyeteye eşlik eden fiziksel semptomlar gözden kaçabilmektedir. Kaygı bozukluklarının ortak belirtileri şunlardır:
Aşırı terleme
Baş dönmesi
Gerginlik ve kas ağrıları
Aşırı yorgunluk
Uykuya dalamama
Titreme
Ağız kuruluğu
Baş ağrısı
Ne zaman kaygılı ve stresli hissediyorsunuz? Bu kaygıya eşlik eden fiziksel belirtiler neler? Bunları bir deftere not alın. Böylece kaygınızın hangi durumlarda tetiklendiğini göreceksiniz ve farkındalığınız artacak.
2. Nefes Egzersizi
Kaygılıyken kısa ve sık nefesler alırız. Aynı şekilde kısa ve sık nefesler almak da kaygıya sebep olur. Kaygılı hissettiğinizde sakin ve derin nefesler alarak kaygı düzeyinizi düşürebilirsiniz.
3. Bakış açısını değiştirmek
Şu araştırmaya göre (1) stresle başa çıkmanın bir yolu da, stres faktörleri hakkındaki düşüncelerinizi değiştirmektir.
4. Değiştiremeyeceğimiz şeyleri kabul etmek
Durumu kabullenmek vazgeçtiğiniz ya da bu durumu görmezden geldiğiniz anlamına gelmez.
5. Bir şeylerle meşgul olmak (ama gereğinden fazla değil)
Kaygılarınız zihninize üşüştüğünde (ya da üşüşmeden önce) hoşlandığınız bir aktiviteyi yapmaya başlamak kaygıyı düşürür.
6. İstenmeyen düşüncelerle baş etmek
Endişeleri yazmak sizi bunların yükünden kurtaracak ve farkındalığınızı artıracaktır.
7. Gevşeme egzersizi
Vücudumuz stres ve kaygıya bedensel tepkiler verir, bunlardan biri de kasların gerilmesidir. Kendi kendinize uygulayabileceğiniz gevşeme egzersizlerine internetten kolayca ulaşabilirsiniz.
8. Egzersiz yapmak
Şu araştırmaya göre (2) düzenli egzersiz yapmak kaygıyı düşürüyor.
9. Sağlıklı uyku
Kaygı bozuklukları uykuya dalmakta güçlük ve çeşitli uyku bozukluklarına sebep olabiliyor. Şu araştırma (3) sağlıklı uyku uyumanın kaygıyı düşürdüğünü gösteriyor.
10. Beslenme şekli
İşlenmemiş ve doğal gıda ağırlıklı beslenmek sindirim sistemini sağlıklı bir şekilde çalıştıracağı için beslenme şekli anksiyete düzeyi üzerinde etkilidir.
Anksiyete ile İlgili Bilinmesi Gereken İlginç Gerçekler:
Anksiyete koku alma duyusunu keskinleştirir
Şu araştırmaya (4) göre kaygı bozukluğu yaşayanların kötü kokulara karşı hassasiyeti yüksek oluyor.
Egzersiz yapmak kaygıyı düşürür
Şu araştırma (5) kaygıyla başetmede egzersizin önemini ispatlamış.
Ebeveynlerin tutumu kaygıyı artırabilir
Kaygılı insanların bir kısmının ebeveynlerinin davranışlarından dolayı kaygı bozukluğu yaşadığı görülmüş (6).
Farklı düşünmek kaygıyı azaltır
Şu araştırmaya göre stres yaratan durumu farklı açılardan ele almak kaygıyı düşürüyor (7).
Kaygı bozukluğu yaşayan insanlar peşin hüküm verir
Kaygı ile ilgili gerçeklerden biri, aşırı endişeli olan kişilerin diğer insanların yüz ifadelerini değerlendirirken daha çabuk sonuçlara varmasıdır(8).
Kaygı denge duyusunu etkiler
Şu araştırmaya göre kaygı bozukluğu baş dönmesi ve denge kaybına yol açıyor (9).
Meditasyon kaygıyı azaltır
Şu araştırma (10) meditasyonun kaygıyla başetmede etkili olduğunu göstermiş.
Kaygılı kişilerin kişisel alan hassasiyeti fazladır
Hepimizin etrafında kimsenin istila etmesini istediği bir kişisel alanı vardır. Ancak araştırmacılar kaygılı insanların kişisel alanlarının daha büyük olduğunu bulmuşlardır (11).
AYSEL KESKİN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN
Kaynakça:
(1) Rethinking stress: The role of mindsets in determining the stress response. Crum, Alia J.; Salovey, Peter; Achor, Shawn Journal of Personality and Social Psychology, Vol 104(4), Apr 2013, 716-733.
(2) Effects of emotional exposure on state anxiety after acute exercise. Medicine and science in sports and exercise, Smith JC, 2013 Feb;45(2):3728.
(3) Psychological and behavioral treatment of insomnia:update of the recent evidence (1998-2004). Morin CM, Bootzin RR, Buysse DJ, Edinger JD, Espie CA, Lichstein KL. 2006 Nov;29(11):1398-414.
(4) Enhanced Olfactory Sensory Perception of Threat in Anxiety: An Event-Related fMRI Study, Elizabeth A. Krusemark, Wen Li, Chemosensory Perception, March 2012, Volume 5, Issue 1, pp 37–45
(5) Effects of emotional exposure on state anxiety after acute exercise.
Medicine and science in sports and exercise, Smith JC, 2013 Feb;45(2):3728.
(6) Anxiety-Promoting Parenting Behaviors: A Comparison of Anxious Parents with and without Social Anxiety Disorder, Meghan Crosby Budinger, Tess K. Drazdowski, Golda S. Ginsburg. Child Psychiatry & Human Development, June 2013, Volume 44, Issue 3,pp 412–418
(7) Reappraisal and suppression mediate the contribution of regulatory focus to anxiety in healthy adults. Llewellyn, Nicole; Dolcos, Sanda; Iordan, Alexandru D.; Rudolph, Karen D.; Dolcos, Florin. Emotion, Vol 13(4), Aug 2013, 610-615.
(8) Adult Attachment and the Perception of Emotional Expressions: Probing the Hyperactivating Strategies Underlying Anxious Attachment, R. Chris Fraley, Paula M. Niedenthal, Michael Marks, Claudia Brumbaugh, Amanda Vicary. Journal of Personality, 2006
(9) Balance treatment ameliorates anxiety and increases self-esteem in children with comorbid anxiety and balance disorder, Orit Barta, Yair Bar-Haimb, Einat Weizmana, Moran Levina, Avi Sadehb, Matti Mintzc, Research in Developmental Disabilities, Volume 30, Issue 3, May–June 2009, Pages 486–495
(10) Neural correlates of mindfulness meditation-related anxiety relief , Fadel Zeidan, Katherine T. Martucci, Robert A. Kraft, John G. McHaffie, Robert C. Coghill, Social cognitive and affective neuroscience (2013) 9 (6): 751-759.
(11) Better Safe Than Sorry? The Safety Margin Surrounding the Body Is Increased by Anxiety, Chiara F. Sambo and Gian Domenico Iannetti, Journal of Neuroscience 28 August 2013, 33 (35) 14225-14230
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Anksiyete (Kaygı) Nedir? Anksiyete ile Başetme Yolları Nelerdir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Aysel KESKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Aysel KESKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
5 Beğeni
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.