Sınav Kaygısı ve Kaygıyla Baş Etme
Sınav zamanı çocukların ve ailelerin sıkıntılı ve endişeli olduklarını görüyoruz. Anne baba çocuğuna ne söylerse söylesin çocuğunun çok sinirli olduğunu, bu durumla baş edemediklerini ifade ediyorlar. Çocuklar açısından da olay çok daha farklı. Anne ve babasını memnun edemeyeceği endişesi yaşıyor ve onların söylediklerini kendilerine yapılmış bir baskı olarak dile getiriyorlar. Bu durumdan yola çıkarak.
Sınav insan bilgisini ve yeteneklerini ölçen bir araçtır. Kaygı ise insanın düşüncelerinden dolayı kendini gergin, sıkıntılı ve heyecanlı hissetmesi yani aşırı korku halidir. Sınava girerken tabii ki yeterli bilgiye sahip olmak, konuyu iyi anlamış ve algılamış olmak çok önemlidir. Ancak yeterli bilgiye sahip olmak kaygı yaşanmayacağı anlamına gelmiyor. Sınavda biraz heyecan duymak motive edici bir durumdur. Ama aşırı heyecan yeterli bilginiz olsa bile sınavda başarı oranınızı düşürecektir. Çok fazla gergin, heyecanlı olmak hata yapmayı arttıran bir durumdur.
Sınav Kaygısı okul çağının başladığı andan itibaren var olan bir olaydır. Herhangi bir alanda özellikle eğitim alanında kullanılan bu evrensel kavram; başarıyı olumsuz olarak etkileyen aşırı bir şekilde yaşanan heyecan, konsantre olamama, sinirlilik, korku gibi duyguların başarıyı düşürmesi diye ifade edilmektedir. Sınav kaygısı insan beyninde karışıklık ve gürültü yaratmakta olup, yetenekleri bloke etmekte ve hatırlamayı önlemektedir. Beyin ve sinir sisteminin senkronize olarak çalışmasını ve düşünmeyi engellemektedir.
Peki, bazı insanlar neden kaygılı olur? Aile dinamikleri ve kişilik özellikleri bu olayda çok etkilidir. Aile dinamikleri dediğimde anne babanın kişilik özellikleri, aile içi ilişkileri, çocuğa ya da birbirlerine yaklaşımları ve ondan beklentilerinden bahsetmek istiyorum.
Sınav kaygısına sebep olan aile ile başlangıcı yapmanın doğru olduğuna inanıyorum. Anne babanın çocuğundan yetenekleri dışında başarı beklemesi ve bunun için zorlaması çocuğun kendine olan güvenini zedeler. Çocuk çevrenin beklentilerini karşılamaya odaklanır. Bu durum da çocuğun yeteneklerini istediği şekilde ortaya koyamamasına sebep olur. Ayrıca anne babanın aşırı koruyucu olması, çocuğa sorumluluk vermemesi de çocuğun kendine güvenmesini engeller. Çocuğun kendi yaşıtında olan diğer çocuklarla karşılaştırılması da çocuğun güven duygusunu olumsuz etkileyen bir faktördür. Başarıya odaklı ailelerin çocukları aşırı kaygı ve endişe yaşayabilir.
Anne babanın birbirleri ile olan ilişkileri de çocuğun başarısını etkilemektedir. Sürekli kavga ve sağlıksız bir iletişimin olduğu ailelerde de çocuk kaygılı olacaktır. Kendine ve çevresine güven duymakta zorlanacaktır. Ayrıca paylaşımın yeterli düzeyde olmaması da çocuğun içe kapanmasına sebep olacaktır. Anne babanın aşırı sinirli olması çocuğun kendine güvenini olumuz etkiler. Anne babanın çocuğa baskı yapması çocuğun kaygısını artırır, başarısını düşürür.
Kişilik yapısında mükemmeliyetçilik mevcut ise daha fazla kaygı yaşanır. Hataya tahammül edemeyen bu kişiler en iyiye ulaşmak ve hata yapmamak için endişelenir. Bilemediği sorular üzerinde fazlaca durup, diğer sorulara geçemez ve zamanı yitirdiği içinde telaşa kapılabilir. Böyle bir durumu ilk kez yaşayan bir kişi bu olumsuzluğu genelleyebilir. Her sınav zamanı kaygısı artabilir. Bununla birlikte olumsuz düşüncelerde kaygıyı tetikleyen faktörlerden biridir. ‘Ya bilmediğim yerlerden gelirse, bildiklerimi unutursam’ şeklinde olumsuz düşünceler sınav kaygısını artırır.
Sınava yeterince hazırlanmamış ya da çalışmayı son ana bırakmış olan kişilerde sınav kaygısı yaşar. Bir konu hakkında az bilgiye sahip olmak kısacası belirsizlikler kaygı yaratır. Ne ile karşılaşacağını bilemediği ve kendi bilgisinin yetersizliğinden dolayı olumlu düşünemeyecektir. Bu durumda kaygısını artıracaktır.
Sınav yerine sınav sonucuna odaklanmak da kaygıyı oluşturur. Bunu bir örnekle anlatmak istiyorum. Bir futbol maçında son dakikaların yaşandığını ve atacağı penaltı ile skorun değişeceğini bilen bir futbolcu düşünelim. Penaltıyı atacak olan futbolcu olaya ve kendi yeteneğine odaklanmak yerine taraftarların beklentilerine ve sonuca odaklanır ve bunu atmak zorundayım diye kendini şartlandırmaya çalışırsa heyecanı ve gerginliği artacaktır. Bu durum hata yapma olasılığına neden olacaktır. Aşırı kaygı ve endişe kişinin hata ve kaza yapma olasılığını artıracaktır.
Sınav kaygısının yarattığı fiziksel ve duygusal belirtilerden de biraz bahsetmek istiyorum. Uykusuzluk, çarpıntı, mide bulantısı, kusma, aşırı terleme, titreme, yüz kızarması, ateş basması, bağırsak hareketlerinde değişiklik, mide şikayetleri, baş dönmesi, nefes alıp vermenin hızlanması gibi şikayetler fiziksel belirtiler olarak sayılabilir. Gerginlik, sinirlilik, korku, öfke, karamsarlık, mutsuzluk, isteksizlik de duygusal belirtilerdir.
Sınav kaygısı ile baş edebilmek için neler yapılabilir?
Ailelerin ve öğretmenlerin yapması gereken şeylerin yanı sıra sınava girecek kişinin de yapması gereken şeyler vardır. Aile ve öğretmen çocuğa bu konuda bir şeyler söylemek yerine onu dinlemeye ve anlamaya çalışmalıdır. ‘Sana güveniyorum, sen yaparsın’ demek de çocuğun kaygısını artırır. Çocuk başarılı olduğunda ona aşırı sevgi göstermek, başarısız olduğunda hiç ilgilenmemek doğru bir davranış olmayacaktır. Bu durumda çocuk ailede ya da okulda kendini kabul ettirmek için başarılı olmaya çalışacak, hata yapma endişesine kapılacaktır. Bu durumda kaygıyı tetikleyebilir.
Kişinin kendisinin yapması gereken şeylere gelince:
Sınava bir gün kala değil, daha önce hazırlanmak.
Çalışma ve sınava hazırlanma programları yapmak.
Sınav öncesinde uyku ve beslenmeye dikkat etmek.
Olumsuz düşüncelerle baş edebilmek.
Sınav zamanları sizi sıkıntıya sokacak olaylarla ilgilenmeyin.
Sınav ile ilgili düşünce ve duygularınızı paylaşın.
Başarısız olunan sınavlar yerine başarılı olduğun sınavları düşünmek.
Çevrenin beklentilerinden ziyade kendi yeteneklerinize odaklanmak.
Sınavın ölüm kalım meselesi olmadığını düşünmek.
Sınav bilgileri ölçen bir araçtır. Hayatının amacı haline getirmemek gerekiyor.
Ailenin ve çevrenin beklentileri yerine kendi bilgi ve yeteneğine odaklanmak.
Sınav sırasında yapamadığın sorular üzerinde takılıp kalmamak.
Zamanı iyi ayarlayabilme.
Sınavdaki soruları gözden geçirip, yapabileceğin sorularla başlamak.
Kendinde oluşacak olan endişe ve kaygıyla ilgilenmek yerine sınava odaklanmak.
Gevşeme egzersizleri ve nefes alıp verme egzersizlerinden yararlanmak.
Dikkatinizin dağıldığını hissettiğiniz an kısa bir süre dinlenmek.
Sınavın ölüm kalım meselesi olmadığını düşünmek.
Sınav sonrası eksikler ve hatalarla yüzleşip, onlardan kaçmak yerine üstüne gitmek.
Korku ve kaygılardan kaçmak daha fazla kaygı ya da korku yaşanmasına sebep olur. Korku ve kaygılarla baş edebilmek için bunların neler olduğunu belirleyip üstüne gitmek daha doğru olacaktır. Olumsuzluklara takılıp kalmayın daha önce başardıklarınız üzerinde durun. Sınavdan korkmayın. O sizden korksun.
Bunları yaptığınız halde sınav kaygısı yaşıyorsanız bir uzmana başvurmanızı tavsiye ederim.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Sınav Kaygısı ve Kaygıyla Baş Etme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Füsun BUDAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Füsun BUDAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
sınav, kaygı, sınav kaygısı, stres, stresle baş etme, gevşeme, başarı, sınava hazırlık, kaygıyla baş etme, kaygıyı yenmek, stresi yenmek, sınavda başarı, sınav heyecanı, sınav endişesi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
