Şeker Hastalarında Ayak Yaraları (Diyabetik Ayak)
Şeker hastalığı yani diyabet, tüm dünyada görülme sıklığı ve yol açtığı çeşitli sağlık sorunları nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Diyabet hastalarının yaşadığı en önemli sorunlardan birisi olan diyabetik ayak yaraları, diyabete bağlı hastaneye yatış, sakatlık ve maluliyet nedenlerinin en başlarında yer almaktadır. Bu yaralar, uzuv kaybına kadar gidebilen ciddi sorunlar yaratabilmeleri nedeniyle, önemle üzerinde durulması gereken konulardandır. Bacak amputasyon cerrahisi geçiren hastaların yarısında altta yatan neden diyabettir. Sağlık bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de her yıl 400 bin kişide diyabetik ayak yaraları görülmekte ve bunlardan en az 8 bininde çeşitli seviyelerden uzuv kaybı yaşanmaktadır. Düzenli kontrol ve basit önlemlerle bu yaraların çoğunun oluşumu engellenebilmektedir.
Şeker hastalığı ayakları nasıl etkiler?
Şeker hastalarında, hem damarlarda bozulmaya bağlı bacak kan akımının zayıflaması, hem de sinir hasarına bağlı his duyusunun zayıflaması diyabetik yaralara zemin hazırlar. Şeker hastalarında ayrıca, bağışıklık sistemine ait sorunlar da oluştuğu için, küçük enfeksiyonlar önü alınamayan büyük yaralara hızlıca dönüşebilirler.
Sinir hasarı
Sinir hasarının ilk belirtisi duyusal kayıp şeklindedir. En başlarda eldiven-çorap şekilnde el ve ayak parmaklarında uyuşmalar ve ısınamama şikayetleri başlar. Bunu aşırı hassasiyetin izlediği ikinci dönemin sonunda, tam oluşan his kaybı takip eder. His duyusunu tamamen kaybetmiş olan ayakta, ayakkabı vurması gibi basitçe önlenebilir bir tekrarlayan travma, önlem alınmadığında ciddi bir yaraya dönüşür.
Sinir hasarına bağlı ayakta yağ ve ter bezlerinde fonksiyon kaybı oluşur, bu da ayakta normal terleme ve ısı dengesinde bozulmalara yol açar. Buna bağlı olarak ayak tabanında kuruluk, soyulma ve taban derisinde aşırı kalınlaşmalar meydana gelir. Burada oluşan küçük çatlaklardan başlayan enfeksiyonlar, hızlıca ilerleyebilir.
Motor sinirlerde oluşan zayıflamalara bağlı, ayak kaslarında zayıflama, incelme ve parmaklarda pençeleşme şeklinde değişiklikler ortaya çıkar. Bu dengesizlik basınç binen yüzeylerde de dengesizliğe yol açar ve ayak tabanındaki yağ yastıkçıkları incelir, artan basınca bağlı yara oluşma ihtimali artar.
İlerleyen aşamalarda, eklemlerin ve kemiklerin de olaya dahil olmasıyla birlikte, şeker hastalığına özel bir ayak deformitesi oluşur. (Charcot deformitesi). Bu deformitenin ilerlediği durumlarda uzuv kaybı artık kaçınılmaz hale gelir.
Damar yetmezliği
Şeker hastalığı, tıkayıcı damar hastalıklarının oluşumunu ve gelişimini hızlandırmaktadır. Küçük damarlarda oluşan yapısal bozulma ve büyük damarlarda oluşan tıkayıcı hastalığa eğilim, ayak kan akışında azalmaya neden olarak, yara oluşumunu ve ilerlemesini hızlandırır. Tam tıkanıklık durumlarında ise gangren oluşumu ve uzuv kaybı kaçınılmaz olur.
Sigara kullanımı damarsal problemlerin artışında ciddi bir risk faktörüdür.
İyi kan akımının olmadığı yerde, etkili bir yara iyileşmesi olamayacağı için, her diyabetik ayak sorunu yaşayan hastanın damarlarının, mutlaka anjiyografik olarak değerlendirilmesi ve damar problemini çözecek şekilde tedavi seçeneklerinin belirlenmesi büyük önem taşır.
Diyabetik ayak belirtileri
Ayak derisinde kuruluk ve çatlaklar
Ayaklarda üşüme ve uyuşmalar, hissizlik
Özellikle ayak parmaklarında renk değişiklikleri, solukluk, morarma
Tırnaklarda kalınlaşma, şekil değişikliği, içe kıvrılmalar ve batmalar
Ayak parmakları arasında mantar enfeksiyonu
Ayaklarda kabarcık ve su toplamaları
Nasır oluşumu
Pençe ayak görünümü
İstirahat halindeyken bile ayaklarda geçmeyen ağrı
Diyabetik ayakta yara bakımı ve tedavisi
Yara bölgesi küçük olsa bile ihmal edilmeden mutlaka bir uzman doktora danışılması gerekir. Çok küçük bir yara olsa bile, ihmal edildiği taktirde önüne geçilemeyen ve uzuv kaybı ile sonuçlanan büyük yaralara dönüşebilir.
Öncelikle hastanın şekeri düzensiz ise, kan şekeri regülasyonu büyük bir önem taşır. Kan şekeri yüksek seyrederken düzgün bir yara iyileşmesi elde etmek mümkün değildir.
Ayrıca, yara bölgesine sağlıklı kan akışının sağlanması da büyük önem taşır. Dolaşımı bozuk bir bölgede, etkin bir yara iyileşmesi gerçekleşmeyeceği gibi, yetersiz kan akımı tablonun çok hızlı ilerlemesine neden olur. Bu nedenle, diyabetik ayak yarası ile gelen hastada dolaşım değerlendirilmeli, yeterli kan akımı yok ise, ilaç tedavisi ya da damara uygulanacak çeşitli cerrahi yöntemler ile bölgeye sağlıklı ve yeterli kan akışı sağlanmalıdır.
Ayakta enfeksiyona bağlı ödem ve kızarıklık mevcut ise, ayak istirahati ve uygun antibiyotik tedavisi vakit kaybetmeden başlanmalıdır.
Yara bölgesine tekrarlayıcı yük binmeleri ve travmalar da engellenmelidir. Bu amaçla silikon tabanlıklar ve uygun ayakkabı kullanımı büyük avantaj sağlar.
Eğer bölgede ölü dokular varsa, bunlar mutlaka cerrahi olarak uzaklaştırılmalı ve canlı doku görülene kadar temizleme işlemi yapılmalıdır.
İlerlemiş enfeksiyonlar mutlaka hastaneye yatırılarak takip ve tedavi edilmelidir.
Diyabetik ayak yaralarından korunmak için yapılması gerekenler
Ayaklar hergün mutlaka kontrol edilmelidir. Hastanın görme problemi var ise, bu konuda bir aile bireyinden mutlaka yardım almalıdır.
Ayaklar hergün ılık sabunlu su ile yıkanmalı, özellikle parmak araları iyice kurulandıktan sonra uygun bir nemlendiricili krem ile bakım tamamlanmalıdır.
Kesinlikle evde ya da plajda çıplak ayak dolaşılmamalı, mutlaka terlik giyilmelidir.
Kullanılan ayakkabı ve terlikler çok bol ya da çok dar olmamalıdır.
Ayakkabılar rahat, yumuşak, deri ve tabanları kalın ve dikişsiz olmalıdır.
Yazlık ayakkabıların önü kapalı olmalı ve asla parmak arası sandaletler kullanılmamalıdır.
Yeni bir ayakkabı ilk kez giyildiğinde, ayaklarda su toplaması ya da kızarıklık oluşup oluşmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Ayakkabıların içi giyilmeden önce yabancı cisim açısından mutlaka kontrol edilmelidir.
Ayakkabılar asla çorapsız giyilmemelidir.
Çoraplar, pamuklu ya da yün olmalı ve lastik kısımları sıkı olmayan yumuşak dokulular seçilmelidir.
Ayaklar üşüdüğünde herhangi bir ısıtıcıya yaklaştırılmamalı ya da sıcak suya sokulmamalıdır.
Ayak tırnakları düz ve köşeleri yuvarlak olacak şekilde kesilmelidir. Tırnak kenarları sivri bırakılmamalıdır.
Nasırlar ve ölü dokular kesilmemeli, asit içeren nasır bantları kullanılmamalı, nasır bakımı gerekiyorsa uzman kişilerden yardım istenmelidir.
Sigara kesinlikle içilmemelidir.
Şeker hastalığı ayakları nasıl etkiler?
Şeker hastalarında, hem damarlarda bozulmaya bağlı bacak kan akımının zayıflaması, hem de sinir hasarına bağlı his duyusunun zayıflaması diyabetik yaralara zemin hazırlar. Şeker hastalarında ayrıca, bağışıklık sistemine ait sorunlar da oluştuğu için, küçük enfeksiyonlar önü alınamayan büyük yaralara hızlıca dönüşebilirler.
Sinir hasarı
Sinir hasarının ilk belirtisi duyusal kayıp şeklindedir. En başlarda eldiven-çorap şekilnde el ve ayak parmaklarında uyuşmalar ve ısınamama şikayetleri başlar. Bunu aşırı hassasiyetin izlediği ikinci dönemin sonunda, tam oluşan his kaybı takip eder. His duyusunu tamamen kaybetmiş olan ayakta, ayakkabı vurması gibi basitçe önlenebilir bir tekrarlayan travma, önlem alınmadığında ciddi bir yaraya dönüşür.
Sinir hasarına bağlı ayakta yağ ve ter bezlerinde fonksiyon kaybı oluşur, bu da ayakta normal terleme ve ısı dengesinde bozulmalara yol açar. Buna bağlı olarak ayak tabanında kuruluk, soyulma ve taban derisinde aşırı kalınlaşmalar meydana gelir. Burada oluşan küçük çatlaklardan başlayan enfeksiyonlar, hızlıca ilerleyebilir.
Motor sinirlerde oluşan zayıflamalara bağlı, ayak kaslarında zayıflama, incelme ve parmaklarda pençeleşme şeklinde değişiklikler ortaya çıkar. Bu dengesizlik basınç binen yüzeylerde de dengesizliğe yol açar ve ayak tabanındaki yağ yastıkçıkları incelir, artan basınca bağlı yara oluşma ihtimali artar.
İlerleyen aşamalarda, eklemlerin ve kemiklerin de olaya dahil olmasıyla birlikte, şeker hastalığına özel bir ayak deformitesi oluşur. (Charcot deformitesi). Bu deformitenin ilerlediği durumlarda uzuv kaybı artık kaçınılmaz hale gelir.
Damar yetmezliği
Şeker hastalığı, tıkayıcı damar hastalıklarının oluşumunu ve gelişimini hızlandırmaktadır. Küçük damarlarda oluşan yapısal bozulma ve büyük damarlarda oluşan tıkayıcı hastalığa eğilim, ayak kan akışında azalmaya neden olarak, yara oluşumunu ve ilerlemesini hızlandırır. Tam tıkanıklık durumlarında ise gangren oluşumu ve uzuv kaybı kaçınılmaz olur.
Sigara kullanımı damarsal problemlerin artışında ciddi bir risk faktörüdür.
İyi kan akımının olmadığı yerde, etkili bir yara iyileşmesi olamayacağı için, her diyabetik ayak sorunu yaşayan hastanın damarlarının, mutlaka anjiyografik olarak değerlendirilmesi ve damar problemini çözecek şekilde tedavi seçeneklerinin belirlenmesi büyük önem taşır.
Diyabetik ayak belirtileri
Ayak derisinde kuruluk ve çatlaklar
Ayaklarda üşüme ve uyuşmalar, hissizlik
Özellikle ayak parmaklarında renk değişiklikleri, solukluk, morarma
Tırnaklarda kalınlaşma, şekil değişikliği, içe kıvrılmalar ve batmalar
Ayak parmakları arasında mantar enfeksiyonu
Ayaklarda kabarcık ve su toplamaları
Nasır oluşumu
Pençe ayak görünümü
İstirahat halindeyken bile ayaklarda geçmeyen ağrı
Diyabetik ayakta yara bakımı ve tedavisi
Yara bölgesi küçük olsa bile ihmal edilmeden mutlaka bir uzman doktora danışılması gerekir. Çok küçük bir yara olsa bile, ihmal edildiği taktirde önüne geçilemeyen ve uzuv kaybı ile sonuçlanan büyük yaralara dönüşebilir.
Öncelikle hastanın şekeri düzensiz ise, kan şekeri regülasyonu büyük bir önem taşır. Kan şekeri yüksek seyrederken düzgün bir yara iyileşmesi elde etmek mümkün değildir.
Ayrıca, yara bölgesine sağlıklı kan akışının sağlanması da büyük önem taşır. Dolaşımı bozuk bir bölgede, etkin bir yara iyileşmesi gerçekleşmeyeceği gibi, yetersiz kan akımı tablonun çok hızlı ilerlemesine neden olur. Bu nedenle, diyabetik ayak yarası ile gelen hastada dolaşım değerlendirilmeli, yeterli kan akımı yok ise, ilaç tedavisi ya da damara uygulanacak çeşitli cerrahi yöntemler ile bölgeye sağlıklı ve yeterli kan akışı sağlanmalıdır.
Ayakta enfeksiyona bağlı ödem ve kızarıklık mevcut ise, ayak istirahati ve uygun antibiyotik tedavisi vakit kaybetmeden başlanmalıdır.
Yara bölgesine tekrarlayıcı yük binmeleri ve travmalar da engellenmelidir. Bu amaçla silikon tabanlıklar ve uygun ayakkabı kullanımı büyük avantaj sağlar.
Eğer bölgede ölü dokular varsa, bunlar mutlaka cerrahi olarak uzaklaştırılmalı ve canlı doku görülene kadar temizleme işlemi yapılmalıdır.
İlerlemiş enfeksiyonlar mutlaka hastaneye yatırılarak takip ve tedavi edilmelidir.
Diyabetik ayak yaralarından korunmak için yapılması gerekenler
Ayaklar hergün mutlaka kontrol edilmelidir. Hastanın görme problemi var ise, bu konuda bir aile bireyinden mutlaka yardım almalıdır.
Ayaklar hergün ılık sabunlu su ile yıkanmalı, özellikle parmak araları iyice kurulandıktan sonra uygun bir nemlendiricili krem ile bakım tamamlanmalıdır.
Kesinlikle evde ya da plajda çıplak ayak dolaşılmamalı, mutlaka terlik giyilmelidir.
Kullanılan ayakkabı ve terlikler çok bol ya da çok dar olmamalıdır.
Ayakkabılar rahat, yumuşak, deri ve tabanları kalın ve dikişsiz olmalıdır.
Yazlık ayakkabıların önü kapalı olmalı ve asla parmak arası sandaletler kullanılmamalıdır.
Yeni bir ayakkabı ilk kez giyildiğinde, ayaklarda su toplaması ya da kızarıklık oluşup oluşmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Ayakkabıların içi giyilmeden önce yabancı cisim açısından mutlaka kontrol edilmelidir.
Ayakkabılar asla çorapsız giyilmemelidir.
Çoraplar, pamuklu ya da yün olmalı ve lastik kısımları sıkı olmayan yumuşak dokulular seçilmelidir.
Ayaklar üşüdüğünde herhangi bir ısıtıcıya yaklaştırılmamalı ya da sıcak suya sokulmamalıdır.
Ayak tırnakları düz ve köşeleri yuvarlak olacak şekilde kesilmelidir. Tırnak kenarları sivri bırakılmamalıdır.
Nasırlar ve ölü dokular kesilmemeli, asit içeren nasır bantları kullanılmamalı, nasır bakımı gerekiyorsa uzman kişilerden yardım istenmelidir.
Sigara kesinlikle içilmemelidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Şeker Hastalarında Ayak Yaraları (Diyabetik Ayak)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Op.Dr.Aliye Ceyla ÖZBAYOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Op.Dr.Aliye Ceyla ÖZBAYOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
diyabette ayak, diyabetik yara, diyabetik ayak, ayak yarası, diyabette ayak bakımı, şeker hastalığında ayak, şeker hastalığında ayak yarası, şeker hastalığında ayak yaraları, diyabette ayak yaraları, diyabetik ayak belirtileri, diyabetik ayak nedir, diyabetik ayak tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
