Yaşam Doyumu ve Kronik Ağrı
GİRİŞ
İnsanların yaşamlarında mutlu olabilmeleri ve yaşamlarının bir anlam kazanabilmesi için sahip olmaları gereken temel unsurların başında yaşam doyumu gelmektedir. (Dağlı ve Baysal, 2016) Yaşam doyumu öznel iyi oluşun bilişsel bir bileşeni ve kişinin yaşamıyla ilgili bilişsel yargıları içermektedir (Diener, 1984:550). Pozitif psikoloji literatüründe genellikle öznel iyi olma deyimi, mutluluk olarak ifade edilmektedir (Diener, 2000).
Öznel iyi oluş; olumlu duygular, olumsuz duygular ve yaşam doyumu olmak üzere üç ayrı bileşenden oluşmaktadır Olumlu ve olumsuz duygular, öznel iyi oluşun duyuşsal/duygusal boyutunu oluşturmaktadır. Yaşam doyumu ise öznel iyi oluş yapısının bilişsel/yargısal boyutunu oluşturmaktadır (Diener, Emmons, Larsen ve Griffin, 1985: 71)
Öznel iyiliği oluşturan yapılardan biri olan yaşam doyumu, yaşamın iş, evlilik, sağlık vb. gibi öznel alanlarının bileşiminden oluşmaktadır. Bu da kişinin doyum yargılarına ve şüphesiz kültüre bağlı bir yaşantıdır (Köker, 1991). Evrensel bir doyum yapısı yoktur, ancak benzer doyum yapıları bazı grup ve kültürler için geçerlidir (Cutler, 1979).
Psikoloji ve diğer bilim dallarındaki çalışmalar yaşam doyumunun fiziksel sağlık, umut, öz yeterlik, daha fazla sosyal destek, daha az davranışsal problemler ve yüksek kişilerarası ve bilişsel aktivite ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır (Dolan ve diğerleri, 2008). Yani yaşam doyumuna etki eden faktörler hem fiziksel, hem duygusaldır.
Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi, bireyin sağlığını etkileyen veya sağlığından etkilenen yaşam alanlarındaki doyum ve mutluluğudur . Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi, sağlıkla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili birçok faktörü içine alan geniş bir kavramdır.
Akut ağrı bir saniyeden daha uzun altı aydan daha kısa süren, bir rahatsızlık duygusu ya da şiddetli rahatsızlığı olduğunu bildiren ve bunu yaşayan bireydeki durumdur. Akut ağrının başlangıcı ani ve şiddetlidir. Ağrı, iğne batmasından travmatik ekstremite ampütasyonuna kadar pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bir doku hasarı ile başlar. Neden olan lezyon ile ağrı arasında yer, şiddet ve zaman açısından yakın ilişki vardır.
Türkiye’deki erişkinlerde ağrı görülme sıklığı % 63,7’dir. Akut ağrı görülme sıklığı ise %49,6’dır. Bu sonuçlara göre erişkin bireylerin yarısının akut ağrı deneyimi vardır. Ağrı, zararlı bir stimulusa karşı verilen fizyolojik yanıttır; kognitif, davranışsal ve sosyokültürel ölçüler arasındaki karmaşık etkileşim ile değişir, fakat hemen her zaman doku hasarı sonucu ortaya çıkar(Miner Jr. ve ark. 2011). Bireysel ağrı tecrübesi bu nedenle statik değildir, o anki ve geçmiş medikal öyküye, fiziksel ve duygusal olgunlaşmaya, kognitif duruma, ağrının anlamına, ailevi alışkanlıklara, kültüre ve çevreye bağlı olarak değişkenlik gösterir(Ducharme, 2011). Bu nedenle ağrı öznel, bireysel ve yüksek oranda karmaşık bir fenomendir (Wheeler ve ark. 2010). Ağrı (akut veya kronik) hem insana olan ızdırabı, hem de üretkenlik kaybı yönünden sağlık sistemlerinde maliyet açısından yük getirmektedir. Dünya sağlık örgütü, dünya popülasyonunun %20’sinin gereksiz yere ağrıdan yakındığını ve bu grubun %33’ünün yaşam kalitesinde düşme olduğunu saptamıştır (Fry ve ark. 2011).
Yaşam kalitesini nicel olarak değerlendirmek oldukça zordur. Yaşam kalitesini gösteren farklı durumların değerlendirilmesinde, her bir durumu gösteren çok sayıda sorunun cevaplanması gerekmektedir. Bu karmaşıklık yüzünden, yaşam kalitesini değerlendiren çok sayıda farklı ölçek geliştirilmiştir. Cevaplar rakamsal skorlara çevrilerek değerlendirilmektedir. Bugün dünyada kullanılan genel amaçlı ya da hastalığa özgü olarak geliştirilmiş çok sayıda anket bulunmaktadır. Bunlar işlevsel beceriyi, psikososyal iyilik halini, sosyal desteği, yaşamdan memnuniyeti ve moral durumunu ölçen ve daha geniş anlamda sağlıklılık durumunu belirleyen anketler olarak sınıflandırılabilmektedir.
Ağrının en kolay değerlendirme yolu hastaya ağrısının olup olmadığını sormaktır. Ancak sadece ağrının var yada yok olması değerlendirme için yeterli değildir. Değerlendirme sonrasında ağrının şiddeti, tipi, özelliği, yeri, zamanla ilişkisi, ağrıyı azaltan ve artıran faktörler gibi özelliklerinin de bilinmesi gerekir. Günümüzde ağrı ölçümünde birçok tek ve çok boyutlu ölçek kullanılmaktadır.
YÖNTEM
Katılımcılar
Araştırmanın örneklemini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin çeşitli bölümlerinde okuyan 78 öğrenci oluşturmuştur.
Kullanılan Ölçme Araçları
Demografik Bilgi Formu
Katılımcıların yaş, cinsiyet, okudukları bölüm ve okudukları sınıf bilgilerinin istendiği toplam dört maddeden oluşan bilgi formudur.
Yaşam Doyumu Ölçeği
Yaşam Doyumu Ölçeği’nin orijinal formu Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilmiştir; Köker (1991) ve Yetim (1991) tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Ölçek beş maddeden oluşan bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Katılımcılardan ölçek maddelerini 1 (Kesinlikle Katılmıyorum) ile 6 (Tamamen Katılıyorum) arasında değerlendirmeleri istenmiştir. Bu çalışma kapsamında ölçeğin iç tutarlık katsayısı .83 olarak hesaplanmıştır.
Ağrı Değerlendirme Formu
Katılımcının en az 1 aydır belli aralıklarla devam eden-tekrarlayan ağrı yakınması var ise, bu ağrının türü, süresi, başlangıç yaşı, sıklığı, şiddeti, tedavisi, ağrı kesici tüketimi gibi ağrı şikayetinin özelliklerini ve Fordyce’ın tarif etmiş olduğu ağrı davranış boyutları doğrultusunda (1986) ağrı ile ilgili davranış ve tutumların örüntüsünü belirlemeye yönelik yapılandırılmış bir form kullanılmıştır.
İşlem
Ölçüm araçları, katılımcılara fakülte içerisinde önce sözlü onamları alınarak uygulanmıştır. Sözlü onamı alınan gönüllü katılımcılara ayrıca yazılı bilgilendirilmiş onam formu da okutulmuş ve imzalatılmıştır. Katılımcılara, ölçüm araçları, sırası ile demografik bilgi formu, Ağrı Değerlendirme Formu ve Yaşam Doyumu Ölçeği olarak verilmiştir. Daha sonra, toplanan veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir.
TARTIŞMA ve SONUÇ
Araştırma sonuçlarına göre, akut ağrısı olan ve olmayan katılımcıların yaşam doyumları arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir. Bu da yaşam doyumuna etki eden faktörlerden fiziksel iyiliğin, diğer faktörlere kıyasla daha etkisiz olabileceği sonucuna işaret eder. Bulgular ayrıca, akut ağrısı olan katılımcılar içerisinde de; daha şiddetli ağrı çekenlerin, daha hafif ağrısı olanlardan daha az yaşam doyumuna ulaşmadığını göstermektedir. Yani araştırma gösterir ki; yaşam doyumunun, akut ağrıyla hiçbir anlamda ilişkisi bulunmamaktadır.
Araştırmaya katılan 72 katılımcının 34 tanesi, akut ağrısı olduğunu belirtmiştir. Bu 34 katılımcıdan ise 22’sinin şiddetli, 12’sinin hafif ağrı çektikleri bilgisine, Ağrı Değerlendirme Formu ile ulaşılmıştır. Araştırma örnekleminin tamamının üniversite öğrencilerinden oluşması, gençlerin ağrı ile baş etme yetilerinin, yaşlılara göre daha yüksek olduğu olgusunu göz önünde bulundurmak gerektiğinin altını çizmektedir. Çünkü katılımcıların akut ağrıya yönelik ifadeleri çeşitlilik gösterse de, yaşam doyumu ile ilişkilendirilememiştir. Yani akut ağrı ile baş etmek, katılımcılar için, hayatı zorlaştıran bir etmen gibi görünmemektedir. İlerleyen çalışmalarda, daha ileri yaştan insanlarla da çalışılarak, bu faktör de irdelenebilir.
Akut ağrısı olmadığını belirtmiş olan 38 katılımcı bulunmaktadır. Ancak, akut ağrı, günlük hayatta her an karşılaşılabilecek bir sağlık sorunudur. Spor yaparken, yolda yürürken, ev işleri ile uğraşırken vs. akut ağrıya sebep olabilecek kazalarla karşılaşmak çok olasıdır. Öte yandan, baş ağrısı, karın ağrısı, mide ağrısı, regl ağrısı gibi şikayetler de birçok insandan sıkça duyulabilir. Ancak araştırmadaki katılımcıların yarısından fazlası akut ağrısı olmadığını belirtirken, bu katılıcılar arasında kadınların da olması; yani regl ağrısı çekebilecek katılımcıların ağrılarının olmadığını belirtmesi tutarsızdır. Bundan sonraki çalışmalarda katılımcılardan akut ağrıya ilişkin bilgi alınırken, akut ağrı örnekleri verilerek, daha gerçekçi yanıtlar alınabilir.
Ağrı çekerken, yapılmaktan kaçınılan aktiviteler içerisinde (Tablo-4) katılımcılar tarafından en fazla belirtilenler, işe ve okula gitmek, spor yapmak ve sosyal aktiviteler olmuştur. Bu aktiviteler de örneklem seçimi ile alakalı olarak değişkenlik gösterecektir. Bunlar, üniversite öğrencileri için uygun cevaplar olsa da; ev hanımları ile çalışıldığı koşulda farklı cevaplar alınabilirdi.
Katılımcıların ağrıları varken gezmek, sınava girmek, konsantre olmakta güçlük çektikleri bulunmuştur (Tablo-6). Öğrenciler açısından önemli işlev kayıplarına işaret eden bulgular, yaşam doyumundan bağımsız olarak düşünüldüğünde tutarlıdır.
Ağrı başlar başlamaz yapılanlar içinde (Tablo-5) ilaç almak ve yatmak ilk sıraları almaktadır. Bu bulgu, akut ağrının aslında insanların günlük hayatlarını sürdürmelerinde bir engel teşkil ettiğini gösterir. Ancak test sonuçları aksini kanıtlar şekildedir. Ağrı çekenlerden, farklı sorular için alınan cevaplar birbiriyle tutarlıdır. Ancak yaşam doyumu ile hiçbir şekilde ilişkili değildir. Bu da, Yaşam Doyum Ölçeği ile alınan sonuçların, bu çalışma için, yeteri kadar kapsamlı olmayabileceği çıkarımına sürükler. Takip eden çalışmalarda, Ağrı Değerlendirme Formunun geliştirilmesi ve YDÖ yerine daha detaylı bir ölçek kullanılması, sonuçların daha tutarlı olmasını sağlayacaktır.
KAYNAKÇA
Ducharme J. Acute Pain Management in Adults. In: Tintinalli JE, Stapczynski JS, Ma OJ, Cline DM,
Cydulka RK, Meckler GD, eds. Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study. 7th ed:
McGraw-Hill; 2011.
Miner JR, Paris PM, Yealy DM. Pain Management. In: Marx JA, Hockberger RS, Walls RM, Adams
JG, BarsanWG, Biros MH, et al., eds. Rosen's Emergency Medicine Concepts and Clinical
Practice. Vol 2. 7th ed: Saunders, An Imprint of Elsevier Inc.; 2010. p.2410-2428.
Wheeler E, Hardie T, Klemm P, Ibironke A, Schonewolf E, Scott J, et al. Level of Pain and Waiting
Time in the Emergency Department. Pain Manag Nurs. 2010;11(2):108-114.
Fry M, Bennetts S, Huckson S. An Australian Audit of ED Pain Management Patterns. J Emerg Nurs.
Emerg Nurse 2011;37:269- 274.
Cutler, N.E. (1979). Age Variations in the Dimensionality of Life Satisfaction. Journal of
Gerontology, 34 (3), 573-578.
Dağlı, A., Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması: Geçerlik
ve Güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262.
Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542–575.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. and Griffin, S. (1985). The satisfaction with life
scale. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
Diener, E. (2000), Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for
anational index. American Psychologist, 55 (1), 34-43.
Dolan, P., Peasgood, T., White, M., (2008). Do we really know what makes us happy? A review
of the economic literature on the factors associated with subjective well-being.
Journal of Economic Psychology, 29(1), 94-122
Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyum Düzeyinin Karşılaştırılması
(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Fordyce, W.P., (1986). Learning Process in Pain, The Psychology of Pain, Ed. R.A.
Sternbach, New York-Raven Press, 49-56.
İnsanların yaşamlarında mutlu olabilmeleri ve yaşamlarının bir anlam kazanabilmesi için sahip olmaları gereken temel unsurların başında yaşam doyumu gelmektedir. (Dağlı ve Baysal, 2016) Yaşam doyumu öznel iyi oluşun bilişsel bir bileşeni ve kişinin yaşamıyla ilgili bilişsel yargıları içermektedir (Diener, 1984:550). Pozitif psikoloji literatüründe genellikle öznel iyi olma deyimi, mutluluk olarak ifade edilmektedir (Diener, 2000).
Öznel iyi oluş; olumlu duygular, olumsuz duygular ve yaşam doyumu olmak üzere üç ayrı bileşenden oluşmaktadır Olumlu ve olumsuz duygular, öznel iyi oluşun duyuşsal/duygusal boyutunu oluşturmaktadır. Yaşam doyumu ise öznel iyi oluş yapısının bilişsel/yargısal boyutunu oluşturmaktadır (Diener, Emmons, Larsen ve Griffin, 1985: 71)
Öznel iyiliği oluşturan yapılardan biri olan yaşam doyumu, yaşamın iş, evlilik, sağlık vb. gibi öznel alanlarının bileşiminden oluşmaktadır. Bu da kişinin doyum yargılarına ve şüphesiz kültüre bağlı bir yaşantıdır (Köker, 1991). Evrensel bir doyum yapısı yoktur, ancak benzer doyum yapıları bazı grup ve kültürler için geçerlidir (Cutler, 1979).
Psikoloji ve diğer bilim dallarındaki çalışmalar yaşam doyumunun fiziksel sağlık, umut, öz yeterlik, daha fazla sosyal destek, daha az davranışsal problemler ve yüksek kişilerarası ve bilişsel aktivite ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır (Dolan ve diğerleri, 2008). Yani yaşam doyumuna etki eden faktörler hem fiziksel, hem duygusaldır.
Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi, bireyin sağlığını etkileyen veya sağlığından etkilenen yaşam alanlarındaki doyum ve mutluluğudur . Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi, sağlıkla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili birçok faktörü içine alan geniş bir kavramdır.
Akut ağrı bir saniyeden daha uzun altı aydan daha kısa süren, bir rahatsızlık duygusu ya da şiddetli rahatsızlığı olduğunu bildiren ve bunu yaşayan bireydeki durumdur. Akut ağrının başlangıcı ani ve şiddetlidir. Ağrı, iğne batmasından travmatik ekstremite ampütasyonuna kadar pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bir doku hasarı ile başlar. Neden olan lezyon ile ağrı arasında yer, şiddet ve zaman açısından yakın ilişki vardır.
Türkiye’deki erişkinlerde ağrı görülme sıklığı % 63,7’dir. Akut ağrı görülme sıklığı ise %49,6’dır. Bu sonuçlara göre erişkin bireylerin yarısının akut ağrı deneyimi vardır. Ağrı, zararlı bir stimulusa karşı verilen fizyolojik yanıttır; kognitif, davranışsal ve sosyokültürel ölçüler arasındaki karmaşık etkileşim ile değişir, fakat hemen her zaman doku hasarı sonucu ortaya çıkar(Miner Jr. ve ark. 2011). Bireysel ağrı tecrübesi bu nedenle statik değildir, o anki ve geçmiş medikal öyküye, fiziksel ve duygusal olgunlaşmaya, kognitif duruma, ağrının anlamına, ailevi alışkanlıklara, kültüre ve çevreye bağlı olarak değişkenlik gösterir(Ducharme, 2011). Bu nedenle ağrı öznel, bireysel ve yüksek oranda karmaşık bir fenomendir (Wheeler ve ark. 2010). Ağrı (akut veya kronik) hem insana olan ızdırabı, hem de üretkenlik kaybı yönünden sağlık sistemlerinde maliyet açısından yük getirmektedir. Dünya sağlık örgütü, dünya popülasyonunun %20’sinin gereksiz yere ağrıdan yakındığını ve bu grubun %33’ünün yaşam kalitesinde düşme olduğunu saptamıştır (Fry ve ark. 2011).
Yaşam kalitesini nicel olarak değerlendirmek oldukça zordur. Yaşam kalitesini gösteren farklı durumların değerlendirilmesinde, her bir durumu gösteren çok sayıda sorunun cevaplanması gerekmektedir. Bu karmaşıklık yüzünden, yaşam kalitesini değerlendiren çok sayıda farklı ölçek geliştirilmiştir. Cevaplar rakamsal skorlara çevrilerek değerlendirilmektedir. Bugün dünyada kullanılan genel amaçlı ya da hastalığa özgü olarak geliştirilmiş çok sayıda anket bulunmaktadır. Bunlar işlevsel beceriyi, psikososyal iyilik halini, sosyal desteği, yaşamdan memnuniyeti ve moral durumunu ölçen ve daha geniş anlamda sağlıklılık durumunu belirleyen anketler olarak sınıflandırılabilmektedir.
Ağrının en kolay değerlendirme yolu hastaya ağrısının olup olmadığını sormaktır. Ancak sadece ağrının var yada yok olması değerlendirme için yeterli değildir. Değerlendirme sonrasında ağrının şiddeti, tipi, özelliği, yeri, zamanla ilişkisi, ağrıyı azaltan ve artıran faktörler gibi özelliklerinin de bilinmesi gerekir. Günümüzde ağrı ölçümünde birçok tek ve çok boyutlu ölçek kullanılmaktadır.
YÖNTEM
Katılımcılar
Araştırmanın örneklemini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin çeşitli bölümlerinde okuyan 78 öğrenci oluşturmuştur.
Kullanılan Ölçme Araçları
Demografik Bilgi Formu
Katılımcıların yaş, cinsiyet, okudukları bölüm ve okudukları sınıf bilgilerinin istendiği toplam dört maddeden oluşan bilgi formudur.
Yaşam Doyumu Ölçeği
Yaşam Doyumu Ölçeği’nin orijinal formu Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilmiştir; Köker (1991) ve Yetim (1991) tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Ölçek beş maddeden oluşan bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Katılımcılardan ölçek maddelerini 1 (Kesinlikle Katılmıyorum) ile 6 (Tamamen Katılıyorum) arasında değerlendirmeleri istenmiştir. Bu çalışma kapsamında ölçeğin iç tutarlık katsayısı .83 olarak hesaplanmıştır.
Ağrı Değerlendirme Formu
Katılımcının en az 1 aydır belli aralıklarla devam eden-tekrarlayan ağrı yakınması var ise, bu ağrının türü, süresi, başlangıç yaşı, sıklığı, şiddeti, tedavisi, ağrı kesici tüketimi gibi ağrı şikayetinin özelliklerini ve Fordyce’ın tarif etmiş olduğu ağrı davranış boyutları doğrultusunda (1986) ağrı ile ilgili davranış ve tutumların örüntüsünü belirlemeye yönelik yapılandırılmış bir form kullanılmıştır.
İşlem
Ölçüm araçları, katılımcılara fakülte içerisinde önce sözlü onamları alınarak uygulanmıştır. Sözlü onamı alınan gönüllü katılımcılara ayrıca yazılı bilgilendirilmiş onam formu da okutulmuş ve imzalatılmıştır. Katılımcılara, ölçüm araçları, sırası ile demografik bilgi formu, Ağrı Değerlendirme Formu ve Yaşam Doyumu Ölçeği olarak verilmiştir. Daha sonra, toplanan veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir.
TARTIŞMA ve SONUÇ
Araştırma sonuçlarına göre, akut ağrısı olan ve olmayan katılımcıların yaşam doyumları arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir. Bu da yaşam doyumuna etki eden faktörlerden fiziksel iyiliğin, diğer faktörlere kıyasla daha etkisiz olabileceği sonucuna işaret eder. Bulgular ayrıca, akut ağrısı olan katılımcılar içerisinde de; daha şiddetli ağrı çekenlerin, daha hafif ağrısı olanlardan daha az yaşam doyumuna ulaşmadığını göstermektedir. Yani araştırma gösterir ki; yaşam doyumunun, akut ağrıyla hiçbir anlamda ilişkisi bulunmamaktadır.
Araştırmaya katılan 72 katılımcının 34 tanesi, akut ağrısı olduğunu belirtmiştir. Bu 34 katılımcıdan ise 22’sinin şiddetli, 12’sinin hafif ağrı çektikleri bilgisine, Ağrı Değerlendirme Formu ile ulaşılmıştır. Araştırma örnekleminin tamamının üniversite öğrencilerinden oluşması, gençlerin ağrı ile baş etme yetilerinin, yaşlılara göre daha yüksek olduğu olgusunu göz önünde bulundurmak gerektiğinin altını çizmektedir. Çünkü katılımcıların akut ağrıya yönelik ifadeleri çeşitlilik gösterse de, yaşam doyumu ile ilişkilendirilememiştir. Yani akut ağrı ile baş etmek, katılımcılar için, hayatı zorlaştıran bir etmen gibi görünmemektedir. İlerleyen çalışmalarda, daha ileri yaştan insanlarla da çalışılarak, bu faktör de irdelenebilir.
Akut ağrısı olmadığını belirtmiş olan 38 katılımcı bulunmaktadır. Ancak, akut ağrı, günlük hayatta her an karşılaşılabilecek bir sağlık sorunudur. Spor yaparken, yolda yürürken, ev işleri ile uğraşırken vs. akut ağrıya sebep olabilecek kazalarla karşılaşmak çok olasıdır. Öte yandan, baş ağrısı, karın ağrısı, mide ağrısı, regl ağrısı gibi şikayetler de birçok insandan sıkça duyulabilir. Ancak araştırmadaki katılımcıların yarısından fazlası akut ağrısı olmadığını belirtirken, bu katılıcılar arasında kadınların da olması; yani regl ağrısı çekebilecek katılımcıların ağrılarının olmadığını belirtmesi tutarsızdır. Bundan sonraki çalışmalarda katılımcılardan akut ağrıya ilişkin bilgi alınırken, akut ağrı örnekleri verilerek, daha gerçekçi yanıtlar alınabilir.
Ağrı çekerken, yapılmaktan kaçınılan aktiviteler içerisinde (Tablo-4) katılımcılar tarafından en fazla belirtilenler, işe ve okula gitmek, spor yapmak ve sosyal aktiviteler olmuştur. Bu aktiviteler de örneklem seçimi ile alakalı olarak değişkenlik gösterecektir. Bunlar, üniversite öğrencileri için uygun cevaplar olsa da; ev hanımları ile çalışıldığı koşulda farklı cevaplar alınabilirdi.
Katılımcıların ağrıları varken gezmek, sınava girmek, konsantre olmakta güçlük çektikleri bulunmuştur (Tablo-6). Öğrenciler açısından önemli işlev kayıplarına işaret eden bulgular, yaşam doyumundan bağımsız olarak düşünüldüğünde tutarlıdır.
Ağrı başlar başlamaz yapılanlar içinde (Tablo-5) ilaç almak ve yatmak ilk sıraları almaktadır. Bu bulgu, akut ağrının aslında insanların günlük hayatlarını sürdürmelerinde bir engel teşkil ettiğini gösterir. Ancak test sonuçları aksini kanıtlar şekildedir. Ağrı çekenlerden, farklı sorular için alınan cevaplar birbiriyle tutarlıdır. Ancak yaşam doyumu ile hiçbir şekilde ilişkili değildir. Bu da, Yaşam Doyum Ölçeği ile alınan sonuçların, bu çalışma için, yeteri kadar kapsamlı olmayabileceği çıkarımına sürükler. Takip eden çalışmalarda, Ağrı Değerlendirme Formunun geliştirilmesi ve YDÖ yerine daha detaylı bir ölçek kullanılması, sonuçların daha tutarlı olmasını sağlayacaktır.
KAYNAKÇA
Ducharme J. Acute Pain Management in Adults. In: Tintinalli JE, Stapczynski JS, Ma OJ, Cline DM,
Cydulka RK, Meckler GD, eds. Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study. 7th ed:
McGraw-Hill; 2011.
Miner JR, Paris PM, Yealy DM. Pain Management. In: Marx JA, Hockberger RS, Walls RM, Adams
JG, BarsanWG, Biros MH, et al., eds. Rosen's Emergency Medicine Concepts and Clinical
Practice. Vol 2. 7th ed: Saunders, An Imprint of Elsevier Inc.; 2010. p.2410-2428.
Wheeler E, Hardie T, Klemm P, Ibironke A, Schonewolf E, Scott J, et al. Level of Pain and Waiting
Time in the Emergency Department. Pain Manag Nurs. 2010;11(2):108-114.
Fry M, Bennetts S, Huckson S. An Australian Audit of ED Pain Management Patterns. J Emerg Nurs.
Emerg Nurse 2011;37:269- 274.
Cutler, N.E. (1979). Age Variations in the Dimensionality of Life Satisfaction. Journal of
Gerontology, 34 (3), 573-578.
Dağlı, A., Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması: Geçerlik
ve Güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262.
Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542–575.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. and Griffin, S. (1985). The satisfaction with life
scale. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
Diener, E. (2000), Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for
anational index. American Psychologist, 55 (1), 34-43.
Dolan, P., Peasgood, T., White, M., (2008). Do we really know what makes us happy? A review
of the economic literature on the factors associated with subjective well-being.
Journal of Economic Psychology, 29(1), 94-122
Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyum Düzeyinin Karşılaştırılması
(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Fordyce, W.P., (1986). Learning Process in Pain, The Psychology of Pain, Ed. R.A.
Sternbach, New York-Raven Press, 49-56.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yaşam Doyumu ve Kronik Ağrı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Rümeysa Betül SEYİTHANOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Rümeysa Betül SEYİTHANOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
