2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Otizmi Olan Çocukların Sosyal Becerileri Nasıl Geliştirilir?
MAKALE #2036 © Yazan Çiğdem BUZUL | Yayın Aralık 2008 | 23,978 Okuyucu
Sosyal beceriler, bireyin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmek amacıyla sergilediği davranışlardan oluşmaktadır. Sosyal beceriler, öğrenilmiş davranışlardır.

Çocuklar çeşitli nedenlerden dolayı sosyal becerileri kazanamamakta ya da var olan becerilerini yeterince sergileyememektedirler. Genelde akranlarına göre sosyal becerilerde yetersiz olan otizmli çocuklar; dikkati toplama ve sürdürme, aşırı hareketlilik, ataklık, çevresindeki uyaranları ayırtedememe, jest, mimik, yüz ifadeleri gibi iletişimsel ipuçlarını okuyamama ve iletişim becerilerinin sınırlılığı gibi sorunlardan dolayı sosyal ilişkilerde, okul yaşamlarında, akademik çalışmalarda ve duygusal-davranışsal alanlarda çeşitli problemlerle karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu çocuklarda gözlenen pek çok sosyal beceri yetersizliği (kurallara uymama, sırasını beklememe, dinlememe, etkinliği bitirmeme, dikkatini bir noktaya toplayamama, yönergelere uymama vb.) öğretmenler ve çevredeki diğer kişiler tarafından problem davranışı olarak algılanmaktadır.

Otizmi olan çocukların yaşam kalitesini attırabilmek için, eğitimde sosyal beceri öğretimi” programlarının hazırlanması gerekmektedir.

Otizmi olan çocuklara sosyal becerilerin öğretilmesi;
· akademik becerileri (bağımsız olarak çalışma, yönergelere uyma, boş zamanı kullanma gibi) öğrenmelerini kolaylaştırmakta,
· sosyal kabul düzeyini arttırarak arkadaş/ öğretmen ilişkilerini geliştirmekte,
· sosyal uyum ( paylaşma, sorumluluklarını yerine getirme, kurallara uyma gibi) davranışları artmakta,
· kendini kontrol etme becerilerini (öfke/ kızgınlığını kontrol etme, dürtü kontrolü, kurallara uyma, zaman yönetimi, problem çözme, eleştirileri kabul etme, duyguları ifade etme gibi) geliştirmektedir.

Otizmi Olan Çocukların Sosyal İletişimini Arttıran Yöntemler: Bir Vaka Çalışması ( Bir makalenin sınırlı çevirisi)

Asagida cevirisi yapilmis metin Teaching Exceptional Children dergisinden 2004 yilinda yayinlanmis bir makaleden alinmistir. Bu makalede yazarlar, otizmi olan bir kiz ogrenci ile onun egitim gecmisini incelemeye donuk olarak yaptiklari calismanin sonuclarini daha ziyade egitimciler icin makaleler basan bu dergide yayinlamislardir. Ceviride sadece bu ogrenci ile kullanilmis ve etkili olarak bulunmus yontemlerin anlatildigi kisim yeralmıştır.
Vakayi kisaca ozetlemek gerekirse, Caryn 13 yasinda hafif duzeyde otizm gosteren ve kaynastirma egitimine devam eden bir kiz ogrencidir. Normal sinifta kaynastirma öğrencisi olarak eğitimine devam ederken ayni zamanda dil ve konusma terapisi ve bazi becerilerin öğretiminde ozel egitim destegi saglanmaktadir. Caryn hayvanlara karsi cok ilgili ama insanlarla olan iliskilerden mumkun oldugunca uzak duran, iletişim kurmayı tercih etmeyen bir cocuktur. Onun disinda zeka ve basari testi sonuclari ortalama cikmaktadır ve iyi denilebilecek duzeyde dil gelisimine sahiptir.


Direk Ogretim yontemi: (Direct Instruction)

Otizm gorulen cocuklar genellikle sosyal cevreden ogrenmekte zorluk cekerler. Sosyal becerilerin ogretiminde direk ogretim yontemine ihtiyac duyarlar. Her ne kadar ogretim yontemleri arasinda en direk olarak mudahele eden olarak kabul edilse de direct ogretim yonteminin onemi sosyal becerilerin ogretiminde reddedilemez. Analizlerin yapilmasi bu yontemin kullanilmasinda mutlaka odak noktasi olmalidir. Sosyal beceriler kucuk parcalara veya basamaklara bolunerek ogretilmelidir.

Direk ogretim yontemi ancak o zaman genelleme yapilabilmesi icin daha olanakli hale gelmektedir. Rol canlandirmalari, oyunlar, ve kuklalar ogretimin sinif icinde yapilabilmesi icin yardimci olabilecek cok sayidaki aractan sadece bazilaridir. Direk ogretim yonteminin dogal ortamlarda otizmden az etkilenmis cocuklarda yalitilmis ozel egitim siniflarinin disinda yurutulmesi daha uyugun olabilir. Normal siniflardaki dogal ortam sosyal iliskilerin tum gun boyunca surdurulmesi icin gerekli firsatlarin yaratilmasi icin daha faydalidir.


Sosyal Oykuler: (Social Stories)

Otizmi olan cocuklar genellikle bildikleri, tanidiklari ortamlari bilmedikleri, yabancisi oldukları ortamlara tercih ederler. Cocuklarin etkinlikten etkinlige veya ortam degistirmelerinde resimlerle desteklenmis gunluk yapilacaklar listesi tarzinda materyaller yeni ortamlardan dogan sikintilarin azaltilmasi, tahmin edilebilirligin arttirilmasinda etkilidir. Sosyal oykuler basitce cizilebilir veya fotograflardan olusturulabilir. Hikaye sunlari icerir,
Beklenen davranislar
Nasil basarilir?
Sonucunda alinacak oduller nelerdir?
Bu hikayelerin mesela okul disina yapilan gezilerde veya diger sosyal iletisim gerektiren etkinliklerde kullanilmasi zaman zaman cocugun yasadigi heyecan bozuklugunun giderilmesinde faydali olabilir. Ek olarak, bu yontem cocuklarin digerlerinin olaylara bakis acilarini gormelerinde yardimci olabilir.


Akran Ogretimi (Peer-initiated strategies)

Otizmi olan cocuklarin ortamlarinda karsilastiklari veya icine dustukleri planlanmamis, organize edilmemis ortamlarin azaltilmasi icin cesitli yontemler kullanilabilir. Ornegin, anlayisli akranlarla duzenlenmis ortamlar otizmi olan cocuklarin sosyal becerilerini kullanmalari ve gelistirmeleri icin iyi bir ortam olusturabilir. Akran gruplari olusturulurken konuya hassas ve anlayisli sekilde yaklasabilen akranlar secilmelidir. Bu cocuklar otizmi olan cocuga becerilerini kullanabilmeleri icin gerekli ortami yaratabilirler. Uygun bireylerden kurulmus akran gruplarinin otizmi olan bireylerin uygun sosyal davranis sikliklarini arttirdigi bilinmektedir. Bu ayni zamanda cocugun akran gruplari disinda kalan ortamlarda da daha iyi bir sekilde kabulunun gerceklesmesine de yardimci olur.

Welton, E., Vakil, S., & Carasea, C. (2004). Strategies for increasing positive social interactions in children with autism: A case study. Teaching Exceptional Children, 37, 40-46.


Sosyal Bütünleşmenin Gelişimsel Geriliği Olan Çocuk Açısından Önemi

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; gelişimsel geriliği olan çocuklar iyi planlanmış, organize edilmiş ve gerekli koşulları yerine getirilmiş bir kaynaştırma eğitiminden, ayrıştırılmış eğitimden elde edecekleri kazançlardan daha fazlasını edinmektedirler. Öğrencilerin akademik ve psikososyal gelişimleri açısından normal çocuklarla bir arada olmaları, gelişimsel geriliği olan çocukların normal çocuklarla oynadıkları oyunlarda kendileri gibi engelli çocuklarla oynadıkları oyunlardan daha fazla ilerleme gösterdikleri bulunmuştur (Kuz, 2001). Gelişimsel geriliği olan çocukların sosyal bütünleşmesinin sağlandığı ortamlarda hem sosyal hem de sözel etkileşimlerinde artış gözlendiği ve engelli çocukların, akranlarıyla oynadıkları oyunlarda daha yüksek bir bilişsel seviye sergilediği gözlenmiştir (Fisher, 1999).

Refleksiv davranışlar dışında insan davranışlarının hemen tamamı öğrenme sonucunda edinilen davranıştır. Çocuklar çevrelerindeki akranlarını ve yetişkinleri gözleyerek ya da onların davranışlarını öyküleyerek davranışlarını biçimlendirir, yeni davranışlar edinirler. Dolayısıyla çocuk, normal ortamlar içerisinde olağan insanlarla birlikte olduğu ölçüde toplumun beklentilerine uygun davranışlar edinme olanağını elde edebilecektir (Eripek, 1986).

Sosyal Bütünleşmede Kullanılabilecek Çocuk Oyunlarının Önemi

Oyun çocuğun hayattaki en önemli işidir. Oyun yoluyla hayatta kalma becerilerini öğrenir ve içinde doğduğu karmaşık dünyaya ilişkin bir düzen arar ve bulur. Oyun yoluyla bedenini kontrol etmeyi öğrenir. Oyun yoluyla çevresindeki somut dünyayı araştırır ve keşfeder. Buna ilişkin bilgiler toplar ve düşünmeyi öğrenir. Yine oyun yoluyla duygusal sorunlarını dışa vurur ve ilkel duygularını kontrol etmeyi öğrenir. İnsanlarla daha duyarlı ve sağlıklı ilişkiler kurmayı öğrenir. Oyun yoluyla sosyal bir varlık olmayı ve kendi toplumu içinde yer almayı öğrenir. Kendini iyi hissetmeyi sağlar ve yaşamı dolu dolu yaşayabilmesi için gerekli becerileri kazanmasına yardımcı olur (Tüfekçioğlu, 2003, s. 8). Özellikle refleksiv davranışlar dışında insan davranışlarının hemen tamamı öğrenme sonucunda edinilen davranışlardır. Çocuklar çevrelerindeki akranları, yetişkinleri gözleyerek ya da davranışlarını öykünleyerek davranışlarını biçimlendirirler (Eripek, 1996). Oyun, bu derece geniş öğrenme ortamlarını gelişimsel geriliği olan çocuklara sunan etkinlikler bütünüdür. Bu nedenle sosyal bütünleşmede kullanılabilecek oyunlar, gelişimsel geriliği olan çocuklar açısından onların hem aktif öğrenme yaşantısı içerisine girmesine hem de sosyal bütünleşmesini sağlamaktadır.


Sosyal Bütünleşmeyi Sağlayan Çocuk Oyunlarının Özellikleri

Oyunda içten gelen motivasyon vardır. Oyun bir süreçtir. Eylem sonunda elde edilecek sonuçlar değil eylemin kendisi önemlidir. Oyun haz vericidir. Oyun oynamayı ve oyunu çocuk kendisi seçer. “hadi sen ..... ol, -miş gibi yapalım, şimdi ..... olursa” gibi rol alma davranışlarını hayali oyunları da içerebilir. Oyunda çocuk kendi kendini yönetir. Oyun, oyunu oynayanların sözel, zihinsel ya da fiziksel olarak aktif katılmalarını gerçekleştirir (Tüfekçioğlu, 2003). Oyun çocuk için yetişkinlerin dünyasını keşfetmeye olanak tanır ve özgürlük ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılama olanağı sağlar (Önder, 2001). Engelli birey toplumun kendisinden beklediği davranışları oyun yoluyla öğrenme fırsatı yakalar. Topluma uyum süreçlerindeki ilk adımı oyun sayesinde atmış olacaktır. Toplumsal rolleri gelişimsel geriliği olan çocuk oyun içinde anlama, araştırma, keşfetme ve gerçekleştirme fırsatı yakalamış olacaktır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Otizmi Olan Çocukların Sosyal Becerileri Nasıl Geliştirilir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Çiğdem BUZUL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Çiğdem BUZUL'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     4 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Çiğdem BUZUL
İstanbul
Konuşma Terapisti
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi4 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Çiğdem BUZUL'un Makaleleri
► Sosyal Becerileri Destekleme Oyunları Psk.Günay BAYDAROĞULLARI
► Özgüven Nasıl Geliştirilir? Psk.Dilara ZEYBEK
► Bebeklerin Zekası Nasıl Geliştirilir? Psk.Dnş.Gürkan YAŞAR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Otizmi Olan Çocukların Sosyal Becerileri Nasıl Geliştirilir?' başlığıyla benzeşen toplam 20 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:33
Top