Mizahın İyi Oluşa Katkısı
İyilik hali/ iyi oluş; bedensel, ruhsal ve sosyal işlevselliğin amaçlandığı yaşam biçimidir ve kişiler kendi iyi oluşlarını düzenlemede aktif rol oynarlar (Doğan, 2006). Yani hepimiz iyiliğimizden sorumluyuz. Nasıl tıbbi anlamda yediğimize, içtiğimize, kontrollerimize dikkat ediyorsak psikolojik sağlamlığımızla da ilgilenmeliyiz. Bazı insanların psikolojik anlamda daha güçlü, olumsuzluklarla daha kolay başa çıktıkları biliniyor. Yapılan araştırmalar bir yandan bu özeliklerin neler olduğunu ortaya koyarken bir yandan da sonradan öğrenilebilir ve geliştirilebilir olduğunu göstermekte. Bu yüzden iyi oluşumuzu destekleyebilecek konularda derleme yazılar hazırlamaya çalışıyorum. Bu yazının konusu ise mizah.
Genel olarak komik öyküler anlatma ve komik öykülere gülme eğilimi olarak kavramsallaştırılan mizah; başkalarını neşelendirmek veya kişisel ilişkilerde bulunmak için kullanılabilecek çok yönlü bir yapıdır (Martin ve ark., 2003). Mizah her yerdedir. Kıkırdamalar pişmanlık, gurur ve utanç diğer duygulardan daha sık olmasına rağmen daha az çalışılmış.
Kahkahanın zihin üzerindeki olumlu etkisinin bedenin çeşitli işlevlerini etkilediği ve daha sağlıklı hâle getirdiği ile ilgili ilk eser 1928’de James Walsh adlı Amerikalı bir doktorun “Laughter and Health” (Kahkaha ve Sağlık) kitabıdır. Bu konu uzun bir süre tartışılmış ve ölçülebilir kanıtlara ihtiyaç duyulmuş. Bir diğer olumlu mizah temsilcisi gazeteci Norman Cousins’tir. Yakalandığı zorlu bir hastalıkla komik filmler izleyerek nasıl baş ettiğini anlattığı “Anatomy of an Ilness as a Perceived by the Patient” isimli kitabı yazmıştır.
Pozitif psikolojinin önemli isimlerinden Peterson ve Seligman (2004), iyi bir mizah anlayışını iyi oluşla ilgili 24 özellikten biri kabul eder. İyi bir mizah duygusunun genel iyi oluşa katkıda bulunabileceği bir başka yol da mutluluğu teşvik eden davranışlarda bulunma eğilimdir. Mutlu olmak, daha iyi ilişkiler, daha güçlü bağışıklık ve daha fazla yaratıcılık dâhil olmak üzere, istenen birçok sonuçla ilişkilidir (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005) ve bireylerin mutluluğu, en azından kısmen kontrollerinin altındadır (Lyubomirsky, Sheldon ve Schkade, 2005). İsteğe bağlı olarak mutlu bireylerin istikrarlı mutluluk düzeylerini destekleyen davranışlarda bulunma eğiliminde olduğu bulunmuştur (Lyubomirsky, 2001). Mutluluğu arttırmak olarak tanımlanan davranışlardan bazıları şükran ifade etmek, fedakârlığa katılmak, kutsamaları saymak ve iyimser bir bakış açısı geliştirmektir.
Kuiper (2012), iyi bir mizah duygusunun psikolojik dayanıklılığa çeşitli şekillerde katkıda bulunabilecek kişisel bir nitelik olduğunu açıklamıştır. Mizah ile gelen esneklik, bireyler sıkıntı ile karşı karşıya kaldıklarında bile onları geliştirir (Connor ve Davidson, 2003), stresi daha etkili bir şekilde yönetir ve kişileri olumsuzlukların ardından daha çabuk iyileştirir (Windle, 2011).
Mizah ve kahkaha eğlenceli oluşlarının yanı sıra sağlığa da faydalıdır. Mizahın iyi oluşu açıklamada önemli rolü bulunmaktadır ve pek çok araştırma mizahın iyileştirici doğasından ya da başa çıkmadaki etkililiğinden bahseder. Kahkaha, özellikle doyurucu bir kahkaha, dolaşıma, ciğerlere, kaslara yarar sağlar ve acı, fiziksel sıkıntı ile başa çıkmaya yardım eder. Kahkaha savunma mekanizmasını destekleyerek stresle baş edebilmeyi, tansiyon ve endişe seviyesini düşürmeyi destekler. Mizah daha iyi bir bağışıklık işlevi (Dillon ve ark., 1985), yüksek benlik saygısı ve iyimserlik (Kuiper ve Martin, 1993), düşük depresyon ve endişe düzeyi olmak üzere iyi oluşun çeşitli yönleriyle bağlantılıdır (Thorson ve ark., 1997). Daha çok mizah anlayışı olan insanlarda daha az stres ve kaygı gözlenir (Abel, 2002). Mizah bir durumun kontrol altında ve yönetilebilir olduğunu düşündürerek daha etkili problem çözmeyi kolaylaştırır ve esnekliği arttırır (Cann ve Collette, 2014). Potansiyel stres faktörlerinin olumsuz etkilerini sınırlandırmak için onları daha az tehdit edici olarak değerlendirmek etkili bir stratejidir (Lefcourt, 2001). Bazı çalışmalarda, daha iyi mizah algıları olan insanların olayları daha etkili bir şekilde yeniden değerlendirebileceği veya daha az tehdit edici hissedeceği ve bu nedenle daha düşük seviyelerde olumsuz etkilenebilecekleri görülmüş (Abel, 2002). Ayrıca mizahın, komik insanların pozitif ilgi çekmeleri ve hayranlık uyandırmaları gibi sosyal faydaları da vardır.
Kaynaklar
Abel, M. H. (2002). Humor, stress, and coping strategies. Humor: International Journal of Humor Research, 15(4), 365-381. doi:10.1515/humr.15.4.365
Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82. doi:10.1002/da.10113
Cousins, N. (1976). Anatomy of an illness (as perceived by the patient). New England Journal of Medicine, 295(26), 1458-1463.
Dillon, K. M., Minchoff, B., & Baker, K. H. (1985). Positive emotional states and enhancement of the immune system. International Journal of Psychiatry in Medicine, 15, 13–18.
Doğan, T. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin incelenmesi. Hacetepe Üniversitesi Eğitm Fakültesi Dergisi, 30(30), 120- 129.
Kuiper, N. A. (2012). Humor and resiliency: Towards a process model of coping and growth. Europe's Journal of Psychology, 8(3), 475-491. doi:10.5964/ejop.v8i3.464
Kuiper, N. A., & Martin, R. A. (1993). Humor and selfconcept. Humor: International Journal of Humor Research, 6, 251–270.
Lyubomirsky, S. (2001). Why are some people happier than others? The role of cognitive and motivational processes in well-being. The American Psychologist, 56(3), 239-249. doi:10.1037/0003-066X.56.3.239
Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855. doi:10.1037/0033-2909.131.6.803
Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9(2), 111-131.doi:10.1037/1089-2680.9.2.111
Martin, R. A., Puhlik-Doris, P., Larsen, G., Gray, J., & Weir, K. (2003). Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire. Journal of Research in Personality, 37, 48–75.doi:10.1016/S0092-6566(02)00534-2.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. New York, NY: Oxford University Press.
Thorson, J. A., Powell, F. C., Sarmany-Schuller, I., & Hampes, W. P. (1997). Psychological health and sense of humor. Journal of Clinical Psychology, 53, 605–619.
Walsh, J. J. (1928). Laughter and health. Journal of the American Medical Association, 90(15), 1237-1238.
Windle, G. (2011). What is resilience? A review and concept analysis. Reviews in Clinical Gerontology, 21(2), 152-169. doi:10.1017/S0959259810000420
Genel olarak komik öyküler anlatma ve komik öykülere gülme eğilimi olarak kavramsallaştırılan mizah; başkalarını neşelendirmek veya kişisel ilişkilerde bulunmak için kullanılabilecek çok yönlü bir yapıdır (Martin ve ark., 2003). Mizah her yerdedir. Kıkırdamalar pişmanlık, gurur ve utanç diğer duygulardan daha sık olmasına rağmen daha az çalışılmış.
Kahkahanın zihin üzerindeki olumlu etkisinin bedenin çeşitli işlevlerini etkilediği ve daha sağlıklı hâle getirdiği ile ilgili ilk eser 1928’de James Walsh adlı Amerikalı bir doktorun “Laughter and Health” (Kahkaha ve Sağlık) kitabıdır. Bu konu uzun bir süre tartışılmış ve ölçülebilir kanıtlara ihtiyaç duyulmuş. Bir diğer olumlu mizah temsilcisi gazeteci Norman Cousins’tir. Yakalandığı zorlu bir hastalıkla komik filmler izleyerek nasıl baş ettiğini anlattığı “Anatomy of an Ilness as a Perceived by the Patient” isimli kitabı yazmıştır.
Pozitif psikolojinin önemli isimlerinden Peterson ve Seligman (2004), iyi bir mizah anlayışını iyi oluşla ilgili 24 özellikten biri kabul eder. İyi bir mizah duygusunun genel iyi oluşa katkıda bulunabileceği bir başka yol da mutluluğu teşvik eden davranışlarda bulunma eğilimdir. Mutlu olmak, daha iyi ilişkiler, daha güçlü bağışıklık ve daha fazla yaratıcılık dâhil olmak üzere, istenen birçok sonuçla ilişkilidir (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005) ve bireylerin mutluluğu, en azından kısmen kontrollerinin altındadır (Lyubomirsky, Sheldon ve Schkade, 2005). İsteğe bağlı olarak mutlu bireylerin istikrarlı mutluluk düzeylerini destekleyen davranışlarda bulunma eğiliminde olduğu bulunmuştur (Lyubomirsky, 2001). Mutluluğu arttırmak olarak tanımlanan davranışlardan bazıları şükran ifade etmek, fedakârlığa katılmak, kutsamaları saymak ve iyimser bir bakış açısı geliştirmektir.
Kuiper (2012), iyi bir mizah duygusunun psikolojik dayanıklılığa çeşitli şekillerde katkıda bulunabilecek kişisel bir nitelik olduğunu açıklamıştır. Mizah ile gelen esneklik, bireyler sıkıntı ile karşı karşıya kaldıklarında bile onları geliştirir (Connor ve Davidson, 2003), stresi daha etkili bir şekilde yönetir ve kişileri olumsuzlukların ardından daha çabuk iyileştirir (Windle, 2011).
Mizah ve kahkaha eğlenceli oluşlarının yanı sıra sağlığa da faydalıdır. Mizahın iyi oluşu açıklamada önemli rolü bulunmaktadır ve pek çok araştırma mizahın iyileştirici doğasından ya da başa çıkmadaki etkililiğinden bahseder. Kahkaha, özellikle doyurucu bir kahkaha, dolaşıma, ciğerlere, kaslara yarar sağlar ve acı, fiziksel sıkıntı ile başa çıkmaya yardım eder. Kahkaha savunma mekanizmasını destekleyerek stresle baş edebilmeyi, tansiyon ve endişe seviyesini düşürmeyi destekler. Mizah daha iyi bir bağışıklık işlevi (Dillon ve ark., 1985), yüksek benlik saygısı ve iyimserlik (Kuiper ve Martin, 1993), düşük depresyon ve endişe düzeyi olmak üzere iyi oluşun çeşitli yönleriyle bağlantılıdır (Thorson ve ark., 1997). Daha çok mizah anlayışı olan insanlarda daha az stres ve kaygı gözlenir (Abel, 2002). Mizah bir durumun kontrol altında ve yönetilebilir olduğunu düşündürerek daha etkili problem çözmeyi kolaylaştırır ve esnekliği arttırır (Cann ve Collette, 2014). Potansiyel stres faktörlerinin olumsuz etkilerini sınırlandırmak için onları daha az tehdit edici olarak değerlendirmek etkili bir stratejidir (Lefcourt, 2001). Bazı çalışmalarda, daha iyi mizah algıları olan insanların olayları daha etkili bir şekilde yeniden değerlendirebileceği veya daha az tehdit edici hissedeceği ve bu nedenle daha düşük seviyelerde olumsuz etkilenebilecekleri görülmüş (Abel, 2002). Ayrıca mizahın, komik insanların pozitif ilgi çekmeleri ve hayranlık uyandırmaları gibi sosyal faydaları da vardır.
Kaynaklar
Abel, M. H. (2002). Humor, stress, and coping strategies. Humor: International Journal of Humor Research, 15(4), 365-381. doi:10.1515/humr.15.4.365
Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82. doi:10.1002/da.10113
Cousins, N. (1976). Anatomy of an illness (as perceived by the patient). New England Journal of Medicine, 295(26), 1458-1463.
Dillon, K. M., Minchoff, B., & Baker, K. H. (1985). Positive emotional states and enhancement of the immune system. International Journal of Psychiatry in Medicine, 15, 13–18.
Doğan, T. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin incelenmesi. Hacetepe Üniversitesi Eğitm Fakültesi Dergisi, 30(30), 120- 129.
Kuiper, N. A. (2012). Humor and resiliency: Towards a process model of coping and growth. Europe's Journal of Psychology, 8(3), 475-491. doi:10.5964/ejop.v8i3.464
Kuiper, N. A., & Martin, R. A. (1993). Humor and selfconcept. Humor: International Journal of Humor Research, 6, 251–270.
Lyubomirsky, S. (2001). Why are some people happier than others? The role of cognitive and motivational processes in well-being. The American Psychologist, 56(3), 239-249. doi:10.1037/0003-066X.56.3.239
Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855. doi:10.1037/0033-2909.131.6.803
Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9(2), 111-131.doi:10.1037/1089-2680.9.2.111
Martin, R. A., Puhlik-Doris, P., Larsen, G., Gray, J., & Weir, K. (2003). Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire. Journal of Research in Personality, 37, 48–75.doi:10.1016/S0092-6566(02)00534-2.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. New York, NY: Oxford University Press.
Thorson, J. A., Powell, F. C., Sarmany-Schuller, I., & Hampes, W. P. (1997). Psychological health and sense of humor. Journal of Clinical Psychology, 53, 605–619.
Walsh, J. J. (1928). Laughter and health. Journal of the American Medical Association, 90(15), 1237-1238.
Windle, G. (2011). What is resilience? A review and concept analysis. Reviews in Clinical Gerontology, 21(2), 152-169. doi:10.1017/S0959259810000420
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Mizahın İyi Oluşa Katkısı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Esmanur BOLAT'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Esmanur BOLAT'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
