2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



İmmün Sistemin Değerlendirilmesi: Bağışıklık Sistemimizi Nasıl Güçlendirebiliriz?
MAKALE #18284 © Yazan Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ | Yayın Nisan 2017 | 4,815 Okuyucu
Bağışıklık sistemi kendi içinde alt sistemlere ayrılmış kompleks bir yapı olarak organizmayı dışarıdan ve içeriden meydana gelebilecek her türlü zararlı etmenden korumakla görevli bir sitemdir. Bağışıklık sistemi bileşenlerinde ya da işlevinde oluşabilecek anormallikler çok geniş bir yelpazede hastalık semptomlarının oluşmasına neden olur. Vücudun dış ortam ile direk temas kuruduğu deri, solunum yolu ve barsak mukozası gibi bariyerlerin bütünlüğünün korunması bağışıklık sisteminin temel işlevleri için hayati öneme sahiptir. Ancak bilindiği üzere vücut için dış ortamdaki patojenler tek tehdit unsuru değildir. Gerek fizyolojik anomaliler gerekse genetik yatkınlık bağışıklık sistemi bileşenlerinin organizmanın kendisine karşı da aktive olmasına ve ona zarar vermesine yol açabilir.

Bağışıklık sistemi çok yaygın etki oluşturduğu için sadece enfeksiyonlara karşı korunma/savaşma değil, tıp alanında neredeyse her disiplinin içinde ona ait bir patoloji bulmak mümkündür. Örneklerle ele alacak olursak bir endokrin patoloji olan Tip I diabetes mellitus aslında insülin üreten pankreas adacık hücrelerinin bağışıklık hücreleri tarafından yıkılması kaynaklıdır (Sariboyaci et al., 2014). Dünyadaki yaygın ölüm sebeplerinden biri olan ateroskleroz rüptürü, yine bağışıklık sistemi patolojisidir. Burada makrofajlar tarafından okside olmuş kolesterol taşıyıcılarının kontrolsüz fagositozu sonucu oluşan köpük hücreleri ve bu hücrelerden salgılana çeşitli sitokinler damar duvarında inflamasyon ve tıkanıklara yol açarak kalp infarktüsü ya da inme gibi komplikasyonlara yol açar (Çeviker et al., 2008; Ozdemir et al., 2015). Chron’s hastalığı bir gastroentesitnal sistem hastalığı olarak bilinse de bugün özellikle bağışıklık sisteminin bir bileşeni olan Th17 hücrelerinin yoğun olarak rol oynadığı bir barsak inflamasyonu olduğu ortaya çıkartılmıştır (Díaz Peña et al., 2015). Bir sinir sistemi hastalığı olan multiple skleroz yine nöronlara karşı aktive olmuş bağışıklık hücrelerinin nöronlara hasar vermesi nedeniyle oluşmaktadır (Koudriavtseva and Mainero, 2016). Son olarak kanser gibi patolojilerde, tümör hücrelerini tanıyarak yok etmesi gereken bağışıklık hücrelerinin yetersizliği söz konusudur (Özgül Özdemir et al., 2016). Görüldüğü üzere bağışıklık sistemi çok yaygın ve karmaşık bir sistem olarak insan vücudunun sağlıklı işleyişinde kritik roller üstlenir.

Bu denli önemli bir sistemin düzgün çalışmasını sağlamanın tek bir yolu olmayacağı da açıktır. Yukarıda bahsi geçen patolojilerin tedavisini gerçekleştirmek üzere konvansiyonel terapilerin yanında günümüzde çok spesifik yanıtların alındığı biyolojik ajanlar da (TNF-a inhibitörleri, Anti-IgE antikorları vb.) yer almaktadır (Kocatürk et al., 2017; Radin et al., 2017). Peki genel anlamda sağlıklı bir bireyin bağışıklık sistemini güçlendirmesi ve düzgün çalışmasını nasıl sağlanabilir? İşte bu yazımızda kısa notlar ile bağışıklık sistemini güçlendirmenin birkaç yolunu aktarmaya çalışacağız.

Beslenme:

Beslenme sadece bağışıklık sistemi için değil aynı zamanda tüm organizma bileşenlerinin düzgün çalışması için bir gerekliliktir. Yeterli ve dengeli karbonhidrat, protein, lipid ve mikrobesin alımı bağışıklık sisteminin efektif çalışması için şarttır. Ancak bunlar içinde kritik birkaç besin ön plana çıkarılabilir. Vitaminler eksikliklerinin giderilmesi gereken ancak aşırı alımlarından da uzak durulması gereken besin bileşenleridir.

Vitamin E, anti tümör ve anti viral etkili bir hücre olan doğal öldürücü (Natural Killer; NK) hücreleri için önemli bir besin bileşenidir. Kolorektal kanser hastalarının 2 hafta boyunca 250 mg/gün vitamin E desteği almasının onların NK hücrelerinin sitotoksik etkilerini arttırdığı gözlemlenmiştir. Buna ek olarak doğuştan NK hücrelerinin sitotoksik aktivitelerinde azalma görülen bir sendrom olan Shwachman-Diamond sendromlu bir çocuğa 8 hafta boyunca 100 mg/gün vitamin E verilmesi NK hücre aktivitelerini geri kazanmasını sağladığı bildirilmiştir (Kim et al., 2015).

Vitamin A, vitamin D ve n-3 yağ asitleri gibi besin bileşenleri farklı bağışıklık hücrelerinde farklı etkiler oluşturur. Alerji ve otoimmün hastalıkların ortaya çıkmasında düzenleyici T hücre (Treg) fonksiyon kaybı önemli bir etmen olarak ön plana çıkmaktadır. Anti-mikrobiyal aktivite sırasında, patojen etmenin ortadan kaldırılması sonrasında immün yanıtın normal dengesine ulaşmasında da Treg hücreleri önemli rol oynar (Kim et al., 2015). Vitamin D, kasiyum/fosfor homeostazını düzenleyen endokrin etkili bir molekül olması yanında immün hücreler ile etkileşimi ve düzenleyici etkileri yakın zamanda yoğun araştırma konusu olmuştur. D vitamini hücre çekirdeğinde bulunan Vitamin D reseptörü (VDR) üzerinden etki oluşturur. İmmün sistemin tüm hücrelerinde VDR tespit edilmiştir ve en az 913 genin transkripsiyonunu düzenlediği gösterilmiştir (Wang et al., 2012). VDR doğal bağışıklık hücreleri olan monosit/makrofaj ve dentritik hücrelerde (DC) bulunur bununla birlikte bu hücrelerde 25-OH Vit D3’ü 1,25-OH Vit D3’e çeviren CYP27B1 adlı enzim bulunur. İmmün hücreler aktif form olan 1,25-OH Vit D3 ile intakrin etki üzerinden antimikrobiyal etkili cathelicidin (hCAP) ve defensin β2 gibi moleküllerin ekspresyonunu arttırır. Adaptif bağışıkığın efektör hücreleri olan Th1, Th2, Th17 ve Th9 lenfositler de VDR üzerinden D vitamini ile etkileşime girer. Bu hücrelere olan etkisi genellikle baskılayıcıdır. Özellikle Th1 yanıtına ait sitokinlerin ekspresyonunu baskılar ayrıca bu hücrelerin proliferasyonunu da azaltır (Khoo et al., 2011). Th2 lenfositler üzerine etkileri tam olarak ortaya çıkarılmamıştır ancak IL-4, IL-5 ve IL-13 üretimini arttırdığını gösteren in-vitro çalışmalar vardır (Matheu et al., 2003). Bununla birlikte D vitamini desteğinin Th2 uyarımına yol açtığını gösteren in-vivo bir çalışma da bulunmamaktadır (Kreindler et al., 2010). VDR reseptörleri üzerinden D vitamini ile fonksiyonları düzenlenen diğer hücreler B lenfositlerdir, özellikle allerjen spesifik IgE yanıtını düzenleyici etkisi gösterilmiştir (Hartmann et al., 2011). Diğer alerjik yanıt hücreleri olan mast hücreleri ve eozinofiller potansiyel D vitamini hedefidirler ve ciltte üretilen D vitamini üzerinden uyarılarak IL-10 ekspresyonuartırır ve bu yolla cilt inflamasyonu baskılanmasına yardımcı olur (Biggs et al., 2010).

Günlük besinler ile eser miktarda aldığımız ve maya, mantar, bazı bakteriler, yosunlar ve tahılların doğal hücre duvarı polisakkaritlerinden olan Beta glukanlar, tip I bağışıklık yanıtın doğal uyarıcılarıdırlar ve anti-mikrobiyal bağışıklık yanıtın arttırılmasında besin desteği olarak kullanılmaktadırlar. Yapılan birçok çalışmada mantar ve mayalardan ekstrakte edilen beta glukan içeriklerinin NK hücre fonksiyonlarını arttırdığı ve bunun sonucunda anti-mikrobiyal ve anti-tümör etkinliğin arttığı gösterilmiştir. Beta glukanlar bu etkilerini özellikle bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunan dectin-1, complement receptor 3 (CR3), Toll-like receptor (TLR) 2 ve 4, lactoslyceramide (LacCer) ve scavenger receptorleri CD5, CD36 ve SCARF1 reseptörleri ile etkileşerek gerçekleştirmektedir (Goodridge et al., 2009).

Stres:

Hastalandığımızda oluşan inflamasyon ile nasıl hissettiğimiz değişiyorsa, iyi hissetiğimizde de immun sistemimiz etkilenir (Lasselin et al., 2016). Akut stres tip I bağışıklık yanıtını arttırarak deride NK hücrelerin artmasına neden olabilmektedir (Dhabhar, 2014). Kronik stres ise karışık bir düzende immün sistemi hem aktive hem de inhibe olabilir. Tip I bağışıklığın efektör sitokinleri olan IFN-g, TNF-a ve IL-12 düzeylerinin artmasına eşlik eden kortizole azalmış yanıt ve antiviral immun yanıtta bozulmalar görülebilmektedir (Morey et al., 2015).

Yoga, Tai Chi gibi egzersiz/meditasyon /gevşeme tekniklerinden yararlanılarak oluşturulan deney düzeneklerinde kişilerin stresten uzak kalmalarının C-reaktif protein ve IL-6 düzeylerinde azalma sağladığı bildirilmiştir (Morgan et al., 2014). Enteresan bir çalışmada sakinleştirici müzik tedavisi ile plazma kortizol düzeylerinde azalma ve IgA düzeylerinde artış tespit edilmiştir (Fancourt et al., 2014). Yeterli ve kaliteli uyku düzeni de normal bir immun sistem yanıtı için elzem gibi görünmektedir (Irwin, 2015). Sanayileşmiş toplumlarda vardiyalı çalışanlarda gece-gündüz ritmindeki bozulmalar kortizol düzeylerinde azalma ile birlikte çeşitli sitokin düzeylerinde karmaşık artışlara yol açabildiği bildirilmiştir (Wright et al., 2015).

İlgi çekici bir diğer bulgu, doğal ortamlarda yada doğal ortamlara yakın yaşayan kişilerin hastalıklara olan direncinde ya da iyileşme süreçlerinde şehirde yaşayan kişilere göre daha belirgin bir üstünlük göstermesidir. Doğal ortamlarda yaşamak her ne kadar stresin azalmasına katkıda bulunuyor olsa da altta yatan mekanizma bu ortamlarda, şehirdeki ortama kıyasla, daha yoğun olarak bitkisel, mikrobiyal ve hayvan kaynaklı antijenik yapılara maruz kalınması ve bu nedenle immün sistemin düşük düzeyde sürekli uyarılması ile açıklanmaktadır (Rook, 2013).

Egzersiz:

Yoğun olmayan kararında egzersizin vücudun birçok sistemine olumlu etkileri olduğu bilinmektedir. Kardiyak fonksiyonların düzenlenmesi, diyabet gibi endokrin bozuklukların önlenmesinde egzersiz önemli rol oynamaktadır. Bağışıklık sitemi için de ılımlı egzersizin olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir. Tek bir koşu egzersiz seansında bile sağlıklı insanlarda CRP, IL-6, IL-10 gibi sitokinlerin arttığı ve buna ek olarak nötrofil sayısı ve TLR4 ekspresyonlarının arttığı gösterilmiştir (Barry et al., 2016). Bu durum benzer şekilde bisiklet egzersizi sonrasında da gözlemlenmiştir, çalışmaya katılan kişilerde bir saatlik bisiklet antrenmanı sonrası kan sayımları yapılmış ve anlamlı olarak nötrofil, lenfosit ve monosit düzeylerinin arttığı görülmüştür (Neubauer et al., 2013).

Tüm bu araştırmalardan varılacak temel sonuç, bağışıklık sistemi her ne kadar organizmanın bütünlüğünü ve sağlığını korumada önemli bir bileşen olsa da onun sağlıklı çalışabilmesi organizmanın genel sağlığının sürdürülmesi ile ilişkilidir. Bu birbiri ile iç içe geçmiş homeostaz ortamını sürdürmede sadece yeterli ve dengeli beslenme ile destek çıkmak ile yetinmeyip evrimsel arka planımızı da göz önüne alarak, stresli şehir ortamlarından fırsat buldukça uzaklaşmak ve doğal ortamlarda vakit geçirmek ve bunlara ek olarak düzenli egzersiz yapmak vücudun geneli ile birlikte bağışıklık sisteminin de güçlendirilmesinde önemli katkılar sağlayacaktır.

Kaynaklar
Barry, A., Cronin, O., Ryan, A.M., Sweeney, B., Yap, S.M., O’Toole, O., Allen, A.P., Clarke, G., O’Halloran, K.D., Downer, E.J., 2016. Impact of Exercise on Innate Immunity in Multiple Sclerosis Progression and Symptomatology. Front. Physiol. 7. doi:10.3389/fphys.2016.00194

Biggs, L., Yu, C., Fedoric, B., Lopez, A.F., Galli, S.J., Grimbaldeston, M.A., 2010. Evidence that vitamin D(3) promotes mast cell-dependent reduction of chronic UVB-induced skin pathology in mice. J. Exp. Med. 207, 455–463. doi:10.1084/jem.20091725

Çeviker, T., Sametoğlu, F., Aksoy, F., Özdemir, A.T., Aral, H., Güvenen, G., 2008. The Evaluation of TNF-α and CRP as Inflammatory Markers in Type 2 Diabetes-Related Complications. Istanb. Med. J. 9, 58–60.

Dhabhar, F.S., 2014. Effects of stress on immune function: the good, the bad, and the beautiful. Immunol. Res. 58, 193–210. doi:10.1007/s12026-014-8517-0

Díaz Peña, R., Valdés, E., Cofré, C., Castro-Santos, P., 2015. Th17 response and autophagy--main pathways implicated in the development of inflammatory bowel disease by genome-wide association studies. Rev. Espanola Enfermedades Dig. Organo Of. Soc. Espanola Patol. Dig. 107, 559–565.

Fancourt, D., Ockelford, A., Belai, A., 2014. The psychoneuroimmunological effects of music: a systematic review and a new model. Brain. Behav. Immun. 36, 15–26. doi:10.1016/j.bbi.2013.10.014

Goodridge, H.S., Wolf, A.J., Underhill, D.M., 2009. Beta-glucan recognition by the innate immune system. Immunol. Rev. 230, 38–50. doi:10.1111/j.1600-065X.2009.00793.x

Hartmann, B., Heine, G., Babina, M., Steinmeyer, A., Zügel, U., Radbruch, A., Worm, M., 2011. Targeting the vitamin D receptor inhibits the B cell-dependent allergic immune response. Allergy 66, 540–548. doi:10.1111/j.1398-9995.2010.02513.x

Irwin, M.R., 2015. Why sleep is important for health: a psychoneuroimmunology perspective. Annu. Rev. Psychol. 66, 143–172. doi:10.1146/annurev-psych-010213-115205

Khoo, A.-L., Chai, L.Y.A., Koenen, H.J.P.M., Sweep, F.C.G.J., Joosten, I., Netea, M.G., van der Ven, A.J.A.M., 2011. Regulation of cytokine responses by seasonality of vitamin D status in healthy individuals. Clin. Exp. Immunol. 164, 72–79. doi:10.1111/j.1365-2249.2010.04315.x

Kim, Y.S., Sayers, T.J., Colburn, N.H., Milner, J.A., Young, H.A., 2015. Impact of Dietary Components on NK and Treg Cell Function for Cancer Prevention. Mol. Carcinog. 54, 669–678. doi:10.1002/mc.22301

Kocatürk, E., Maurer, M., Metz, M., Grattan, C., 2017. Looking forward to new targeted treatments for chronic spontaneous urticaria. Clin. Transl. Allergy 7, 1. doi:10.1186/s13601-016-0139-2

Koudriavtseva, T., Mainero, C., 2016. Neuroinflammation, neurodegeneration and regeneration in multiple sclerosis: intercorrelated manifestations of the immune response. Neural Regen. Res. 11, 1727–1730. doi:10.4103/1673-5374.194804

Kreindler, J.L., Steele, C., Nguyen, N., Chan, Y.R., Pilewski, J.M., Alcorn, J.F., Vyas, Y.M., Aujla, S.J., Finelli, P., Blanchard, M., Zeigler, S.F., Logar, A., Hartigan, E., Kurs-Lasky, M., Rockette, H., Ray, A., Kolls, J.K., 2010. Vitamin D3 attenuates Th2 responses to Aspergillus fumigatus mounted by CD4+ T cells from cystic fibrosis patients with allergic bronchopulmonary aspergillosis. J. Clin. Invest. 120, 3242–3254. doi:10.1172/JCI42388

Lasselin, J., Alvarez-Salas, E., Grigoleit, J.-S., 2016. Well-being and immune response: a multi-system perspective. Curr. Opin. Pharmacol. 29, 34–41. doi:10.1016/j.coph.2016.05.003

Matheu, V., Bäck, O., Mondoc, E., Issazadeh-Navikas, S., 2003. Dual effects of vitamin D-induced alteration of TH1/TH2 cytokine expression: enhancing IgE production and decreasing airway eosinophilia in murine allergic airway disease. J. Allergy Clin. Immunol. 112, 585–592.

Morey, J.N., Boggero, I.A., Scott, A.B., Segerstrom, S.C., 2015. Current Directions in Stress and Human Immune Function. Curr. Opin. Psychol. 5, 13–17. doi:10.1016/j.copsyc.2015.03.007

Morgan, N., Irwin, M.R., Chung, M., Wang, C., 2014. The effects of mind-body therapies on the immune system: meta-analysis. PloS One 9, e100903. doi:10.1371/journal.pone.0100903

Neubauer, O., Sabapathy, S., Lazarus, R., Jowett, J.B.M., Desbrow, B., Peake, J.M., Cameron-Smith, D., Haseler, L.J., Wagner, K.-H., Bulmer, A.C., 2013. Transcriptome analysis of neutrophils after endurance exercise reveals novel signaling mechanisms in the immune response to physiological stress. J. Appl. Physiol. Bethesda Md 1985 114, 1677–1688. doi:10.1152/japplphysiol.00143.2013

Ozdemir, A., Aral, H., Erdenen, F., Ozdemir, R.B., Emecen, O., Guvenen, G., Muderrisoglu, C., 2015. The effects of glycemic control on malondialdehyde modified low-density- lipoprotein-immunglobulin G levels in type 2 diabetics. Med. Sci. Discov. 3, 76–80. doi:10.17546/msd.91056

Özgül Özdemir, R.B., Özdemir, A.T., Oltulu, F., Kurt, K., Yiğittürk, G., Kırmaz, C., 2016. A comparison of cancer stem cell markers and nonclassical major histocompatibility complex antigens in colorectal tumor and noncancerous tissues. Ann. Diagn. Pathol. 25, 60–63. doi:10.1016/j.anndiagpath.2016.09.012

Radin, M., Sciascia, S., Roccatello, D., Cuadrado, M.J., 2017. Infliximab Biosimilars in the Treatment of Inflammatory Bowel Diseases: A Systematic Review. BioDrugs Clin. Immunother. Biopharm. Gene Ther. 31, 37–49. doi:10.1007/s40259-016-0206-1

Rook, G.A., 2013. Regulation of the immune system by biodiversity from the natural environment: an ecosystem service essential to health. Proc. Natl. Acad. Sci. U. S. A. 110, 18360–18367. doi:10.1073/pnas.1313731110

Sariboyaci, A.E., Demircan, P.C., Gacar, G., Unal, Z.S., Erman, G., Karaoz, E., 2014. Immunomodulatory properties of pancreatic islet-derived stem cells co-cultured with T cells: Does it contribute to the pathogenesis of type 1 diabetes? Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes Off. J. Ger. Soc. Endocrinol. Ger. Diabetes Assoc. 122, 179–189. doi:10.1055/s-0034-1367004

Wang, Y., Zhu, J., DeLuca, H.F., 2012. Where is the vitamin D receptor? Arch. Biochem. Biophys. 523, 123–133. doi:10.1016/j.abb.2012.04.001

Wright, K.P., Drake, A.L., Frey, D.J., Fleshner, M., Desouza, C.A., Gronfier, C., Czeisler, C.A., 2015. Influence of sleep deprivation and circadian misalignment on cortisol, inflammatory markers, and cytokine balance. Brain. Behav. Immun. 47, 24–34. doi:10.1016/j.bbi.2015.01.004

Sağlıklı Günler Dileğiyle...
Prof. Dr. Cengiz KIRMAZ
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"İmmün Sistemin Değerlendirilmesi: Bağışıklık Sistemimizi Nasıl Güçlendirebiliriz?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Cengiz KIRMAZ Fotoğraf
Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ
İzmir
Doktor "İmmunoloji - Alerji ve Bağışıklık Hastalıkları"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi378 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ'ın Yazıları
► Ruhsal Sistemin Yapısı ve İşleyişi Dr.Necati ÇOBANOĞLU
► Bağışıklık Yetmezliği Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ
► Kanser ve Bağışıklık Sistemi Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ
► Bağışıklık Sistemi ve Beta-Glukan Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'İmmün Sistemin Değerlendirilmesi: Bağışıklık Sistemimizi Nasıl Güçlendirebiliriz?' başlığıyla benzeşen toplam 60 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Herediter Angioödem Mayıs 2015
► Nazal Polip Aralık 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:44
Top