2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Kabızlık ve İshal Nedir? Diyet Tedavileri Nasıl Yapılır?
MAKALE #1929 © Yazan Dyt.Funda GÖÇER TUZGÖL | Yayın Aralık 2008 | 42,730 Okuyucu
KONSTİPASYON (KABIZLIK) VE DİYARE (İSHAL) NEDİR VE BESLENME ÖNERİLERİ NELERDİR?


KONSTİPASYON (KABIZLIK) NEDİR?

Dışkılamanın sıklığı ve hacmi bireyden bireye değişmekle birlikte, dışkılamanın gecikmesi, dışkının sert veya kuru olması ve zor dışkılama konstipasyon yani kabızlık olarak tanımlanır. Dışkılamanın normale göre az olması anlamına gelir. Bir kişi için her gün 2 ya da 3 kez dışkılamak normalken, başka bir birey için normal olan haftada 2 ya da daha dışkılamak olabilir. Ancak sağlıklı bir şekilde kilo vermek için gereken hergün en az 1 kez düzgün bir dışkılamayı sağlayabilmektir. Gün içerisinde saat 12:00 oluncaya kadar normal bir dışkılamanın yaşanabilmesi en ideal olanıdır.

Roma kriterlerine göre, aşağıda sıralanan durumların en az iki tanesinin bir yıl içinde en az 12 hafta görülmesi (peş peşe olmaya bilir) durumunun gözlemlenmesinde kabızlık tanımının yapılabilmesine karar verilmiştir.
1. Dışkılama anında ıkınma (bu sürenin %25 ‘den fazlasında ıkınma ihtiyacı hissetme).
2. Küçük parçalar halinde ve sert, kuru dışkı yapma.
3. Her defasında tam anlamıyla bağırsakları boşaltamama hissine kapılma.
4. Dışkılama sırasında tıkanma hissine kapılma.
5. Dışkılama sırasında parmakla veya elle pelvik tabana destek olma.
6. Haftada 2 veya daha az dışkılama.

Kabızlık, mide- bağırsak kanalı hastalıklarında, en sık doktora başvurulan hastalıklardan biridir. En çok ileri yaşlarda görülür. Kadınlar erkeklere oranla 2- 3 kat daha fazla etkilenir.

Yemeklerden sonra sindirilmeyen besinler ince bağırsakları geçip 2- 3 saat içinde kalın bağırsaklara ulaşır. Kalın bağırsağa ulaşan atıklar ancak 2 veya 5 gün içinde dışkı olarak atılır.

DÜZENLİ DIŞKILAMA İÇİN ÖNERİLER:
  • Sabah uyandığınızda bir bardak ılık su içiniz ve olabildiğince ev içinde bile olsa hareket etmeye özen gösteriniz.
  • Tuvalete gitme sıklığınızı düzenli aralıklarla ve ertelemeden yapınız.
  • Dışkılama ihtiyacınız geldiğinde geciktirmeyiniz.
  • Ayarlamış olduğunuz zamanlarda tuvalet ihtiyacınız olmasa bile yine de tuvalete çıkınız.
  • Sabah kahvaltınızı yaptıktan sonra tuvalet ihtiyacınız olmasa bile yine de tuvalete gidiniz ve 15-20 dakikanızı dışkılama için ayırınız ve sadece dışkılama eyleminizle ilgileniniz yani kitap, dergi, gazete vs. okumak veya bilgisayarla uğraşmak gibi başka eylemlerle ilgilenmeyiniz.
  • Günlük sıvı tüketiminizi arttırınız ve bunu gün içerisinde belli aralıklarla yapınız. Günlük sıvı tüketiminizi 2-3 litreye ulaştırmaya çalışınız. Çay ya da bitki çayları tüketmek susuzluğunuzu gidermez, susuzluğunuzu geçiştirir, unutmayınız. Bu nedenle sıvı tüketiminizde özellikle suyu tercih ediniz. Böylece bağırsaklarınız yeteri kadar suyu tükettiğiniz yiyeceklerin sindiriminde kullanabildiği için dışkı kıvamınız yumuşayacak ve böylece tuvalete çıkmanız kolaylaşacaktır.
  • Posa ve lif içeriği yüksek olan besinleri daha fazla tüketiniz. Çünkü bu tarz besinlerle beslenme hem dışkılamanızı rahatlatır hem de dışkı kıvamınızı yumuşatır.
  • Dışkılama ihtiyacınız geldiğinde her nerede olursanız olun tuvalete çıkmaya gayret gösterin.
  • Zeytinyağlı sebze yemeklerini ve salata tüketiminizi artırınız. Her gün mutlaka 1 porsiyon zeytinyağlı sebze tüketiniz. Her öğün mutlaka sofranızda salata bulundurunuz. Eğer dışkılama problemi yaşıyorsanız ve kilo sorunu olmayan bir bireyseniz, salatalarınıza az miktarda zeytin yağ gezdirmeniz bağırsak hareketlerinize katkı sağlayacak ve dışkılamanızı kolaylaştıracaktır, unutmayınız.
  • Diyette sebze-meyve tüketiminizi artırınız. Meyvelerin kabukları ile yenebilenleri soymadan tüketiniz. Ancak sağlığınızı tehdit etme ihtimali olan tarım ilacı kalıntılarından kurtulmak için çok iyi yıkamayı ihmal etmeyiniz. Gerekirse çiğ yenebilen sebze ve meyve türlerini hazırlamadan önce sirkeli suda ya da hiçbir koku ya da renk maddesi içermeyen zeytin yağ sabunları ile hazırlanmış sularda bekletiniz ve ardından da temiz sularla bolca durulayınız.
  • Meyvelerin bağırsak hareketlerini hızlandıran etkiye sahip olanlarını tercih ediniz. Meyvelerden bağırsak hareketlerinizi daha çok artırdığı bilinen kayısı ve erik ve bunlarla yapılmış hoşafları özellikle de taneleriyle beraber tüketiniz. Kuru incirin bağırsak hareketlerinizi arttırıcı etkisi gece yatarken tükettiğinizde daha fazladır. Ancak tüm bu söylenenlere rağmen bağırsak hareketlerinizi artıran meyveyi keşfetmek size kalmıştır unutmayınız.
  • Ekmek tercihinizi daha çok kepekli ekmekten yana kullanınız. Ancak kepek ekmeğin içerdiği kepek miktarı bağırsaklardaki suyu tutarak dışkılamaya yardımcı olabileceği gibi dışkının katılaşmasına da neden olabilir bu yüzden su tüketiminizi ihmal etmeyiniz.
  • Fiziksel aktivite hem sağlığınız hem de bağırsak hareketlerinizin düzene girmesi için oldukça faydalıdır. Belli aralıklarla egzersiz yapınız.
  • Stres de barsak hareketlerini yavaşlatan ya da engelleyen nedenlerden biridir, unutmayınız. Özellikle dışkımla anınızda zihninizi ferah tutmaya çalışınız.
  • Kullanılan ilaçların yan etkileri de buna sebep olabilir.
  • Bazen de bazı bireyler uygun koşulları bulamadıklarında dışkılama istekleri olsa da o an ertelerler. Bunun alışkanlık haline getirilmesi kabızlık sorununun devamlılığına yol açabilir, unutmayınız.
DİYARE (İSHAL) NEDİR?

İshal; günlük dışkı miktarının 300 gr’ dan, dışkılama sayısının 3 den fazla olması demektir.
Diyare süresinin uzaması elektrolit ve su emilinini azaltır. Halsizlik ve bunun yanında vücut elektrolit dengesinde bozulmalara yol açarak ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilir.

Diyarenin oluşmasında üç temel patofizyolojik mekanizma vardır.

1. Emilimin azalması sonucu oluşan diyare.
· Anormal barsak hareketliliği
· Barsak yüzey hücrelerinin hastalıkları
· Barsak lümeninde emilimi zayıf organik maddelerin bulunması

2. Sekresyonun(barsak salınımı) artması sonucu oluşan diyare.

3. Distal kolon ve rektumun fonksiyonel ve iltihabi hastalıklarında oluşan eksudatif diyare (ülseratif kolon hastalığı gibi)

İshal tablosunu kabaca iki ana gruba ayırabiliriz;

Akut ishal: Süre olarak iki haftayı aşmayan ishaldir.

Akut(kısa süreli) diyare de, kronik (uzun süreli) diyare de su ve elektrolit emilimindeki bozukluktan oluşur. Akut diyare genellikle ani başlar ve sıklıkla kendi kendine durur.
Akut başlayan bir diyarede aşağıdaki sorular akla gelmelidir;
· Günde kaç kez dışkılarsınız?
· Ne kadar zamandan beri diyareniz var?
· Diyare aniden mi başladı?
· Diyareniz bir yemekten sonra aniden mi başladı? Eğer öyle ise ne yediniz?
· Dışkınız sulu mu? Kanlı mı? Kötü kokulu mu?
· Diyareye karın ağrısı, iştahsızlık, bulantı, kusma eşlik ediyor mu?
· Dışkınız ne renk?

Bu sorular bize akut ishale neden olabilecek nedenleri düşündürür ve yemek sonrası ishalde akut bir enfeksiyonu ya da toksinleri, sulu gaita ince bağırsaklarda iltihabi bir durumu ifade edebilir.

İnce barsaklarda kendi kendini sınırlayan şigellosiz adı verilen hastalığa neden olan şigella bakterisi, kanlı diyareyle kendini gösterir.
Amibiyazis de kanlı ishale neden olur.

Kronik ishal: Süre olarak iki haftadan daha fazla devam eden ishaldir. Kronik diyare çoğunlukla fonksiyonel diyarelerdir. İrritabl barsak sendromu, emosyonel diyare gibi.

Diyareye neden olan etmenler saptanıp ilaç ve diyet tedavisi yapılabilir.

İSHALDE DİYET TEDAVİSİ İÇİN ÖNERİLER

· İshal durumunda çok fazla miktarda sıvı kaybı olduğu için kaybedilen sıvının yerine konması gerekmektedir. Bireyde bu dönemde gözlemlenen bir diğer durum da iştah kaybıdır. Bu nedenle günlük yaklaşık olarak oluşan 3-4 litre sıvı kaybının bir kısmını açık, taze, bağırsakları hızlandırmayan ve şekersiz çaylarla da yapabilirsiniz.
· Barsak hareketlerini arttıran posalı yiyeceklerin(k.baklagiller, sebzeler, bazı meyveler...) tüketiminden kaçınınız.
· İshal durumunuz azalana kadar çiğ sebze ve meyve tüketmemeye özen gösteriniz. Bu dönemde sebzelerden patates, meyvelerden muz, kabuksuz olmak koşulu ile şeftali ve de elmayı tüketebilirsiniz.
· Yağsız makarna veya pirinç pilavı tüketebilirsiniz.
· Esmer ekmek (kepek, yulaf, çavdar) yerine beyaz ekmek tercih ediniz.
· İshal durumu devam ettiği sürece, az yağlı ve kaymaksız olmak koşulu ile süt yerine yoğurt ve ayranı tercih ediniz.
· Yiyeceklerinizi sağlıklı beslenme kurallarına uygun pişiriniz. Pişirme yöntemi olarak kızartma ve kavurma değil haşlama ve ızgaraları tercih ediniz.
· Haşlama, fırında (buğulama) veya ızgara şeklinde, beyaz veya kırmızı et tüketebilirsiniz. Katkı maddesi içeren hiçbir besine özellikle bu dönemde hiç yer vermeyiniz.
· Yağ tüketiminizin olması ishali tetikleyici bir etkendir. O nedenle beslenme programınızdaki yağı en aza indiriniz. Bu durumu yemek ve et sularını tüketmeyerek, peynir seçiminizi yağsız ve/veya yarım yağlı yaparak, yağlı besinlerden kaçınarak sağlayabilirsiniz.
· İshal durumunun artarak devam etmesini sağlayan diğer bir öğe de şekerdir. Şeker ve şekerli yiyecekleri tüketmekten kaçınınız. Şeker barsak hareketlerini arttıran bir besindir unutmayınız.
· İçeriğini bilmediğiniz hiçbir besini tüketmeyiniz.
· Hazır meyve suları, asitli içecekler, kahve ve kakao gibi kafein içeriği olan içecekleri tüketmekten kaçınınız. Çünkü kafein bağırsak hareketlerinin artmasını sağlayan bir diğer öğedir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Kabızlık ve İshal Nedir? Diyet Tedavileri Nasıl Yapılır?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Funda GÖÇER TUZGÖL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Funda GÖÇER TUZGÖL'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Funda GÖÇER TUZGÖL Fotoğraf
Dyt.Funda GÖÇER TUZGÖL
Ankara (Online hizmet de veriyor)
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi562 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.Funda GÖÇER TUZGÖL'ün Makaleleri
► Ramazanda Diyet Nasıl Yapılır ? Dyt.Zeynep Işıl KÜÇÜKGÖNCÜ
► Kalori Sayarak Diyet Yapılır mı? Dyt.Beste ALİMERT
► Detoks Nedir? Evde Detoks Nasıl Yapılır? ÇOK OKUNUYOR Dyt.Perran AYDEMİR
► Vegan Süt Nasıl Yapılır? Dyt.Kevser BAŞKARA
► Diyet Nedir? Dyt.Nurten ÇETİN
► Frutaryen Diyet Nedir Dyt.Neslihan AKTEPE
► Ketojenik Diyet Nedir? Dyt.Pınar ERMİŞ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Kabızlık ve İshal Nedir? Diyet Tedavileri Nasıl Yapılır?' başlığıyla benzeşen toplam 85 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:53
Top