Okul Öncesi Çocuklarda Dil Gelişimi
Çocukların büyüyüşünü izlemek her zaman eğlencelidir. Kilolarını, boylarını ölçmek, ilk adımlarını izlemek… Ama bazı alanlarda gelişimlerini ölçmek biraz daha zordur. Mesela dil gelişiminin yaşına uygun olup olmadığını, her hangi bir gecikme olup olmadığını değerlendirmek için aileler genelde çevrelerindeki çocuklarla kıyaslama yolunu seçerler ki bu çok yanıltıcı sonuçlar doğurabilir.
Hem ebeveyn hem de çocuğumuzun ilk öğretmeni olmak bizlere onların dil gelişimlerini desteklemek için fırsatlar verir. Çocuğunuzun dil gelişimini desteklemek için evde yapabilecekleriniz:
• Televizyonu kapatın. Çocuğunuz televizyondan konuşmayı, oynamayı, kendini ifade etmeyi öğrenemez. Televizyon onu sadece renkli görüntüler ve farklı seslerle oyalar. Ama çocuğunuz görüntüler arasındaki bağlantıyı siz olmadan kuramaz. Yapılan araştırmalar sağır ebeveynlerin duyan çocuklarının televizyon karşısında geçirdikleri saatlere rağmen konuşmayı değil, ebeveynlerinin onlarla iletişimde kullandıkları işaret dilini öğrendiklerini göstermiştir.
• Çocuklarınızla bol bol konuşun. Net ve basit cümleler kurun. Özellikle şimdi ve burada hakkında konuşun. Hakkında konuştuğunuz şeyleri çocuğunuza göstermek onun için gerçekten çok faydalı olacaktır. Ya da onun kendi hareketlerini, duygularını ve konuşma çabalarını kelimeye dökmek hem sizin hem de çocuğunuz için eğlenceli ve yararlı olacaktır.
• Çocuğunuz sizinle konuştuğunda iyi bir dinleyici modeli olun. O konuşurken onunla mutlaka göz kontağı kurun. Bir nesne gösterdiğinde onun gösterdiği nesneye bakın. Dil gelişiminde ilk aşama iyi bir dinleyici olmaktır. Siz ona model olursanız, o da iyi bir dinleyici olacaktır. Onun sorularını olabildiğince net bir şekilde cevap verin. Bu onu daha fazla konuşmak için cesaretlendirecektir.
• Konuşması için cesaretlendirin. Çocuklarınız bir şey anlatırken ya da isterken sadece el işaretleri ya da hareketler yapıyorsa onu konuşturmak için çaba harcayın. ‘Demek ayıcığı istiyorsun. Bana ayıcığı ver diyebilirsin.’ gibi.
• Çocuğunuza kendini ifade etmesi için fırsatlar sunun. Örneğin iki şey arasında seçim yapmasını isteyin. ‘Parka mı gitmek istersin alışverişe mi?’, ‘Hangi kazağı giymek istersin? Mor mu, mavi mi?’ Kendisiyle ilgili konularda aktif rol oynadıkça daha çok konuşmak ve kendini ifade etmek isteyecektir.
• Beraber çocuk şarkıları dinleyin ve söyleyin. Çocuklar müziği çok sever. Ninnilerle başlayın, hareketli neşeli şarkılar söyleyin. Ama yine de çok fazla radyodan müzik dinletmeyin. Çocuklar şarkıların hem sözlerini duymalı, hem de söylenirkenki dudak hareketlerini görmelidirler.
• Beraber resimli kitaplar okuyun. Aynı hikâyeleri çocuğunuz sıkılmadığı müddetçe tekrar tekrar okuyabilirsiniz. Bu sayede çocuklar hangi olaydan sonra hangisinin geldiğini bilir ve kontrol duygusuna sahip olurlar. Böylece hikâyeyi size geri anlatmaları ve hikâye hakkında konuşmaları kolaylaşır.
Ne zaman bir uzmana başvurmanız gerekir?
Dil gelişimi bütün çocuklarda tıpatıp aynı şekilde gerçekleşmez. Genetik, kişilik özellikleri, çevresel faktörler, psikolojik ve fizyolojik etmenler çocuğun dil edinimi ve kendini ifade etme becerilerini etkiler. O yüzden çocuklarınızı diğer çocuklarla karşılaştırmayın. Ama yine de şu durumlarda bir uzmana danışın:
Hem ebeveyn hem de çocuğumuzun ilk öğretmeni olmak bizlere onların dil gelişimlerini desteklemek için fırsatlar verir. Çocuğunuzun dil gelişimini desteklemek için evde yapabilecekleriniz:
• Televizyonu kapatın. Çocuğunuz televizyondan konuşmayı, oynamayı, kendini ifade etmeyi öğrenemez. Televizyon onu sadece renkli görüntüler ve farklı seslerle oyalar. Ama çocuğunuz görüntüler arasındaki bağlantıyı siz olmadan kuramaz. Yapılan araştırmalar sağır ebeveynlerin duyan çocuklarının televizyon karşısında geçirdikleri saatlere rağmen konuşmayı değil, ebeveynlerinin onlarla iletişimde kullandıkları işaret dilini öğrendiklerini göstermiştir.
• Çocuklarınızla bol bol konuşun. Net ve basit cümleler kurun. Özellikle şimdi ve burada hakkında konuşun. Hakkında konuştuğunuz şeyleri çocuğunuza göstermek onun için gerçekten çok faydalı olacaktır. Ya da onun kendi hareketlerini, duygularını ve konuşma çabalarını kelimeye dökmek hem sizin hem de çocuğunuz için eğlenceli ve yararlı olacaktır.
• Çocuğunuz sizinle konuştuğunda iyi bir dinleyici modeli olun. O konuşurken onunla mutlaka göz kontağı kurun. Bir nesne gösterdiğinde onun gösterdiği nesneye bakın. Dil gelişiminde ilk aşama iyi bir dinleyici olmaktır. Siz ona model olursanız, o da iyi bir dinleyici olacaktır. Onun sorularını olabildiğince net bir şekilde cevap verin. Bu onu daha fazla konuşmak için cesaretlendirecektir.
• Konuşması için cesaretlendirin. Çocuklarınız bir şey anlatırken ya da isterken sadece el işaretleri ya da hareketler yapıyorsa onu konuşturmak için çaba harcayın. ‘Demek ayıcığı istiyorsun. Bana ayıcığı ver diyebilirsin.’ gibi.
• Çocuğunuza kendini ifade etmesi için fırsatlar sunun. Örneğin iki şey arasında seçim yapmasını isteyin. ‘Parka mı gitmek istersin alışverişe mi?’, ‘Hangi kazağı giymek istersin? Mor mu, mavi mi?’ Kendisiyle ilgili konularda aktif rol oynadıkça daha çok konuşmak ve kendini ifade etmek isteyecektir.
• Beraber çocuk şarkıları dinleyin ve söyleyin. Çocuklar müziği çok sever. Ninnilerle başlayın, hareketli neşeli şarkılar söyleyin. Ama yine de çok fazla radyodan müzik dinletmeyin. Çocuklar şarkıların hem sözlerini duymalı, hem de söylenirkenki dudak hareketlerini görmelidirler.
• Beraber resimli kitaplar okuyun. Aynı hikâyeleri çocuğunuz sıkılmadığı müddetçe tekrar tekrar okuyabilirsiniz. Bu sayede çocuklar hangi olaydan sonra hangisinin geldiğini bilir ve kontrol duygusuna sahip olurlar. Böylece hikâyeyi size geri anlatmaları ve hikâye hakkında konuşmaları kolaylaşır.
Ne zaman bir uzmana başvurmanız gerekir?
Dil gelişimi bütün çocuklarda tıpatıp aynı şekilde gerçekleşmez. Genetik, kişilik özellikleri, çevresel faktörler, psikolojik ve fizyolojik etmenler çocuğun dil edinimi ve kendini ifade etme becerilerini etkiler. O yüzden çocuklarınızı diğer çocuklarla karşılaştırmayın. Ama yine de şu durumlarda bir uzmana danışın:
- Çocuğunuz kendisine söylenenleri hiç duymuyormuş gibi davranıyorsa
- Sesini kullanmakta zorluk çekiyorsa (çok tiz yada çok yüksek)
- Söylenenleri tekrarlamakta ya da verilen yönergeleri yerine getirmekte zorlanıyorsa
- Kelime dağarcığı gelişmiyorsa
- Kekeliyor ya da akıcı konuşamıyorsa
- Tanıdık insanların ya da nesnelerin isimlerini öğrenmekte güçlük çekiyorsa
- Göz kontağı kurmakta zorlanıyorsa
- Bir diyalogu tamamlamakta zorlanıyorsa
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Okul Öncesi Çocuklarda Dil Gelişimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu ÇAPA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu ÇAPA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
14 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
