2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Sosyal Beceri Öğretiminin Olumlu Tutum ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi
MAKALE #18340 © Yazan Uzm.Yıldıray KILIÇ | Yayın Mayıs 2017 | 5,026 Okuyucu
ÖZET

Bu çalışma özel eğitim programlarına sosyal becerilere ait kazanımların bir ders veya ünite olarak eklenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma Derince Özel Eğitim İş Uygulama Merkezinde gerçekleştirilmiştir.Örnek bir çalışma olarak sosyal becerilerden özür dileme becerisi seçilmiştir. Beceriye ait kazanımlar yazılmıştır ve öğrenciye bu becerinin nasıl kazandırılacağı ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmanın sonunda öğrencinin beceriyi kazandığı görülmüş olup aynı yöntem ve tekniğin diğer beceriler içinde uygulanması önerilmiştir.


ABSTRACT

This study was conducted in order to add social skills gains as a course or unit to special education programs. The study was conducted at Derince Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi As an example study, the ability to apologize from social skills was chosen. Achievements belonging to the craft have been written and studies have been done on how the student will gain this skill. At the end of the study, the student was seen to have acquired the skill and it was suggested that the same method and technique should be applied in other skills.


1-Giriş
1.1. Çalışmanın Özgünlüğü

Sosyal Beceri Öğretimi ile ilgili akademik çalışmalar çok fazla olmasa da literatürde yer almaktadır. Ancak özel eğitim programlarında yer almayan sosyal becerilerin programa eklenmesi konusunda önerilerde bulunan akademik çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma ile hem sosyal beceri öğretimi konusuna değinilmiş hem de sosyal beceri öğretiminin özel eğitim okullarının programlarına eklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Bireyin düşündüklerini karşısındakine aktarabilmesi, aktardıklarını karşısındakinin anlamasını sağlaması, etkileşimde bulunduğu kişilerin hislerini anlaması ve ona göre davranması sosyal beceri olarak tanımlanmaktadır (Avşar ve Öztürk Kuter 2007). Sosyal becerilerde eksiklikleri bulunan çocukların, ileriki yaşamlarında hem mesleki başarısı hem de çevresindeki kişilerle olan bağlantıları da büyük bir problem haline gelmektedir (Durualp & Aral,2010). Bu davranışların problem haline gelmemesi için çocukların sosyal beceri yeterliliklerinin artırılması gerekmektedir.(Avcıoğlu, 2005). Sosyal Beceri Öğretim Programı hem birebir eğitimde,hem de sınıfta tüm öğrencilere grup eğitimi olarak verilebilir. (Elksnin ve Elksnin, 1998). Sosyal beceri öğretimi sürecinde öğretmen çocuğa uygun beceriyi seçer, öğretir ve olumlu davranışlarını pekiştirir (Ünsal, 2007). Türkiye'de MEB'de uygulanan özel eğitim programlarına baktığımızda sosyal beceri ile ilgili amaçlar yer almamaktadır. Eğitim fakültelerinde var olan programlarda okutulan derslere bakıldığında sosyal beceri öğretimi ile ilgili herhangi bir ders ya da kazanım bulunamamaktadır. Bununla birlikte öğretmenlerimiz de sosyal beceri öğretimini görevleri arasında görmemekte, bu becerilerin çocuklara ebeveynler tarafından öğretilmesi gerektiğini düşünmektedirler. (Maag ve Webber, 1995). Özel eğitimde yaşanan en büyük sorunlardan arkadaşına vurma,tükürme, izinsiz eşyalarını alma vb. davranışlarından sonra özür dileme davranışı gerçekleşmemekte, bu beceri çalışılmadığından ve çocuğun bu beceriyi kazanamamasından dolayı da arkadaşının ağlaması,kızması gibi davranışlar olumsuz davranışı pekiştirmektedir. Bu bakımdan sosyal becerilerin MEB Özel Eğitim Programlarına eklenmesi gerekmekte ve öğretmenler tarafından çalışılması gerekmektedir. Yapılacak olan bu çalışmaların sistemli olması ve çocukların öğretmenler tarafından desteklenmesi gerekir (Hall ve Schlesinger,1997).

2-Problem Durumu

Sosyal Becerilerden "özür dileme" becerisinin öğretimi özel eğitime muhtaç çocukların hayatına olumlu yönde etki eder mi?

3-Amaçlar

Uzun Dönemli Amaç: Öğrenci sosyal becerileri bağımsız olarak doğru zamanda yerine getirir.
Kısa Dönemli Amaç: Öğrenci bir başka kişiye, bir başkasına ait eşyaya zarar verdiğinde, kurallara uymadığında bağımsız olarak karşısındaki kişiden özür diler.

Öğretimsel Amaçlar (Alt Amaçlar):

1. Öğrenci, okunan hikâyeler sonrasında arkadaşlarına zarar verdiğinde özür dilemesi gerektiğini bağımsız olarak söyler.
2. Öğrenci, okunan hikâyeler sonrasında arkadaşlarının eşyasına zarar verdiğinde özür dilemesi gerektiğini bağımsız olarak söyler.
3. Öğrenci, okunan hikâyeler sonrasında kurallara uymadığında özür dilemesi gerektiğini bağımsız olarak söyler.
4. Öğrenci okunan hikayeden sonra ‘’ne oldu burada’’ sorusuna bağımsız olarak doğru şekilde cevap verir.
5. Öğrenci okunan hikayeden sonra ‘’ne yapabilirsin’’ sorusuna bağımsız olarak doğru şekilde cevap verir.
6. Öğrenci okunan hikayeden sonra ‘’hangisini yapmalısın’’ sorusuna bağımsız olarak doğru şekilde cevap verir.
7. Öğrenci okunan hikayeden sonra ‘’sonuçta ne olur’’ sorusuna bağımsız olarak doğru şekilde cevap verir.

4-Yöntem ve Plan
4.1 Yöntem

Bilişsel süreç yaklaşımıyla “Özür Dileme “sosyal beceri öğretimi yapılacaktır.Bu yaklaşım ile, bireylerin olayları analiz etme ve sıraya koyma ile ayırt etme becerisinin gelişmesi sağlanmaktadır. Bireyi düşünmeye yönlendiren bir yaklaşımdır.

4.2.Plan

Başlama tarihi Bitiş tarihi Sorumlu Açıklamalar
1.OTURUM 04/04/2016 04/04/2016 Oturum süresi 20 dk.
2.OTURUM 07/04/2016 07/04/2016 Oturum süresi 20 dk..
3.OTURUM 11/04/2016 11/04/2016 Oturum süresi 20 dk.
4.OTURUM 14/04/2016 14/04/2016 Oturum süresi 20 dk.
5.OTURUM 18/04/2016 18/04/2016 Oturum süresi 20 dk.
6.OTURUM 21/04/2016 21/04/2016 . Oturum süresi 20 dk.
Her bir oturumda 3 öykü de çalışılmıştır. Oturumlar 20 dk. olarak planlanmıştır. 3 öykü 6 oturumla öğretimin sonlandırılması planlanmaktadır.

Öğretimde kullanılacak öyküler;
Öykü 1
Ders bittiğin de teneffüs zili çaldı. A kişisi teneffüs zilini duyar duymaz yerinden kalkıp kapıya doğru koştu. A kişisi sınıftan çıkarken, B Kişisini itti ve B Kişisi’nin başını duvara vurmasına neden oldu. B Kişisinin ’nin canı acıdı ve sınıfta oturup ağladı. A Kişisi ise teneffüste dışarıda oynadı.
Öykü 2
C Kişisi ve D Kişisi sınıf arkadaşıdır. C Kişisi bir gün okul çıkışında kendi paltosunu askıdan alırken, D Kişisi'nin paltosunu yere düşürdü. D Kişisi ona’’paltomu düşürdün’’diye bağırdı. C Kişisi hiç cevap vermeden,aceleyle paltonun üstüne basarak sınıftan çıktı. D Kişisi kirlenmiş olan paltosunu görünce çok üzüldü.
Öykü 3
M Kişisi ve arkadaşları teneffüste okul bahçesinde top oynuyorlardı. M Kişisi topa vurdu ve top Z Kişisinin yüzüne çarptı. Z Kişisi canı çok acıdığı için oyundan ayrıldı. M Kişisi Z Kişisi ile ilgilenmedi ve hiçbir şey olmamış gibi top oynamaya devam etti.

5-Uygulama
5.1. Çalışmanın Uygulanması

Birinci Öykü ile 1.Oturum Çalışması
1. Öğretilecek hedef davranışın gerekçesinin açıklanması:
Bazen bir başka kişiye yada eşyalarına istemeden zarar verebiliriz. Bazen kurallara uymayız. Bunun sonucunda karşımızdaki kişiyi üzebiliriz. Bu gibi durumlarda yaptığımız hatadan dolayı karşımızdaki kişiden özür dilersek, karşımızdaki kişinin üzülmemesini sağlarız.
2.Öğretim sürecinde öğretmenin model olması:
Hikaye öğretmen tarafından okunur ve hikâyeyi okuduktan sonra öğretmen; “ Karşımızdaki kişiden nasıl özür dileriz” kısaca sana anlatacağım. Ben A Kişisi’nin yerinde olsaydım şunları şunları yapardım. “ der ve model olur.
A. Sosyal kodlama:
Öğretmen resimde “Ne oldu?” sorusunu sesli olarak kendisine sorar. “ Ben teneffüs zili çaldığında sınıftan koşarak çıktım. Çıkarken B Kişisi'ni ittim, B Kişisi de başını duvara çarptı ben bir şey demeden dışarı çıktım.” der.
B. Sosyal karar verme:
Öğretmen A Kişisi'nin yerinde olsaydım ne yapabilirdim sorusunu sesli olarak kendisine sorar. Daha sonra “B Kişisi'nden özür dileyebilirim. Eğer özür dilersem B Kişisi ağlamazdı mutlu olurdu. “
“Hiçbir şey söylemeden dışarı çıkarsam B Kişisi üzülebilir.” der.
C. Sosyal performans:
Öğretmen sesli olarak kendisine hangisini yapmalıyım sorusunu sorar. “Özür dileyeceğim. Çünkü özür dilersem B Kişisi mutlu olacak der. “
D. Sosyal değerlendirme
Sonuçta ne olur sorusunu kendisine sorar ve yanıtlar. Yanıt olarak “özür dileyince kendimi mutlu hissederim ve özür dilediğim içim B Kişisi küsmez. “ der.
Öğretmen bu aşamalara model olduktan sonra öğrenciye şimdi sıra senin diyerek öğrencinin aynı aşamaları izleyerek soruları kendi kendine sormasını ve yanıtını vermesini ister. Öğrenci doğru tepki verdiğinde aferin, çok güzel diyerek pekiştirilir. Öğretmen öğrencinin vermiş olduğu tepkileri veri kâğıt formuna kayıt eder. Öğrencinin zorlandığı yerlerde öğretmen sözel ipucu verir, ancak kayıt formuna (-) işaretlenir.
Öğretmen bütün aşamaları tamamladıktan sonra öğrenciye ödül verir ve 1. öykü ile ilgili çalışmayı sonlandırır. 2. öykü ve resme geçer.

İzleme:

Öğretim bittikten sonraki iki hafta içerisinde birer oturum düzenli olarak veri toplanarak izleme yapılacaktır. Öğrenciye beceri ile ilgili sorular sorulacaktır. Öğrencinin verdiği cevaplar izleme sütununa kaydedilecektir. Öğrencinin doğru verdiği tepkiler izleme sütununa (+) olarak yanlış cevaplar ise (-) olarak kaydedilecektir. Öğrencinin verdiği doğru tepkiler pekiştirilir. Yanlış cevaplarda ise öğrenciye bir şey söylenmez ve izleme oturumu yapılmış olur

6-Sonuçlar:

6.1. Paydaşlara sağlanan katkılar, amaç ve hedeflere ulaşma düzeyi
20 dakika süreli 6 (altı) oturumluk periyodun sonunda öğrenci ile başarılı sonuçlar elde dilmiştir ve %100 ölçütü sağlanmıştır. Sonuçlar grafiğe yansıtılmıştır. Öğrenci çalışmalar sırasında 3. Öykü de biraz zorlandı ancak son oturumda %100 ölçütünü sağladı. Literatürde de bahsettiğimiz gibi kazandırılmış sosyal beceriler ile öğrencinin günlük yaşamında çevresindekiler tarafından kabulü sağlanacak ve öğrenci daha mutlu olacaktır. Öğrencimiz her gün arkadaşlarına vuran ve bununla ilgili olumsuz hislere kapılmayan bir öğrenciydi. Yapılan çalışmalarla arkadaşlarının canının acıdığı ve arkadaşlarına vurmaması gerektiği davranışı kazandırılmış, bunun yanında yaptığı yanlışlardan sonra arkadaşlarından özür dileme becerisi kazandırılmıştır. Bu sosyal beceri öğretimi ile birlikte problem davranış ortadan kaldırılmış olup, aile ve diğer öğrenciler bu becerinin kazandırılmasından olumlu yönde etkilenmiştir.

6.2. Sürdürülebilirlik ve Yaygınlaştırılabilirlik

Sosyal Beceri Öğretimi başarılı bir şekilde uygulandığında ve öğrenciye hedeflenen sosyal beceri kazandırıldığında hem öğrencinin topluma kazandırılması sağlanıyor hem de öğrencinin hayatını etkileyen davranış problemleri ortadan kaldırılmış oluyor. Özel eğitimde amacın özel eğitime muhtaç bireylerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlamak olduğunu düşünürsek, sosyal beceri öğretiminin bu öğrencilerde ne kadar önemli olduğunu da görebiliriz. Biz burada sadece özür dileme davranışını kazandırdık. Teşekkür etme, yardım etme, yeni bir etkinliği başlatma becerisi gibi beceriler de aynı yöntemlerle öğretilebilir. En büyük eksiklerden birisi de böyle önemli bir konunun MEB Özel Eğitim Okulu Programlarında yer almamasıdır. Özellikle özel eğitim uygulama merkezlerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin programında sosyal beceriler mutlaka yer almalıdır. Özel eğitim uygulama merkezlerinde eğitim alan öğrenciler orta ve ağır düzeyde olup, davranış problemleri göstermektedir. Sosyal beceri öğretimi ile bu öğrencilerin davranış problemleri en aza indirilebilir. Sosyal beceri öğretimi sadece özel eğitime muhtaç öğrenciler için değil, normal gelişim gösteren öğrenciler açısından da çok önemlidir. Bu öğretimde kullanılan yöntem okul öncesi çocuklarında da uygulanabilir ve müfredata eklenebilir.

KAYNAKÇA
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi (2. baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
Avşar, Z., & Kuter, F. Ö. (2007). Beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin belirlenmesi (Uludağ Üniversitesi örneği). Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 197-206.
DURUALP, E., & ARAL, N. (2010). Altı yaşındaki çocukların sosyal becerilerine oyun temelli sosyal beceri eğitiminin etkisinin incelenmesi.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39).
Elksnin, L.K. ve Elksnin, N. (1998). Teaching social skills to students with learning and behavior problems. Intervention in School and Clinic, 33(3), 131-141.
Hall, J. A., Schlesinger, D. J., & Dineen, J. P. (1997). Social skills training in groups with developmentally disabled adults. Research on Social Work Practice, 7(2), 187-201.
Maag, J. W., & Webber, J. (1995). Promoting children’s social development in general education classrooms. Preventing School Failure, 39 (3), 13-20
Ünsal, P. (2007). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerini artırmak için uygulanan iki farklı müdahale yaklaşımının etkililiklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Sosyal Beceri Öğretiminin Olumlu Tutum ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Yıldıray KILIÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Yıldıray KILIÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Uzm.Yıldıray KILIÇ
Kocaeli
Uzman Özel Eğitim Uzmanı
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi10 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Yıldıray KILIÇ'ın Yazıları
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Sosyal Beceri Öğretiminin Olumlu Tutum ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi' başlığıyla benzeşen toplam 19 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:09
Top