Çözüm Odaklı Ebeveynlik Yaklaşımıyla Çocuğunuzun Sosyal Gelişimini Destekleyin
Her problemin bir, hatta birden fazla çözümü vardır. Çözüm odaklı ebeveynlik yaklaşımı, aile içi ilişkilerinizi olumlu yönde etkiler. Yaşadığınız sorunlara değil, çözümlere odaklanmanızı sağlayarak ebeveynliğe daha farklı bir perspektiften bakmanıza olanak tanır. Çözüm odaklı ebeveynlik yaklaşımının temelleri şunlardır:
- Çocuğunuz bir problemle karşılaştığında bu problemin varlığını kabul edin.
- Problemle ilgili ne yapmanız gerektiğine karar verirken acele etmeyin.
- Çocuğunuzla konuşurken destekleyici bir tavır gösterin.
- Çocuğunuza açık uçlu sorular sorun. Örneğin, “Sıkıldın mı?, Üzüldün mü?” değil “Bu sorunla karşılaşınca nasıl hissettin?”, “Kendini nasıl hissediyorsun?” gibi sorularla onu duygularını ifade etmeye teşvik edin.
- Çocuğunuzu savunucu davranışlara itecek “Neden?” sorusundan kaçının, sorgulayıcı ve zorlayıcı olmayın.
- İlginizi ona hissettirin ve kendisini anlatması için fırsat tanıyın.
- Çocuğunuza hemen bir çözüm önerisi sunmaktansa “Bu problemi çözmek için ne yapabilirsin?” gibi onu çözüm odaklı düşünmeye yönlendirecek sorular sorun.
Çocuğunuz Arkadaş Edinmede Sorunlar Yaşıyorsa Ne Yapmalısınız?
Çocuğunuzla ilgili sosyal beklentileriniz bu aşamada oldukça önemlidir. Arkadaşlık kurma konusunda sıkıntı yaşayan ve mizaç olarak çekingen bir özelliği olan çocuğunuzun bir anda çok fazla arkadaşı olmasını beklemeyin. Bunun yerine, kendi yaşına uygun 1-2 arkadaş çok daha gerçekçi bir beklentidir.
Bir oyun kurup arkadaşlarına liderlik etmesini beklemek yerine, onun oyuna katılmasını beklemek ilk aşama olarak yeterlidir. Ebeveyn olarak, yaşıtı olan çocuklarla bir araya gelmesine destek olabilirsiniz. Onun için evde arkadaşlarını çağırarak sosyal ortamlar yaratın veya çeşitli grup çalışmalarına, spor kurslarına vb. katılımını sağlayın. Bu sayede onun sosyal beceri gelişimini destekleyebilirsiniz.
Sosyal Öğrenme kuramına göre çocuklar model alarak öğrenirler. Siz de günlük yaşamınızda çocuğunuza model olun. Siz sosyalleştikçe onun da sizi izleyerek, taklit ederek ve model alarak sosyalleşmeyi öğrenmesi ve içselleştirmesi kolaylaşır.
Çocuğunuzun Daha Sağlıklı Sosyalleşebilmesi İçin Bir Anahtar: “Farklılığı Tolere Etme Becerisi”
Aslında hem yetişkinlik yaşamında hem de çocukluk döneminde en çok ihtiyaç duyulan sosyal becerilerden biri farklılığı tolere etme becerisidir. Çocuğunuzun sınıf ortamına uyum sağlayabilmesi için temel bir beceridir. Çünkü sınıf çok çeşitli ailelerden ve sosyokültürel düzeylerden gelen çocukların bir araya gelerek eğitim aldıkları bir oluşumdur. Elbette böyle topluluk, düşünce ayrılıklarını, eleştirileri ve farklı kişilik özelliklerini içerisinde barındırır. Özellikle, çocuğunuzu başkalarına olumlu dil kullanma bakımından destekleyin. Kendisi gibi düşünmeyenlere saygı duymayı ve düşüncelerine katılmasa bile onları arkadaşı olarak kabul etmeyi öğretin.
Çocuğunuz Sosyal İlişkilerini Sürdürmekte Sorun Yaşıyorsa Ne Yapmalısınız?
Çocuğunuzun sosyal yaşamının büyük çoğunluğunu okul oluşturur. Eğer sürekli akranlarından şikayet ediyorsa onu dinledikten sonra çocuğunuza arkadaşları ile ilgili olumlu hangi özellikleri söyleyebileceğini sorun. Bu onun arkadaşlarını farklı bir bakış açısı ile değerlendirmesine yardımcı olacaktır. Ancak çocuğunuzun kurduğu arkadaşlıklar onun kendine olan güvenini zayıflatıyorsa, yoğun bir kaygı duymasına neden oluyorsa, okula olan ilgisini ve istekliliğini kaybetmiş ise bu noktada profesyonel destek almak önemlidir. Çünkü destek alınmadığı takdirde kendisiyle ilgili olumsuz duygular geliştirebilir benlik gelişimi zedelenebilir.
Çocuğunuz Onaylamadığınız Bir Çocuk İle Arkadaşlık Kurduğunda Ne Yapmalısınız?
Öncelikle, ani tepkiler vermekten ve gereksiz yere gerginlik yaratmaktan kaçının. Eğer çocuğunuza arkadaşları ile ilgili yasaklar koyarsanız bu, istediğinizin tam tersi sonuçlar yaşamanıza neden olabilir. İstemediğiniz bir arkadaşı ile oynamaya başladığında ani ve negatif tepkiler göstermek durumu daha kötüleştirir. Eğer ortada acil müdahale etmenizi gerektirecek kadar önemli bir durum yoksa onun arkadaşlık ilişkilerine karışmayın. Kendi kendine deneyimlemesine fırsat verin. Çocuğunuz yaşayarak öğrensin ki sosyal becerileri gelişsin. Arkadaşlık ilişkileri ile ilgili endişelerinizden bahsedebilirsiniz ancak öğüt vermeyin ve her şeyi sık sık tekrarlamayın.
Çocuklar somut işlemsel dönemde, soyut kavramları algılamada zorluk çekerler. Gelecekle ilgili söylediklerinizin muhakemesini yapmak onlar için kolay olmaz. Bu bir sorun değildir, sadece gelişim dönemlerine has bir özelliktir. Bu nedenle arkadaşları ile ilgili konuşurken somut olaylardan ve bu olayların sonuçlarından bahsedin. Böylelikle onların farkındalığını arttırabilirsiniz.
Çözüm Odaklı Ebeveynlikte Problem Çözme Aşamaları
Çözüm odaklı yaklaşımda amaç çocuğun kendine en uygun çözümü kendisinin bulabilmesini sağlamaktır. Bu nedenle, ebeveyn olarak “Şöyle yapmalısın, bunu böyle yap” gibi öneriler vermek yerine problemi kendisinin çözmesi için ona destek olun. Çabalarını takdir edin. İşte, çocuğunuzu kendi problemi için düşünmeye sevk edecek problem çözme aşamaları:
10 Adımda Problem Çözme
1) Problemini açıklar mısın?
2) Bu problemi nasıl çözebilirsin?
3) Daha önce benzer bir problem yaşadığın oldu mu? Onu nasıl çözmüştün?
4) Bu problem yaşayan arkadaşların var mı? Onlar nasıl başa çıkıyorlar?
5) Problemi çözmek için nelere ihtiyacın var?
6) Hangi özelliklerini kullanarak problemin üstesinden gelebilirsin?
7) Hangi seçeneklerin var?
8) Bu seçeneklerle nasıl çözüm yolları üretebilirsin?
9) Sence bu problemi çözmek için en uygun seçenek hangisi?
10) Bu seçeneği uygularsan nasıl bir sonuç alırsın?
Çocuğunuzun sosyal gelişimini desteklemek için; ona sosyal yaşamınızla model olun. Kendi arkadaşlarınızı çocuğunuzun yanında eleştirmekten kaçının. Sosyalleşmesi için ona seçenekler sunun. Çocuğunuzun bilgisayar, tablet, telefon gibi teknolojik aletlerin getirdiği yalnızlığı yaşamasına izin vermeyin. Evde sürekli yetişkinlerle vakit geçirmesindense onu arkadaş gruplarına katılması için teşvik edin. Mizacı ve ilgisine yönelik yaşıtlarının bulunduğu dans, drama, spor gibi etkinliklere yönlendirin.
- Çocuğunuz bir problemle karşılaştığında bu problemin varlığını kabul edin.
- Problemle ilgili ne yapmanız gerektiğine karar verirken acele etmeyin.
- Çocuğunuzla konuşurken destekleyici bir tavır gösterin.
- Çocuğunuza açık uçlu sorular sorun. Örneğin, “Sıkıldın mı?, Üzüldün mü?” değil “Bu sorunla karşılaşınca nasıl hissettin?”, “Kendini nasıl hissediyorsun?” gibi sorularla onu duygularını ifade etmeye teşvik edin.
- Çocuğunuzu savunucu davranışlara itecek “Neden?” sorusundan kaçının, sorgulayıcı ve zorlayıcı olmayın.
- İlginizi ona hissettirin ve kendisini anlatması için fırsat tanıyın.
- Çocuğunuza hemen bir çözüm önerisi sunmaktansa “Bu problemi çözmek için ne yapabilirsin?” gibi onu çözüm odaklı düşünmeye yönlendirecek sorular sorun.
Çocuğunuz Arkadaş Edinmede Sorunlar Yaşıyorsa Ne Yapmalısınız?
Çocuğunuzla ilgili sosyal beklentileriniz bu aşamada oldukça önemlidir. Arkadaşlık kurma konusunda sıkıntı yaşayan ve mizaç olarak çekingen bir özelliği olan çocuğunuzun bir anda çok fazla arkadaşı olmasını beklemeyin. Bunun yerine, kendi yaşına uygun 1-2 arkadaş çok daha gerçekçi bir beklentidir.
Bir oyun kurup arkadaşlarına liderlik etmesini beklemek yerine, onun oyuna katılmasını beklemek ilk aşama olarak yeterlidir. Ebeveyn olarak, yaşıtı olan çocuklarla bir araya gelmesine destek olabilirsiniz. Onun için evde arkadaşlarını çağırarak sosyal ortamlar yaratın veya çeşitli grup çalışmalarına, spor kurslarına vb. katılımını sağlayın. Bu sayede onun sosyal beceri gelişimini destekleyebilirsiniz.
Sosyal Öğrenme kuramına göre çocuklar model alarak öğrenirler. Siz de günlük yaşamınızda çocuğunuza model olun. Siz sosyalleştikçe onun da sizi izleyerek, taklit ederek ve model alarak sosyalleşmeyi öğrenmesi ve içselleştirmesi kolaylaşır.
Çocuğunuzun Daha Sağlıklı Sosyalleşebilmesi İçin Bir Anahtar: “Farklılığı Tolere Etme Becerisi”
Aslında hem yetişkinlik yaşamında hem de çocukluk döneminde en çok ihtiyaç duyulan sosyal becerilerden biri farklılığı tolere etme becerisidir. Çocuğunuzun sınıf ortamına uyum sağlayabilmesi için temel bir beceridir. Çünkü sınıf çok çeşitli ailelerden ve sosyokültürel düzeylerden gelen çocukların bir araya gelerek eğitim aldıkları bir oluşumdur. Elbette böyle topluluk, düşünce ayrılıklarını, eleştirileri ve farklı kişilik özelliklerini içerisinde barındırır. Özellikle, çocuğunuzu başkalarına olumlu dil kullanma bakımından destekleyin. Kendisi gibi düşünmeyenlere saygı duymayı ve düşüncelerine katılmasa bile onları arkadaşı olarak kabul etmeyi öğretin.
Çocuğunuz Sosyal İlişkilerini Sürdürmekte Sorun Yaşıyorsa Ne Yapmalısınız?
Çocuğunuzun sosyal yaşamının büyük çoğunluğunu okul oluşturur. Eğer sürekli akranlarından şikayet ediyorsa onu dinledikten sonra çocuğunuza arkadaşları ile ilgili olumlu hangi özellikleri söyleyebileceğini sorun. Bu onun arkadaşlarını farklı bir bakış açısı ile değerlendirmesine yardımcı olacaktır. Ancak çocuğunuzun kurduğu arkadaşlıklar onun kendine olan güvenini zayıflatıyorsa, yoğun bir kaygı duymasına neden oluyorsa, okula olan ilgisini ve istekliliğini kaybetmiş ise bu noktada profesyonel destek almak önemlidir. Çünkü destek alınmadığı takdirde kendisiyle ilgili olumsuz duygular geliştirebilir benlik gelişimi zedelenebilir.
Çocuğunuz Onaylamadığınız Bir Çocuk İle Arkadaşlık Kurduğunda Ne Yapmalısınız?
Öncelikle, ani tepkiler vermekten ve gereksiz yere gerginlik yaratmaktan kaçının. Eğer çocuğunuza arkadaşları ile ilgili yasaklar koyarsanız bu, istediğinizin tam tersi sonuçlar yaşamanıza neden olabilir. İstemediğiniz bir arkadaşı ile oynamaya başladığında ani ve negatif tepkiler göstermek durumu daha kötüleştirir. Eğer ortada acil müdahale etmenizi gerektirecek kadar önemli bir durum yoksa onun arkadaşlık ilişkilerine karışmayın. Kendi kendine deneyimlemesine fırsat verin. Çocuğunuz yaşayarak öğrensin ki sosyal becerileri gelişsin. Arkadaşlık ilişkileri ile ilgili endişelerinizden bahsedebilirsiniz ancak öğüt vermeyin ve her şeyi sık sık tekrarlamayın.
Çocuklar somut işlemsel dönemde, soyut kavramları algılamada zorluk çekerler. Gelecekle ilgili söylediklerinizin muhakemesini yapmak onlar için kolay olmaz. Bu bir sorun değildir, sadece gelişim dönemlerine has bir özelliktir. Bu nedenle arkadaşları ile ilgili konuşurken somut olaylardan ve bu olayların sonuçlarından bahsedin. Böylelikle onların farkındalığını arttırabilirsiniz.
Çözüm Odaklı Ebeveynlikte Problem Çözme Aşamaları
Çözüm odaklı yaklaşımda amaç çocuğun kendine en uygun çözümü kendisinin bulabilmesini sağlamaktır. Bu nedenle, ebeveyn olarak “Şöyle yapmalısın, bunu böyle yap” gibi öneriler vermek yerine problemi kendisinin çözmesi için ona destek olun. Çabalarını takdir edin. İşte, çocuğunuzu kendi problemi için düşünmeye sevk edecek problem çözme aşamaları:
10 Adımda Problem Çözme
1) Problemini açıklar mısın?
2) Bu problemi nasıl çözebilirsin?
3) Daha önce benzer bir problem yaşadığın oldu mu? Onu nasıl çözmüştün?
4) Bu problem yaşayan arkadaşların var mı? Onlar nasıl başa çıkıyorlar?
5) Problemi çözmek için nelere ihtiyacın var?
6) Hangi özelliklerini kullanarak problemin üstesinden gelebilirsin?
7) Hangi seçeneklerin var?
8) Bu seçeneklerle nasıl çözüm yolları üretebilirsin?
9) Sence bu problemi çözmek için en uygun seçenek hangisi?
10) Bu seçeneği uygularsan nasıl bir sonuç alırsın?
Çocuğunuzun sosyal gelişimini desteklemek için; ona sosyal yaşamınızla model olun. Kendi arkadaşlarınızı çocuğunuzun yanında eleştirmekten kaçının. Sosyalleşmesi için ona seçenekler sunun. Çocuğunuzun bilgisayar, tablet, telefon gibi teknolojik aletlerin getirdiği yalnızlığı yaşamasına izin vermeyin. Evde sürekli yetişkinlerle vakit geçirmesindense onu arkadaş gruplarına katılması için teşvik edin. Mizacı ve ilgisine yönelik yaşıtlarının bulunduğu dans, drama, spor gibi etkinliklere yönlendirin.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çözüm Odaklı Ebeveynlik Yaklaşımıyla Çocuğunuzun Sosyal Gelişimini Destekleyin" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ezgi TANIL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ezgi TANIL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
