Çocuklarda Sınır Koyma ve Seçenek Sunma
MAKALE #20431 © Yazan Psk.İnci Nur ÜLKÜ | Yayın Mart 2019 | 3,229 Okuyucu
-Sınırlar, çocuklara hayatlarında kararlar vermesinde yardımcı olacak öz denetimi sağlar.
-Sınırlar, çocukların öz denetim becerileri geliştirmesine, seçimleri olduğunu öğrenmelerine ve seçimler yapmanın ve sorumluluğun nasıl hissettirdiğini görmelerine olanak sağlar.
-Çocuklara sınır koyulduğunda seçim yapma olanağı sağlanmalıdır. Seçenekleri olur, seçim yapmanın verdiği hissi yaşarlar ve sorumluluğun nasıl olduğunu hissederler. Böylece kendilerinin ve kendi mutluluklarının sorumluluğunu alırlar.
-Çocuklar sınırlar sayesinde istedikleri her şeyi her an elde edemeyeceklerini öğrenmeliler.
-Çocuğunuza sınır koyup ve seçenek sunduğunuzda duvar gibi sağlam durmalısınız. Eğer duvar gibi durmazsanız, sözünüzü tutmadığınız için çocuğunuz size güvenmez, inanmaz.
-Sınırlar sakince, sabırla ve kararlılıkla ifade edilmelidir.
-Sınırlar, karar verme mekanizmasının, öz denetiminin ve öz sorumluluğun gelişimine katkıda bulunur.
-Odak çocuktadır. Böylece sorumluluğun kimde olduğu açıkça belli edilmiş olur. Sınır koyarken “Biz” kelimesini kullanmıyoruz.
Örn; “Biz burada pantolonumuzu çıkarmayız.”
DOĞRUSU: “Burada pantolon çıkarmak için değildir.”
Örn: “Biz burada yere boya fırlatmayız.”
DOĞRUSU: “Boya yere fırlatmak için değildir.”
-Çoğu kişi sınır koyarken, seçenekle başlar ancak bu yanlıştır. Sınır koymaya seçenekle değil, sınır koyarak başlamalıyız.
Önce sınır sonra seçenek!
Sınır Koyma Sürecindeki Basamaklar
1.Adım- Yansıtın: çocuğun hislerini, dileklerini ve isteklerini.
Duygular fark edilir fark edilmez yansıtılmalıdır.
Örn; Bana sinirlendin.
2.Adım- Sınırı ifade edin.
3.Adım- Alternatif sunun: Uygun alternatifler belirleyin.
4.Adım- Son seçimleri ifade edin.
Örn; Kıyafetlerini okuldan geldiğinde çıkarmak istemeyen bir çocuk
1)Okuldan geldiğinde kıyafetlerini değiştirmek istemediğini biliyorum.
2)Kıyafetler okuldan geldiğinde hemen çıkarmak içindir.
3)Kıyafetlerini değiştirmemeyi seçersen bugün en sevdiğin oyuncağınla oyun oynamamayı seçmiş olursun, kıyafetlerini değiştirmeyi seçersen en sevdiğin oyuncağınla oyun oynamayı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Kıyafetlerini değiştirdikten sonra yere atan bir çocuk
1)Kıyafetlerini yere atmak istediğini biliyorum.
2)Kıyafetler yere atmak için değildir.
3) Kıyafetlerini yere atmayı seçersen o gün televizyon izlememeyi seçmiş olursun, kıyafetlerini yere atmamayı seçersen televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Öğle yemeğinden önce çikolata yemek isteyen bir çocuk
1)Çikolata yemek istediğini biliyorum.
2)Çikolata öğle yemeğinden önce yenilmek için değildir. Çikolata öğle yemeğinden sonra yenilir.
3)Çikolata yemekte ısrar etmeyi seçersen bugün televizyon izlememeyi seçmiş olursun, çikolata yemekte ısrar etmemeyi seçersen bugün televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
-Sınır koyarken çocuklarınızı parktan mahrum bırakmayın. Park çocuğun ihtiyacıdır.
Televizyondan mahrum bırakabilirsiniz.
Örn; İkinci çizgi filmi izlemek isteyen bir çocuk
1)İkinci filmi izlemek istediğini biliyorum.
2)İkincisi şimdi izlemek için değildir. Yarın izleyebilirsin.
3)Film izlemekte ısrar etmeyi seçersen yarın film izlememeyi seçmiş olursun, film izlemekte ısrar etmemeyi seçersen yarın film izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Çocuk yere su döküyorsa
1)Yere su dökmek istediğini biliyorum.
2)Su yere dökmek için değildir.
3)Suyu dökmeyi seçersen suyu senden almamı seçmiş olursun, suyu dökmemeyi seçersen suyu senden almamamı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Kış ayında yazlık montunu giymek isteyen bir çocuk
1)Yazlık montunu giymek istediğini biliyorum.
2)Yazlık mont yazın giyinmek içindir. Kışlık montunu giyebilirsin.
3)Yazlık montunu giymeyi ısrar etmeyi seçersen, yazlık montunu alıp kaldırmamı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Oyuncakçıya gittiğinde birden fazla oyuncak almak isteyen bir çocuk
1)Bu oyuncakların hepsini almak istediğini biliyorum.
2)Bu oyuncakların hepsi alınmak için değildir. Bir tanesini alabilirsin.
3)Oyuncakların hepsini almak için ısrar etmeyi seçersen hiç oyuncak almamayı seçmiş olursun, ısrar etmemeyi seçersen bir tanesini almayı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Ödevini yapmak istemeyen bir çocuk
1)Ödevini yapmak istemediğini biliyorum.
2)Ödev yapılmak içindir.
3)Ödevini yapmamayı seçersen akşam televizyon izlememeyi seçmiş olursun, ödevini yapmayı seçersen akşam televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Oyuncaklarını toplamak istemeyen bir çocuk
1)Oyuncaklarını toplamak istemediğini biliyorum.
2)Oyuncaklar oynandıktan sonra toplanmak içindir.
3)Oyuncaklarını toplamamayı seçersen yarın oyuncaklarınla 1 saat daha az oynamayı seçmiş olursun.
Veya
Oyuncaklarını toplamamayı seçersen televizyon izlememeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Annesine vuran bir çocuk
1)Öfkeli olduğunu ve bana vurmak istediğini biliyorum.
2)Ben vurmak için değilim.
3)Bana neye öfkeli olduğunu söyleyebilirsin veya yastığa vurabilirsin.
Veya
Bana vurmayı seçersen seni molaya çıkarmamı seçmiş olursun.( 5 dk) Ne istediğine sen karar ver.
Çocuğunuz öfkelendiğinde;
Öfkeli olduğunu biliyorum. Bana neye öfkeli olduğunu söyleyebilirsin.
Çocuğunuz ağladığında;
Üzgünsün. Bana neye üzüldüğünü söyleyebilirsin.
MUTLAKA DUYGUSUNU YANSITIN!
Örn; Geceleri anne ve babasının yanında uyumak isteyen bir çocuk
1)Benimle uyumak istediğini biliyorum. Yatağında yalnız uyumak istemediğini biliyorum.
2)Yatağında yalnız uyumalısın.
3)Eğer bizim odamıza gelirsen seni tekrar kendi odana götürmemi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Okula gitmek istemeyen bir çocuk
1)Okula gitmek istemediğini biliyorum.
2)Okula gitmen lazım.
3)Okula gitmeyi seçersen akşam film izlemeyi seçmiş olursun , okula gitmemeyi seçersen akşam film izlememeyi seçmiş olursun.Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Oyuncağını yere atan bir çocuk
1)Oyuncağını yere atmak istediğini biliyorum.
2)Oyuncak yere atmak için değildir.
3)Oyuncağını yere atmayı seçersen, oyuncağından vazgeçmeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
-Çocuklara seçenek sunarak çocuklara kendi hayatlarının kontrolünü ellerinde tutmak için fırsat vermiş oluyoruz. Çocukların sorumlulukları gelişir, karar vermeyi öğrenirler.
-Kurallar, sınırlar çocukların hayatını kolaylaştırır. Sınırlar olmazsa çocuklar kendilerini bir karmaşanın içinde kaybolmuş gibi hissederler.
-Sınırlar konularak büyümüş çocuklar sosyal hayattaki kurallara uyum sağlamakta zorlanmaz. Çünkü toplumda hangi davranışının kabul gördüğünü, hangi davranışının kabul görmediğini anne babaların koydukları sınırlarla deneyimleyerek öğrenmişlerdir. Eğer çocuğunuza sınır koymaz ve onaylamadığınız bir davranışı yapmasına izin verirseniz, çocuğunuza o davranışının yanlış olduğunu öğrenme şansına vermemiş olursunuz.
-Sınır konulması çocukların sorumluluk alma, kendini kontrol etme, kendi kararlarını verme gibi önemli kişilik özelliklerinin de gelişmesine yardımcı olur. Anne babanın sunduğu alternatiflerden birini seçer ve o seçtiği seçeneğin sonucunu kabul ederler. Bu deneyim çocukta sorumluluk duygusunu geliştirir.
-Sınırlar, çocukların öz denetim becerileri geliştirmesine, seçimleri olduğunu öğrenmelerine ve seçimler yapmanın ve sorumluluğun nasıl hissettirdiğini görmelerine olanak sağlar.
-Çocuklara sınır koyulduğunda seçim yapma olanağı sağlanmalıdır. Seçenekleri olur, seçim yapmanın verdiği hissi yaşarlar ve sorumluluğun nasıl olduğunu hissederler. Böylece kendilerinin ve kendi mutluluklarının sorumluluğunu alırlar.
-Çocuklar sınırlar sayesinde istedikleri her şeyi her an elde edemeyeceklerini öğrenmeliler.
-Çocuğunuza sınır koyup ve seçenek sunduğunuzda duvar gibi sağlam durmalısınız. Eğer duvar gibi durmazsanız, sözünüzü tutmadığınız için çocuğunuz size güvenmez, inanmaz.
-Sınırlar sakince, sabırla ve kararlılıkla ifade edilmelidir.
-Sınırlar, karar verme mekanizmasının, öz denetiminin ve öz sorumluluğun gelişimine katkıda bulunur.
-Odak çocuktadır. Böylece sorumluluğun kimde olduğu açıkça belli edilmiş olur. Sınır koyarken “Biz” kelimesini kullanmıyoruz.
Örn; “Biz burada pantolonumuzu çıkarmayız.”
DOĞRUSU: “Burada pantolon çıkarmak için değildir.”
Örn: “Biz burada yere boya fırlatmayız.”
DOĞRUSU: “Boya yere fırlatmak için değildir.”
-Çoğu kişi sınır koyarken, seçenekle başlar ancak bu yanlıştır. Sınır koymaya seçenekle değil, sınır koyarak başlamalıyız.
Önce sınır sonra seçenek!
Sınır Koyma Sürecindeki Basamaklar
1.Adım- Yansıtın: çocuğun hislerini, dileklerini ve isteklerini.
Duygular fark edilir fark edilmez yansıtılmalıdır.
Örn; Bana sinirlendin.
2.Adım- Sınırı ifade edin.
3.Adım- Alternatif sunun: Uygun alternatifler belirleyin.
4.Adım- Son seçimleri ifade edin.
Örn; Kıyafetlerini okuldan geldiğinde çıkarmak istemeyen bir çocuk
1)Okuldan geldiğinde kıyafetlerini değiştirmek istemediğini biliyorum.
2)Kıyafetler okuldan geldiğinde hemen çıkarmak içindir.
3)Kıyafetlerini değiştirmemeyi seçersen bugün en sevdiğin oyuncağınla oyun oynamamayı seçmiş olursun, kıyafetlerini değiştirmeyi seçersen en sevdiğin oyuncağınla oyun oynamayı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Kıyafetlerini değiştirdikten sonra yere atan bir çocuk
1)Kıyafetlerini yere atmak istediğini biliyorum.
2)Kıyafetler yere atmak için değildir.
3) Kıyafetlerini yere atmayı seçersen o gün televizyon izlememeyi seçmiş olursun, kıyafetlerini yere atmamayı seçersen televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Öğle yemeğinden önce çikolata yemek isteyen bir çocuk
1)Çikolata yemek istediğini biliyorum.
2)Çikolata öğle yemeğinden önce yenilmek için değildir. Çikolata öğle yemeğinden sonra yenilir.
3)Çikolata yemekte ısrar etmeyi seçersen bugün televizyon izlememeyi seçmiş olursun, çikolata yemekte ısrar etmemeyi seçersen bugün televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
-Sınır koyarken çocuklarınızı parktan mahrum bırakmayın. Park çocuğun ihtiyacıdır.
Televizyondan mahrum bırakabilirsiniz.
Örn; İkinci çizgi filmi izlemek isteyen bir çocuk
1)İkinci filmi izlemek istediğini biliyorum.
2)İkincisi şimdi izlemek için değildir. Yarın izleyebilirsin.
3)Film izlemekte ısrar etmeyi seçersen yarın film izlememeyi seçmiş olursun, film izlemekte ısrar etmemeyi seçersen yarın film izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Çocuk yere su döküyorsa
1)Yere su dökmek istediğini biliyorum.
2)Su yere dökmek için değildir.
3)Suyu dökmeyi seçersen suyu senden almamı seçmiş olursun, suyu dökmemeyi seçersen suyu senden almamamı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Kış ayında yazlık montunu giymek isteyen bir çocuk
1)Yazlık montunu giymek istediğini biliyorum.
2)Yazlık mont yazın giyinmek içindir. Kışlık montunu giyebilirsin.
3)Yazlık montunu giymeyi ısrar etmeyi seçersen, yazlık montunu alıp kaldırmamı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Oyuncakçıya gittiğinde birden fazla oyuncak almak isteyen bir çocuk
1)Bu oyuncakların hepsini almak istediğini biliyorum.
2)Bu oyuncakların hepsi alınmak için değildir. Bir tanesini alabilirsin.
3)Oyuncakların hepsini almak için ısrar etmeyi seçersen hiç oyuncak almamayı seçmiş olursun, ısrar etmemeyi seçersen bir tanesini almayı seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Ödevini yapmak istemeyen bir çocuk
1)Ödevini yapmak istemediğini biliyorum.
2)Ödev yapılmak içindir.
3)Ödevini yapmamayı seçersen akşam televizyon izlememeyi seçmiş olursun, ödevini yapmayı seçersen akşam televizyon izlemeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn: Oyuncaklarını toplamak istemeyen bir çocuk
1)Oyuncaklarını toplamak istemediğini biliyorum.
2)Oyuncaklar oynandıktan sonra toplanmak içindir.
3)Oyuncaklarını toplamamayı seçersen yarın oyuncaklarınla 1 saat daha az oynamayı seçmiş olursun.
Veya
Oyuncaklarını toplamamayı seçersen televizyon izlememeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Annesine vuran bir çocuk
1)Öfkeli olduğunu ve bana vurmak istediğini biliyorum.
2)Ben vurmak için değilim.
3)Bana neye öfkeli olduğunu söyleyebilirsin veya yastığa vurabilirsin.
Veya
Bana vurmayı seçersen seni molaya çıkarmamı seçmiş olursun.( 5 dk) Ne istediğine sen karar ver.
Çocuğunuz öfkelendiğinde;
Öfkeli olduğunu biliyorum. Bana neye öfkeli olduğunu söyleyebilirsin.
Çocuğunuz ağladığında;
Üzgünsün. Bana neye üzüldüğünü söyleyebilirsin.
MUTLAKA DUYGUSUNU YANSITIN!
Örn; Geceleri anne ve babasının yanında uyumak isteyen bir çocuk
1)Benimle uyumak istediğini biliyorum. Yatağında yalnız uyumak istemediğini biliyorum.
2)Yatağında yalnız uyumalısın.
3)Eğer bizim odamıza gelirsen seni tekrar kendi odana götürmemi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Okula gitmek istemeyen bir çocuk
1)Okula gitmek istemediğini biliyorum.
2)Okula gitmen lazım.
3)Okula gitmeyi seçersen akşam film izlemeyi seçmiş olursun , okula gitmemeyi seçersen akşam film izlememeyi seçmiş olursun.Ne istediğine sen karar ver.
Örn; Oyuncağını yere atan bir çocuk
1)Oyuncağını yere atmak istediğini biliyorum.
2)Oyuncak yere atmak için değildir.
3)Oyuncağını yere atmayı seçersen, oyuncağından vazgeçmeyi seçmiş olursun. Ne istediğine sen karar ver.
-Çocuklara seçenek sunarak çocuklara kendi hayatlarının kontrolünü ellerinde tutmak için fırsat vermiş oluyoruz. Çocukların sorumlulukları gelişir, karar vermeyi öğrenirler.
-Kurallar, sınırlar çocukların hayatını kolaylaştırır. Sınırlar olmazsa çocuklar kendilerini bir karmaşanın içinde kaybolmuş gibi hissederler.
-Sınırlar konularak büyümüş çocuklar sosyal hayattaki kurallara uyum sağlamakta zorlanmaz. Çünkü toplumda hangi davranışının kabul gördüğünü, hangi davranışının kabul görmediğini anne babaların koydukları sınırlarla deneyimleyerek öğrenmişlerdir. Eğer çocuğunuza sınır koymaz ve onaylamadığınız bir davranışı yapmasına izin verirseniz, çocuğunuza o davranışının yanlış olduğunu öğrenme şansına vermemiş olursunuz.
-Sınır konulması çocukların sorumluluk alma, kendini kontrol etme, kendi kararlarını verme gibi önemli kişilik özelliklerinin de gelişmesine yardımcı olur. Anne babanın sunduğu alternatiflerden birini seçer ve o seçtiği seçeneğin sonucunu kabul ederler. Bu deneyim çocukta sorumluluk duygusunu geliştirir.
4 Beğeni 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
