Resim ve Çocuk
MAKALE #18814 © Yazan Uzm.Psk.Elif Nur YAZICI | Yayın Eylül 2017 | 2,591 Okuyucu
Son günlerde sık sık karşılaştığım bir soru bu yazıyı kaleme almama vesile oldu. Farklı ortamlarda duyduğum soru şuydu; ‘Çocuklarla çalışırken yaptıkları resimleri değerlendiriyor musunuz?’ Bu soruya tabi ki evet, ancak hiç tanımadığım, geçmişi ve şu anki hayatı hakkında bilgi sahibi olmadığım bir çocuk söz konusuysa resmine bakarak yapabileceğim değerlendirmeler ancak genel sonuçlara varabilir diyerek açıklamaya çalışıyorum. Psikolojide kullanılan resim testleri ve değerlendirme teknikleri aynı zamanda diğer yöntemlerle; aile görüşmesi, oyun gözlemi ve okuldan alınan değerlendirme gibi birlikte kullanılır. Yine çocuğun içinde bulunduğu sosyokültürel ortamı da bilmek gerekir. Bu şekilde yapılan bir çalışma çok daha sağlıklı değerlendirmeleri mümkün kılar.
Aslında ilk başta sorulan bu sorunun altında basitçe çizilmiş ve boyanmış bir çocuk resmi nasıl değerlendirilir, bu incelemede nelere dikkat edilir ve nasıl yorumlanır, ne gibi sonuçlara varılabilir gibi çeşitli sorular da gizli. Çok doğal olarak ilgi çeken bir noktası bu psikolojinin.
Çocuklar resimlerle iç dünyalarını dışa vurabilir. Duygularını, o anki gündemlerini-zihinlerini meşgul eden durumları, isteklerini ve hayallerini ifade edebilirler.
Davido1 şöyle açıklıyor:
‘Kelime hazneleri ne kadar iyi olursa olsun çocuklar, düşündüklerini ifade etmede yetişkinlerden daha çok zorlanır çünkü kelime hazneleri henüz yeterince gelişmemiştir. Bu bağlamda, resim çocuk için ayrıcalıklı bir ifade aracıdır çünkü kalem tutabilmekten başka beceri gerektirmez.’ Resim çocuğun söz olmadan kendisini ifade etmesine olanak tanır. Meşhur kitapta Küçük Prens hayal gücünü fil yutmuş boğa yılanında ortaya koymuştur. Aslında çok küçük yaştan itibaren çocuklarımızın serbest resim çizme becerisini köreltiyoruz ve onları gerçeklik endişesi içinde özgürlüğü kısıtlanmış, belli şekillerin tekrar edildiği bir çizim dünyası içine sıkıştırıyoruz.
Resim yapma becerisi de diğer beceriler gibi adım adım gelişir ve yaşla birlikte çeşitli evrelerden geçerek olgunlaşır. Evrensel olan bu evreler; lekeleme, karalama, çiziktirme, iribaş insan, entelektüel gerçeklik, görsel gerçeklik ve mekanda tasvir evresidir. Çocuğun çizdiği ilk insan imgesi genellikle büyük yuvarlak bir kafa ve kafadan çıkan iki çizgiden meydana gelir. Yaşı ilerledikçe çocuk insan figürünü çok daha detaylı çizmeye başlar. Yapılan çalışmalar çocukların çizdiği insan resimlerinde kendisini resmettiğini göstermiştir.
Dünyanın farklı yerlerinden çocuk resimlerini incelediğimizde aynı yaş aralığındaki çocukların çok benzer resimler yaptığını görürüz. Beş-altı yaşlarında bir çocuk basitçe insan, ev, ağaç, çiçek, güneş, bulut ve kuş çizebilir.
Çocuklarla yapılan resim çalışmalarında psikolog çocuğa mümkün olduğunca müdahale etmeyerek gözlem yapar, resmi sayfanın neresine çizdiği, şekilleri hangi sırayla çizdiği, karalama yapıp yapmadığı, silgi kullandığı yerler, çizim özellikleri-bastırma, silik çizme, üstünden geçme gibi, kullandığı renkler gibi pek çok noktaya dikkat eder. Aynı zamanda resim çizerken çocuk hikaye anlatabilir veya gündelik olaylardan bahsedebilir. Çocuğun istediği gibi olmayan şekiller karşısındaki tepkisi de takip edilir. Tekrar tekrar çizmeye mi çalışıyor, üstünü mü karalıyor, başka bir şeye mi dönüştürüyor yoksa yeni bir kağıt isteyip öncekini hemen çöpe mi atıyor?
Şimdi resimlerin neler anlattığına bir göz atalım;
Silik çizgiler, sık silgi kullanma, resmi bir türlü bitirememe güvensiz, çekingen ve içedönük bir çocuk olduğunu gösterir. Her şeyi düz çizgilerle ve orantılı çizmeye çalışma gerçekçi bir bakış açısını akla getirir. Hassas çocuklarsa daha çok kavisli çizgiler kullanır.
Resim kağıdını zamana göre değerlendirmek de mümkün. Sayfanın ortası şu an, solu geçmiş, sağı ise geleceği işaret eder. Resmin sayfaya göre ortalanması çocuğun dengeli bir iç dünyası olduğunu gösterir.
Renklerin duygularla bağlantısı çok önceden beri bilinir. Kırmızı-öfke / saldırganlık / dürtüsellik, mavi-sakinlik / özdenetim / uyum, yeşil-umut / ilişkisellik, beyaz-adalet, sarı- cömertlik, bağımlı olma, siyah-üzüntü / yas / utangaçlık temsil eder. Çocuğun resmi değerlendirirken renk kullanıp kullanmadığı, ve eğer kullandıysa hangi renklerin baskın olduğu incelenir. Tekrar etmek gerekirse değerlendirmede tüm detaylar bir bütünün parçası olarak ele alınır, ne yalnızca çizgiler ve şekiller ne de yalnızca renkler yorumlanmaz.
Çocuk resimlerinde en sık karşılaştığımız çizimlerde biri evdir. Ev, simgesel olarak güvenlik duygusu, sığınak, aile ortamı ve dış dünya ile ilişki gibi durumları temsil eder. Ev çizimi pek çok detayı da içerir, kapı, pencereler, çatı, baca, merdivenler, çitler, evin bahçesi gibi.
Davido, R. (2014).Çocuğunuzu Resimlerinden Keşfedin. Kuraldışı Yay., İstanbul.
Aslında ilk başta sorulan bu sorunun altında basitçe çizilmiş ve boyanmış bir çocuk resmi nasıl değerlendirilir, bu incelemede nelere dikkat edilir ve nasıl yorumlanır, ne gibi sonuçlara varılabilir gibi çeşitli sorular da gizli. Çok doğal olarak ilgi çeken bir noktası bu psikolojinin.
Çocuklar resimlerle iç dünyalarını dışa vurabilir. Duygularını, o anki gündemlerini-zihinlerini meşgul eden durumları, isteklerini ve hayallerini ifade edebilirler.
Davido1 şöyle açıklıyor:
‘Kelime hazneleri ne kadar iyi olursa olsun çocuklar, düşündüklerini ifade etmede yetişkinlerden daha çok zorlanır çünkü kelime hazneleri henüz yeterince gelişmemiştir. Bu bağlamda, resim çocuk için ayrıcalıklı bir ifade aracıdır çünkü kalem tutabilmekten başka beceri gerektirmez.’ Resim çocuğun söz olmadan kendisini ifade etmesine olanak tanır. Meşhur kitapta Küçük Prens hayal gücünü fil yutmuş boğa yılanında ortaya koymuştur. Aslında çok küçük yaştan itibaren çocuklarımızın serbest resim çizme becerisini köreltiyoruz ve onları gerçeklik endişesi içinde özgürlüğü kısıtlanmış, belli şekillerin tekrar edildiği bir çizim dünyası içine sıkıştırıyoruz.
Resim yapma becerisi de diğer beceriler gibi adım adım gelişir ve yaşla birlikte çeşitli evrelerden geçerek olgunlaşır. Evrensel olan bu evreler; lekeleme, karalama, çiziktirme, iribaş insan, entelektüel gerçeklik, görsel gerçeklik ve mekanda tasvir evresidir. Çocuğun çizdiği ilk insan imgesi genellikle büyük yuvarlak bir kafa ve kafadan çıkan iki çizgiden meydana gelir. Yaşı ilerledikçe çocuk insan figürünü çok daha detaylı çizmeye başlar. Yapılan çalışmalar çocukların çizdiği insan resimlerinde kendisini resmettiğini göstermiştir.
Dünyanın farklı yerlerinden çocuk resimlerini incelediğimizde aynı yaş aralığındaki çocukların çok benzer resimler yaptığını görürüz. Beş-altı yaşlarında bir çocuk basitçe insan, ev, ağaç, çiçek, güneş, bulut ve kuş çizebilir.
Çocuklarla yapılan resim çalışmalarında psikolog çocuğa mümkün olduğunca müdahale etmeyerek gözlem yapar, resmi sayfanın neresine çizdiği, şekilleri hangi sırayla çizdiği, karalama yapıp yapmadığı, silgi kullandığı yerler, çizim özellikleri-bastırma, silik çizme, üstünden geçme gibi, kullandığı renkler gibi pek çok noktaya dikkat eder. Aynı zamanda resim çizerken çocuk hikaye anlatabilir veya gündelik olaylardan bahsedebilir. Çocuğun istediği gibi olmayan şekiller karşısındaki tepkisi de takip edilir. Tekrar tekrar çizmeye mi çalışıyor, üstünü mü karalıyor, başka bir şeye mi dönüştürüyor yoksa yeni bir kağıt isteyip öncekini hemen çöpe mi atıyor?
Şimdi resimlerin neler anlattığına bir göz atalım;
Silik çizgiler, sık silgi kullanma, resmi bir türlü bitirememe güvensiz, çekingen ve içedönük bir çocuk olduğunu gösterir. Her şeyi düz çizgilerle ve orantılı çizmeye çalışma gerçekçi bir bakış açısını akla getirir. Hassas çocuklarsa daha çok kavisli çizgiler kullanır.
Resim kağıdını zamana göre değerlendirmek de mümkün. Sayfanın ortası şu an, solu geçmiş, sağı ise geleceği işaret eder. Resmin sayfaya göre ortalanması çocuğun dengeli bir iç dünyası olduğunu gösterir.
Renklerin duygularla bağlantısı çok önceden beri bilinir. Kırmızı-öfke / saldırganlık / dürtüsellik, mavi-sakinlik / özdenetim / uyum, yeşil-umut / ilişkisellik, beyaz-adalet, sarı- cömertlik, bağımlı olma, siyah-üzüntü / yas / utangaçlık temsil eder. Çocuğun resmi değerlendirirken renk kullanıp kullanmadığı, ve eğer kullandıysa hangi renklerin baskın olduğu incelenir. Tekrar etmek gerekirse değerlendirmede tüm detaylar bir bütünün parçası olarak ele alınır, ne yalnızca çizgiler ve şekiller ne de yalnızca renkler yorumlanmaz.
Çocuk resimlerinde en sık karşılaştığımız çizimlerde biri evdir. Ev, simgesel olarak güvenlik duygusu, sığınak, aile ortamı ve dış dünya ile ilişki gibi durumları temsil eder. Ev çizimi pek çok detayı da içerir, kapı, pencereler, çatı, baca, merdivenler, çitler, evin bahçesi gibi.
Davido, R. (2014).Çocuğunuzu Resimlerinden Keşfedin. Kuraldışı Yay., İstanbul.
2 Beğeni 
çocuk psikolojisinde resim, çocuk gelişiminde resim, resim değerlendirmesi, psikolojik değerlendirme, renklerin anlamı, çocuk resmi, resimlerin anlamı, çocukların resimleri, çocuk resimlerinin anlamları
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
