Akademik Erteleme Eğilimi ile Anne-Baba Tutumu ve Benlik Saygısı Arasında ki İlişkinin İncelenmesi
Özet
Yapılan bu araştırmanın amacı, akademik erteleme eğilimi ile anne baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişkinin incelenmesi bunun yanında sosyo demografik bilgi formunda bulunan bağımlı ve bağımsız değişkenler ile arasında ki ilişkinin incelenmesidir. Bu araştırma KKTC’de bulunan Lefke Avrupa Üniversitesinde 190 kişi 1.sınıf öğrencilerden 162 kişi 4. sınıf öğrencilerden oluşmakta olan çalışmada 207 erkek katılımcı 145 kadın katılımcı toplam 352 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışma internet üzerinden katılımcılara gönüllülük esasına dayanan ve geçerliliği olan ölçekler aktarılmıştır. Etik kurallar dahilinde olan çalışmada bilgilendirilmiş onam bütün katılımcılara sunularak kimliklerini deşifre etmeyecek şekilde çalışma yürütülmüştür. Çalışmadaki değişkenlerde bulunan sorular dahilin de öğrencilerin başarı durumları 68 kişi düşük, 145 kişi orta, 139 kişi yüksek olarak işaretlemiştir. Anne babalarının birliktelik durumları sorulduğunda 71 katılımcının anne babasının ayrı yaşadığı, 281 katılımcının anne babalarının birlikte yaşadıkları tespit edilmiştir. Araştırmada katılan katılımcıların ilişki durumlarının 101 kişinin var olarak işaretlediği 251 kişinin ilişkisinin olmadığını işaretlemiştir. Yapılan bu çalışmada toplanan veriler ile SPSS Statistics 20 programına veriler yüklenerek veri analizleri yapılmıştır. Kullanılmış olan akademik erteleme ölçeği, anne baba tutum ölçeği ve benlik saygı ölçeği arasındaki ilişki belirlenmesi için korelasyon yapıldı. Üç değişkenli olanlarla tek yönlü varyans( Anova9 analizleri yapıldı. İki değişkenli olanlarla Anlamlı bir fark olup olmadı tespit edebilmek için t-testi analizi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Akademik erteleme eğilimi, anne-baba tutumu, benlik saygısı
Önsöz
Bir çoğumuz hayatımızın belirli zamanlarında erteleme davranışında bulunmuşuzdur. Özellikle üniversite öğrencilerinde üniversitede ki ilk yılları ile son yılları arasında bir değişim gözlemlendiği ve bu erteleme davranışının biyolojik, psikolojik ve sosyal acıdan incelendiğinde önemli bir sorun olduğu tespit edilmiştir. Erteleme eğilimini etkileyen nedenler arsında anne-baba tutumunun ve kişinin benliğine olan saygısının önemli yeri olduğunu araştırmalar dahilinde tespit edilmesi ile yola çıkarak bu çalışmada akademik erteleme eğilimi ile anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler üzerine durulmuştur.
Tez konumun belirlendiği zamandan bitimine kadar, her türlü desteği, akademik olarak katkısını ve akademik olarak gelişmemde emeği gecen değerli tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Cemaliye DİREKTÖR hocama sonsuz saygılarımla teşekkür ederim.
Yaşadığım tüm sıkıntılarda yanımda olan ve bugüne kadar her başarımın sırrı olan hem akademik hem de gerçek hayata ki destekçim olan canım annem olan Gülay KONDAKÇI’ ya sonsuz saygılarımla teşekkür ediyorum.
İÇİNDEKİLER
ÖZET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .I
ÖNSÖZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .II
İÇİNDEKİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .III
TABLOLAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .V
BÖLÜM I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
GİRİŞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
1.1. Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.1.2. Akademik Erteleme Eğilimi tarihçesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .2
1.1.3. Erteleme Davranışının Psikolojik Tarihçesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1.4. Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1.5. Akademik Erteleme Eğiliminin Nedenleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.1.6. Cinsiyete Göre Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...4
1.1.7. Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1.8.Erteleme Eğilimine Kuramsal Yaklaşımlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2.Akılcı Duygusal Davranışçı Kuram. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..51.2.1.Davranışçı Yaklaşıma Göre Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.3.Sosyal Öğrenme Kuramı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1.4. Anne-Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.4.1. Otoriter Anne Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.4.2.Demokratik Anne Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.5. Benlik Saygısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.5.1.Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.6. Araştırmanın amacı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.7. Problem cümlesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.8.Alt Problemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.9. Sınırlılıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
BÖLÜM II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
YÖNTEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.1.Araştırmanın Modeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.2.Araştırmanın Katılımcıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.3.Veri Toplama Araçları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3.1. Sosyo-Demografik Bilgi Formu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
2.3.2. Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3.3. Aitken Akademik Erteleme Eğilimi Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.3.4. Anne-Baba Tutum Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.4. Veri Analizi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3. BULGULAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
4.SONUÇ VE TARTIŞMA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
5.KAYNAKÇA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
6.EKLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
TABLO DİZİNİ
Tablo 3.1. Aitken Akademik Erteleme ÖlçeğiBaşarı Durumuna İlişkin Anova Testi
Betimsel İstatistikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Tablo 3.2.Aitken Akademik Erteleme ÖlçeğiBaşarı Durumuna İlişkin Anova Testi Tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Tablo 3.3. Anne-Baba Tutum Ölçeği İle Başarı Durumu İlişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Tablo 3.4. Anne-Baba tutumu Ölçeği İle Başarı Durumuna İlişkin Anova Testi Tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Tablo 3.5. Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Tablo 3.6. Anne-Baba Tutum Ölçeğiİle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Tablo 3.7. Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Tablo 3.8.Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Sınıf Değişkeni Acısında
Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Tablo3.9. Anne-Baba Tutum Ölçeğiİle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Tablo 3.10.Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Anne Baba Durumu Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
BÖLÜM I
GİRİŞ
Birçok kez rastladığımız yada kendimizin yapmış olduğu davranışlardan biri olan erteleme davranışı öğrencilerin ödevlerini, ev hanımlarının ev işlerini, bireylerin kredi kartı ödemeleri gibi daha birçok örnek vereceğimiz bu davranışlar erteleme dediğimiz bir davranış türüdür(Balkıs, 2006). Erteleme davranışı yapılması gereken görevin veya işin gerçekçi olmayan bahane diyeceğimiz bir şekilde ileriye atılmasıdır(Kağan, 2009). Bu davranış türünün biyolojik, psikolojik ve sosyoloji acısından incelediğimizde kişinin içsel etkenler ve dış etkenlerden kaynaklı böyle bir davranış sergilediği daha sonra bundan dolayı belirli çapta sorunlar yaşadığı gözlemlenmiştir(Ekşi ve ark., 2010).
Bireyin kişiliğini ve mizacını etkileyen faktörler arasında çocukluk döneminde model olarak alınan anne-babadır(Alpoğuz ve şahin, 2014). Bundan yola çıkarak kişiliği etkilediğinden bu durumda akademik erteleme davranışı ile doğru orantılıdır(Erdoğdu, 2007). Cüceloğlu(1998) yaptığı çalışma sonuçlarına göre kişinin sergilediği davranışların anlaşılması için yetiştiği aile ortamının çok önemli olduğunu belirtmiştir( Dokuyan, 2016). Kişinin benliğine olan saygısı ise Rosenberg 1965 yılından yaptığı çalışmalar sonucunda kişinin kendisine olan olumlu veya olumsuz takındığı tutumlar şeklinde tanımlamıştır. Arıcak 1999 yılında bize aktardığı çalışmada kişinin benliğine olan saygısı çocukluğundan itibaren şekillendiğini iddia etmiştir(Doğan ve ark., 2009). anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişki incelendiği zaman doğrusal yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır(Dokunay, 2016). Akademik erteleme davranışı ile benlik saygısı ve anne-baba tutumu birbiri ile ilişkili olan kavramlar olup birbirini olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1. Erteleme Eğilimi
Erteleme eğilimi kararlar almayı, bir işi yapmayı geciktirme ya da ertelemeye yönelik davranışsal bir eğilim ya da bir kişilik özelliği olarak tanımlanmaktadır(Ekşi ve ark., 2010). Bu kavram Latince, yarına kadar ertelemek anlamına gelmektedir. Bir bütün olarak bu özellik istenmeyen sonuçları içinde barındırır. Bireylerin kişisel ve akademik başarılarını sekteye uğratır. Daha spesifik olarak erteleme eğilimi, bir bireyin yapma kapasitesine sahip olduğu ve yapmaya daha önceden karar verdiği önemli bir isi gereksizce erteleme davranışı olarak tanımlanmaktadır (Kağan, 2009). erteleme eğilimini görevi ertelemede, her zaman her şeyin en iyisini yapmaya ya da kaçınılmaz olan gelecekteki kazançlar için halihazırdaki acılara katlanmaya yönelik mutlak bir talep gibi kendi kendini engelleme düşüncesine ileri gelen, bireylerin alışkanlığı ya da kişilik özelliği olarak tanımlamaktadırlar. Benzer olarak, (Dokuyan, 2016), erteleme eğiliminin kendi kendini aldatma ya da kendi kendini engelleme şeklinde akılcı olmayan bileşenleri içerdiğini savunmuşlardır.
1.1.2. Akademik Erteleme Eğilimi tarihçesi
Akademik ertelemedavranışı araştırmalara göre erteleme eğiliminin fazla olduğu bir alan arasında olduğunu ve Balkıs ve Duru’nun yaptığı araştırma verilerinde üniversite öğrencilerinin %23 oranında çeşitli akademik erteleme davranışı sergilediklerini araştırma sonuçlarına varılmıştır(Kandemir ve ark., 2017). Senecal, Koestner ve Vallerand (1995) akademik erteleme davranışı sergileyen bireylerde stres, kaygı gibi sorunlar yaşadıklarını ama bunları yaşamadan da erteledikleri akademik sorumluluğu yerine getirmediklerini bunların ödev, ders çalışmak, sınava hazırlanmak gibi sorumluluklar örnek verilmektedir(Akbay ve Gizil, 2010). akademik yönden erteleme yapan öğrencilerde ertelemeden doğan olumsuz sonuçlardan dolayı yaşadıkları sorunlar eğitim yaşantılarını, kişisel başarılarını ve eğitime olan bakış acılarını olumsuz yönde etkilemektedir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013). Erteleme davranışı davranış ve duygusal acıdan incelenebilir. Erteleme davranışının davranış ve duygusal boyutu kişide yaptığı erteleme davranışı sergilediğinde oluşan yetersizlik duygusu, çaresizlik, depresyon, hayal kırıklığı ve öfke gibi duyguları gözlemlenmiştir(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1.3. Erteleme Davranışının Psikolojik Tarihçesi
Erteleme davranışının psikolojik tarihçesiniincelediğimizde zaman psikoanalitik kuram incelemiştir. Psikoanalitik kuramın vardığı sonuca göre egonun kendini tehlikede ve tehdit edici durumlarda korunmak niyetiyle kişini sergilediği kaçınma davranışıdır sergilemesidir. Bu kaçınma davranışının kişide oluşan kaygı düzeyi ile doğru orantılı olup kişinin kaygısının artma seviyesine bağlı olarak kaygını artması ile kaçınma davranışında bulunma oranı artacak ve buna bağlı olarak erteleme davranışı sergileme oranı daha yüksektir(Akbay ve Gizil, 2010). kişinin yaptığı eylemde aldığı verim oranının düşük olduğunu düşündüğü durumlarda bu durum kişinin kaygı oranının geliştirmesine neden olacaktır. Yaşanan akademik erteleme davranışı bazı kişilerin benimsediği bir stratejide olabilir. Çünkü bunu benimseyen kişilerin kaygı düzeylerinin düşün olduğunu örneğin ödev teslim tarihinin son günü düşünürsek dönem içinde bu tarihi düşünmeden hareket ederek akademik olarak daha az strese girerek başarı elde etme oranları yüksek olduğu saptanmıştır(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1.4. Akademik Erteleme Eğilimi
Akademik görevleri erteleme eğilimi, belirli bir görev ile bağlantılı davranış
olarak tanımlanan durumsal erteleme eğiliminin bir biçimi olarak düşünülmektedir(Aydoğan ve Özbay, 2012). Fazla kaygı yaşayacak seviyede yaşatacak düzeye ulaşırcasına akademik görevleri erteleme davranışının üniversite öğrencileri arasında yaygın olduğunu belirtmektedirler. Diğer bir çalışmada, Solomon ve Rothblum 1984 yılında yaptığı akademik erteleme eğilimini, ev ödevlerinin, sınavlara hazırlanmanın ya da dönem sonunda teslim edilecek ödevlerin son dakikada yapılması olarak tanımlamaktadırlar(Akbay ve Gizil, 2010). öğrencilerin erteleme eğilimine katkıda bulunan belirli davranışlar katarak bu tanımın kapsamını genişletirler. Bu yazarlar, akademik erteleme eğiliminin, hazırlık ya da uygulama yoksunluğundan, düşük çabadan, zayıf performans durumlarından ileri geldiğini belirtmişlerdir. Örneğin, öğrenci çalışmak için erteleme eğilimini ve oyalanmayı teşvik edici ortamı seçebilir. Bu son durumu seçme kendine zarar verici davranış olarak düşünülmektedir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013).
1.1.5. Akademik Erteleme Eğiliminin Nedenleri
Akademik erteleme eğiliminin nedenleri incelendiğinde Ferrari ve ark. 1992 yılında yaptıkları çalışmada en temel nedenlerden birinin kişinin zamanını yönetmede yaşadığı yetersiz olarak algıladığından dolayı olduğunu tespit etmişlerdir. Yani kişinin zamanı iyi değerlendirememesi, hayatını planlı bir şekilde kullanamamasından kaynaklanmaktadır. Yapılması gereken herhangi bir görev veya konunun nasıl, ne zaman, ne içerdiğini tespit edememeden kaynaklanmaktadır(Balkıs, 2006). Diğer nedenler incelendiği zaman kişinin geleceğe dair kurguladığı gerçekçi olmayan hayaller ya da hedeflerdir. Buda kişinin bilişsel yüklemesini ve kendisine olan mükemmeliyetçilik duygularının var olmasındandır.(Yakkub, 2000) Ellis ve Knaus 1977 yılında yaptıkları çalışma sonuçlarına göre kişinin algılama problemi ve zamanı değerlendirme ile ilgili şeyler olduğu bulmuşlardır(Kandemir ve ark. 2017).
1.1.6. Cinsiyete Göre Akademik Erteleme Eğilimi
Yapılan bazı çalışmalarda kızların erkeklere oranlar daha fazla akademik erteleme eğiliminde oldukları verilere sunarken, diğer taraftan bazı çalışmalarda da çıkan verilere göre erkelerde akademik erteleme eğiliminin daha fazla olduğu bulunmuştur. Bunlardan yola çıkarak akademik erteleme eğiliminin cinsiyete bağlı olmadığını ve böyle bir genellemenin doğru olmadığı tespit edilmiştir(Akbay ve Gizil, 2010).
1.1.7. Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Eğilimi
Üniversite öğrencilerinin akademik olarak birçok alandan daha fazla akademik sorumlulukları olduğu bilinmektedir. Üniversitelerin bilimin ana merkezi ve akademik olarak sorumlulukların çok olduğundan ve üniversite dönemlerindeki bireyin yaşı gereği hayata olan bakış acısı ile bu dönem aralığında Senecalve ark. 1995 yılında yaptığı çalışmaya göre akademik erteleme eğiliminin kişinin ileri düzeyde kaygı yaşamadan görevini yerine getirmediğini ifade etmişlerdir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013). üniversite öğrencilerinde görülen en fazla erteleme eğilimi ödevlerini son zamana bırakmaları, sınavlara zamanında çalışmamaları akademik seviyelerini son zamanlara bırakmaları gibi erteleme eğiliminde bulunmaktadırlar(Çelik ve Odacı, 2015).
1.1.8.Erteleme Eğilimine Kuramsal Yaklaşımlar
Gerek akademik gerekse normal yaşam süreçlerinde oldukça yaygın bir olgu olan erteleme eğiliminin nedenleri, sonuçları ve bireyin uyum süreçlerine etkileri konusunda yurt dışında oldukça geniş bir alan yazın oluşmuş olmasına rağmen, ülkemizde erteleme eğilimi kavramına yeterince önem verilmediği gözlenmektedir.Bu nedenle çalışmanın bu bölümünde, erteleme eğilimi konusunda daha açık seçik bir kavramsal saydamlığa ulaşabilmek amacıyla, erteleme eğilimi kavramı ile ilgili kuramsal yaklaşımlar ve erteleme eğilimiyle ilişkili olabileceği düşünülen kavramların ele alınması konunun anlaşılmasında daha da yardımcı olacaktır(Balkıs,2006).
1.2.Akılcı Duygusal Davranışçı Kuram
Erteleme eğilimini açıklamaya çalışan Akılcı Duygusal Davranışçı kuram hayatımızda erteleme eğiliminin önemli sorunlarımız arasında olduğunu ve bunun olmasının nedenleri arasında akılcı olmayan inançların önemli bir faktör olduğuna inanmaktadırlar. Bu kuramın savunduğu düşünceye göre kişinin sergilediği davranışların nedenleri akılcı ve akılcı olmayan inançlar olduğunu tespit etmiş genel bir bakış acısının akılcı olan inançlar bireyin bu inançlar için mantıklı, sağlıklı, pozitif yönde olduğunu bundan yola çıkarak akılcı olmayan inançların ise bireyin bu inançlara mantıksız, sağlıksız, doğru olmadıkları ekseninde düşündüğünü iddia etmişlerdir(Balkıs, 2015.)
1.2.1.Davranışçı Yaklaşıma Göre Erteleme Eğilimi
Davranışçı kuramlar aynı zamanda öğrenme kuramları olarak da bilinmektedir. Davranışı, gözlemlenebilir ve ölçülebilir tepkiler olarak tanımlamaktadırlar. Genel olarak davranışçı kuramları klasik koşullanma ve edimsel koşullanma olarak iki grup altında toplanabilir(Dokuyan, 2016). Edimsel koşullanma kuramı davranış örneklemeleriyle erteleme eğiliminin anlaşılmasını sağlamıştır. Davranışçı kurama göre erteleme eğilimi, güdü kavramı içinde açıklanabilmektedir. Davranışçı kurama göre, erteleme eğilimi güdü kavramı içinde açıklanabilir. Motivasyon yoksunluğu öğrenciyi yapacağı ödevi ertelemeye sevk eder (Çelikkaleli ve Akbay, 2013). Bu kurama göre, öğrencilerin erteleme eğilimi nedenleri arasında, öğrencilerin bu eğilimlerinden dolayı başarılı oldukları bir yaşantılarının olma olasılığı ya da çalışmaktan ziyade onları motive eden başka aktiviteler bulma olasılıkları yer alır.Davranışçı bakış açısına göre erteleme eğilimi, ödül-ceza ve pekiştirme süreçleriyle de ilişkilidir. Bu kurama göre erteleme eğilimiyle ilişkili davranışlar bir tepki olarak değerlendirilmektedir. Hatalı pekiştirme sonucu erteleme eğilimi ile ilişkili davranışların görülme sıklığı artmaktadır(Çelik ve Odacı, 2015).
1.3.Sosyal Öğrenme Kuramı
Bandura’nın 1977 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre kişinin ‘yetkinlik inancı’ demektedir. Yetkinlik inancı “bireylerin sahip olduğu becerilerin miktarı değil, bireyin sahip olduğu herhangi bir beceriyi farklı şartlar altında ve farklı amaçlar doğrultusunda ne kadar yerine getirebileceğine ilişkin inanç” olarak tanımlamıştır. Bunlardan yola çıkarak akademik erteleme eğiliminin kişinin amaçları doğrultusunda ki sorumluluğunu ne kadar yerine getirebileceğine dair olan inancı ile doğru orantılıdır(Çelikkaleli ve Akbay, 2013).
1.4. Anne-Baba Tutumu
Kişiliğin oluşumunda anne-baba tutumu önemli bir yere sahiptir. Çocuk anne babayı model olarak gördüğünden anne babanın tutumları ile özdeşim kurup daha sonra kendisi kullanacaktır. Böylelikle anne babanın çocuğa yönelttiği tutumlar çocuğun mutlu, bağımsız kendine güvenen bir kişilik oluşumuna katkıda bulunacaktır(Alpoğuz ve Şahin, 2014). Cüceloğlu 1998 yılında yaptığı çalışmada kişinin davranış özellikleri incelediğimiz zaman yetiştiği aile ortamı ve çevre incelendiği zaman anlaşılabileceğini ve bugünkü hal ve hareketleri doğru yorumlamamızı sağlar(Dokuyan, 2016). Kişinin sergilediği tutumlar çevresine olan uyumu hakkında bize bilgi verebilir. Sosyal uyumlarını önemli derecede etkilemektedir(Tufan ve Güdek, 2008). insanların çevrelerine olan olumlu veya olumsuz davranışlar sergilemesini sürekli olarak bu tür eğilimler göstermesine tutum denilmektedir. Kişide bulunan duyguları ve davranışları eğilimlerimizin önemli bir katkısı vardır. Bireye ait olan eğilimlerde tutumlardır(Kağıtçıbaşı,1999). anne baba tutumları otoriter ve demokratik olmak üzere iki alt kategoride incelenmektedir.
1.4.1. Otoriter Anne Baba Tutumu
Anne babanın çocuğuna yönelik davranışlarında bir koşul karşılığı çocuğa gösterdikleri sevgiyi ise bir pekiştirme olarak kullanırlar, disiplin önemli bir kavram olup çocuğa sert bir şekilde uygulanmaya çalışılıp bunun uygun olduğu düşünülür. Çocuğun böyle bir tutum karşısında kendini ifade etmesine pek yer verilmez. . Yavuzer 1994 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre bu tür anne babanın daha çok çocuğu koruma amacı ile böyle davrandıklarının ve kullandıkları ifadelerden de anlaşılacağı üzere çocuklarına çok bağlı olan anne baba olabiliyorlar (Erdoğdu, 2007). böyle bir tutum ile karşılaşan çocuk daha sonraları kişiye bağlı bir hayat yada özgüveni olmayan bir kişilik geliştirmektedir(Alpoğuz ve Şahin, 2014).
1.4.2.Demokratik Anne Baba Tutumu
Anne babanın çocuklarına yönelik yetiştirme tarzında eğer çocuğun düşünceleri önemseniyorsa çocuğun istek ve arzuları ilgi ile karşılanmaya çalışılıyorsa, bu davranışları anlayış ile yapılıyorsa sağlıklı bir uyum ise demokratik anne tutumudur(Erdoğdu, 2007). Böyle bir tutum sergileyen anne babalar alacakları kararlarda çocukları ile tartışabilir, fikir alışverişinde bulunabilirler ve çocuklarına böylelikle bakım verdikleri çocuk için iyi bir rehber olabilirler. Böyle bir ortamda yetişen çocuklar birey olduklarında kendilerini ifade edebilen sevgi ihtiyacını karşılamış ve hayat şartlarına daha farklı acılardan bakan bir birey olmaktadır(Dokuyan,2016).
1.5. Benlik Saygısı
Kendimizle ilgili bakış açımız ve hissettiğimiz tarz hayatımızı nasıl yaşayacağımız üzerinde derin bir etkiye sahiptir. Bu fikirler/düşünceler ailede, okulda, arkadaşlarla olan ve geniş bir alanı kapsayan toplumdaki yaşantılarla şekillenir. Büyük ölçüde kişilerarası bağlamla ilişkili olan benlik saygısı mutlu olmak ve hayatla başa çıkmak için düşünme becerimizi içerir(Erözkan, 2005).
Benlik saygısı, bireyin kendi kişiliğine karşı geliştirdiği pozitif tutumu anlatan bir kavramdır. Benlik saygısı, kişinin kendisini beğenmesi ve takdir etmesi anlamında kullanılmaktadır. Araştırmalar, benlik saygısı düzeyi yüksek olan bireylerde kendine güven, iyimserlik ve başarma isteği gibi olumlu ruhsal niteliklerin bulunduğunu; düşük düzeyde benlik saygısı ise, bireyin mutluluğunu ve başarısını engellediği gibi, topluma yararlı olmasını da kısıtlayıcı nitelikleri bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu noktada kişilerarası ilişkilerin de benlik saygısını etkilendiği görülmektedir(Güngör, 1989).
Benlik saygısı, kişinin kendini değerlendirmesi sonucunda ulaştığı, kendilik kavramını onaylamasından doğan beğeni durumudur. Kişi kendinde yetersizlikler bulabildiği gibi, kendini bütün olarak olumlu özellikleri ile de değerlendirebilir. Ben saygısı, kendini -diğerleri ile ilişkiler bağlamında- olduğundan aşağı ya da üstün görmeden, olduğu gibi kabul etmeyi ve potansiyellerine güvenmeyi sağlayan olumlu bir ruh durumudur. Bu bağlamda ben ve başkaları diyaloğunun başlatılması ve kişilerarası ilişkilerin şekillenmesinin benlik saygı ile doğrudan ilişkili olduğu görülebilir(Filiz, 2011). Rosenberg’e 1965 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre benlik saygısı, bireyin genel olarak kendisine yönelik olumlu ya olumsuz tutumlarıdır. Bireyin kendisiyle ilgili duyduğu hoşnutluk, onur, kendisine tutum ve saygı; kişinin kendisini değerlendirmesi sonucu kendisine ilişkin oluşturduğu değerlilik, önemlilik ve saygı değerlilik tutumu benlik saygısı olarak tanımlanabilir(Arıcak, 1999).
1.5.1.Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı
Üniversite, gençlerin yetişkinlik yaşama ve beraberinde mesleki yaşama hazırlanmasında son derece önemli bir yere sahip olan bir ortamdır. Üniversite eğitimi süreci, öğrencilerin gerek akademik başarı gerekse kimlik gelişimlerinde yaşamsal öneme sahiptir(Karagözoğlu, ve Adamişoğlu, 2008).Gençlik dönemi teorikte kavram olarak bir bütün olmasına rağmen, pratik acıdan çalışan gençler, özürlü gençler, genç ebeveynler ve üniversite gençleri gibi farklılıklar gösterirler(Poyraz, 2000). Birçok üniversite öğrencisi ilk kez ailesinden ayrılarak kendi başına kalmıştır. Yetiştiği aile ortamı, ev ve çevre şartları özelliği ve bu yaşadığı çevreden, ev ve aileden ayrılma, onlar için önemli bir uyum sorunu yaratır. Genç artık kendi başınadır ve sorunlarını kendi çözmek zorundadır. Bu gibi durumlar üniversite öğrencisini zorlayan ve ruhsal sorunlara yol açan faktörlerdir(Ziyalar,1998). üniversite öğrencilerinin karşılaşabilecekleri sorunların çözümünde aileden ve özellikle üniversite ortamında birlikte oldukları arkadaşlarından aldıkları sosyal destek önemlidir(Kaşıkçı, ve ark.,2009).
1.6. Araştırmanın amacı
Akademik erteleme eğiliminin bilindiği üzere anne baba tutumu ve benliğe olan saygının etkilediğinden bunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi ile üniversite öğrencilerinde yaşanan akademik erteleme eğiliminin nedenlerinin tespit edilmek hedeflenmiştir.
1.7. Problem cümlesi
Akademik erteleme eğilimi ile anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişki var mıdır? akademik erteleme eğilimi psikolojik kuramlar çerçevesinde nasıl açıklanabilir?
1.8.Alt Problemler
Yapılan bu araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmaya çalışılmıştır:
1) Erteleme eğilimi nedir?
2) Akademik erteleme eğilimi tarihçesi nedir?
3) Erteleme davranışının psikolojik tarihçesi nedir?
4) Akademik erteleme eğilimi nedir?
5) Akademik erteleme eğiliminin nedenlerdir?
6) Cinsiyete göre akademik erteleme eğilimi nasıl açılanabilir?
7) Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme eğilimi nedir?
8) Erteleme eğilimine kuramsal yaklaşımlar nelerdir?
A) Akılcı duygusal davranışçı kuram nedir?
B) Davranışçı yaklaşıma göre erteleme eğilimi nedir?
C) Sosyal öğrenme kuramı nedir?
9) Anne-baba tutumu ile akademik erteleme eğilimi ile arasındaki ilişki nedir?
10) Benlik saygısı ile akademik erteleme eğilimi ile arasındaki ilişki nedir?
A)Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı nedir?
1.9. Sınırlılıklar
Araştırmanın bağımlı değişkenlerinden “akademik erteleme eğilimi” Aitken Akademik Erteleme Ölçeği(Aitken, 1982) “benlik saygısı” Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği (Rosenberg,1968) “anne baba tutumu” Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) ‘nin nitelikleri kapsamında sınırlıdır.
BÖLÜM II
YÖNTEM
Bu araştırma 2018-2019 eğitim öğretim yılı tez kapsamında Lefke Avrupa Üniversitesi’nde yapılmıştır. Araştırmanın evreni Lefke Avrupa Üniversitesinde okumakta olan 1. ve 4. sınıf öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın uygulandığı öğrencilere araştırma hakkında aydınlatılma onam ile bilgi verilmiştir. Bunun ardından araştırmayı kabul eden öğrencilerden gönüllülük esasına dayandığından onay alınmıştır. Araştırma 4 yıllık okuyan öğrencilerden toplam 352 öğrenciden oluşmaktadır. (AEÖ) öğrencilereAitken Akademik Erteleme Ölçeğinden 19 soru, Anne-Baba Tutum Ölçeğinde 26 soru ve (RBSÖ) Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği 10 soru olmak üzere toplam 55 soru yöneltilmiştir. Verilerin bilgisayara girilmesi ve kodlanması araştırmacı tarafından yapılmıştır. Veriler SPSS 20.0 programında değerlendirilmiştir.
2.1.Araştırmanın Modeli
Bu araştırmada iki veya daha çok sayıda değişkenler arasında birlikte değişim belirleyeceği için “İlişkisel Tarama Modeli” kullanılmıştır. Araştırmada akademik erteleme eğilimi, benlik saygısı ve anne- baba tutumu karşılaştırmak üzere toplam 3 değişken arasındaki ilişki incelenecektir. Bundan dolayı ilişkisel tarama modeli uygun bulunup kullanılmıştır.
2.2.Araştırmanın Katılımcıları
Bu araştırma KKTC’de bulunan Lefke Avrupa Üniversitesinde 190 kişi 1.sınıf öğrencilerden 162 kişi 4. sınıf öğrencilerden oluşmakta olan çalışmada 207 erkek katılımcı 145 kadın katılımcı toplam 352 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışma internet üzerinden katılımcılara gönüllülük esasına dayanan ve geçerliliği olan ölçekler aktarılmıştır. Etik kurallar dahilinde olan çalışmada bilgilendirilmiş onam bütün katılımcılara sunularak kimliklerini deşifre etmeyecek şekilde çalışma yürütülmüştür. Çalışmadaki değişkenlerde bulunan sorular dahilin de öğrencilerin başarı durumları 68 kişi düşük, 145 kişi orta, 139 kişi yüksek olarak işaretlemiştir. Anne babalarının birliktelik durumları sorulduğunda 71 katılımcının anne babasının ayrı yaşadığı, 281 katılımcının anne babalarının birlikte yaşadıklarını işaretlemişlerdir. Araştırmada katılan katılımcıların ilişki durumlarının 101 kişinin var olarak işaretlediği 251 kişinin ilişkisinin olmadığını işaretlemiştir.
2.3.Veri Toplama Araçları
2.3.1. Sosyo-Demografik Bilgi Formu
Yapılan araştırmaya ve kullanılan ölçeklere göre araştırmacı tarafından uygun bulunan sorular oluşturup tez danışmanına sunularak ayarlanmıştır. Sorulan sorular araştırmaya uygun olarak cinsiyet, yaş, sınıf, ilişki durumu, başarı durumu ve anne babanın birliktelik durumları sorulmuştur. Katılımcılara kendilerine uygun olanı işaretlemeleri istenmiştir.
2.3.2. Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği
Bu ölçek Rosenberg tarafından 1968 yılında geliştirilmiştir. Bireylerin kendilerine benliklerine olan saygıları ölçek amacıyla geliştirilmiş olan bu ölçek pek çok çalışmada kullanılmıştır. Sorular çoktan seçeli metodu kullanılarak 12 alt kategoriden oluşan benlik saygısı ölçeği toplam olarak 63 maddeden oluşmaktadır. Benlik ile ilgili olan kısmı 10 maddeden olup benlik saygısı alt kategorisi oluşturmaktadır. Bu ölçeğin Türkçeye çevirisini 1986 yılında Çuhadaroğlu tarafından geçerliliği ve güvenirliliği yapılıp çalışmanın güvenirlik katsayısı 0.71 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenirliliği acısından test-tekrar test yöntemi ile güvenirlik katsayısı 0.75 olarak rapor edilmiştir( Balkıs ve Duru, 2010).
2.3.3. Aitken Akademik Erteleme Eğilimi Ölçeği
Bu ölçek Aitken tarafından 1982 yılında geliştirilmiştir. Kişilerin özellikle öğrencilerin akademik erteleme eğilimini ölçek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin tek bir kategoriden oluşup toplam 19 madde 5’li likert tipi bir ölçek olarak geliştirilmiştir. Ölçek uygulanan kişide 1 ile 5 puan aralığında sorular sorulara puan vermesi istenerek değerlendirmesi istenmektedir. 1 puan “tamamıyla yanlış”, 5 puan ise “ tamamıyla doğru” puanı yer almaktadır. Ölçekte bulunan 2, 4, 7, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18 numaralı sorular hesaplanırken tersten hesaplanmaktadır. Yüksek puan alan kişiler erteleme eğilimine daha yatkın olduklarını gösterir. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlık hesaplanarak a=0.82 olarak tespit edilmiştir(Balkıs, 2006).
2.3.4. Anne-Baba Tutum Ölçeği
Bu ölçek Boumrind ve ark. tarafından 1971 yılında bulunup daha sonra Lamborn ve ark. tarafından geliştirilmiştir. Ölçeğin amacı bilindiği üzere anne ve babanın tutumumun kişinin kişiliğinin şekillenmesinde etkili olduğundan bunun aldığı kararları ne kadar etkilediğini tespit etmeye çalışmaktır. ilköğretim, ortaöğretim, lise ve üniversitede eğitim gören öğrencilerin tümüne uygulanabilmektedir. Ölçek 26 sorudan oluşup 4’lü dereceli likert tipi kullanılmıştır(Yılmaz, 2000).
2.4. Verilerin Analizi
Yapılanbu çalışmada toplanan veriler ile SPSS Statistics 20 programına veriler yüklenerek veri analizleri yapılmıştır. Kullanılmış olan akademik erteleme ölçeği, anne baba tutum ölçeği ve benlik saygı ölçeği arasındaki ilişki belirlenmesi için korelasyon yapıldı. Üç değişkenli olanlarla tek yönlü varyans( Anova9 analizleri yapıldı. İki değişkenli olanlarla Anlamlı bir fark olup olmadı tespit edebilmek için t-testi analizi yapılmıştır
BÖLÜM III
BULGULAR
Tablo 3.1.Akademik Erteleme eğiliminin başarı durumuna ilişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri
Başarı Durumu N X Ss
Düşük 68 59.8235 17.05911
Orta 145 61.7862 14.92676
Yüksek 139 57.3813 14.78562
Tablo 3.2.Akademik Erteleme eğiliminin başarı durumuna ilişkin Anova Testi Tablosu
Kareler Top. Sd. Ort. Karesi F p Anlamlı Fark
AE
Gruplararası 1379.065 2 689.532 2,944 0.054 Orta-Yüksek
Gruplar içi 81751.046 349 234.244
*p<0.05; **p<0.01; ***p<0.001
Yukarıdaki tabloya bakıldığı zaman akademik erteleme eğilimi ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=2,944, p=0.054, p>0.05).
Tablo 3.3. Anne-Baba tutumu ile başarı durumu ilişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri
Başarı Durumu N X Ss
Düşük 68 48.2353 10.84231
Orta 145 50.9793 9.32177
Yüksek 139 50.6763 9.80287
Tablo 3.4. Anne-Baba tutumu ile başarı durumuna ilişkin Anova Testi Tablosu
Kareler Top. Sd. Ort. Karesi F p Anlamlı Fark
ABT
Gruplararası 376.168 2 188.084 1,968 0.141 -
Gruplar içi 33353.605 349 95.569
*p<0.05; **p<0.01; ***p<0.001
Yukarıdaki tabloya bakıldığı zaman anne baba tutumu ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=1,968, p=0.141, p>0.05).
Tablo 3.5.Akademik Erteleme Davranışı İle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı
Cinsiyet N Ortalama Ss F P
,697 ,398
Kadın 207 59.08 15.03
Erkek 145 60.49 15.89
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında cinsiyet ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,398)
Tablo 3.6.Anne Baba Tutumu İle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı
Cinsiyet N Ortalama Ss F P
,128 ,521
Kadın 207 50.04 10.01
Erkek 145 50.73 9.50
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında cinsiyet ile Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,521)
Tablo 3.7.Benlik Saygısı İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
,424 ,264
1. Sınıf 190 20.41 5.20
4. Sınıf 161 21.04 5.37
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ileRosenberg Benlik Saygı Ölçeği(Rosenberg,1968) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,264
Tablo 3.8. Akademik Erteleme Davranışı İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
3,262 ,940
1.Sınıf 190 59.62 14.27
4. Sınıf 161 59.75 16.69
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,940)
Tablo3.9. Anne Baba Tutumu İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
,311 ,008
1.Sınıf 190 49.06 9.79
4.Sınıf 161 51.86 9.63
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur(p<0,05 p=,008).
Tablo 3.10. Akademik Erteleme Davranışı İle Anne Baba Durumu Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
Ayrı yaşıyorlar
Birlikte yaşıyor
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,940)
TARTIŞMA VE SONUÇ
Günümüzde ki öğrencilerin yapılan yapılan çalışmalar ışığında öğrencilerde akademik erteleme eğiliminin artış gösterdiği ve bu rakamlarım gün geçtikçe artığı tespit edilmektedir. Yapılan bu çalışma öğrencilerde gözlemlenen akademik ertelemenin ile anne baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişkinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu çalışmadan uygulanan anket sonuçları ile yapılan literatür taraması sonuçları;
Anne babanın tutumunun kişinin kişiliği üzerinde çok büyük etkisi olduğunu yapılan çalışmalardan yola çıkarak bunun daha sonra akademik erteleme davranışını da etkileyip etkilemediğini araştırıldı bundan önceki araştırma sonuçları incelendiği zaman anne baba tutumunun bir etkisinin olduğu tespit edilmiş ama her ne kadar küçük yaşta ki bir çocuğun gelişiminde ve kişiliğinde önemli etkisi olsa da yapılan bu çalışmada anne baba tutum ölçeği kullanılarak akademik erteleme davranışı ile anne baba tutumu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna varılmış. Yapılmış çalışmalar ve yapılan bu çalışma ile bazılarında sonuç benzerliği gözlemlenirken bazı çalışmalar ile benzer sonuçlara varılmadığı tespit edilmiştir. Bunlardan yola çıkarak bu konunun zamana mekana göre değiştiği mi? Yoksa kullanılan ölçek farklılığından dolayı çıkan bir sonuç mu? Bunun araştırılıp kapsamlı bir çalışma yapılması gerektiği ön görülmüştür.
Benlik saygısı kısa tabiri ile kişinin kendisine olan saygısı anlamına gelmektedir. Kişinin kendisine olan saygısı ile yaptıkları arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Biliminde ışında günümüzde artış gösteren ve bu durumun gelecekte bir ülke için önemli bir durum hali geleceği ön görülmektedir. benlik saygısı ile yapılan çalışmalar incelendiğinde benlik saygısı akademik erteleme davranışını etkileyeceği ön görülmüştü. Ama yapılan bu çalışmada akademik erteleme davranışı ile benlik saygısı arasında anlamlı bir ilişki sonucu varılmamıştır. Bu konu ile ilgili literatür çalışması yapıldığında yine aynı sonuç elde edilmiş olup yapılan çalışma sonuçları desteklenmiştir. Bu çalışama ile ilgili daha detaylı ve kapsayıcı bir çalışma yapılması bilim için ve bu konunun aydınlığı yapılması önerilmektedir.
Akademik erteleme davranışının olup olmadığı tespit edilmesi için kullanılan Aitken tarafından 1982 yılında geliştirilmiş Aitken Akademik Erteleme Eğilimi ölçeği sonuçlarına göre LAÜ de 1. ve 4. sınıf öğrencilerin akademik erteleme eğilimlerinin sorulan sosyo demografik formdaki sorular ile anlamlı bir fark olmadığı ve anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır. Bundan önceki çalışmalar ile karşılaştırıldığında bazı çalışmalar bazı okullarda akademik erteleme eğiliminin olduğunu bazı çalışmalar akademik erteleme eğilimi ile anlamlı bir ilişkiyi sonucuna varmadıkları sonucunu elde etmişlerdir. Bunlardan yola çıkarak yapılan bu çalışma ve bundan önceki çalışmalar arasında farklılıkların nedenin yapılan çalışmaların farklı yerlerde ve farklı kişilere uygulanmasından dolayı olduğunu daha sağlıklı ve doğruya daha yakın çalışmalar elde edilebilmesi için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
Erteleme eğilimi kararlar almayı, bir işi yapmayı geciktirme ya da ertelemeye yönelik davranışsal bir eğilim ya da bir kişilik özelliği olarak tanımlanmaktadır(Ekşi ve ark., 2010). Sorulan anket soruları ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda bu tanımdan yola çıkarak çalışmanın yapıldığı alan daha detaylı bir çalışma ile incelenerek daha kapsamlı bir çalışma yapılması öngörülmektedir.
Alt problemlerde sorulan soruların cevapları alınarak elde edilen sonuçlar 1. ve 4. sınıf üniversite öğrencilerinin erteleme eğiliminin olduğu fakat bu durumun akademik erteleme eğilimlerini ciddi bir oranda etkilemediği sonucuna varılmıştır. Akademik erteleme eğiliminin nedenlerinin tam olarak tespit edilebilmesi için yapılan çalışmaların artırılması ve bu doğrultuda çıkacak sonuçlara göre bir önlem alınması gerekmektedir.
Akademik erteleme eğilimi ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=2,944, p=0.054, p>0.05) bundan yola çıkarak şu sonuca varılabilir öğrencilerin başarı durumlarına göre değerlendirilmelerinin doğru olmadı bunun yanında anne babaların çocukları hakkında gelecekte bundan bir şey olmaz söylemlerinin yerine bu çıkan istatistik sonuçları ile yapılacak olan yorum ve davranışın onlara destek olunmasının ve bunun yanında başarılarını artırabileceği bunun daha sonra düzelebileceğini ifade etmeleri hem akademik olarak yoluna devam edecek öğrencinin sosyal destek ile daha fazla başarı elde edeceği yapılan çalışmalar ve yapılan çalışma ile bu sonuca varılmıştır.
Anne baba tutumu ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=1,968, p=0.141, p>0.05). yapılan bu çalışmada öğrencilerin evet sosyal desteği önemli bir faktör olmasına rağmen gerçekten akademik olarak eğilimli öğrencilerin anne babalarının tutumlarına göre hareket etmediği bunun yanında birçok öğrencinin akademik erteleme eğilimini yapamadığı eğer akademik erteleme yapılıyorsa bunun nedeninin anne babanın tutumu ile bağlantılı pek olmadığı başka nedenlerin araştırılması gerektiği öngörülmektedir. Anne baba tutumu ile ilgili yapılan literatür taraması yapıldığında anne babanın tutumu çocuğun kişiliğini şekillendirmektedir. Fakat akademik erteleme eğiliminin farklı nedenlerden dolayı ortaya çıktığı belirtilmektedir.
Cinsiyet ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,398) bu sonuçtan yola çıkarak cinsel kimliğin akademik ertelemeği etkilemediği ya da önemli bir etken olmadığı saptanmıştır. Bu çalışmadan önce yapılan çalışmalar incelendiği zaman aynı sonuçlara varması bu çalışma ile daha önce ki çalışmaları destekler niteliktedir. Bu sonucun çalışma yapılmadan önceki öngörülerde de böyle bir tezin olduğu saptanmıştır.
Sınıf ileRosenberg Benlik Saygı Ölçeği(Rosenberg,1968) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,264) kişinin kendisine olan saygısı ile var olduğu sınıfın arasında anlamlı bir olmaması çalışmada 1.ve 4. sınıf öğrencilerde benlikle ilgili bir farkın olmadığını ve bu sonuçlar dahilinde var olan akademik ertelemeyi etkileyen benlik saygısı ile ilişkilendirildiğinde akademik erteleme eğilimi sınıfa göre ve benlik saygısına göre bir değişlik yaşanmadığını saptamıştır.
Bütün bu sonuçlar genel anlamda incelendiği zaman akademik erteleme eğilimini her ne kadar anne baba tutumu benlik saygısı etkilese de yapılan çalışma sonuçları bunların akademik erteleme eğilimini pek etkilemediğini başka nedenlerin daha etkili olduğunu bundan dolayı bu çalışma ile yapılacak olan çalışmalarda daha farklı değişkenlerle akademik erteleme eğilimi nedenleri tespit edilebilir ve bu konunun akademik ve insanların geleceği üzerinde önemli olduğu yapılan çalışma ve bundan önce ki çalışmalar ışığında bu sonuca varılmaktadır. Bu konu ile ilgili daha detaylı çalışma yapılması ve örneklemlerin daha çok sayıda olması varılacak sonuç için daha sağlıklı bilgilere varılmasına yardımcı olacağı öngörülmektedir.
Kaynakça
Alpoğuz, D. ve Şahin, A. (2014). Demokratik veya Otoriter Olarak Algılanan Ana-Baba Tutumlarının İlköğretim Öğrencilerinin Türkçe Dersi Akademik Başarılarına Etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 53-67
Balkıs, M. (2006). Öğretmen Adaylarının Davranışlarındaki Erteleme Eğiliminin, Düşünce ve Karar Verme Tarzları İle İlişkisi,Dokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Enstitüsü,s119
Çakıcı, D. C. (2003). Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Genel Erteleme ve Akademik Erteleme Davranışının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi,
Dokuyan, M.(2016) 12.Sınıf Öğrencilerinde Algılanan Anne-Baba Tutumları İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2(2) s.1-21
Erdoğdu, M.Y.(2007) Ana- Baba Tutumları ve Öğretmen Davranışları İle Öğrencilerin Akademik Başarıları Arasındaki İlişkiler, SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi,s33-46
Kayaalp, İ. & Gündüz, B.(2018) Ergenlerin Anne Baba Tutumları İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracı Rolü, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi s514-536
Özcan, Ç. & Aydoğan, Y.(2014) Aile Katılımı İle Akademik Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin Anne-Baba Görüşlerine Göre İncelenmesi, Milli Eğitim, s 19-36
Özyürek A.(2017) Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik “Çocuk Yetiştirmeye İlişkin Anne-Baba Görüşleri Ölçeği” ve “Anne-Baba Tutum Ölçeği” Geliştirme Çalışması, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2) s 26-38
Peker, A. & Kağızmanlı, N.(2018) Ebeveyn Tutumlarının Ergenlerin Akademik Güdülenme Düzeyleri Üzerindeki Yordayıcı Etkisi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1): s210-224
Şahin, A.(2007) Ergenlerde Dindarlık, Algılanan Anne-Baba Dindarlığı ve Çocuk Yetiştirme Tutumları Arasındaki İlişki, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, (1) s 221-247
Tufan E., Güdek E. (2008). Piyano Dersi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Yüksek lisans tezi,Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1).
Türk Dil Kurumu; Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
Uslu, S.(2015) Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Benlik Saygılarının Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi 1(23): s 141-160
Uzun Özer, R.B. (2005). Akademik erteleme davranışı: yaygınlığı, olası sebepleri ,cinsiyet farkı ve akademik başarısıyla olan ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yavuzer, H. (2011). Ana-baba ve çocuk, İstanbul.
Yılmaz, A.(2000). Eşler Arasında Uyum ve Çocuğun Algıladığı Anne-Baba Tutumu ile Çocukların, Ergenlerin ve Gençlerin Akademik Başarıları ve Benlik Algıları Arasında ki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s57-69
Yıldız, E. &Erci, B.(2011) Anne Baba Tutumları İle Adölesan Saldırganlığı Arasındaki İlişkinin İncelemesi, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(3):6-11
Yiğit, R. & Dilmaç, B.( 2011) Ortaöğretimde Öğrencilerinin Sahip Oldukları İnsani Değerler İle Akademik Erteleme Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, s159-177
Ek:1. Bilgilendirilmiş Onam Formu
Değerli Katılımcı
Lefke Avrupa Üniversitesi Psikoloji Bölümü Bitirme Projesi kapsamında “Akademik Erteleme Eğilimi ile Anne-Baba Tutumu ve Benlik Saygısı Arasında ki İlişkinin İncelenmesi"konulu araştırmamız yürütülmektedir. Bu araştırmamız kapsamında sizlere Aitken Akademik Erteleme Ölçeği(Aitken, 1982) ,Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği (Rosenberg,1968) Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) sorularından oluşan anketler sunulmuştur. Vereceğiniz cevaplar kimse ile paylaşılmadan sadece akademik çalışma için kullanılacaktır.Çalışmaya katılıp katılmamanız tamamen gönüllük esasına dayanmaktadır.
Lütfen sadece fikrinizi yazınız.
ULAŞ KONDAKÇI
Sosyo-Demografik Bilgi Formu
1) Cinsiyetiniz ?
a)Kadın b)Erkek
2)Yaşınız ? Parantez içine yazınız. (__________)
3) Kaçıncı sınıfa gidiyorsunuz? Parantez içine yazınız.
a)1 sınıf b)4 sınıf
4) İlişki Durumunuz ?
a) Var b) Yok
5) Başarı durumunuzu nasıl değerlendirirsiniz?
a) Düşük b) Orta c) Yüksek
6) Anne babanızın durumu?
a) Ayrı yaşıyorlar b) Beraber yaşıyorlar
EK-1: RBSÖ
Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği
Bu ölçeğin amacı sizin bireylerin kendilerine benliklerine olan saygıları ölçek amacıyla geliştirilmiş. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin altındaki şıkları işaretleyerek belirleyiniz.
Sizin için Uygun Olanı Seçiniz
1) Kendimi en az diğer insanlar kadar değerli buluyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
2) Bazı olumlu özelliklerim olduğunu düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
3) Genelde kendimi başarısız bir kişi olarak görme eğilimindeyim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
4) Ben de diğer insanların birçoğunun yapabildiği kadar bir şeyler yapabilirim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
5) Kendimde gurur duyacak fazla bir sey bulamıyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
6) Kendime karsı olumlu bir tutum içindeyim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
7) Genel olarak kendimden memnunum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
8) Kendime karsı daha fazla saygı duyabilmeyi isterdim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
9) Bazen kesinlikle kendimin bir ise yaramadığını düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
10) Bazen kendimin hiç de yeterli bir insan olmadığını düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
EK-2: (AEÖ)
AKADEMİK ERTELEME ÖLÇEĞİ
Bu ölçeğin amacı sizin ders çalışma alışkanlıklarınızı belirlemektir. Aşağıda bazı ifadeler verilmiştir. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin yanındaki sayıların üzerine (X) işareti koyarak belirleyiniz.
Beni hiç yansıtmıyor(1) Beni çok az yansıtıyor(2) Beni biraz yansıtıyor(3)
Beni çoğunlukla yansıtıyor(4) Beni tamamen yansıtıyor(5)
Madde No MADDELER Beni hiç yansıtmıyor Beni çok az yansıtıyor Beni biraz yansıtıyor Beni çoğunlukla yansıtıyor Beni tamamen yansıtıyor
1 Derslerimi düzenli olarak çalışırım
2 Ödevlerimi/projelerimi genellikle son belirlenen tarihte yetiştiririm
3 Daha keyifli şeyler yapmak için ders çalışmayı erken bırakırım
4 Sınavlardan önce konuları tekrar etmeye zamanım kalır
5 Ne zaman dersin başına otursam aklıma yapmam gereken
başka işler gelir
6 Önemli olsalar bile sınavlara çalışmayı gereksiz yere son güne
bırakırım
7 Derslere hazırlanarak gelirim
8 Sıkıcı derslere çalışmayı son ana bırakırım
9 Herhangi bir dersle ilgili verilen okumaları derse okumuş olarakgelirim
10 Ders çalışırken bir şey yapmak, birisiyle konuşmak, çay ya dakahve içmek vb. için sık sık ara veririm
11 Ödevlerimi/projelerimi zamanında teslim ederim
12 Tarihi önceden bildirilmiş olsa bile sınav günü yaklaştığında
önceliği olmayan başka işlerle uğraştığım olur.
13 Kendime bir ders çalışma programı hazırlamışsam ona uyarım
14 Önemli derslere çalışmayı bile son güne bırakırım.
15 Çalışmayı son güne bıraktığım için başarısız olduğum derslerimolur.
16 Ödevlerimi/projelerimi zamanında yetiştiremem
17 Bir sınavdan önce sınavla ilgili konuları her yönüyle çalışmışolurum
18 Ödevlerimi/projelerimi yapmayı önemsiz gerekçelerle son günebırakırım
19 Ben derslerimi çalışmayı son ana bırakan ancak bir daha kisefere çalışmaya zamanında başlayacağım diyen bir öğrenciyim
EK-3 (ABTÖ)
Anne Baba Tutum Ölçeği
Aşağıda bazı ifadeler verilmiştir. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin yanındaki sayıların üzerine (X) işareti koyarak belirleyiniz.
Hiç Benzemiyor(1) Benzemiyor(2) Biraz Benziyor(3) Tamamen Benziyor(4)
Madde No MADDELER Hiç benzemiyor Benzemiyor Biraz Benziyor Tamamen Benziyor
1 Herhangi bir sorun olduğunda, eminim anne ve babam bana yardım ederler.
2 Annem ve babam büyüklerle tartışmamam gerektiğini söylerler
3 Annem ve babam yaptığım her şeyin en iyisini yapmam için zorlarlar
4 Annem ve babam herhangi bir tartışma sırasında başkalarını kızdırmamak için, susmam gerektiğini söylerler
5 Annem ve babam bazı konularda “sen kendin karar ver” derler.
6 Derslerimden ne zaman düşük not al, annem babam kızar.
7 Ders çalışırken anlamadığım bir şey olduğunda, annem ve babam bana yardım ederler.
8 Anne ve babam kendi görüşlerinin doğru olduğunu bu görüşleri onlarla tartışmamam gerektiğini söylerler.
9 Annem ve babam benden bir şey yapmamı istediklerinde, niçin bunu yapmam gerektiğini de açıklar
10 Annem ve babamla her tartıştığımda bana “büyüdüğün zaman anlarsın” derler
11 Derslerimden düşük not aldığımda, annem ve babam beni daha çok çalışmam için destekler
12 Annem ve babam yapmak istediklerim konusunda kendi kendime karar vermeme izin verirler
13 Annem ve babam arkadaşlarımı tanırlar
14 Annem ve babam istedikleri bir şey yaptığımda, bana karşı soğuk davranırlar ve küserler
15 Annem ve babam sadece benimle konuşmak için zaman ayırırlar
16 Derslerimden düşük notlar aldığımda, annem ve babam öyle davranırlar ki suçluluk duyar ve utanırım
17 Ailemle birlikte hoşça vakit geçiririz
18 Annemi ve babamı kızdıracak bir şey yapığımda, onlarla birlikteyapmak istediğim şeyleri yapmama izin vermezler
19)Genelolarakannenvebabanokulzamanıhaftaiçindegecearkadaşlarımlabirye regitmeneizinverirler mi?
a)evetb)hayır
20)Genelolarakannenvebabanhaftasonlarıgecearkadaşlarınlabiryeregitmeme izinverirler mi?
a)Evetb)Hayır
Annenbabanaşağıdakileriöğrenmekiçin ne kadarçabagösterirler?
Madde No MADDELER HİÇ ÇABA GÖSTERMEZ ÇOK AZ ÇABA GÖSTERİR ÇOK ÇABA GÖSTERİR
21 Eğergecegittiysennereyegittiğini,
22 Boşzamanlarınızda ne yaptığını,
23 Okuldançıktıktan sonar ne yaptığını,
Annenvebabanınaşağıdakilerhakkında ne kadarbilgilerivardır?
Madde No MADDELER BİLGİLERİ YOKTUR ÇOK AZ BİLGİLERİ VARDIR ÇOK BİLGİLERİ VARDIR
24 Eğergecegittiysennereyegittiğini,
24 Boşzamanlarınızda ne yaptığını,
26 Okuldançıktıktan sonar ne yaptığını,
Yapılan bu araştırmanın amacı, akademik erteleme eğilimi ile anne baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişkinin incelenmesi bunun yanında sosyo demografik bilgi formunda bulunan bağımlı ve bağımsız değişkenler ile arasında ki ilişkinin incelenmesidir. Bu araştırma KKTC’de bulunan Lefke Avrupa Üniversitesinde 190 kişi 1.sınıf öğrencilerden 162 kişi 4. sınıf öğrencilerden oluşmakta olan çalışmada 207 erkek katılımcı 145 kadın katılımcı toplam 352 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışma internet üzerinden katılımcılara gönüllülük esasına dayanan ve geçerliliği olan ölçekler aktarılmıştır. Etik kurallar dahilinde olan çalışmada bilgilendirilmiş onam bütün katılımcılara sunularak kimliklerini deşifre etmeyecek şekilde çalışma yürütülmüştür. Çalışmadaki değişkenlerde bulunan sorular dahilin de öğrencilerin başarı durumları 68 kişi düşük, 145 kişi orta, 139 kişi yüksek olarak işaretlemiştir. Anne babalarının birliktelik durumları sorulduğunda 71 katılımcının anne babasının ayrı yaşadığı, 281 katılımcının anne babalarının birlikte yaşadıkları tespit edilmiştir. Araştırmada katılan katılımcıların ilişki durumlarının 101 kişinin var olarak işaretlediği 251 kişinin ilişkisinin olmadığını işaretlemiştir. Yapılan bu çalışmada toplanan veriler ile SPSS Statistics 20 programına veriler yüklenerek veri analizleri yapılmıştır. Kullanılmış olan akademik erteleme ölçeği, anne baba tutum ölçeği ve benlik saygı ölçeği arasındaki ilişki belirlenmesi için korelasyon yapıldı. Üç değişkenli olanlarla tek yönlü varyans( Anova9 analizleri yapıldı. İki değişkenli olanlarla Anlamlı bir fark olup olmadı tespit edebilmek için t-testi analizi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Akademik erteleme eğilimi, anne-baba tutumu, benlik saygısı
Önsöz
Bir çoğumuz hayatımızın belirli zamanlarında erteleme davranışında bulunmuşuzdur. Özellikle üniversite öğrencilerinde üniversitede ki ilk yılları ile son yılları arasında bir değişim gözlemlendiği ve bu erteleme davranışının biyolojik, psikolojik ve sosyal acıdan incelendiğinde önemli bir sorun olduğu tespit edilmiştir. Erteleme eğilimini etkileyen nedenler arsında anne-baba tutumunun ve kişinin benliğine olan saygısının önemli yeri olduğunu araştırmalar dahilinde tespit edilmesi ile yola çıkarak bu çalışmada akademik erteleme eğilimi ile anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler üzerine durulmuştur.
Tez konumun belirlendiği zamandan bitimine kadar, her türlü desteği, akademik olarak katkısını ve akademik olarak gelişmemde emeği gecen değerli tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Cemaliye DİREKTÖR hocama sonsuz saygılarımla teşekkür ederim.
Yaşadığım tüm sıkıntılarda yanımda olan ve bugüne kadar her başarımın sırrı olan hem akademik hem de gerçek hayata ki destekçim olan canım annem olan Gülay KONDAKÇI’ ya sonsuz saygılarımla teşekkür ediyorum.
İÇİNDEKİLER
ÖZET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .I
ÖNSÖZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .II
İÇİNDEKİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .III
TABLOLAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .V
BÖLÜM I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
GİRİŞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
1.1. Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.1.2. Akademik Erteleme Eğilimi tarihçesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .2
1.1.3. Erteleme Davranışının Psikolojik Tarihçesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1.4. Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1.5. Akademik Erteleme Eğiliminin Nedenleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.1.6. Cinsiyete Göre Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...4
1.1.7. Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1.8.Erteleme Eğilimine Kuramsal Yaklaşımlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2.Akılcı Duygusal Davranışçı Kuram. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..51.2.1.Davranışçı Yaklaşıma Göre Erteleme Eğilimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.3.Sosyal Öğrenme Kuramı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1.4. Anne-Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.4.1. Otoriter Anne Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.4.2.Demokratik Anne Baba Tutumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.5. Benlik Saygısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.5.1.Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.6. Araştırmanın amacı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.7. Problem cümlesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.8.Alt Problemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.9. Sınırlılıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
BÖLÜM II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
YÖNTEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.1.Araştırmanın Modeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.2.Araştırmanın Katılımcıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.3.Veri Toplama Araçları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3.1. Sosyo-Demografik Bilgi Formu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
2.3.2. Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3.3. Aitken Akademik Erteleme Eğilimi Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.3.4. Anne-Baba Tutum Ölçeği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.4. Veri Analizi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3. BULGULAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
4.SONUÇ VE TARTIŞMA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
5.KAYNAKÇA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
6.EKLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
TABLO DİZİNİ
Tablo 3.1. Aitken Akademik Erteleme ÖlçeğiBaşarı Durumuna İlişkin Anova Testi
Betimsel İstatistikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Tablo 3.2.Aitken Akademik Erteleme ÖlçeğiBaşarı Durumuna İlişkin Anova Testi Tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Tablo 3.3. Anne-Baba Tutum Ölçeği İle Başarı Durumu İlişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Tablo 3.4. Anne-Baba tutumu Ölçeği İle Başarı Durumuna İlişkin Anova Testi Tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Tablo 3.5. Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Tablo 3.6. Anne-Baba Tutum Ölçeğiİle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Tablo 3.7. Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Tablo 3.8.Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Sınıf Değişkeni Acısında
Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Tablo3.9. Anne-Baba Tutum Ölçeğiİle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Tablo 3.10.Aitken Akademik Erteleme Ölçeğiİle Anne Baba Durumu Değişkeni Acısından Farklılığı( T-Testi Analizi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
BÖLÜM I
GİRİŞ
Birçok kez rastladığımız yada kendimizin yapmış olduğu davranışlardan biri olan erteleme davranışı öğrencilerin ödevlerini, ev hanımlarının ev işlerini, bireylerin kredi kartı ödemeleri gibi daha birçok örnek vereceğimiz bu davranışlar erteleme dediğimiz bir davranış türüdür(Balkıs, 2006). Erteleme davranışı yapılması gereken görevin veya işin gerçekçi olmayan bahane diyeceğimiz bir şekilde ileriye atılmasıdır(Kağan, 2009). Bu davranış türünün biyolojik, psikolojik ve sosyoloji acısından incelediğimizde kişinin içsel etkenler ve dış etkenlerden kaynaklı böyle bir davranış sergilediği daha sonra bundan dolayı belirli çapta sorunlar yaşadığı gözlemlenmiştir(Ekşi ve ark., 2010).
Bireyin kişiliğini ve mizacını etkileyen faktörler arasında çocukluk döneminde model olarak alınan anne-babadır(Alpoğuz ve şahin, 2014). Bundan yola çıkarak kişiliği etkilediğinden bu durumda akademik erteleme davranışı ile doğru orantılıdır(Erdoğdu, 2007). Cüceloğlu(1998) yaptığı çalışma sonuçlarına göre kişinin sergilediği davranışların anlaşılması için yetiştiği aile ortamının çok önemli olduğunu belirtmiştir( Dokuyan, 2016). Kişinin benliğine olan saygısı ise Rosenberg 1965 yılından yaptığı çalışmalar sonucunda kişinin kendisine olan olumlu veya olumsuz takındığı tutumlar şeklinde tanımlamıştır. Arıcak 1999 yılında bize aktardığı çalışmada kişinin benliğine olan saygısı çocukluğundan itibaren şekillendiğini iddia etmiştir(Doğan ve ark., 2009). anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişki incelendiği zaman doğrusal yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır(Dokunay, 2016). Akademik erteleme davranışı ile benlik saygısı ve anne-baba tutumu birbiri ile ilişkili olan kavramlar olup birbirini olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1. Erteleme Eğilimi
Erteleme eğilimi kararlar almayı, bir işi yapmayı geciktirme ya da ertelemeye yönelik davranışsal bir eğilim ya da bir kişilik özelliği olarak tanımlanmaktadır(Ekşi ve ark., 2010). Bu kavram Latince, yarına kadar ertelemek anlamına gelmektedir. Bir bütün olarak bu özellik istenmeyen sonuçları içinde barındırır. Bireylerin kişisel ve akademik başarılarını sekteye uğratır. Daha spesifik olarak erteleme eğilimi, bir bireyin yapma kapasitesine sahip olduğu ve yapmaya daha önceden karar verdiği önemli bir isi gereksizce erteleme davranışı olarak tanımlanmaktadır (Kağan, 2009). erteleme eğilimini görevi ertelemede, her zaman her şeyin en iyisini yapmaya ya da kaçınılmaz olan gelecekteki kazançlar için halihazırdaki acılara katlanmaya yönelik mutlak bir talep gibi kendi kendini engelleme düşüncesine ileri gelen, bireylerin alışkanlığı ya da kişilik özelliği olarak tanımlamaktadırlar. Benzer olarak, (Dokuyan, 2016), erteleme eğiliminin kendi kendini aldatma ya da kendi kendini engelleme şeklinde akılcı olmayan bileşenleri içerdiğini savunmuşlardır.
1.1.2. Akademik Erteleme Eğilimi tarihçesi
Akademik ertelemedavranışı araştırmalara göre erteleme eğiliminin fazla olduğu bir alan arasında olduğunu ve Balkıs ve Duru’nun yaptığı araştırma verilerinde üniversite öğrencilerinin %23 oranında çeşitli akademik erteleme davranışı sergilediklerini araştırma sonuçlarına varılmıştır(Kandemir ve ark., 2017). Senecal, Koestner ve Vallerand (1995) akademik erteleme davranışı sergileyen bireylerde stres, kaygı gibi sorunlar yaşadıklarını ama bunları yaşamadan da erteledikleri akademik sorumluluğu yerine getirmediklerini bunların ödev, ders çalışmak, sınava hazırlanmak gibi sorumluluklar örnek verilmektedir(Akbay ve Gizil, 2010). akademik yönden erteleme yapan öğrencilerde ertelemeden doğan olumsuz sonuçlardan dolayı yaşadıkları sorunlar eğitim yaşantılarını, kişisel başarılarını ve eğitime olan bakış acılarını olumsuz yönde etkilemektedir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013). Erteleme davranışı davranış ve duygusal acıdan incelenebilir. Erteleme davranışının davranış ve duygusal boyutu kişide yaptığı erteleme davranışı sergilediğinde oluşan yetersizlik duygusu, çaresizlik, depresyon, hayal kırıklığı ve öfke gibi duyguları gözlemlenmiştir(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1.3. Erteleme Davranışının Psikolojik Tarihçesi
Erteleme davranışının psikolojik tarihçesiniincelediğimizde zaman psikoanalitik kuram incelemiştir. Psikoanalitik kuramın vardığı sonuca göre egonun kendini tehlikede ve tehdit edici durumlarda korunmak niyetiyle kişini sergilediği kaçınma davranışıdır sergilemesidir. Bu kaçınma davranışının kişide oluşan kaygı düzeyi ile doğru orantılı olup kişinin kaygısının artma seviyesine bağlı olarak kaygını artması ile kaçınma davranışında bulunma oranı artacak ve buna bağlı olarak erteleme davranışı sergileme oranı daha yüksektir(Akbay ve Gizil, 2010). kişinin yaptığı eylemde aldığı verim oranının düşük olduğunu düşündüğü durumlarda bu durum kişinin kaygı oranının geliştirmesine neden olacaktır. Yaşanan akademik erteleme davranışı bazı kişilerin benimsediği bir stratejide olabilir. Çünkü bunu benimseyen kişilerin kaygı düzeylerinin düşün olduğunu örneğin ödev teslim tarihinin son günü düşünürsek dönem içinde bu tarihi düşünmeden hareket ederek akademik olarak daha az strese girerek başarı elde etme oranları yüksek olduğu saptanmıştır(Aydoğan ve Özbay, 2012).
1.1.4. Akademik Erteleme Eğilimi
Akademik görevleri erteleme eğilimi, belirli bir görev ile bağlantılı davranış
olarak tanımlanan durumsal erteleme eğiliminin bir biçimi olarak düşünülmektedir(Aydoğan ve Özbay, 2012). Fazla kaygı yaşayacak seviyede yaşatacak düzeye ulaşırcasına akademik görevleri erteleme davranışının üniversite öğrencileri arasında yaygın olduğunu belirtmektedirler. Diğer bir çalışmada, Solomon ve Rothblum 1984 yılında yaptığı akademik erteleme eğilimini, ev ödevlerinin, sınavlara hazırlanmanın ya da dönem sonunda teslim edilecek ödevlerin son dakikada yapılması olarak tanımlamaktadırlar(Akbay ve Gizil, 2010). öğrencilerin erteleme eğilimine katkıda bulunan belirli davranışlar katarak bu tanımın kapsamını genişletirler. Bu yazarlar, akademik erteleme eğiliminin, hazırlık ya da uygulama yoksunluğundan, düşük çabadan, zayıf performans durumlarından ileri geldiğini belirtmişlerdir. Örneğin, öğrenci çalışmak için erteleme eğilimini ve oyalanmayı teşvik edici ortamı seçebilir. Bu son durumu seçme kendine zarar verici davranış olarak düşünülmektedir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013).
1.1.5. Akademik Erteleme Eğiliminin Nedenleri
Akademik erteleme eğiliminin nedenleri incelendiğinde Ferrari ve ark. 1992 yılında yaptıkları çalışmada en temel nedenlerden birinin kişinin zamanını yönetmede yaşadığı yetersiz olarak algıladığından dolayı olduğunu tespit etmişlerdir. Yani kişinin zamanı iyi değerlendirememesi, hayatını planlı bir şekilde kullanamamasından kaynaklanmaktadır. Yapılması gereken herhangi bir görev veya konunun nasıl, ne zaman, ne içerdiğini tespit edememeden kaynaklanmaktadır(Balkıs, 2006). Diğer nedenler incelendiği zaman kişinin geleceğe dair kurguladığı gerçekçi olmayan hayaller ya da hedeflerdir. Buda kişinin bilişsel yüklemesini ve kendisine olan mükemmeliyetçilik duygularının var olmasındandır.(Yakkub, 2000) Ellis ve Knaus 1977 yılında yaptıkları çalışma sonuçlarına göre kişinin algılama problemi ve zamanı değerlendirme ile ilgili şeyler olduğu bulmuşlardır(Kandemir ve ark. 2017).
1.1.6. Cinsiyete Göre Akademik Erteleme Eğilimi
Yapılan bazı çalışmalarda kızların erkeklere oranlar daha fazla akademik erteleme eğiliminde oldukları verilere sunarken, diğer taraftan bazı çalışmalarda da çıkan verilere göre erkelerde akademik erteleme eğiliminin daha fazla olduğu bulunmuştur. Bunlardan yola çıkarak akademik erteleme eğiliminin cinsiyete bağlı olmadığını ve böyle bir genellemenin doğru olmadığı tespit edilmiştir(Akbay ve Gizil, 2010).
1.1.7. Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Eğilimi
Üniversite öğrencilerinin akademik olarak birçok alandan daha fazla akademik sorumlulukları olduğu bilinmektedir. Üniversitelerin bilimin ana merkezi ve akademik olarak sorumlulukların çok olduğundan ve üniversite dönemlerindeki bireyin yaşı gereği hayata olan bakış acısı ile bu dönem aralığında Senecalve ark. 1995 yılında yaptığı çalışmaya göre akademik erteleme eğiliminin kişinin ileri düzeyde kaygı yaşamadan görevini yerine getirmediğini ifade etmişlerdir(Çelikkaleli ve Akbay, 2013). üniversite öğrencilerinde görülen en fazla erteleme eğilimi ödevlerini son zamana bırakmaları, sınavlara zamanında çalışmamaları akademik seviyelerini son zamanlara bırakmaları gibi erteleme eğiliminde bulunmaktadırlar(Çelik ve Odacı, 2015).
1.1.8.Erteleme Eğilimine Kuramsal Yaklaşımlar
Gerek akademik gerekse normal yaşam süreçlerinde oldukça yaygın bir olgu olan erteleme eğiliminin nedenleri, sonuçları ve bireyin uyum süreçlerine etkileri konusunda yurt dışında oldukça geniş bir alan yazın oluşmuş olmasına rağmen, ülkemizde erteleme eğilimi kavramına yeterince önem verilmediği gözlenmektedir.Bu nedenle çalışmanın bu bölümünde, erteleme eğilimi konusunda daha açık seçik bir kavramsal saydamlığa ulaşabilmek amacıyla, erteleme eğilimi kavramı ile ilgili kuramsal yaklaşımlar ve erteleme eğilimiyle ilişkili olabileceği düşünülen kavramların ele alınması konunun anlaşılmasında daha da yardımcı olacaktır(Balkıs,2006).
1.2.Akılcı Duygusal Davranışçı Kuram
Erteleme eğilimini açıklamaya çalışan Akılcı Duygusal Davranışçı kuram hayatımızda erteleme eğiliminin önemli sorunlarımız arasında olduğunu ve bunun olmasının nedenleri arasında akılcı olmayan inançların önemli bir faktör olduğuna inanmaktadırlar. Bu kuramın savunduğu düşünceye göre kişinin sergilediği davranışların nedenleri akılcı ve akılcı olmayan inançlar olduğunu tespit etmiş genel bir bakış acısının akılcı olan inançlar bireyin bu inançlar için mantıklı, sağlıklı, pozitif yönde olduğunu bundan yola çıkarak akılcı olmayan inançların ise bireyin bu inançlara mantıksız, sağlıksız, doğru olmadıkları ekseninde düşündüğünü iddia etmişlerdir(Balkıs, 2015.)
1.2.1.Davranışçı Yaklaşıma Göre Erteleme Eğilimi
Davranışçı kuramlar aynı zamanda öğrenme kuramları olarak da bilinmektedir. Davranışı, gözlemlenebilir ve ölçülebilir tepkiler olarak tanımlamaktadırlar. Genel olarak davranışçı kuramları klasik koşullanma ve edimsel koşullanma olarak iki grup altında toplanabilir(Dokuyan, 2016). Edimsel koşullanma kuramı davranış örneklemeleriyle erteleme eğiliminin anlaşılmasını sağlamıştır. Davranışçı kurama göre erteleme eğilimi, güdü kavramı içinde açıklanabilmektedir. Davranışçı kurama göre, erteleme eğilimi güdü kavramı içinde açıklanabilir. Motivasyon yoksunluğu öğrenciyi yapacağı ödevi ertelemeye sevk eder (Çelikkaleli ve Akbay, 2013). Bu kurama göre, öğrencilerin erteleme eğilimi nedenleri arasında, öğrencilerin bu eğilimlerinden dolayı başarılı oldukları bir yaşantılarının olma olasılığı ya da çalışmaktan ziyade onları motive eden başka aktiviteler bulma olasılıkları yer alır.Davranışçı bakış açısına göre erteleme eğilimi, ödül-ceza ve pekiştirme süreçleriyle de ilişkilidir. Bu kurama göre erteleme eğilimiyle ilişkili davranışlar bir tepki olarak değerlendirilmektedir. Hatalı pekiştirme sonucu erteleme eğilimi ile ilişkili davranışların görülme sıklığı artmaktadır(Çelik ve Odacı, 2015).
1.3.Sosyal Öğrenme Kuramı
Bandura’nın 1977 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre kişinin ‘yetkinlik inancı’ demektedir. Yetkinlik inancı “bireylerin sahip olduğu becerilerin miktarı değil, bireyin sahip olduğu herhangi bir beceriyi farklı şartlar altında ve farklı amaçlar doğrultusunda ne kadar yerine getirebileceğine ilişkin inanç” olarak tanımlamıştır. Bunlardan yola çıkarak akademik erteleme eğiliminin kişinin amaçları doğrultusunda ki sorumluluğunu ne kadar yerine getirebileceğine dair olan inancı ile doğru orantılıdır(Çelikkaleli ve Akbay, 2013).
1.4. Anne-Baba Tutumu
Kişiliğin oluşumunda anne-baba tutumu önemli bir yere sahiptir. Çocuk anne babayı model olarak gördüğünden anne babanın tutumları ile özdeşim kurup daha sonra kendisi kullanacaktır. Böylelikle anne babanın çocuğa yönelttiği tutumlar çocuğun mutlu, bağımsız kendine güvenen bir kişilik oluşumuna katkıda bulunacaktır(Alpoğuz ve Şahin, 2014). Cüceloğlu 1998 yılında yaptığı çalışmada kişinin davranış özellikleri incelediğimiz zaman yetiştiği aile ortamı ve çevre incelendiği zaman anlaşılabileceğini ve bugünkü hal ve hareketleri doğru yorumlamamızı sağlar(Dokuyan, 2016). Kişinin sergilediği tutumlar çevresine olan uyumu hakkında bize bilgi verebilir. Sosyal uyumlarını önemli derecede etkilemektedir(Tufan ve Güdek, 2008). insanların çevrelerine olan olumlu veya olumsuz davranışlar sergilemesini sürekli olarak bu tür eğilimler göstermesine tutum denilmektedir. Kişide bulunan duyguları ve davranışları eğilimlerimizin önemli bir katkısı vardır. Bireye ait olan eğilimlerde tutumlardır(Kağıtçıbaşı,1999). anne baba tutumları otoriter ve demokratik olmak üzere iki alt kategoride incelenmektedir.
1.4.1. Otoriter Anne Baba Tutumu
Anne babanın çocuğuna yönelik davranışlarında bir koşul karşılığı çocuğa gösterdikleri sevgiyi ise bir pekiştirme olarak kullanırlar, disiplin önemli bir kavram olup çocuğa sert bir şekilde uygulanmaya çalışılıp bunun uygun olduğu düşünülür. Çocuğun böyle bir tutum karşısında kendini ifade etmesine pek yer verilmez. . Yavuzer 1994 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre bu tür anne babanın daha çok çocuğu koruma amacı ile böyle davrandıklarının ve kullandıkları ifadelerden de anlaşılacağı üzere çocuklarına çok bağlı olan anne baba olabiliyorlar (Erdoğdu, 2007). böyle bir tutum ile karşılaşan çocuk daha sonraları kişiye bağlı bir hayat yada özgüveni olmayan bir kişilik geliştirmektedir(Alpoğuz ve Şahin, 2014).
1.4.2.Demokratik Anne Baba Tutumu
Anne babanın çocuklarına yönelik yetiştirme tarzında eğer çocuğun düşünceleri önemseniyorsa çocuğun istek ve arzuları ilgi ile karşılanmaya çalışılıyorsa, bu davranışları anlayış ile yapılıyorsa sağlıklı bir uyum ise demokratik anne tutumudur(Erdoğdu, 2007). Böyle bir tutum sergileyen anne babalar alacakları kararlarda çocukları ile tartışabilir, fikir alışverişinde bulunabilirler ve çocuklarına böylelikle bakım verdikleri çocuk için iyi bir rehber olabilirler. Böyle bir ortamda yetişen çocuklar birey olduklarında kendilerini ifade edebilen sevgi ihtiyacını karşılamış ve hayat şartlarına daha farklı acılardan bakan bir birey olmaktadır(Dokuyan,2016).
1.5. Benlik Saygısı
Kendimizle ilgili bakış açımız ve hissettiğimiz tarz hayatımızı nasıl yaşayacağımız üzerinde derin bir etkiye sahiptir. Bu fikirler/düşünceler ailede, okulda, arkadaşlarla olan ve geniş bir alanı kapsayan toplumdaki yaşantılarla şekillenir. Büyük ölçüde kişilerarası bağlamla ilişkili olan benlik saygısı mutlu olmak ve hayatla başa çıkmak için düşünme becerimizi içerir(Erözkan, 2005).
Benlik saygısı, bireyin kendi kişiliğine karşı geliştirdiği pozitif tutumu anlatan bir kavramdır. Benlik saygısı, kişinin kendisini beğenmesi ve takdir etmesi anlamında kullanılmaktadır. Araştırmalar, benlik saygısı düzeyi yüksek olan bireylerde kendine güven, iyimserlik ve başarma isteği gibi olumlu ruhsal niteliklerin bulunduğunu; düşük düzeyde benlik saygısı ise, bireyin mutluluğunu ve başarısını engellediği gibi, topluma yararlı olmasını da kısıtlayıcı nitelikleri bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu noktada kişilerarası ilişkilerin de benlik saygısını etkilendiği görülmektedir(Güngör, 1989).
Benlik saygısı, kişinin kendini değerlendirmesi sonucunda ulaştığı, kendilik kavramını onaylamasından doğan beğeni durumudur. Kişi kendinde yetersizlikler bulabildiği gibi, kendini bütün olarak olumlu özellikleri ile de değerlendirebilir. Ben saygısı, kendini -diğerleri ile ilişkiler bağlamında- olduğundan aşağı ya da üstün görmeden, olduğu gibi kabul etmeyi ve potansiyellerine güvenmeyi sağlayan olumlu bir ruh durumudur. Bu bağlamda ben ve başkaları diyaloğunun başlatılması ve kişilerarası ilişkilerin şekillenmesinin benlik saygı ile doğrudan ilişkili olduğu görülebilir(Filiz, 2011). Rosenberg’e 1965 yılında yaptığı çalışma sonuçlarına göre benlik saygısı, bireyin genel olarak kendisine yönelik olumlu ya olumsuz tutumlarıdır. Bireyin kendisiyle ilgili duyduğu hoşnutluk, onur, kendisine tutum ve saygı; kişinin kendisini değerlendirmesi sonucu kendisine ilişkin oluşturduğu değerlilik, önemlilik ve saygı değerlilik tutumu benlik saygısı olarak tanımlanabilir(Arıcak, 1999).
1.5.1.Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı
Üniversite, gençlerin yetişkinlik yaşama ve beraberinde mesleki yaşama hazırlanmasında son derece önemli bir yere sahip olan bir ortamdır. Üniversite eğitimi süreci, öğrencilerin gerek akademik başarı gerekse kimlik gelişimlerinde yaşamsal öneme sahiptir(Karagözoğlu, ve Adamişoğlu, 2008).Gençlik dönemi teorikte kavram olarak bir bütün olmasına rağmen, pratik acıdan çalışan gençler, özürlü gençler, genç ebeveynler ve üniversite gençleri gibi farklılıklar gösterirler(Poyraz, 2000). Birçok üniversite öğrencisi ilk kez ailesinden ayrılarak kendi başına kalmıştır. Yetiştiği aile ortamı, ev ve çevre şartları özelliği ve bu yaşadığı çevreden, ev ve aileden ayrılma, onlar için önemli bir uyum sorunu yaratır. Genç artık kendi başınadır ve sorunlarını kendi çözmek zorundadır. Bu gibi durumlar üniversite öğrencisini zorlayan ve ruhsal sorunlara yol açan faktörlerdir(Ziyalar,1998). üniversite öğrencilerinin karşılaşabilecekleri sorunların çözümünde aileden ve özellikle üniversite ortamında birlikte oldukları arkadaşlarından aldıkları sosyal destek önemlidir(Kaşıkçı, ve ark.,2009).
1.6. Araştırmanın amacı
Akademik erteleme eğiliminin bilindiği üzere anne baba tutumu ve benliğe olan saygının etkilediğinden bunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi ile üniversite öğrencilerinde yaşanan akademik erteleme eğiliminin nedenlerinin tespit edilmek hedeflenmiştir.
1.7. Problem cümlesi
Akademik erteleme eğilimi ile anne-baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişki var mıdır? akademik erteleme eğilimi psikolojik kuramlar çerçevesinde nasıl açıklanabilir?
1.8.Alt Problemler
Yapılan bu araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmaya çalışılmıştır:
1) Erteleme eğilimi nedir?
2) Akademik erteleme eğilimi tarihçesi nedir?
3) Erteleme davranışının psikolojik tarihçesi nedir?
4) Akademik erteleme eğilimi nedir?
5) Akademik erteleme eğiliminin nedenlerdir?
6) Cinsiyete göre akademik erteleme eğilimi nasıl açılanabilir?
7) Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme eğilimi nedir?
8) Erteleme eğilimine kuramsal yaklaşımlar nelerdir?
A) Akılcı duygusal davranışçı kuram nedir?
B) Davranışçı yaklaşıma göre erteleme eğilimi nedir?
C) Sosyal öğrenme kuramı nedir?
9) Anne-baba tutumu ile akademik erteleme eğilimi ile arasındaki ilişki nedir?
10) Benlik saygısı ile akademik erteleme eğilimi ile arasındaki ilişki nedir?
A)Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı nedir?
1.9. Sınırlılıklar
Araştırmanın bağımlı değişkenlerinden “akademik erteleme eğilimi” Aitken Akademik Erteleme Ölçeği(Aitken, 1982) “benlik saygısı” Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği (Rosenberg,1968) “anne baba tutumu” Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) ‘nin nitelikleri kapsamında sınırlıdır.
BÖLÜM II
YÖNTEM
Bu araştırma 2018-2019 eğitim öğretim yılı tez kapsamında Lefke Avrupa Üniversitesi’nde yapılmıştır. Araştırmanın evreni Lefke Avrupa Üniversitesinde okumakta olan 1. ve 4. sınıf öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın uygulandığı öğrencilere araştırma hakkında aydınlatılma onam ile bilgi verilmiştir. Bunun ardından araştırmayı kabul eden öğrencilerden gönüllülük esasına dayandığından onay alınmıştır. Araştırma 4 yıllık okuyan öğrencilerden toplam 352 öğrenciden oluşmaktadır. (AEÖ) öğrencilereAitken Akademik Erteleme Ölçeğinden 19 soru, Anne-Baba Tutum Ölçeğinde 26 soru ve (RBSÖ) Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği 10 soru olmak üzere toplam 55 soru yöneltilmiştir. Verilerin bilgisayara girilmesi ve kodlanması araştırmacı tarafından yapılmıştır. Veriler SPSS 20.0 programında değerlendirilmiştir.
2.1.Araştırmanın Modeli
Bu araştırmada iki veya daha çok sayıda değişkenler arasında birlikte değişim belirleyeceği için “İlişkisel Tarama Modeli” kullanılmıştır. Araştırmada akademik erteleme eğilimi, benlik saygısı ve anne- baba tutumu karşılaştırmak üzere toplam 3 değişken arasındaki ilişki incelenecektir. Bundan dolayı ilişkisel tarama modeli uygun bulunup kullanılmıştır.
2.2.Araştırmanın Katılımcıları
Bu araştırma KKTC’de bulunan Lefke Avrupa Üniversitesinde 190 kişi 1.sınıf öğrencilerden 162 kişi 4. sınıf öğrencilerden oluşmakta olan çalışmada 207 erkek katılımcı 145 kadın katılımcı toplam 352 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışma internet üzerinden katılımcılara gönüllülük esasına dayanan ve geçerliliği olan ölçekler aktarılmıştır. Etik kurallar dahilinde olan çalışmada bilgilendirilmiş onam bütün katılımcılara sunularak kimliklerini deşifre etmeyecek şekilde çalışma yürütülmüştür. Çalışmadaki değişkenlerde bulunan sorular dahilin de öğrencilerin başarı durumları 68 kişi düşük, 145 kişi orta, 139 kişi yüksek olarak işaretlemiştir. Anne babalarının birliktelik durumları sorulduğunda 71 katılımcının anne babasının ayrı yaşadığı, 281 katılımcının anne babalarının birlikte yaşadıklarını işaretlemişlerdir. Araştırmada katılan katılımcıların ilişki durumlarının 101 kişinin var olarak işaretlediği 251 kişinin ilişkisinin olmadığını işaretlemiştir.
2.3.Veri Toplama Araçları
2.3.1. Sosyo-Demografik Bilgi Formu
Yapılan araştırmaya ve kullanılan ölçeklere göre araştırmacı tarafından uygun bulunan sorular oluşturup tez danışmanına sunularak ayarlanmıştır. Sorulan sorular araştırmaya uygun olarak cinsiyet, yaş, sınıf, ilişki durumu, başarı durumu ve anne babanın birliktelik durumları sorulmuştur. Katılımcılara kendilerine uygun olanı işaretlemeleri istenmiştir.
2.3.2. Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği
Bu ölçek Rosenberg tarafından 1968 yılında geliştirilmiştir. Bireylerin kendilerine benliklerine olan saygıları ölçek amacıyla geliştirilmiş olan bu ölçek pek çok çalışmada kullanılmıştır. Sorular çoktan seçeli metodu kullanılarak 12 alt kategoriden oluşan benlik saygısı ölçeği toplam olarak 63 maddeden oluşmaktadır. Benlik ile ilgili olan kısmı 10 maddeden olup benlik saygısı alt kategorisi oluşturmaktadır. Bu ölçeğin Türkçeye çevirisini 1986 yılında Çuhadaroğlu tarafından geçerliliği ve güvenirliliği yapılıp çalışmanın güvenirlik katsayısı 0.71 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenirliliği acısından test-tekrar test yöntemi ile güvenirlik katsayısı 0.75 olarak rapor edilmiştir( Balkıs ve Duru, 2010).
2.3.3. Aitken Akademik Erteleme Eğilimi Ölçeği
Bu ölçek Aitken tarafından 1982 yılında geliştirilmiştir. Kişilerin özellikle öğrencilerin akademik erteleme eğilimini ölçek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin tek bir kategoriden oluşup toplam 19 madde 5’li likert tipi bir ölçek olarak geliştirilmiştir. Ölçek uygulanan kişide 1 ile 5 puan aralığında sorular sorulara puan vermesi istenerek değerlendirmesi istenmektedir. 1 puan “tamamıyla yanlış”, 5 puan ise “ tamamıyla doğru” puanı yer almaktadır. Ölçekte bulunan 2, 4, 7, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18 numaralı sorular hesaplanırken tersten hesaplanmaktadır. Yüksek puan alan kişiler erteleme eğilimine daha yatkın olduklarını gösterir. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlık hesaplanarak a=0.82 olarak tespit edilmiştir(Balkıs, 2006).
2.3.4. Anne-Baba Tutum Ölçeği
Bu ölçek Boumrind ve ark. tarafından 1971 yılında bulunup daha sonra Lamborn ve ark. tarafından geliştirilmiştir. Ölçeğin amacı bilindiği üzere anne ve babanın tutumumun kişinin kişiliğinin şekillenmesinde etkili olduğundan bunun aldığı kararları ne kadar etkilediğini tespit etmeye çalışmaktır. ilköğretim, ortaöğretim, lise ve üniversitede eğitim gören öğrencilerin tümüne uygulanabilmektedir. Ölçek 26 sorudan oluşup 4’lü dereceli likert tipi kullanılmıştır(Yılmaz, 2000).
2.4. Verilerin Analizi
Yapılanbu çalışmada toplanan veriler ile SPSS Statistics 20 programına veriler yüklenerek veri analizleri yapılmıştır. Kullanılmış olan akademik erteleme ölçeği, anne baba tutum ölçeği ve benlik saygı ölçeği arasındaki ilişki belirlenmesi için korelasyon yapıldı. Üç değişkenli olanlarla tek yönlü varyans( Anova9 analizleri yapıldı. İki değişkenli olanlarla Anlamlı bir fark olup olmadı tespit edebilmek için t-testi analizi yapılmıştır
BÖLÜM III
BULGULAR
Tablo 3.1.Akademik Erteleme eğiliminin başarı durumuna ilişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri
Başarı Durumu N X Ss
Düşük 68 59.8235 17.05911
Orta 145 61.7862 14.92676
Yüksek 139 57.3813 14.78562
Tablo 3.2.Akademik Erteleme eğiliminin başarı durumuna ilişkin Anova Testi Tablosu
Kareler Top. Sd. Ort. Karesi F p Anlamlı Fark
AE
Gruplararası 1379.065 2 689.532 2,944 0.054 Orta-Yüksek
Gruplar içi 81751.046 349 234.244
*p<0.05; **p<0.01; ***p<0.001
Yukarıdaki tabloya bakıldığı zaman akademik erteleme eğilimi ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=2,944, p=0.054, p>0.05).
Tablo 3.3. Anne-Baba tutumu ile başarı durumu ilişkin Anova Testi Betimsel İstatistikleri
Başarı Durumu N X Ss
Düşük 68 48.2353 10.84231
Orta 145 50.9793 9.32177
Yüksek 139 50.6763 9.80287
Tablo 3.4. Anne-Baba tutumu ile başarı durumuna ilişkin Anova Testi Tablosu
Kareler Top. Sd. Ort. Karesi F p Anlamlı Fark
ABT
Gruplararası 376.168 2 188.084 1,968 0.141 -
Gruplar içi 33353.605 349 95.569
*p<0.05; **p<0.01; ***p<0.001
Yukarıdaki tabloya bakıldığı zaman anne baba tutumu ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=1,968, p=0.141, p>0.05).
Tablo 3.5.Akademik Erteleme Davranışı İle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı
Cinsiyet N Ortalama Ss F P
,697 ,398
Kadın 207 59.08 15.03
Erkek 145 60.49 15.89
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında cinsiyet ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,398)
Tablo 3.6.Anne Baba Tutumu İle Cinsiyet Değişkeni Acısından Farklılığı
Cinsiyet N Ortalama Ss F P
,128 ,521
Kadın 207 50.04 10.01
Erkek 145 50.73 9.50
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında cinsiyet ile Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,521)
Tablo 3.7.Benlik Saygısı İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
,424 ,264
1. Sınıf 190 20.41 5.20
4. Sınıf 161 21.04 5.37
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ileRosenberg Benlik Saygı Ölçeği(Rosenberg,1968) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,264
Tablo 3.8. Akademik Erteleme Davranışı İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
3,262 ,940
1.Sınıf 190 59.62 14.27
4. Sınıf 161 59.75 16.69
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,940)
Tablo3.9. Anne Baba Tutumu İle Sınıf Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
,311 ,008
1.Sınıf 190 49.06 9.79
4.Sınıf 161 51.86 9.63
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur(p<0,05 p=,008).
Tablo 3.10. Akademik Erteleme Davranışı İle Anne Baba Durumu Değişkeni Acısından Farklılığı
Sınıf N Ortalama Ss F P
Ayrı yaşıyorlar
Birlikte yaşıyor
Yukarıdaki T-testi tablosu sonuçlarına bakıldığında sınıf ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,940)
TARTIŞMA VE SONUÇ
Günümüzde ki öğrencilerin yapılan yapılan çalışmalar ışığında öğrencilerde akademik erteleme eğiliminin artış gösterdiği ve bu rakamlarım gün geçtikçe artığı tespit edilmektedir. Yapılan bu çalışma öğrencilerde gözlemlenen akademik ertelemenin ile anne baba tutumu ve benlik saygısı arasında ki ilişkinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu çalışmadan uygulanan anket sonuçları ile yapılan literatür taraması sonuçları;
Anne babanın tutumunun kişinin kişiliği üzerinde çok büyük etkisi olduğunu yapılan çalışmalardan yola çıkarak bunun daha sonra akademik erteleme davranışını da etkileyip etkilemediğini araştırıldı bundan önceki araştırma sonuçları incelendiği zaman anne baba tutumunun bir etkisinin olduğu tespit edilmiş ama her ne kadar küçük yaşta ki bir çocuğun gelişiminde ve kişiliğinde önemli etkisi olsa da yapılan bu çalışmada anne baba tutum ölçeği kullanılarak akademik erteleme davranışı ile anne baba tutumu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna varılmış. Yapılmış çalışmalar ve yapılan bu çalışma ile bazılarında sonuç benzerliği gözlemlenirken bazı çalışmalar ile benzer sonuçlara varılmadığı tespit edilmiştir. Bunlardan yola çıkarak bu konunun zamana mekana göre değiştiği mi? Yoksa kullanılan ölçek farklılığından dolayı çıkan bir sonuç mu? Bunun araştırılıp kapsamlı bir çalışma yapılması gerektiği ön görülmüştür.
Benlik saygısı kısa tabiri ile kişinin kendisine olan saygısı anlamına gelmektedir. Kişinin kendisine olan saygısı ile yaptıkları arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Biliminde ışında günümüzde artış gösteren ve bu durumun gelecekte bir ülke için önemli bir durum hali geleceği ön görülmektedir. benlik saygısı ile yapılan çalışmalar incelendiğinde benlik saygısı akademik erteleme davranışını etkileyeceği ön görülmüştü. Ama yapılan bu çalışmada akademik erteleme davranışı ile benlik saygısı arasında anlamlı bir ilişki sonucu varılmamıştır. Bu konu ile ilgili literatür çalışması yapıldığında yine aynı sonuç elde edilmiş olup yapılan çalışma sonuçları desteklenmiştir. Bu çalışama ile ilgili daha detaylı ve kapsayıcı bir çalışma yapılması bilim için ve bu konunun aydınlığı yapılması önerilmektedir.
Akademik erteleme davranışının olup olmadığı tespit edilmesi için kullanılan Aitken tarafından 1982 yılında geliştirilmiş Aitken Akademik Erteleme Eğilimi ölçeği sonuçlarına göre LAÜ de 1. ve 4. sınıf öğrencilerin akademik erteleme eğilimlerinin sorulan sosyo demografik formdaki sorular ile anlamlı bir fark olmadığı ve anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır. Bundan önceki çalışmalar ile karşılaştırıldığında bazı çalışmalar bazı okullarda akademik erteleme eğiliminin olduğunu bazı çalışmalar akademik erteleme eğilimi ile anlamlı bir ilişkiyi sonucuna varmadıkları sonucunu elde etmişlerdir. Bunlardan yola çıkarak yapılan bu çalışma ve bundan önceki çalışmalar arasında farklılıkların nedenin yapılan çalışmaların farklı yerlerde ve farklı kişilere uygulanmasından dolayı olduğunu daha sağlıklı ve doğruya daha yakın çalışmalar elde edilebilmesi için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
Erteleme eğilimi kararlar almayı, bir işi yapmayı geciktirme ya da ertelemeye yönelik davranışsal bir eğilim ya da bir kişilik özelliği olarak tanımlanmaktadır(Ekşi ve ark., 2010). Sorulan anket soruları ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda bu tanımdan yola çıkarak çalışmanın yapıldığı alan daha detaylı bir çalışma ile incelenerek daha kapsamlı bir çalışma yapılması öngörülmektedir.
Alt problemlerde sorulan soruların cevapları alınarak elde edilen sonuçlar 1. ve 4. sınıf üniversite öğrencilerinin erteleme eğiliminin olduğu fakat bu durumun akademik erteleme eğilimlerini ciddi bir oranda etkilemediği sonucuna varılmıştır. Akademik erteleme eğiliminin nedenlerinin tam olarak tespit edilebilmesi için yapılan çalışmaların artırılması ve bu doğrultuda çıkacak sonuçlara göre bir önlem alınması gerekmektedir.
Akademik erteleme eğilimi ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=2,944, p=0.054, p>0.05) bundan yola çıkarak şu sonuca varılabilir öğrencilerin başarı durumlarına göre değerlendirilmelerinin doğru olmadı bunun yanında anne babaların çocukları hakkında gelecekte bundan bir şey olmaz söylemlerinin yerine bu çıkan istatistik sonuçları ile yapılacak olan yorum ve davranışın onlara destek olunmasının ve bunun yanında başarılarını artırabileceği bunun daha sonra düzelebileceğini ifade etmeleri hem akademik olarak yoluna devam edecek öğrencinin sosyal destek ile daha fazla başarı elde edeceği yapılan çalışmalar ve yapılan çalışma ile bu sonuca varılmıştır.
Anne baba tutumu ile başarı durumu arasında anlamlı bir farkın olmadığı saptanmıştır(F(2,349)=1,968, p=0.141, p>0.05). yapılan bu çalışmada öğrencilerin evet sosyal desteği önemli bir faktör olmasına rağmen gerçekten akademik olarak eğilimli öğrencilerin anne babalarının tutumlarına göre hareket etmediği bunun yanında birçok öğrencinin akademik erteleme eğilimini yapamadığı eğer akademik erteleme yapılıyorsa bunun nedeninin anne babanın tutumu ile bağlantılı pek olmadığı başka nedenlerin araştırılması gerektiği öngörülmektedir. Anne baba tutumu ile ilgili yapılan literatür taraması yapıldığında anne babanın tutumu çocuğun kişiliğini şekillendirmektedir. Fakat akademik erteleme eğiliminin farklı nedenlerden dolayı ortaya çıktığı belirtilmektedir.
Cinsiyet ile Aitken Akademik Erteleme Ölçeği (Aitken, 1982) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,398) bu sonuçtan yola çıkarak cinsel kimliğin akademik ertelemeği etkilemediği ya da önemli bir etken olmadığı saptanmıştır. Bu çalışmadan önce yapılan çalışmalar incelendiği zaman aynı sonuçlara varması bu çalışma ile daha önce ki çalışmaları destekler niteliktedir. Bu sonucun çalışma yapılmadan önceki öngörülerde de böyle bir tezin olduğu saptanmıştır.
Sınıf ileRosenberg Benlik Saygı Ölçeği(Rosenberg,1968) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05 p=,264) kişinin kendisine olan saygısı ile var olduğu sınıfın arasında anlamlı bir olmaması çalışmada 1.ve 4. sınıf öğrencilerde benlikle ilgili bir farkın olmadığını ve bu sonuçlar dahilinde var olan akademik ertelemeyi etkileyen benlik saygısı ile ilişkilendirildiğinde akademik erteleme eğilimi sınıfa göre ve benlik saygısına göre bir değişlik yaşanmadığını saptamıştır.
Bütün bu sonuçlar genel anlamda incelendiği zaman akademik erteleme eğilimini her ne kadar anne baba tutumu benlik saygısı etkilese de yapılan çalışma sonuçları bunların akademik erteleme eğilimini pek etkilemediğini başka nedenlerin daha etkili olduğunu bundan dolayı bu çalışma ile yapılacak olan çalışmalarda daha farklı değişkenlerle akademik erteleme eğilimi nedenleri tespit edilebilir ve bu konunun akademik ve insanların geleceği üzerinde önemli olduğu yapılan çalışma ve bundan önce ki çalışmalar ışığında bu sonuca varılmaktadır. Bu konu ile ilgili daha detaylı çalışma yapılması ve örneklemlerin daha çok sayıda olması varılacak sonuç için daha sağlıklı bilgilere varılmasına yardımcı olacağı öngörülmektedir.
Kaynakça
Alpoğuz, D. ve Şahin, A. (2014). Demokratik veya Otoriter Olarak Algılanan Ana-Baba Tutumlarının İlköğretim Öğrencilerinin Türkçe Dersi Akademik Başarılarına Etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 53-67
Balkıs, M. (2006). Öğretmen Adaylarının Davranışlarındaki Erteleme Eğiliminin, Düşünce ve Karar Verme Tarzları İle İlişkisi,Dokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Enstitüsü,s119
Çakıcı, D. C. (2003). Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Genel Erteleme ve Akademik Erteleme Davranışının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi,
Dokuyan, M.(2016) 12.Sınıf Öğrencilerinde Algılanan Anne-Baba Tutumları İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2(2) s.1-21
Erdoğdu, M.Y.(2007) Ana- Baba Tutumları ve Öğretmen Davranışları İle Öğrencilerin Akademik Başarıları Arasındaki İlişkiler, SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi,s33-46
Kayaalp, İ. & Gündüz, B.(2018) Ergenlerin Anne Baba Tutumları İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracı Rolü, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi s514-536
Özcan, Ç. & Aydoğan, Y.(2014) Aile Katılımı İle Akademik Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin Anne-Baba Görüşlerine Göre İncelenmesi, Milli Eğitim, s 19-36
Özyürek A.(2017) Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik “Çocuk Yetiştirmeye İlişkin Anne-Baba Görüşleri Ölçeği” ve “Anne-Baba Tutum Ölçeği” Geliştirme Çalışması, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2) s 26-38
Peker, A. & Kağızmanlı, N.(2018) Ebeveyn Tutumlarının Ergenlerin Akademik Güdülenme Düzeyleri Üzerindeki Yordayıcı Etkisi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1): s210-224
Şahin, A.(2007) Ergenlerde Dindarlık, Algılanan Anne-Baba Dindarlığı ve Çocuk Yetiştirme Tutumları Arasındaki İlişki, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, (1) s 221-247
Tufan E., Güdek E. (2008). Piyano Dersi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Yüksek lisans tezi,Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1).
Türk Dil Kurumu; Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
Uslu, S.(2015) Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Benlik Saygılarının Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi 1(23): s 141-160
Uzun Özer, R.B. (2005). Akademik erteleme davranışı: yaygınlığı, olası sebepleri ,cinsiyet farkı ve akademik başarısıyla olan ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yavuzer, H. (2011). Ana-baba ve çocuk, İstanbul.
Yılmaz, A.(2000). Eşler Arasında Uyum ve Çocuğun Algıladığı Anne-Baba Tutumu ile Çocukların, Ergenlerin ve Gençlerin Akademik Başarıları ve Benlik Algıları Arasında ki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s57-69
Yıldız, E. &Erci, B.(2011) Anne Baba Tutumları İle Adölesan Saldırganlığı Arasındaki İlişkinin İncelemesi, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(3):6-11
Yiğit, R. & Dilmaç, B.( 2011) Ortaöğretimde Öğrencilerinin Sahip Oldukları İnsani Değerler İle Akademik Erteleme Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, s159-177
Ek:1. Bilgilendirilmiş Onam Formu
Değerli Katılımcı
Lefke Avrupa Üniversitesi Psikoloji Bölümü Bitirme Projesi kapsamında “Akademik Erteleme Eğilimi ile Anne-Baba Tutumu ve Benlik Saygısı Arasında ki İlişkinin İncelenmesi"konulu araştırmamız yürütülmektedir. Bu araştırmamız kapsamında sizlere Aitken Akademik Erteleme Ölçeği(Aitken, 1982) ,Rosenberg Benlik Saygı Ölçeği (Rosenberg,1968) Anne- Baba Tutum Ölçeği(Boumrind ve ark., 1971) sorularından oluşan anketler sunulmuştur. Vereceğiniz cevaplar kimse ile paylaşılmadan sadece akademik çalışma için kullanılacaktır.Çalışmaya katılıp katılmamanız tamamen gönüllük esasına dayanmaktadır.
Lütfen sadece fikrinizi yazınız.
ULAŞ KONDAKÇI
Sosyo-Demografik Bilgi Formu
1) Cinsiyetiniz ?
a)Kadın b)Erkek
2)Yaşınız ? Parantez içine yazınız. (__________)
3) Kaçıncı sınıfa gidiyorsunuz? Parantez içine yazınız.
a)1 sınıf b)4 sınıf
4) İlişki Durumunuz ?
a) Var b) Yok
5) Başarı durumunuzu nasıl değerlendirirsiniz?
a) Düşük b) Orta c) Yüksek
6) Anne babanızın durumu?
a) Ayrı yaşıyorlar b) Beraber yaşıyorlar
EK-1: RBSÖ
Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği
Bu ölçeğin amacı sizin bireylerin kendilerine benliklerine olan saygıları ölçek amacıyla geliştirilmiş. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin altındaki şıkları işaretleyerek belirleyiniz.
Sizin için Uygun Olanı Seçiniz
1) Kendimi en az diğer insanlar kadar değerli buluyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
2) Bazı olumlu özelliklerim olduğunu düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
3) Genelde kendimi başarısız bir kişi olarak görme eğilimindeyim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
4) Ben de diğer insanların birçoğunun yapabildiği kadar bir şeyler yapabilirim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
5) Kendimde gurur duyacak fazla bir sey bulamıyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
6) Kendime karsı olumlu bir tutum içindeyim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
7) Genel olarak kendimden memnunum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
8) Kendime karsı daha fazla saygı duyabilmeyi isterdim.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
9) Bazen kesinlikle kendimin bir ise yaramadığını düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
10) Bazen kendimin hiç de yeterli bir insan olmadığını düşünüyorum.
a) Çok doğru b) Doğru c) Yanlış d) Çok yanlış
EK-2: (AEÖ)
AKADEMİK ERTELEME ÖLÇEĞİ
Bu ölçeğin amacı sizin ders çalışma alışkanlıklarınızı belirlemektir. Aşağıda bazı ifadeler verilmiştir. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin yanındaki sayıların üzerine (X) işareti koyarak belirleyiniz.
Beni hiç yansıtmıyor(1) Beni çok az yansıtıyor(2) Beni biraz yansıtıyor(3)
Beni çoğunlukla yansıtıyor(4) Beni tamamen yansıtıyor(5)
Madde No MADDELER Beni hiç yansıtmıyor Beni çok az yansıtıyor Beni biraz yansıtıyor Beni çoğunlukla yansıtıyor Beni tamamen yansıtıyor
1 Derslerimi düzenli olarak çalışırım
2 Ödevlerimi/projelerimi genellikle son belirlenen tarihte yetiştiririm
3 Daha keyifli şeyler yapmak için ders çalışmayı erken bırakırım
4 Sınavlardan önce konuları tekrar etmeye zamanım kalır
5 Ne zaman dersin başına otursam aklıma yapmam gereken
başka işler gelir
6 Önemli olsalar bile sınavlara çalışmayı gereksiz yere son güne
bırakırım
7 Derslere hazırlanarak gelirim
8 Sıkıcı derslere çalışmayı son ana bırakırım
9 Herhangi bir dersle ilgili verilen okumaları derse okumuş olarakgelirim
10 Ders çalışırken bir şey yapmak, birisiyle konuşmak, çay ya dakahve içmek vb. için sık sık ara veririm
11 Ödevlerimi/projelerimi zamanında teslim ederim
12 Tarihi önceden bildirilmiş olsa bile sınav günü yaklaştığında
önceliği olmayan başka işlerle uğraştığım olur.
13 Kendime bir ders çalışma programı hazırlamışsam ona uyarım
14 Önemli derslere çalışmayı bile son güne bırakırım.
15 Çalışmayı son güne bıraktığım için başarısız olduğum derslerimolur.
16 Ödevlerimi/projelerimi zamanında yetiştiremem
17 Bir sınavdan önce sınavla ilgili konuları her yönüyle çalışmışolurum
18 Ödevlerimi/projelerimi yapmayı önemsiz gerekçelerle son günebırakırım
19 Ben derslerimi çalışmayı son ana bırakan ancak bir daha kisefere çalışmaya zamanında başlayacağım diyen bir öğrenciyim
EK-3 (ABTÖ)
Anne Baba Tutum Ölçeği
Aşağıda bazı ifadeler verilmiştir. Lütfen her ifadeyi dikkatle okuyup sizi ne kadar tanımladığını aşağıdaki ölçekten yararlanarak maddelerin yanındaki sayıların üzerine (X) işareti koyarak belirleyiniz.
Hiç Benzemiyor(1) Benzemiyor(2) Biraz Benziyor(3) Tamamen Benziyor(4)
Madde No MADDELER Hiç benzemiyor Benzemiyor Biraz Benziyor Tamamen Benziyor
1 Herhangi bir sorun olduğunda, eminim anne ve babam bana yardım ederler.
2 Annem ve babam büyüklerle tartışmamam gerektiğini söylerler
3 Annem ve babam yaptığım her şeyin en iyisini yapmam için zorlarlar
4 Annem ve babam herhangi bir tartışma sırasında başkalarını kızdırmamak için, susmam gerektiğini söylerler
5 Annem ve babam bazı konularda “sen kendin karar ver” derler.
6 Derslerimden ne zaman düşük not al, annem babam kızar.
7 Ders çalışırken anlamadığım bir şey olduğunda, annem ve babam bana yardım ederler.
8 Anne ve babam kendi görüşlerinin doğru olduğunu bu görüşleri onlarla tartışmamam gerektiğini söylerler.
9 Annem ve babam benden bir şey yapmamı istediklerinde, niçin bunu yapmam gerektiğini de açıklar
10 Annem ve babamla her tartıştığımda bana “büyüdüğün zaman anlarsın” derler
11 Derslerimden düşük not aldığımda, annem ve babam beni daha çok çalışmam için destekler
12 Annem ve babam yapmak istediklerim konusunda kendi kendime karar vermeme izin verirler
13 Annem ve babam arkadaşlarımı tanırlar
14 Annem ve babam istedikleri bir şey yaptığımda, bana karşı soğuk davranırlar ve küserler
15 Annem ve babam sadece benimle konuşmak için zaman ayırırlar
16 Derslerimden düşük notlar aldığımda, annem ve babam öyle davranırlar ki suçluluk duyar ve utanırım
17 Ailemle birlikte hoşça vakit geçiririz
18 Annemi ve babamı kızdıracak bir şey yapığımda, onlarla birlikteyapmak istediğim şeyleri yapmama izin vermezler
19)Genelolarakannenvebabanokulzamanıhaftaiçindegecearkadaşlarımlabirye regitmeneizinverirler mi?
a)evetb)hayır
20)Genelolarakannenvebabanhaftasonlarıgecearkadaşlarınlabiryeregitmeme izinverirler mi?
a)Evetb)Hayır
Annenbabanaşağıdakileriöğrenmekiçin ne kadarçabagösterirler?
Madde No MADDELER HİÇ ÇABA GÖSTERMEZ ÇOK AZ ÇABA GÖSTERİR ÇOK ÇABA GÖSTERİR
21 Eğergecegittiysennereyegittiğini,
22 Boşzamanlarınızda ne yaptığını,
23 Okuldançıktıktan sonar ne yaptığını,
Annenvebabanınaşağıdakilerhakkında ne kadarbilgilerivardır?
Madde No MADDELER BİLGİLERİ YOKTUR ÇOK AZ BİLGİLERİ VARDIR ÇOK BİLGİLERİ VARDIR
24 Eğergecegittiysennereyegittiğini,
24 Boşzamanlarınızda ne yaptığını,
26 Okuldançıktıktan sonar ne yaptığını,
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Akademik Erteleme Eğilimi ile Anne-Baba Tutumu ve Benlik Saygısı Arasında ki İlişkinin İncelenmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Ulaş KONDAKÇI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Ulaş KONDAKÇI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
