2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Adölesanların (Ergenlerin) Beslenme Gereksinimleri
MAKALE #18706 © Yazan Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ | Yayın Ağustos 2017 | 5,193 Okuyucu
Enerji

Büyüme ve aktivite için ek enerjiye gereksinim vardır. 11-18 yaş arasındaki erkeklerin günde yaklaşık 2500-2800 kalori, kızların ise 2200 kalori almaları gerekmektedir
. Bu miktarlarda çocukluk dönemine göre oldukça önemli bir artış vardır. Fiziksel aktivitesi fazla olan adölesanların enerji gereksinimi bu ortalamalardan daha yüksek olmalıdır. Bunun karşılanabilmesi için adölesanların çeşitli protein kaynaklarını, düşük yağlı süt ürünlerini, sebze ve meyveleri tüketmeleri gerekmektedir. Bu dönemdeki enerji ve besin eksikliği pubertenin gecikmesine ve büyümenin geri kalmasına neden olmaktadır. Yetersiz enerji alımı ise diyet yapılması, düşük ekonomik düzey ya da kronik hastalık ile ilişkili olabilir (1). Düzenlenen diyetlerde büyüme ve gelişmeyi aksatmadan çocuğun yaşına ve cinsiyetine göre gereksinimlerinin karşılanmasına özen gösterilmelidir (2).

Karbonhidrat

En önemli enerji kaynağı karbonhidratlardır (1). Enerjinin %55-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Bu miktarın çoğunluğunun kompleks karbonhidrat olması önerisi, posa içeriği yüksek olan besinlerin tüketilmesini gerektirmektedir. Bunun için yaş gruplarına göre yeterli miktarda sebze ve meyve tüketilmeli, kabuklu yenebilenler kabuklu tüketilmeli, meyve suyu yerine meyve tercih edilmeli ve kuru baklagiller yeterli sıklıkla tüketilmelidir (2).

Protein

Günlük olarak belirlenen enerjinin %12-15’inin proteinlerden gelmesi önerilmektedir. Ancak bu miktar, düşük enerjili diyetlerde yaşa ve cinsiyete göre günlük alınması önerilen miktarlara göre denetlenmeli ve negatif azot dengesine neden olmamalıdır. Yeterli miktarda protein alımı; tokluk hissi sağlamaları, yüksek termik etkileri, yağsız vücut kütlesinin korunumu ve özellikle çocukluk döneminde büyüme ve gelişmedeki rolü nedeniyle önemlidir (2). Protein kas gelişimi ve devamlılığı için gereklidir. Adölesanların günlük ihtiyacı yaklaşık 45-60 gramdır. Büyüme için gerekli protein miktarı kızlarda 11-14 yaş arasında, erkeklerde 15-18 yaş arasında daha fazladır. Adölesanların çoğu bu miktarı et, tavuk, yumurta ve süt ürünleri alarak karşılayabilir. Ayrıca kuru baklagiller, taneli tahıllar ve fındık gibi et dışı ürünler de buna katkıda bulunur. Yeterli protein alınmadığında büyümede, cinsel olgunlaşmada gerilik ve yağsız vücut kütlesinde azalma görülür (1).

Yağ

Sağlıklı beslenme önerileri çerçevesinde günlük enerji miktarının % 25-30’unun yağlardan gelmesi önerilmektedir. Bu miktarın korunması; tokluk hissinin sağlanması, lezzet alma, diyeti kabullenme ve uzun süreli uygulayabilme açısından önemlidir. Zayıflama programının süresini azaltmak amacıyla yapılan yanlış uygulamalardan biri olan daha düşük yağlı diyetler pratik uygulamalar açısından zorluk getirmektedir. Ayrıca yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E ve K vitaminleri) emiliminin azalmasına ve özellikle çocuklarda büyüme ve gelişmenin aksamasına neden olacağından sakıncalıdır. Tüketilen toplam yağ miktarının tekli ve çoklu doymamış yağ asitlerini içerecek şekilde dengelenmesine, gençler için elzem yağ asidi gereksinimlerinin karşılanmasına ve doymuş yağ asitlerinden sağlanan enerji miktarının %7-10 arasında tutulmasına da özen gösterilmelidir (2).

Kalsiyum

Büyümenin hızlı olduğu çocukluk ve adölesan döneminde kemik yapımı da çok hızlıdır. Kemik yapımı otuz yaşına kadar yapım yavaşlayarak sürer ve kemiğin mineral içeriği doruk noktasına erişir. Otuz yaşından sonra yıkım, yapımın önüne geçmeye başlar ve kadınlarda menopozla (50 yaş civarı) birlikte kemiğin yıkım hızı artar. Erkekte yıkım kadına göre daha yavaştır (3). Kemik kütlesinin %45’i ergenlik döneminde oluştuğundan, bu dönemde uygun miktarda kalsiyum alımı çok önemlidir. Yeterli kalsiyum alınamaması ileri dönemde osteoporoz gelişimine yol açar. Günde yaklaşık 1200 mg kalsiyum alımının sağlanabilmesi için ergenlerin her gün 3-4 değişim kalsiyumdan zengin gıda alması önerilmektedir. Süt, yoğurt, peynir, kalsiyum ile zenginleştirilmiş ürünler bu açıdan değerlidir (1).

Lifler

Diyet lifi, bitki hücre duvarını oluşturan nişasta olmayan polisakkaritler, sindirilmeyen oligosakkaritler, fenilpron polimeri olan lignin ve dirençli nişastadan oluşan karışımdır (3). Diyette lifin yeterli düzeyde bulunması normal bağırsak alışkanlığı açısından önemli olduğu gibi, bazı kronik hastalıkların önlenmesinde de rol oynayabilir. Ayrıca serum kolesterol düzeyinin düşürülmesinde, şişmanlık riskinin azaltılmasında da rol oynayabilir. Genelde çocuklarda günlük lif alımı yaş +5 gr kuralına göre ayarlanmaktadır. Üst sınır ise yaş +10’dur (1).

Demir

Normal, yetişkin bir kimsenin vücudunda ortalama 3-5 g kadar demir bulunur. Bunun 2/3’ ü kandadır. Kandaki demirin çoğunluğu kırmızı kan hücrelerinin rengini veren hemoglobinin bileşimindedir. Ergenlik döneminde kas kütlesi arttığı için, yeni kas hücrelerinin enerji için gerekli oksijeni sağlayabilmeleri için daha fazla demire gereksinimleri vardır. Günlük demir gereksinimi erkeklerde günde 12 mg, kızlarda 15 mg’ dır . Et, tavuk, yeşil sebzeler önemli demir kaynaklarıdır (1).

Çinko

Yetişkin insan vücudunda ortalama 2-3 g kadar çinko bulunur. Bunun önemli kısmı karaciğer, kemikler, epitel dokular, pankreas ve böbreklerdedir. Kandaki çinkonun %75’i kan hücrelerindedir (3). Çinko vücutta 100’den fazla enzimin yapısına girmektedir ve gerek protein oluşumu gerekse gen ekspresyonunda yaşamsal değeri vardır. Büyüme ve cinsel gelişimdeki rolü nedeniyle adölesanlar için
önemlidir. Adölesan kızların %18-33’ünde orta derecede çinko eksikliği (<10,71 μmol/L) saptanmıştır. 9-13 yaşındaki kız-erkek adölesanların çinko gereksinimi 8 mg’dır. 14-18 yaş arasındaki erkeklerin gereksinimi günde 11 mg, kızların 9 mg’dır. Kırmızı et, balık ve tüm taneli hububat çinko açısından zengindir (1).

A Vitamini

Normal görmeyi sağlaması yanında, A vitaminin üreme, büyüme ve bağışıklık işlevlerinde de yaşamsal rolü vardır. Vücudun yeterli A vitamini deposunun sağlanabilmesi için 9-13 yaş arasındaki kız ve erkeklerin günde 600 μg, 14-18 yaş arasındaki 700 μg, erkeklerin 900 μg A vitamini tüketmeleri gerekmektedir. CSFII gözlemine göre adölesanların %30’u yeterli A vitamini almamaktadır. Tahıl, süt, havuç, margarin ve peynir en önemli A vitamini kaynaklarıdır (1).

E Vitamini

E vitamini, vücudun bütün dokularında vardır. Kaslarda, kalpte, testislerde ve adrenaldeki vitamin yoğunluğu diğer dokulardan daha yüksektir (3). E vitamini özellikle antioksidan özellikleri nedeniyle önemlidir. Günlük E vitamini gereksinimi 9-13 yaş arasında 11 mg, 14-18 yaşa arasında 15 mg’dır. CSFII gözlemlerine göre adölesanların %40’ının günlük E vitamini tüketimi olması gerekenden azdır. E vitamini kaynaklarının çoğu yağlı gıdalardır. Adölesanlara vitaminle desteklenmiş tahıllar ve fındık özellikle önerilmelidir (1).

Vitamini

Gelişmiş canlıların bütün hücrelerinde C vitamini bulunmakta ve hücrenin normal çalışması için görev yapmaktadır (3). C vitamini kollajen ve diğer bağ dokularının sentezi için gerekli bir vitamindir. Günlük alınması gerek miktar 9-13 yaş arasında 45 mg, 14-18 yaş arasındaki erkekler için 75 mg, kızlar için 65 mg’dır. Genelde adölesanların %86-98’i uygun miktarda C vitamini tüketmektedir. Sigara oksidatif stresi ve C vitamininin metabolik döngüsünü artırdığı için, sigara içenlerin C vitamini düzeyi içmeyenlere göre daha düşüktür. Bu nedenle sigara içenlerin içmeyenlere göre günde 35 mg daha fazla C vitamini almaları gerekmektedir. Sigara içen adölesanların beslenme düzenleri de daha kötü olduğu ve daha az sebze ve meyve tükettikleri için, C vitamini düzeyleri de daha düşüktür (1).

Folat
Folatlar DNA, RNA ve protein sentezinde rol oynarlar. Günlük Folat gereksinimi 9-13 yaş arasındaki adölesanlar için 300 μg, 14-18 yaş arasındakiler için 400 μg’dır. Sabah kahvaltısı yapma alışkanlığı olmayan veya hiç portakal suyu veya hububat tüketmeyen adölesanlar özellikle Folat eksikliği açısından risk grubundadırlar (1).

KAYNAKÇA
1. Tülay E. Ergenlerde Beslenme. Sağlıkta ve Hastalıkta Beslenme Sempozyum Dizisi 2008; 63: 73-77.
2. Baltacı G, Ersoy G, Karaağaoğlu N, Derman O, Kanbur N. Ergenlerde Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Yaşam. 1. Baskı, Ankara: Klasman Matbaacılık, 2008.
3. Baysal A. Beslenme. 14. Baskı, Ankara: Hatiboğlu Yayınevi, 2012.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Adölesanların (Ergenlerin) Beslenme Gereksinimleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
İnci Beyza YÜREKLİ Fotoğraf
Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi12 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ'nin Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Adölesanların (Ergenlerin) Beslenme Gereksinimleri' başlığıyla benzeşen toplam 26 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:10
Top