Psikolojik Savunma Mekanizmaları
Freud’ a göre kişilik kavramı üç önemli dilimden oluşmaktadır. Bunlar; id, ego ve süperegodur.
Yıldızoğlu’na göre (2013), ilkel benlik(id) bedensel hoşlanma ve haz etme ilkesiyle varlığını devam ettirip isteklerinin hemen doyurulmasını bekler, ego, toplum tarafından kabul edilebilen bir yol bulana kadar id’in dengeleyicisi ve kısıtlayıcısıdır, süperego ise toplumsal yapının içinde kalan bireyin ne yapması gerektiğini belirler(s. 58-59).
Cezalandırıcı süperego ile haz odaklı id arasında çatışma oluşur. Çatışma kaygıya sebep olur ve bu çatışmanın çözümleyicisi egodur. Bu kaygıyla baş etmek için ego, savunma mekanizmalarını devreye sokarak dengeyi ve kontrolü sağlamaya çalışır. Tuzcuoğlu(1995), kaygının gerçekten kontrol altına alınma durumunda savunma mekanizmalarının gelişeceğini ifade etmiştir(s.276).
Narsist ego savunmaları(en ilkel ve patalojik olanlar)
Doksat’a göre(2012) narsist savunmalar birincil süreç düşünceye göre tam bir ben merkezcilikle çalışanlardır ve psikozlarda, ağır kişilik bozukluklarında ve diğer şiddetli regresyon durumlarında devreye girmektedirler(s. 1).
İnkar(denial): Doksat(2012) inkarı, çatışmaları ve sıkıntı halini hafifletmek için nesnel gerçekliği unutma, yok sayma veya yaşanmamış sayma hali olarak tanımlamıştır(s. 2). PTSB’ de inkar mekanizması sık kullanılır.
Yansıtma(projection): Doksat’a göre (2012) yansıtma, saldırganlık, suçluluk, yasak veya günah cinsel arzu, nefret, kin gibi kabul edilemez özellikteki bilinçdışı duyguların karşıdaki kişiye, dış dünyaya yansıtılmasıdır ve psikotik paranoid düşüncenin ve o zeminde gelişen halüsinasyonların temelinde yansıtma mekanizması yattığı gibi normal ve nörotik kişlerde de zaman zaman patalojik düzeyde olmayan yansıtmalar kullanılır(s. 2).
Çarpıtma(distortion): Doksat(2012) çarpıtmayı “dış gerçekliğin, realist olmayan megalomanyak fanteziler, omnipotans eğilimleri, kendini tatmine yönelik hezeyanlar temelinde değiştirilip çarpıtılarak, iç ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden şekillendirilmesi, öyle idrak edilmesi şeklindeki narsist bir mekanizma” olarak tanımlamıştır(s. 2). Hafif derecede basit çarpıtmaları ara sıra normal veya nörotik insanlar da kullanırlar ama ağır ve sürekli haller genellikle psikotik süreçlerde görülür. Beden disformik bozukluğu, hezeyanlı bozukluk ve dissosiyatif bozukluklarda rastlanabilir.
Bölme(splitting): Kernberg’e göre (2006) bölme, dış nesnelerin “tamamıyla iyi” ve “tamamıyla kötü” nesnelere bölünmesi, ve bunun yanında bir nesnenin bir kısımdan diğerine tam ve ani geçişler yapabilmesi(mesela bir kişi hakkındaki duygu ve kavrayışın aniden tersine dönebilmesi) olasılığıdır(s. 41-42). Özellikle sınır kişilik bozukluğunda ve diğer kişilik bozuklukları ile psikozlarda görülür.
İlkel idealizasyon: Kernberg(2008) ilkel ülküleştirmede, yapay ve patalojik olarak dış nesnelerin iyi ve kötü niteliklerinin arttırıldığını ve bu savunmanın gerçekçi olmayan , bütünüyle iyi ve güçlü imgeler yarattığını ifade etmiştir(s. 17). Sınırda ve psikotik kişilik örgütlenmelerinde sıklıkla rastlanır.
Yansıtmalı özdeşim(projective identification): Klein’a göre yansıtmalı özdeşimde “ben”, saldırgan parçalarından birini, üzerinde kontrol sağlamak ve egemenlik kurmak için nesneye yansıtır ve daha sonra tekrar içine alarak onunla özdeşleşir(Göka, Yüksel ve Göral, 2006, s. 12).
Kondensasyon(condensasion): Doksat(2012) kondensasyonu, olaylar ve nesneler arasında zamansal ve mekansal ilişkinin kurulamaması, farkların anlaşılmaması sebebiyle bunların birbirine karıştırılması veya paralojik, garip, majik çağrışımlar kurulması şeklindeki ayrışmamış, ilkel düşünce tarzının sürdürülmesiyle karakterize olarak tanımlamıştır. Psikozlarda tipik olarak karşılaşılır(s. 3).
Tümgüçlülük(omnipatance): Duygusal çatışmalar ve sıkıntılarla baş edebilmek için kişinin kendinde üstün birtakım güçler olduğuna inanıp bu şekilde davranmasıdır. Manik ve paranoid eksitasyonlarda sık görülür.
Olgun olmayan savunmalar
Şizoid fantezi: Doksat’a göre (2012) şizoid fantezi, kişinin birtakım arzu ve isteklerini, otistik biçimde içe kapanarak, sanki gerçekleşmişçesine hayal etmesidir(s. 3). Şizoid kendilik bozukluğunda sık rastlanır.
İçe alma(incorporation): Freud’ a göre bu kavram psikoseksüel gelişimin oral evresindeki şemalarda yer almakta olup sonrasında gelişecek özdeşimlerin prototiplerini oluşturmaktadır(Taymur ve Boratav, 2013, s. 333). Rycroft ise içe alımın yalnızca fantezide yutmayı ifade ettiğini belirtmiştir(Taymur ve Boratav, 2013, s. 334).
İçe atma(introjection): Klein’a göre (2011) çocuk kendini doğuştan kötü, saldırgan, zulmedici nesnelerle dolu olarak algılar ve bunlara karşı dışsal iyi nesneyi içselleştirmeye girişir, böylece içe yansıtma “ben” i veya içsel iyi nesneyi korumaya yönelik bir savunma haline gelir(s. 9).
Tutulup kalma(blocking): Doksat(2012) tutulup kalmayı, kişideki gerilimin ve sıkıntının artmasıyla düşünmenin geçici olarak veya uzun süre için inhibe olması olarak yanılmamıştır(s. 4).
Kendine yöneltme(turning towards oneself): Özakkaş’a göre (2015) kendine yöneltme, bir başkasına duyulan öfkeyi kişinin kendisine yöneltmesidir(s. 371). İntihar girişimlerinde temel savunma mekanizmasıdır.
Başkasına yöneltme: Özakkaş’a göre (2015) kişinin içte birikmiş olan agresyon dürtülerinin kendisine çıkış yolu bulma amaçlı başka birine yöneltmesidir(s. 369).
Somutlaştırma: Özakkaş(2015) somutlaştırmayı, irademizle kontrol edemediğimiz bedensel organlarımızın psikolojik tetikleyici unsurlara bağlı olarak ortaya bozukluk çıkarması olarak tanımlamıştır(s. 423). Nörolojik olmayan ağrılar somatizasyondur. Histeri nevrozu ve panik atakta sık rastlanır.
Saplanma(fixation): Öztürk’e göre (2002) gelişme basamak basamak ilerlerken bir gelişme döneminde aşırı doyurulmuş veya engellenmiş olmak kişinin bir basamakta saplanıp kalmasını sağlar ve daha sonraki dönemlerde ilerlemesini güçleştirebilir(s .67).
Gerileme(regression): Doksat(2012), bir stres durumu veya ruhsal çatışmanın kişinin adaptasyonunu tamamen bozar bir hale gelmesiyle, kişinin daha önceki psikoseksüel gelişme dönemlerine, özellikle de saplanmış olduğuna gerileyebileceğini belirtmiştir(s. 5).
Cansızlaştırma(devitalization): Bir çeşit hafif inkârdır ve problemin, çatışmanın bir süre için yok farz edilmesi ve âdeta “gerçeklere arkanı dönersen onları görmezsin” tarzında bir kaçışın yaşanma¬sıdır(Doksat, 2012, s. 3).
Nörotik savunmalar
Bastırma(repression): Özakkaş(2015), kabul edilemez özellikteki duygu, çatışma ve sorunların bilince çıkmadan biliçdışında engellenmesinin represyon olarak tanımlandığını ifade etmiştir(s. 343). Nevrotik bozuklukların birçoğunda rastlanır.
Ödünleme(compansation): Doksat(2012) ödünlemeyi, tatmin bulamayan bir eğilim veya dürtünün yerine başka bir şey konularak kabul edilebilir hale getirilmesi olarak tanımlamıştır(s. 5).
Aklileştirme(rationalization): Öztürk(1998) benlik için acı ve bunaltı verici durumlarda, akla uygun görünen fakat sıkıntı vermeyecek bir neden, bir açıklama bulma durumunu, aklileştirme olarak tanımlamıştır(s. 56).
Entelektüalizasyon: Doksat’a göre (2012) entellektüalizasyon, duygulanımsal ifadeyi ya da yaşantıyı önlemek için aşırı derecede entelektüel süreçlerin kullanılmasıdır(s. 6). Narsisistik bozukluklarda ve nevrotik düzlemde seyreden bozukluklarda rastlanır.
Özdeşleşme(identification): Taymur ve Boratav’a göre (2013) özdeşim, kendisi için model oluşturan bir kişinin, diğerinin kişiliğinin bir parçasını kendi kişiliğinin bir parçası yapma sürecidir(s. 338). Taymur ve Boratav(2013), Freud’un bu durumu basit bir taklit olarak değil, bilinçdışı fantezilerle benzerlik oluşturan temelde bir nesnenin, öznenin egosu tarafından özümsendiğini belirtmişleridir(s. 338).
Konversiyon(dönüştürme): Özakkaş’a göre (2015) konversiyon, vücudumuzun irademizle kontrol edebildiğimiz organlarının fonksiyonel olarak bozulmasına veya devre dışı bırakılmasına verilen isimdir(s. 426). Önemli nörolojik bir olayı taklit eden psikolojik dönüştürmedir. Konversiyon bozukluğunda rastlanır.
Yer değiştirme(displacement): Öztürk(1998) yer değiştirmeyi, bir dürtünün, eğilimin veya duygunun asıl nesnesinden ayrılıp başka bir nesneye yöneltilmesi olarak tanımlamıştır(s. 53). Fobilerde sık olarak rastlanır.
İzolasyon(isolation): Kişiyi rahatsız eden yaşantının veya düşüncenin rahatsız edici duygusundan arındırılarak saklanmasıdır. PTSB’de sık rastlanır.
Dissosiasyon(çözülme): Özakkaş’a göre (2015) dissosasyon, kimlik ve kendilik bütünlüğünün bozulması anlamına da gelen, prefrontal korteksin kontrol sistemi bozulduğunda bireyin aynı bedende(aralarında ahenk, zaman, mekan, olaylar arasındaki zincirin koptuğu) farklı hisleri, yaşantıları, duyumları farklı farklı hissedip yaşamasıdır(s. 414). Dissosiyatif bozukluklarda ve PTSB’de sık rastlanır.
Dışsallaştırma(externalization): Şehitoğlu’na göre (2012) birey, kendisinden kaynaklanan başarısızlıkları dış nedenlere bağlar ve dış etmenlerin değiştirilemeyeceğine inanır(s. 35). Depresyonda sık olarak rastlanır.
Karşıt tepki oluşturma(reaction-formation): Tuzcuoğlu(1995) karşıt tepki oluşturmayı bireyin bilinçdışında suçluluk duygusu yaratan tehlikeli isteklerinin tam karşıtı olan bilinçli tutumlar ve davranışlar geliştirerek kendini korumaya çalışması olarak tanımlamıştır(s. 278). Obsesif kompulsif bozuklukla sık rastlanır.
Yapıp bozma(undoing): Doksat’a göre (2012) çatışma veya dış stresörlerle başa çıkmak için kişi simgesel olarak bunları düzeltici veya iptal edici sözler veya hareketler yapar ama yeterince rahatlama olmayınca devam eder(s. 7). Obsesif kompulsif bozuklukta tipiktir.
Olgun savunmalar
Yüceltme(sublimation): Öztürk’ e göre (1998) yüceltme, dürtülerin asıl amaç(saldırgan ve cinsel dürtülere ulaşmak) ve nesnelerini bırakmaları, toplum içinde kabul gören yaratıcı, yapıcı eylemler için kullanılabilir duruma gelmeleri düzeneğidir(s. 69).
Yakın ilişkiler kurma(affiliation): Doksat’a göre (2012) kişinin iç çatışmaları veya başka stres yaratan durumları bertaraf etmek için başkalarının yardımına koşması, onlara destek vermesidir(s. 8).
Özgecilik(alturism): Taylor, Peplau ve Sears’a göre (2010) özgeci davranış, insanlara yardım etmiş olmanın verdiği haz dışında başka herhangi bir karşılık ya da ödül beklentisi olmadan bir başkasına yardım etmeye gönüllü olmaktır(Kasapoğlu, 2013, s. 21).
Mizah(humor): Çetinkaya(2015) mizahı, bireyin menfi durumlar karşısında, işin ciddiyetini şaka yoluyla azaltarak ruh halini sağlıklı tutma çabası olarak tanımlamıştır(s. 509).
Riyazet( ascetism): Çetinkaya(2015) çileciliği, bireyin zevk veren unsurlara karşı nefsini riyazet kalkanıyla koruyarak dinsel gibi yüksek ahlaki alanlara yönelmesi olarak tanımlamıştır(s. 508).
Bilinçli olarak bastırma(supression): Özakkaş(2015), bilince çıkan içeriğin bilinçten uzaklaştırılmasının supresyon olarak tanımlandığını ifade etmiştir(s. 343).
Yıldızoğlu’na göre (2013), ilkel benlik(id) bedensel hoşlanma ve haz etme ilkesiyle varlığını devam ettirip isteklerinin hemen doyurulmasını bekler, ego, toplum tarafından kabul edilebilen bir yol bulana kadar id’in dengeleyicisi ve kısıtlayıcısıdır, süperego ise toplumsal yapının içinde kalan bireyin ne yapması gerektiğini belirler(s. 58-59).
Cezalandırıcı süperego ile haz odaklı id arasında çatışma oluşur. Çatışma kaygıya sebep olur ve bu çatışmanın çözümleyicisi egodur. Bu kaygıyla baş etmek için ego, savunma mekanizmalarını devreye sokarak dengeyi ve kontrolü sağlamaya çalışır. Tuzcuoğlu(1995), kaygının gerçekten kontrol altına alınma durumunda savunma mekanizmalarının gelişeceğini ifade etmiştir(s.276).
Narsist ego savunmaları(en ilkel ve patalojik olanlar)
Doksat’a göre(2012) narsist savunmalar birincil süreç düşünceye göre tam bir ben merkezcilikle çalışanlardır ve psikozlarda, ağır kişilik bozukluklarında ve diğer şiddetli regresyon durumlarında devreye girmektedirler(s. 1).
İnkar(denial): Doksat(2012) inkarı, çatışmaları ve sıkıntı halini hafifletmek için nesnel gerçekliği unutma, yok sayma veya yaşanmamış sayma hali olarak tanımlamıştır(s. 2). PTSB’ de inkar mekanizması sık kullanılır.
Yansıtma(projection): Doksat’a göre (2012) yansıtma, saldırganlık, suçluluk, yasak veya günah cinsel arzu, nefret, kin gibi kabul edilemez özellikteki bilinçdışı duyguların karşıdaki kişiye, dış dünyaya yansıtılmasıdır ve psikotik paranoid düşüncenin ve o zeminde gelişen halüsinasyonların temelinde yansıtma mekanizması yattığı gibi normal ve nörotik kişlerde de zaman zaman patalojik düzeyde olmayan yansıtmalar kullanılır(s. 2).
Çarpıtma(distortion): Doksat(2012) çarpıtmayı “dış gerçekliğin, realist olmayan megalomanyak fanteziler, omnipotans eğilimleri, kendini tatmine yönelik hezeyanlar temelinde değiştirilip çarpıtılarak, iç ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden şekillendirilmesi, öyle idrak edilmesi şeklindeki narsist bir mekanizma” olarak tanımlamıştır(s. 2). Hafif derecede basit çarpıtmaları ara sıra normal veya nörotik insanlar da kullanırlar ama ağır ve sürekli haller genellikle psikotik süreçlerde görülür. Beden disformik bozukluğu, hezeyanlı bozukluk ve dissosiyatif bozukluklarda rastlanabilir.
Bölme(splitting): Kernberg’e göre (2006) bölme, dış nesnelerin “tamamıyla iyi” ve “tamamıyla kötü” nesnelere bölünmesi, ve bunun yanında bir nesnenin bir kısımdan diğerine tam ve ani geçişler yapabilmesi(mesela bir kişi hakkındaki duygu ve kavrayışın aniden tersine dönebilmesi) olasılığıdır(s. 41-42). Özellikle sınır kişilik bozukluğunda ve diğer kişilik bozuklukları ile psikozlarda görülür.
İlkel idealizasyon: Kernberg(2008) ilkel ülküleştirmede, yapay ve patalojik olarak dış nesnelerin iyi ve kötü niteliklerinin arttırıldığını ve bu savunmanın gerçekçi olmayan , bütünüyle iyi ve güçlü imgeler yarattığını ifade etmiştir(s. 17). Sınırda ve psikotik kişilik örgütlenmelerinde sıklıkla rastlanır.
Yansıtmalı özdeşim(projective identification): Klein’a göre yansıtmalı özdeşimde “ben”, saldırgan parçalarından birini, üzerinde kontrol sağlamak ve egemenlik kurmak için nesneye yansıtır ve daha sonra tekrar içine alarak onunla özdeşleşir(Göka, Yüksel ve Göral, 2006, s. 12).
Kondensasyon(condensasion): Doksat(2012) kondensasyonu, olaylar ve nesneler arasında zamansal ve mekansal ilişkinin kurulamaması, farkların anlaşılmaması sebebiyle bunların birbirine karıştırılması veya paralojik, garip, majik çağrışımlar kurulması şeklindeki ayrışmamış, ilkel düşünce tarzının sürdürülmesiyle karakterize olarak tanımlamıştır. Psikozlarda tipik olarak karşılaşılır(s. 3).
Tümgüçlülük(omnipatance): Duygusal çatışmalar ve sıkıntılarla baş edebilmek için kişinin kendinde üstün birtakım güçler olduğuna inanıp bu şekilde davranmasıdır. Manik ve paranoid eksitasyonlarda sık görülür.
Olgun olmayan savunmalar
Şizoid fantezi: Doksat’a göre (2012) şizoid fantezi, kişinin birtakım arzu ve isteklerini, otistik biçimde içe kapanarak, sanki gerçekleşmişçesine hayal etmesidir(s. 3). Şizoid kendilik bozukluğunda sık rastlanır.
İçe alma(incorporation): Freud’ a göre bu kavram psikoseksüel gelişimin oral evresindeki şemalarda yer almakta olup sonrasında gelişecek özdeşimlerin prototiplerini oluşturmaktadır(Taymur ve Boratav, 2013, s. 333). Rycroft ise içe alımın yalnızca fantezide yutmayı ifade ettiğini belirtmiştir(Taymur ve Boratav, 2013, s. 334).
İçe atma(introjection): Klein’a göre (2011) çocuk kendini doğuştan kötü, saldırgan, zulmedici nesnelerle dolu olarak algılar ve bunlara karşı dışsal iyi nesneyi içselleştirmeye girişir, böylece içe yansıtma “ben” i veya içsel iyi nesneyi korumaya yönelik bir savunma haline gelir(s. 9).
Tutulup kalma(blocking): Doksat(2012) tutulup kalmayı, kişideki gerilimin ve sıkıntının artmasıyla düşünmenin geçici olarak veya uzun süre için inhibe olması olarak yanılmamıştır(s. 4).
Kendine yöneltme(turning towards oneself): Özakkaş’a göre (2015) kendine yöneltme, bir başkasına duyulan öfkeyi kişinin kendisine yöneltmesidir(s. 371). İntihar girişimlerinde temel savunma mekanizmasıdır.
Başkasına yöneltme: Özakkaş’a göre (2015) kişinin içte birikmiş olan agresyon dürtülerinin kendisine çıkış yolu bulma amaçlı başka birine yöneltmesidir(s. 369).
Somutlaştırma: Özakkaş(2015) somutlaştırmayı, irademizle kontrol edemediğimiz bedensel organlarımızın psikolojik tetikleyici unsurlara bağlı olarak ortaya bozukluk çıkarması olarak tanımlamıştır(s. 423). Nörolojik olmayan ağrılar somatizasyondur. Histeri nevrozu ve panik atakta sık rastlanır.
Saplanma(fixation): Öztürk’e göre (2002) gelişme basamak basamak ilerlerken bir gelişme döneminde aşırı doyurulmuş veya engellenmiş olmak kişinin bir basamakta saplanıp kalmasını sağlar ve daha sonraki dönemlerde ilerlemesini güçleştirebilir(s .67).
Gerileme(regression): Doksat(2012), bir stres durumu veya ruhsal çatışmanın kişinin adaptasyonunu tamamen bozar bir hale gelmesiyle, kişinin daha önceki psikoseksüel gelişme dönemlerine, özellikle de saplanmış olduğuna gerileyebileceğini belirtmiştir(s. 5).
Cansızlaştırma(devitalization): Bir çeşit hafif inkârdır ve problemin, çatışmanın bir süre için yok farz edilmesi ve âdeta “gerçeklere arkanı dönersen onları görmezsin” tarzında bir kaçışın yaşanma¬sıdır(Doksat, 2012, s. 3).
Nörotik savunmalar
Bastırma(repression): Özakkaş(2015), kabul edilemez özellikteki duygu, çatışma ve sorunların bilince çıkmadan biliçdışında engellenmesinin represyon olarak tanımlandığını ifade etmiştir(s. 343). Nevrotik bozuklukların birçoğunda rastlanır.
Ödünleme(compansation): Doksat(2012) ödünlemeyi, tatmin bulamayan bir eğilim veya dürtünün yerine başka bir şey konularak kabul edilebilir hale getirilmesi olarak tanımlamıştır(s. 5).
Aklileştirme(rationalization): Öztürk(1998) benlik için acı ve bunaltı verici durumlarda, akla uygun görünen fakat sıkıntı vermeyecek bir neden, bir açıklama bulma durumunu, aklileştirme olarak tanımlamıştır(s. 56).
Entelektüalizasyon: Doksat’a göre (2012) entellektüalizasyon, duygulanımsal ifadeyi ya da yaşantıyı önlemek için aşırı derecede entelektüel süreçlerin kullanılmasıdır(s. 6). Narsisistik bozukluklarda ve nevrotik düzlemde seyreden bozukluklarda rastlanır.
Özdeşleşme(identification): Taymur ve Boratav’a göre (2013) özdeşim, kendisi için model oluşturan bir kişinin, diğerinin kişiliğinin bir parçasını kendi kişiliğinin bir parçası yapma sürecidir(s. 338). Taymur ve Boratav(2013), Freud’un bu durumu basit bir taklit olarak değil, bilinçdışı fantezilerle benzerlik oluşturan temelde bir nesnenin, öznenin egosu tarafından özümsendiğini belirtmişleridir(s. 338).
Konversiyon(dönüştürme): Özakkaş’a göre (2015) konversiyon, vücudumuzun irademizle kontrol edebildiğimiz organlarının fonksiyonel olarak bozulmasına veya devre dışı bırakılmasına verilen isimdir(s. 426). Önemli nörolojik bir olayı taklit eden psikolojik dönüştürmedir. Konversiyon bozukluğunda rastlanır.
Yer değiştirme(displacement): Öztürk(1998) yer değiştirmeyi, bir dürtünün, eğilimin veya duygunun asıl nesnesinden ayrılıp başka bir nesneye yöneltilmesi olarak tanımlamıştır(s. 53). Fobilerde sık olarak rastlanır.
İzolasyon(isolation): Kişiyi rahatsız eden yaşantının veya düşüncenin rahatsız edici duygusundan arındırılarak saklanmasıdır. PTSB’de sık rastlanır.
Dissosiasyon(çözülme): Özakkaş’a göre (2015) dissosasyon, kimlik ve kendilik bütünlüğünün bozulması anlamına da gelen, prefrontal korteksin kontrol sistemi bozulduğunda bireyin aynı bedende(aralarında ahenk, zaman, mekan, olaylar arasındaki zincirin koptuğu) farklı hisleri, yaşantıları, duyumları farklı farklı hissedip yaşamasıdır(s. 414). Dissosiyatif bozukluklarda ve PTSB’de sık rastlanır.
Dışsallaştırma(externalization): Şehitoğlu’na göre (2012) birey, kendisinden kaynaklanan başarısızlıkları dış nedenlere bağlar ve dış etmenlerin değiştirilemeyeceğine inanır(s. 35). Depresyonda sık olarak rastlanır.
Karşıt tepki oluşturma(reaction-formation): Tuzcuoğlu(1995) karşıt tepki oluşturmayı bireyin bilinçdışında suçluluk duygusu yaratan tehlikeli isteklerinin tam karşıtı olan bilinçli tutumlar ve davranışlar geliştirerek kendini korumaya çalışması olarak tanımlamıştır(s. 278). Obsesif kompulsif bozuklukla sık rastlanır.
Yapıp bozma(undoing): Doksat’a göre (2012) çatışma veya dış stresörlerle başa çıkmak için kişi simgesel olarak bunları düzeltici veya iptal edici sözler veya hareketler yapar ama yeterince rahatlama olmayınca devam eder(s. 7). Obsesif kompulsif bozuklukta tipiktir.
Olgun savunmalar
Yüceltme(sublimation): Öztürk’ e göre (1998) yüceltme, dürtülerin asıl amaç(saldırgan ve cinsel dürtülere ulaşmak) ve nesnelerini bırakmaları, toplum içinde kabul gören yaratıcı, yapıcı eylemler için kullanılabilir duruma gelmeleri düzeneğidir(s. 69).
Yakın ilişkiler kurma(affiliation): Doksat’a göre (2012) kişinin iç çatışmaları veya başka stres yaratan durumları bertaraf etmek için başkalarının yardımına koşması, onlara destek vermesidir(s. 8).
Özgecilik(alturism): Taylor, Peplau ve Sears’a göre (2010) özgeci davranış, insanlara yardım etmiş olmanın verdiği haz dışında başka herhangi bir karşılık ya da ödül beklentisi olmadan bir başkasına yardım etmeye gönüllü olmaktır(Kasapoğlu, 2013, s. 21).
Mizah(humor): Çetinkaya(2015) mizahı, bireyin menfi durumlar karşısında, işin ciddiyetini şaka yoluyla azaltarak ruh halini sağlıklı tutma çabası olarak tanımlamıştır(s. 509).
Riyazet( ascetism): Çetinkaya(2015) çileciliği, bireyin zevk veren unsurlara karşı nefsini riyazet kalkanıyla koruyarak dinsel gibi yüksek ahlaki alanlara yönelmesi olarak tanımlamıştır(s. 508).
Bilinçli olarak bastırma(supression): Özakkaş(2015), bilince çıkan içeriğin bilinçten uzaklaştırılmasının supresyon olarak tanımlandığını ifade etmiştir(s. 343).
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Psikolojik Savunma Mekanizmaları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.İ.Nil BİREYŞOĞLU ÖZEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.İ.Nil BİREYŞOĞLU ÖZEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
savunma mekanizmaları, inkar, bastırma, aklileştirme, çözülme, somatizasyon, konversiyon, savunma mekanizması, psikolojik savunma mekanizmaları, psikolojik savunma, ego savunmaları, narsist ego savunmaları
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
