Antiviral İlaçlar
ANTİVİRAL İLAÇLAR
VİRUS NEDİR
Hücre içerisinde moleküler parçacıklar halinde bulunan, bazen kristalleşebilen, merkezlerinde nükleik asitten meydana gelmiş bir çekirdek kısmıyla bunun çevresindeki protein bir kılıftan oluşan, üreyebilmek için kesinlikle bakteri, bitki veya hayvan hücrelerine ihtiyaç duyan yani replikasyon için konakçı hücre metabolizmasına bağımlı olan 0,02 – 0,5 mikron boyundaki en küçük mikroorganizmalara Virus denir.
Viruslar ışık mikroskopu ile görülemezler sadece elektron mikroskopla görülebilirler. Virusların enfeksiyona yol açan bölümleri merkezdeki nükleik asitleri yani DNA ve RNA’larıdır. Bu bölüm çoğu olayda elverişli hücrelere girmekte ve tek başına hastalık yapabilmektedir.
Organizma virus bölünmesini, virus üreten hücreleri tanıyan sitotoksik T- lenfositleri yardımıyla ya da hücre dışı virus parçalarına bağlanarak onları inaktive eden antikorlar ile bozabilir. Virus hastalıklarının tedavisinde Antibiyotikler işe yaramaz. Ancak sekonder bakteri enfeksiyonlarının veya süper enfeksiyonların oluştuğu durumlarda Antibiyotikler faydalıdırlar.
Antiviral ilaçların kullanımını sınırlandıran en önemli neden seçiciliklerinin az olması, etkin ve toksik dozların birbirine çok yakın olması gibi nedenler başta gelir.
Antiviral ilaçların tarihçesine bakacak olursak ilk defa 1946 yılında Kabakulak ve Çiçek virusları için Antiviral tedavi kavramı ortaya atılmıştır. Antiviral tedavide ilk olarak Süfonamidler kullanılmıştır fakat sonuç başarısız olmuştur çünkü viruslar antibiyotiklere duyarlı değillerdir.
Isaacs ve Lindenmann adlı bilim insanları 1957 yılında Interferon’u keşfetmişlerdir.
Antiviral özelliği tespit edilen ilk ilaç Idoksuridin’dir. Dr.Bill PRUSOFF 1959 yılında Antineoplastik ilaç çalışmaları sırasında Idoksuridin’in özellikle HSV olmak üzere DNA viruslarına karşı spesifik inhibitör bir etki gösterdiğini tespit etmiştir. Dr. Herbert KAUFMANN da 1962 yılında Idoksuridin’in viruslar üzerindeki klinik etkinliğini göstermiştir.
Yılda ortalama 2’den fazla yeni virus türü tespit edilmektedir. 2024 yılında 250 den fazla virus türünün varlığının bilineceği tahmin edilmektedir. Çoğu virüslere bağlı gelişen hastalıklarda spesifik antiviral tedaviye ihtiyaç yoktur.
HERPES TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Herpes tedavisinde kullanılan Antiviral ilaçlar, Asiklovir, Pensiklovir, Brivudin, Sidofovir, Fomivirsen, Foskarnet, Gansiklovir, Valasiklovir, Vidarabin ve Valgansiklovir’dir.
PENSIKLOVIR
Pensiklovir bir asiklik guanin analoğudur. Pensiklovir kimyasal olarak Asiklovire benzer. Pensiklovir’in gastrointestinal yoldan emilimi zayıftır. Pensiklovir, topikal olarak kullanılır. Mukokütanöz herpes – Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonlarında Pensiklovir içeren %1’lik krem 2 saat ara ile uygulanır. İyileşme hızlıdır ve virustan kaynaklanan ağrı hızla azalır.
FAMSIKLOVIR
Famsiklovir, Pensiklovir’in diaçil 6 - deoksi analoğudur. Famsiklovir oral yoldan hızla emilir. Famsiklovir’in biyoyararlanımı % 77’lere ulaşır. Famsiklovir, Pensiklovir’e metabolize olur. Pensiklovir’in kandaki plazma konsantrasyonu 1 saatte doruk noktasına ulaşır. Famsiklovir vücutta böbreklerden Pensiklovir ve Deoksi öncü maddesi olarak atılır.
Famsiklovir, etkisini Pensiklovir ile gösterir. Pensiklovir trifosfat, viral DNA polimerazı için substrat rolünü oynar ve Herpes DNA sentezini baskılar.
Rekürren genital herpes virusu enfeksiyonu ve Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonunun tedavisinde Famsiklovir başarı ile kullanılır.
Famsiklovir’in en ciddi yan etkileri, baş ağrısı ve kusma, ender olarak böbrek yetmezliğine neden olur.
VALASIKLOVIR
Valasiklovir, Asiklovirin L- valil esteridir. Valasiklovir’in biyoyararlanımı % 55 olarak bulunmuştur bu biyoyararlanım oranı Asiklovir’in biyoyararlanım oranından daha yüksektir. Valasiklovir emildikten sonra barsaktan ilk geçiş sırasında ve hepatik metabolizma ile bütünü ile Asiklovire metabolize olur. Valasiklovir, kan serumunda doruk serum konsantrasyonuna 1 - 3 saatte ulaşır. Kan serumundaki Asiklovir düzeyi Valasiklovir kullananlarda çok daha yüksek olarak bulunmuştur.
Primer ve Rekürren herpes genitalis virus enfeksiyonlarının tedavisinde, Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonunun tedavisinde ve VZV tedavisinde (HİV ile enfekte / Tx alıcıları) Valasiklovir kullanılır. Valasiklovir böbrek Tx olgularında CMV’yi önlemek için kullanılır.
Valasiklovir’in yan etkileri, mide – barsak sistemi yakınmaları (bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal), kemik iliği baskılanması ve döküntüdür.
VALGANSIKLOVIR
Valgansiklovir, Gansiklovir’in öncü maddesidir. Valgansiklovir oral yoldan çok iyi emilir. Valgansiklovir barsaktan ilk geçiş sırasında ve hepatik metabolizma ile Gansiklovir’e dönüşür. Valgansiklovir yiyecekler ile birlikte alındıktan sonra Gansiklovir biyoyararlanımı % 60 dolayında bulunmuştur. Valgansiklovir kan plazmasında doruk noktasına 1 - 3 saatte ulaşır. Valgansiklovir vücuttan böbrekler yoluyla atılır.
Valgansiklovir etkisini Gansiklovir trifosfat halinde gösterir. Valgansiklovir, CMV DNA polimerazı için substrat rolü görür ve virüsun çoğalmasını baskılar.
Valgansiklovir, AIDS’li olgularda CMV retiniti tedavisinde, CMV D+ / R - böbrek, kalp ya da böbrek - pankreas Tx alıcılarında CMV hastalığını önlemek için, pek çok ülkede tüm solid organ Tx’lilerde CMV’yi önlemede kullanılır.
Valgansiklovir’in Pediatrik kalp ve böbrek Tx alıcılarında CMV’yi önlemede kullanımı için de onayı mevcuttur.
Valgansiklovir, Tx alıcılarında asemptomatik CMV enfeksiyonunun preemptif tedavisinde kullanılmaktadır. Valgansiklovir, Tx alıcılarında hafif - orta şiddette CMV hastalığının tedavisinde I.V. Gansiklovir kadar etkilidir.
Valgansiklovir’in yan etkileri en sık olarak kemik iliği baskılanması, normal olarak da mide – barsak sistemi yakınmaları (bulantı, kusma, ishal) görülebilir.
INFLUENZA TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Influenza tedavisinde, Amantadin, Rimantadin,Oseltamivir, Zanamivir etken maddeli ilaçlar başarı ile kullanılır.
OSELTAMIVIR
Oseltamivir, Influenza A ve Influenza B viruslarının çoğalmasını engelleyerek etkili olur. Oseltamivir, viral nöraminidazı selektif olarak bloke eder, virusun enfekte hücrelerden salınımını önler. Oseltamivir’in oral yoldan emilimi yüksektir. Oseltamivir kan serumunda doruk serum konsantrasyonuna alındıktan 1 saat sonra ulaşır. Oseltamivir fosfatın biyoyararlanımı % 75 dolaylarında bulunmuştur.
Oseltamivir, 1 yaşın üstündeki çocuklarda ve erişkinlerde Influenza A ve Influenza B virusu enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. Oseltamivir ile Antiviral tedaviye hastalık başlangıcından sonraki ilk 48 saat içinde başlanmalıdır.
Oseltamivir, Influenza A H1N1, Influenza A H3N2 ve Influenza B viruslarına bağlı yüksek ateşli süreyi kısaltır.
Oseltamivir, 1 yaşın üstündeki çocuklarda ve erişkinlerde Influenza A, Influenza B, Pandemik Influenza’da temas sonrası profilakside başarı ile kullanılır. Profilakside Oseltamivir ile Zanamivir arasında istatistiksel bir fark yoktur.
Oseltamivir’in yan etkileri bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, uykusuzluk, baş dönmesidir. Oseltamivir’in Nöropsikiyatrik yan etkileri ise Delirium, anormal davranışlar ve halüsinasyondur.
ZANAMIVIR
Zanamivir bir nöraminidaz inhibitörüdür. Zanamivir’in oral yoldan emilimi çok düşüktür. Zanamivir solunum yolu ile inhale edilerek kullanılır. Zanamivir’in etki mekanizması Oseltamivir ile aynıdır. Zanamivir, Influenza A virusu ve Influenza B virusu tedavisi ve kemoprofilaksisinde kullanılır. Zanamivir ile antiviral tedaviye ilk 48 saat içinde başlanmalıdır.
KRONİK HBV TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Kronik HBV tedavisinde kullanılan antiviral ilaçlar Interferon, Adefovir, Lamivudin, Entekavir, Telbivudin, Tenofovir disoproksil, Emtrisitabin etken maddeli ilaçlardır.
ENTEKAVIR
Entekavir, Guanozinin nükleozid analoğudur. Entekavir, Lamivudine dirençli olanlar dahil en etkili kronik HBV ilacı olarak kabul edilmektedir. Entekavir oral yoldan çok iyi emilir. Entekavir, kan plazmasında doruk plazma konsantrasyonuna 30 - 90 dakikada ulaşır. Entekavir’in oral biyoyararlanımı % 100 dür. Entekavir’in plazma konsantrasyonu düşüktür. Entekavir’in hücre içi yarılanma ömrü uzundur. Entekavir vücuttan glomerüler filtrasyon ve aktif tübüler sekresyon ile atılır.
Entekavir, etkisini HBV DNA polimeraz enziminin 3 spesifik fonksiyonunu baskılayarak gösterir.
Randomize çalışmalarda, HBeAg (+), Anti - HBe (-) olgularda Entekavir’in Lamivudin’den çok daha etkili olduğu tespit edilmiştir.
Entekavir’in yan etkileri olarak baş ağrısı, yorgunluk, bulantı, ishal, uykusuzluk görülebilir.
Entekavire direnç gelişmesi için virusun en az 3 farklı mutasyon geçirmesi gereklidir.
TELBIVUDIN
Telbivudin, sentetik timidin nükleozid analoğudur. Telbivudin’in diğer HBV ilaçlarından farkı HIV’e etkisinin olmayışıdır başka bir deyişle Telbivudin HIV – AIDS tedavisinde etkisizdir. Telbivudin oral yoldan iyi emilir. Telbivudin kan plazmasında doruk plazma konsantrasyonuna 3 saat sonra ulaşır. Telbivudin vücuttan glomerüler filtrasyon ile atılır. Telbivudin etkisini viral DNA polimerazı baskılayarak gösterir.
Kronik HBV’ye bağlı KC hastalığının tedavisinde, aktif viral çoğalma varlığında, serum ALT değerlerindeki HBV’ye bağlı artışta, aktif KC enflamasyonu ve fibrozis’in histolojik kanıtının varlığında Telbuvidin kullanılır.
Telbivudin, Lamivudin ve Adefovir ile karşılaştırıldığında, HBV DNA düzeylerinde azalma Lamivudin ve Adefovir’den çok daha fazladır.
Telbivudinin yan etkileri, halsizlik, yorgunluk, mide – barsak sistemi şikayetleri (bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal) ve döküntü, periferal nöropati ve miyopati ile kreatinin kinaz artışıdır. Periferal nöropati ve miyopati durumunda Telbivudin kullanımı sonlandırılır.
Telbivudin’e 96 haftalık tedavi sonrası % 25 oranında direnç oluşur.
TENOFOVIR DISOPROKSIL
Tenofovir disoproksil, Adenozin monofosfat’ın asiklik fosfanat diester analoğudur. Tenofovir disoproksil, en etkili kronik HBV ilaçlarından birisi olarak kabul edilir. Tenofovir disoproksil oral yoldan hızla emilir. Tenofovir disoproksil’in yiyecekler ile birlikte alınınca emilimi artar. Tenofovir disoproksil, plazma doruk konsantrasyonuna 1 - 2 saatte ulaşır. Tenofovir disoproksil, vücuttan başlıca aktif tübüler sekresyon ve glomerüler filtrasyon ile atılır.
Tenofovir disoproksil, etkisini virus DNA’sına inkorpore olup virusun çoğalmasını baskılayarak gösterir. Tenofovir ile Adefovir’in karşılaştırıldığı çalışmalarda HBV DNA baskılanması Tenofovir alanlarda çok daha fazladır. HBe Ag (+) hastalarda Tenofovir ile biyokimyasal yanıt Adefovir’e göre çok daha yüksektir. Anti - HBe serokonversiyon oranları ve histolojik yanıt açısından Adefovir ile Tenofovir arasında fark yoktur.
Tenofovir disoproksil’in başlıca yan etkileri, bulantı, kusma, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, nefrotoksisite, nefrit ve böbrek yetmezliğidir.
Tenofovir disoproksil’in diğer yan etkileri, kemik yoğunluğunda azalma, HBV ko enfekte olgularda Tenofovir disoproksil ile tedavide akut alevlenme, Renal fonksiyonlar mutlaka izlenmeli, kreatinin artışı, glikozüri, hipofosfatemi, akut tubuler nekroz’dur.
KRONİK HCV TEDAVİSİNDE KULLANILAN YENİ ANTİVİRAL İLAÇLAR
Kronik HCV tedavisinde kullanılan yeni antiviral ilaçlar, Interferon, Ribavirin, Boseprevir, Telaprevir’dir.
BOSEPREVIR
Boseprevir, HCV genotip 1 tedavisi için onay almış ilk proteaz inhibitörüdür. Boseprevir, oral yoldan alındıktan sonra serum doruk noktasına 2 saatte ulaşır. Boseprevir yiyecekler ile birlikte alınırsa emilimi artar. Boseprevir, • primer olarak karaciğerde metabolize olur. Boseprevir, • reversibl olarak HCV yapısal olmayan proteine bağlanarak virusun replikasyonunu baskılar. Boseprevir, standart tedavi ile kombine edilerek kullanılır.
Boseprevir, 22 ya da 44 hafta standart tedavi ile kombine edildiğinde kalıcı viral yanıt (KVY) oranı artmaktadır.
Standart Antiviral tedaviye karşın rölaps ya da KVY gelişmeyenlerde Boseprevir ile KVY daha yüksek bulunmuştur.
Boseprevir’in yan etkileri, Flu benzeri yakınmalar, bulantı ve anemidir.
Boseprevir’in standart tedaviye eklenmesi ile anemi gelişme riski iki kat artar. Boseprevir ile tedavide Eritropoetin’e ihtiyaç duyulabilmektedir.
TELAPREVIR
Telaprevir, yapısal olmayan ¾ serin proteazları spesifik olarak baskılayarak etkili bir antiviral ilaçtır. Telaprevir oral yoldan alındıktan sonra doruk plazma konsantrasyonuna 4 - 5 saatte ulaşır. Telaprevir, karaciğerde metabolize olur. Genotip 1 HCV’de standart HCV tedaviye Telaprevir eklendiğinde kalıcı viral yanıt oranları artar.
Telaprevir, daha önce HCV Genotip - 1 tedavisi alanlarda da Telaprevir ile KVY yüksek oranda bulunmuştur.
Telaprevir’in en ciddi yan etkisi anemi, nötropeni ve döküntüdür. Sistemik belirtiler ile seyreden deri döküntüsü durumunda Telaprevir tedavisi hemen sonlandırılmalıdır.
INTERFERON
İnterferon, bağışıklık sistemini modüle edici, antiproliferatif yetenek ve antiviral etkiye sahip bir glikoproteindir. Virusla enfekte olmuş hücrelerden salıverilirler ve komşu hücrelerin antiviral proteinlerini uyarırlar. Söz konusu proteinler virus DNA’sına zarar vererek ya da bilgi aktarımını (translasyon) baskılayarak etkili olurlar. İnterferonlar antiviral etkilerinin dışında kötü huylu ve otoimmun bozukluklarıni kronik hepatit C’nin tedavisinde kullanılır. Lökositlerden elde edilen IFN-α (İnterferon Alfa) , fibroblastlardan elde edilenler IFN-β (İnterferon Beta) ya da lenfositlerden elde edilenler IFN-γ (İnterferon Gama) şeklinde adlandırılır. Etkisini konakçı direncini artırarak gösterir.
ADENIN ARABINOSID – VIDARABIN
Adenin arabinosid – Vidarabin, Herpes simplex, Varicella -Zoster ve Vaccina viruslarının viral DNA sentezinin erken aşamasında müdahele eden bir pürin nükleosid’dir.
IDOKSURIDIN (IDU) VE TRIFLURIDIN
Idoksuridin bir timidin analoğudur ve böylece virus DNA’sına karşı özellikle de Herpes virus ve Poxvirus DNA’sına karşı aktiftir. Idoksuridin, DNA içerisine bağlanarak yıkıcı etki oluşturur. Aynı durum insan DNA’sı için de söz konusudur. Dolayısıyla Idoksuridin çok toksik olduğu için insan hekimliğinde topikal olarak çözelti, losyon, krem ve pomad şeklinde kullanılmaktadır. Bu amaçla insanlarda Herpes simplex Keratokonjuktivitis’inin tedavisi için göz - oftalmik çözeltileri kullanılmaktadır. Idoksuridin, Dendritik keratitis tedavisinde de kullanılmaktadır.
Trifluridin, fosforlu bir bileşik ve bir Timidin analoğudur. Trifluridin viral DNA’ya memelilerinkine göre daha çok ilgi duyar. Idoksuridin ve Trifluridin her ikisi de Herpetik Keratitis tedavisi için lokal olarak kullanılmaktadır. Idoksuridin ve Trifluridin ilaçlarının yan etkisi olarak insanlarda gözde yanma veya batma, göz kapağında ödem, daha seyrek olarak superfisiyal benekli keratopati, epitelyal keratopati, keratitis sicca, hiperemi, intraokular basınçta artma görülebilir.
STARABIN (SITOSIN ARABINOSID) VE VIDARABIN (ADENIN ARABINOSID, ARA - A)
Starabin, sitozinin, Vidarabin ise adeninin analoğudur. Starabin ve Vidarabin, Herpes virus, Poxvirus, Kuduz virusu, Sitomegalovirus ve Hepatitis B virusuna karşı etkilidir.
ASIKLOVIR
Asiklovir, çeşitli Herpes virusu ve Cytomegalovirus’lara etkili antiviral bir ilaçtır. Asiklovir’in, antiviral ilaçlar içinde oldukça seçicileğe sahip olması ve iyi tolore edilmesi üstün vasıflarıdır. Asiklovir, in vitro olarak Herpes virus’un hücre çoğalmasını önleyen bir ilaçtır. Asikolvir, DNA sentezini inhibe ettiği enfekte hücrelerde biyoinaktivasyona uğrar. Asiklovir’in, virusun üremesini baskılaması için, önce virusa özel timidin kinaz enzimi aracılığıyla Asiklovir monofosfata, Asiklovir monofosfat’ında konakçı hücresindeki enzimlerle Asiklovir trifosfata dönüşmesi gerekir. Oluşan Asiklovir trifosfat, Herpes virus DNA polimeraz'ı için yalancı substrat yerine geçerek etkili olmaktadır. Asiklovir gibi antiviral ilaçlar Herpes simplex virus ve Varicella – Zoster virusunun neden olduğu cildin ciddi viral enfeksiyonlarında başarıyla kullanılır.
RIBAVIRIN
Ribavirin – Virazol, bir guanozin analoğudur. Ribavirin hem DNA ve hem de RNA viruslarına etkilidir. Influenza A ve Influenza B RNA solunum viruslarına ve Herpes viruslara karşı güçlü etkilidir. Ancak, bunların yanı sıra Ribavirin, Mixovirus, Paramiksovirus, Arenavirus, Bunyavirus, Retrovirus, Adenovirus ve Pox virus’a da etkilidir. Ribavirin ağız yoluyla, damar yoluyla I.V. ve inhalasyon - solunum yolu (aeresol) ile kullanılır. Ribavirin, ağız ve damar yolu I.V. yolla alındığı zaman ekstravasküler hemoliz, kemik iliği baskılanması, mide - barsak toksisitesi ve sinirsel belirtiler görülür. Ribavirin’in inhalasyon – solunum yolu ile kullanımı aeresol şekli iyi tolore edilir.
ZIDOVUDIN (AZIDOTIMIDIN, AZT)
Zidovudin, bir timidin analoğudur. Zidovudin, HIV virusuna karşı etkilidir.
AMANTADIN VE RIMANTADIN
Amantadin ve Rimantadin, Influenza etkeni olan Influenza A (RNA) virusunun çoğalmasını özgün olarak etkiler. Etkisini endozomların açılmasını önleyerek ve virus olgunlaşmasını inhibe ederek gösterir. Semptomlar görülmeden uygulanması daha etkilidir. Amantadin antikolinerjik etkiye sahiptir. Diğer benzer etkili ilaçların periferik ve santral etkilerini artırabilir. Rimantadin, Amantadin türevi bir ilaçtır. Influenza A’ya Amantadin’den daha etkilidir.
VIDARABIN
Vidarabin, viral DNA polimerazı daha etkin şekilde inhibe eder. Suda az çözünür. Bu nedenle büyük hacimlerde 12 saatin üzerinde bir zaman diliminde damar yoluyla I.V. olarak kullanılır. Vidarabin, kendisi ve aktif metaboliti olan Hipoksantin arabinosid beyin ve serebrospinal sıvıyı da kapsayacak şekilde doku ve vücut sıvılarına dağılır.
Vidarabin’in insanlarda kullanımı ağır Herpes simplex enfeksiyonlarının topikal tedavisi ile sınırlıdır. Bunun yerine daha güvenli olan Asiklovir kullanılmaktadır. Vidarabin’in oftalmik (göz) preparatları insanlarda Herpes simplex Tip 1 ve Tip 2’nin yol açtığı Keratokonjuktivitis ve tekrar eden Yüzeysel Keratitis’te etkilidir.
Vidarabin ile antiviral tedavide ilaca direnç Idoxuridin’e göre daha az gelişir. Vidarabin, Herpes ensefalitis’inin erken döneminde sistemik olarak kullanıldığında oldukça etkilidir. Bu amaçla insanlarda I.V. olarak damar içi yolla kullanılır.
ATAZANAVIR
Atazanavir, proteaz inhibitörü (PI) sınıfından antiretroviral bir ilaçtır. Diğer antiretroviral ilcalar gibi, insan immün yetmezlik virusunun (HIV) enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılır. Atazanavir, günde bir kez verilmesi nedeniyle diğer Proteaz İnhibitörlerinden (PI) ayırt edilir ve hastanın lipit profili (kandaki kolesterol ve diğer yağ – lipid maddelerinin miktarları) üzerinde daha az etkiye sahiptir. Diğer proteaz inhibitörleri (PI) gibi, sadece diğer HIV ilaçlarıyla birlikte kullanılır. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) Atazanavir'i 20 Haziran 2003 tarihinde onaylamıştır.
EFAVIRENZ
Efavirenz , nükleosit olmayan bir ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI). Efavirenz bir insan immün yetmezlik virüsü (HIV) tip 1 tedavisi için oldukça aktif antiretroviral tedavinin (HAART) bir parçası olarak kullanılır.
Daha önce tedavi edilmemiş HIV enfeksiyonu için, Zidovudin veya Tenofovir ile kombinasyon halinde Efavirenz ve Lamivudin tercih edilen NNRTI bazlı rejimdir.
Efavirenz ayrıca, HIV bulaşma riski yüksek olan maddelere maruz kalanlar için HIV bulaşmasını önlemek amacıyla, genişletilmiş profilaksi için diğer antiretroviral ajanlarla birlikte kullanılır.
Efavirenz ile antiviral tedavide yan etkiler olarak, döküntü, nöropsikiyatrik sendrom, karaciğer enzimlerinde artış ve hiperlipidemi görülebilir.
EMTRISITABIN
Emtrisitabin, yetişkin insanlarda ve çocuklarda HIV enfeksiyonunun önlenmesi ve tedavisi için kullanılan bir nükleosid ters transkriptaz inhibitörüdür (NRTI). 5 yaş üstünde, yüksek riskli ergenlerde ve yetişkinlerde HIV-1 enfeksiyonunun önlenmesi için Tenofovir alafenamid ile kombine edilir. Emtrisitabin bir sitidin analogudur. İlaç HIV ters transkriptazını inhibe ederek çalışır, HIV RNA'sının DNA'ya transkripsiyonunu önleyerek çalışır. Emtrisitabin 2 Temmuz 2003 tarihinde FDA tarafından onaylanmıştır.
Emtrisitabin yan etkisi, yan etki ender görülür. Emtrisitabin ile tedavide görülebilecek olası yan etkiler, hiperpigmentasyon, deride döküntüdür. HBV ko enfekte olgularda Emtrisitabin akut alevlenmeye neden olabilir, böyle durumlarda tedavi hemen sonlandırılmalıdır.
RALTEGRAVIR
Raltegravir integraz inhibitörlerinin ilkidir. Raltegravir, HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan bir antiretroviral ilaçtır. 12 Ekim 2007'de ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından yeni bir HIV ilacı olarak onaylanmıştır.
Raltegravir ile antiviral tedavi sırasında görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, hepatotoksisite, karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma, baş ağrısı, kreatinin fosfokinaz artışı, kas ağrısı ve rabdomyoliz’dir (iskelet kası dokusunda hasar).
LOPINAVIR
Lopinavir, HIV-1 enfeksiyonunun tedavisinde diğer antiretrovirallerle kombinasyon halinde kullanılan bir antiretroviral proteaz inhibitörüdür. Lopinavir'in zayıf oral biyoyararlanımı ve geniş biyotransformasyonu nedeniyle, Lopinavir, sadece Ritonavir ile kombinasyon halinde pazarlanır ve uygulanır.
Ritonavir, Lopinavir metabolizmasından sorumlu enzimlerin güçlü bir inhibitörüdür ve birlikte uygulanması Lopinavir’in etkisini arttırır ve antiviral aktiviteyi güçlendirir. Diğer birçok proteaz inhibitörü gibi (Örneğin Sakinavir, Nelfinavir), Lopinavir bir peptidomimetik moleküldür - tipik olarak HIV-1 proteaz enzimi tarafından hedeflenen ancak kendisi bölünemeyen ve böylece HIV-1 proteazın aktivitesini önleyen peptit bağlantısını taklit eden hidroksietilen yapı içerir.
Lopinavir şu anda SARS-CoV-2'nin neden olduğu COVID-19 tedavisi için Ritonavir ile kombinasyon halinde araştırılmaktadır.
FOSAMPRENAVIR
Fosamprenavir, Amprenavir’in ön ilaç formudur. Vücutta Fosamprenavir, insan immün yetmezlik virüsü (HIV) proteazına seçici olarak bağlanan ve inhibe eden sentetik bir hidroksietilamin sülfonamid türevi olan Amprenavir'e metabolize edilir.
Fosamprenavir sadece bu ilacı kullanan veya alan kişilerde bulunur. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) proteazının bir inhibitörü olan Amprenavirin bir ön ilacıdır. Fosamprenavir, emilirken barsak epitelindeki hücresel fosfatazlar tarafından hızlı bir şekilde Amprenavire hidrolize edilir. Amprenavir, HIV-1 proteazının bir inhibitörüdür. HIV replikasyonu sırasında HIV proteaz, virion çekirdeğinin ve esansiyel viral enzimlerin yapısal proteinlerini oluşturmak için Gag ve Gag - Pol genlerinin viral polipeptit ürünlerini ayırır. Amprenavir, HIV-1 proteazın aktif bölgesine bağlanarak bu işleme müdahale eder, böylece viral Gag ve Gag - Pol poliprotein öncüllerinin işlenmesini önleyerek olgunlaşmamış enfeksiyöz olmayan viral partiküllerin oluşumuna neden olur.
Fosamprenavir ile antiviral tedavide görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, karın ağrısı, bulantı, ishal, kusma, baş ağrısı, hiperlipidemi, karaciğer enzimlerinde artış ve böbrekte taş oluşumudur.
RALTEGRAVIR
Raltegravir, HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan bir antiretroviral ilaçtır. 12 Ekim 2007'de ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Raltegravir, yeni bir HIV ilacı sınıfı olan integraz inhibitörlerinin ilki olarak bulunmuştur.
RILPIVIRIN
Rilpivirin, HIV-1 enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan nükleozit olmayan ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI). DNA'da bulunan pirimidin nükleotitlerine benzeyen bir molekül sınıfıdır. Dahili rilpivirinin konformasyonel esnekliği ve etkileşen bağlanma bölgesinin plastisitesi, diğer NNRTI'lara kıyasla çok yüksek bir güç ve beklenmedik bir direnç üretimi sağlar. Rilpivirine, 20 Mayıs 2011 tarihinde FDA tarafından onaylanmıştır. Rilpivirin, Dolutegravir ile kombinasyon halinde, HIV-1 hastası yetişkinlerin tedavisi için sadece iki etken maddeli bir tedavi olarak onaylandı.
LAMIVUDIN
Lamivudin, bir kükürt atomunun pentoz halkasının 3 karbonunun yerini aldığı bir ters transkriptaz inhibitörü ve Zalsitabin analoğudur.. İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü Tip 1 (HIV-1) ve Hepatit B'yi (HBV) tedavi etmek için kullanılır.
ABAKAVIR
Abakavir, (ABC), HIV ve AIDS'i tedavi etmek için kullanılan güçlü bir nükleosid analog ters transkriptaz inhibitörüdür (NRTI). Kimyasal olarak, sentetik bir karbosiklik nükleosittir ve siklopenten halkası üzerinde 1S, 4R mutlak konfigürasyona sahip enantiyomerdir. In vivo olarak, Abakavir sülfat serbest bazı Abakavire ayrışır.
Abakavir’in yan etkilerine gelince, Abakavir ile antiviral tedaviye başlamadan önce HLA-B*5701 testi (Aşırı Duyarlılık Testi) mutlaka yapılmalıdır. HIV - RNA >100,000 k/mL ise Akakavir ile tedavide virolojik yanıt daha düşük olacaktır.
ZIDOVUDIN
Zidovudin, şeker kısmı üzerindeki 3 - hidroksi grubunun bir azido grubu ile değiştirildiği bir dideoksinükleosit bileşiğidir. Bu modifikasyon, nükleik asit zincirlerinin tamamlanması için gerekli olan fosfodiester bağlantılarının oluşumunu önler. Bileşik, ters transkripsiyon sırasında viral DNA'nın zincir sonlandırıcısı olarak işlev gören güçlü bir HIV replikasyon inhibitörüdür. İmmünolojik fonksiyonu iyileştirir, HIV kaynaklı nörolojik disfonksiyonu kısmen tersine çevirir ve AIDS ile ilişkili diğer bazı klinik anormallikleri geliştirir. Başlıca toksik etkisi, anemi ve lökopeni ile sonuçlanan kemik iliğinin doza bağlı olarak baskılanmasıdır.
DIDANOZIN
Didanozin, şeker kısmı üzerindeki 3 - hidroksi grubunun bir hidrojen ile değiştirildiği bir dideoksinükleosit bileşiğidir. Bu modifikasyon, nükleik asit zincirlerinin tamamlanması için gerekli olan fosfodiester bağlantılarının oluşumunu önler. Didanosin, revers transkriptaza bağlanarak viral DNA'nın zincir sonlandırıcısı olarak işlev gören güçlü bir HIV replikasyonu inhibitörüdür. DDL daha sonra varsayılan aktif metaboliti olan Dideoksiadenozin trifosta metabolize edilir.
NEVIRAPIN
Yapısal olarak Nevirapin Dipiridodiyazepinon kimyasal sınıfına ait bir ilaçtır. Nevirapin, İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü Tip 1 (HIV-1) enfeksiyonu ve AIDS'in tedavisi için nükleosid analogları ile kombinasyon halinde kullanılan güçlü, nükleosid olmayan bir ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI).
Nevirapin ile antiviral tedavide olguların % 50’sinde döküntü, karaciğer enzimlerinde atış, semptomatik hepatit, fatal hepatik nekroz ve hiperlipidemi olası yan etkiler olarak ortaya çıkar.
STAVUDIN
Stavudin, ters transkriptazı inhibe eden ve HIV'e karşı in vitro aktiviteye sahip bir dideoksinükleosid analoğudur. Stavudin, HIV / AIDS'i önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir Antiretroviral ilaçtır. Genellikle diğer Antiretroviral ilaçlarla birlikte kullanılması önerilir. Bir enjektör iğnesi deliği yaralanmasından veya diğer potansiyel AIDS tehlikelerinden sonra virusun vücuda girmesini engellemek amacıyla kullanılabilir. Ancak, birinci basamak tedavi değildir. Stavudin ağız yoluyla kullanılır. Stavudin ile antiviral tedavi sırasında sık görülen yan etkiler arasında baş ağrısı, ishal, kusma, döküntü ve periferik sinir problemleri sayılabilir. Şiddetli yan etkiler arasında yüksek kan laktat değeri, pankreatit ve genişlemiş bir karaciğer - hepatomegali bulunur. Stavudin’in genellikle gebelikte kullanımı önerilmez.
UMIFENOVIR – ABIDOL
Umifenovir, grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisi ve profilaksisi için kullanılan indol bazlı, hidrofobik, çift etkili bir doğrudan antiviral / konak hedefleme ajanıdır. Umifenovir Rusya'da yaklaşık 25 yıldır ve 2006 yılından beri Çin'de kullanılmaktadır. Umifenovir’in bulunuşu, 40 - 50 yıl önce çeşitli araştırma enstitülerinden Rus bilim adamları arasındaki bir işbirliğine borçludur ve kimyasal sentezinin raporları 1993 yılına dayanmaktadır. Umifenovir'in birden fazla yoldan antiviral etkiler gösterme yeteneği, çeşitli yollarla kullanımı konusunda önemli bir araştırmaya neden olmuştur. Umifenovir, Flavivirus, Zika virüsü, Ayak ve Ağız hastalığı (Şap), Lassa virüsü, Ebola virüsü, Herpes simplex, Hepatit B ve Hepatit C virusları, Chikungunya virusu, Reovirus dahil zarflı ve zarfsız RNA ve DNA viruslarının, Hantaan virusu ve Coxsackie virusuna etkildir. Bu ikili aktivite, Umifenovir’e karşı direncin geliştirilmesi gibi görünmediğinden, viral dirence karşı ek koruma da sağlayabilir.
Umifenovir şu anda SARS-CoV2 enfeksiyonlarının hem mevcut hem de araştırma amaçlı HIV tedavileri ile birlikte neden olduğu COVID-19 için potansiyel bir tedavi ve profilaktik ajan olarak araştırılmaktadır.
REMDESIVIR
Remdesivir, 2016 yılında literatürde Ebola hastalığı için potansiyel bir tedavi olarak tanımlanan bir adenosin trifosfat analogudur.2017 yılında, Koronavirüs virusu ailesine karşı aktivitesi de gösterilmiştir. Remdesivir ayrıca COVID-19’dan sorumlu koronavirüs olan SARS-CoV2'ye potansiyel tedavi olarak kullanılmaktadır.
FAVIPIRAVIR
Favipiravir, Japonya'da keşfedilmiş antiviral bir ilaçtır. Favipiravir, dirençli influenza olgularında terapötik kullanım için başlangıçta onaylanan modifiye edilmiş bir pirazin analoğudur. Antiviral bir ilaç olan Favipiravir, viral genomların transkripsiyonu ve replikasyonu için gerekli RNA'ya bağımlı RNA polimeraz (RdRp) enzimlerini hedefler.
Favipiravir sadece Influenza A virusu ve Influenza B virusu replikasyonunu inhibe etmekle kalmaz, aynı zamanda ilaç Avian Influenza - Kuş Gribinin tedavisinde umut sağlamıştır ve nöramidaz inhibitörlerine dirençli Influenza suşları için alternatif bir seçenek olabilir. Favipiravir, Ebola virüsü, Lassa virusu ve şimdi COVID-19 gibi hayatı tehdit eden patojenlerin tedavisinde kullanılmaktadır.
DARUNAVIR
Darunavir, HIV-1 enfeksiyonunun etkili yönetimi için diğer HIV proteaz inhibitör ilaçları ile birlikte Ritonavir ile kullanılan bir proteaz inhibitörüdür. İkinci nesil proteaz inhibitörü olarak Darunavir, standart HIV tedavisine dirençle mücadele etmek için tasarlanmıştır. 2006 yılında FDA tarafından onaylanmıştır.
Darunavir, bu enfeksiyonla mücadele yeteneğini destekleyen in vitro kanıtlar nedeniyle COVID-19'dan sorumlu Koronavirüs olan SARS-CoV-2 için olası bir tedavi olarak incelenmektedir. Darunavir’in Koronavirus tedavisindeki Klinik araştırmaları devam etmektedir ve 19 Ağustos 2020'de sonuçlanması beklenmektedir.
Darunavir ile antiviral tedavide görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, hepatotoksisite, ishal, bulantı, kusma, baş ağrısı, hiperlipidemi ve karaciğer enzimlerinde artışıdır.
HIV ENFEKSİYONU TEDAVİSİNDE YENİ ANTİVİRAL İLAÇLAR
HIV enfeksiyonu tedavisinde yeni antiviral ilaçlar, Efavirenz (EFV), Atazanavir (ATV), Darunavir (DRV), Raltegravir (RAL), Abakavir (ABC) ve Lamivudin (3TC)’dir.
ANTİRETROVİRAL TEDAVİ ÖNCESİ GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKLİ KOŞULLAR
Antiretroviral tedavi öncesi göz önünde bulundurulması gerekli koşullar,
1. İlaç etkileşimleri ve yan etkiler,
2. Altta yatan hastalıklar (KVS, KC, Psikiyatrik, Böbrek hastalıkları, Tüberküloz vb.),
3. Gebelik veya gebelik gelişmesi potansiyeli,
4. Genotipik ilaç direnci ̧testi sonuçları,
5. Hastanın uyum açısından değerlendirilmesi,
6. İlacın uygunluğu (sayısı, doz sıklığı, aç/tok, sıvı ile, saklama koşulları)’dır.
ANTİRETROVİRAL İLAÇLAR
Antiretroviral ilaçlar, Abakavir, Abakavir + Zidovudin + Lamivudin, Abakavir + Lamivudin, Didanozin, Emtrisitabin, Emtrisitabin + Efavirenz + Tenofovir, Emtrisitabin + Rilpivirin + Tenofovir, Emtrisitabin + Tenofovir, Lamivudin, Lamivudin + Zidovudin, Stavudin, Tenofovir disoproksil fumarat ve Zidovudin’dir.
NON NÜKLEOZİD REVERZ TRANSKRİPTAZ İNHİBİTÖRLERİ
Non nükleozid reverz transkriptaz inhibitörleri, Efavirenz, Etravirin, Nevirapin ve Rilpivirin’dir.
PROTEAZ İNHİBİTÖRLERİ
Proteaz inhibitörleri, Atazanavir, Atazanavir + Ritonavir, Darunavir, Darunavir + Ritonavir, Lopinavir + Ritonavir, Fosamprenavir, Fosamprenavir + Ritonavir, Indinavir, Tipranavir, Tipranavir + Ritonavir’dir.
INTEGRAZ İNHİBİTÖRÜ
Integraz inhibitörü Antiviral ilaç Raltegravir’dir.
FÜZYON İNHİBİTÖRÜ
Füzyon inhibitörü Antiviral ilaç Enfuvirtid’tir.
CCR5 ANTAGONİSTİ
CCR5 Antagonisti Antiviral ilaç Maravirok’tur.
ANTİRETROVİRAL TEDAVİ BAŞARISIZLIĞININ TEDAVİSİNDE İZLENECEK YOL
1. Yeni antiretroviral ilaçlar etkili olabilmektedirler.
2. Enfevurtid (FI), oldukça etkilidir. Enfevurtid’i deri altı – S.C. sub cutan yol ile günde iki defa kullanmak gereklidir.
3. Darunavir ve Tipranavir, çoklu proteaz inhibitör mutasyonu varlığında dahi etkili antiviral ilaçlardır.
4. Raltegravir (II), diğer antiretrovirallere direnç durumunda etkili bir antiviral ilaçtır.
Sağlıklı günler dileği ile….
Doç. Dr. Ali AYYILDIZ - Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr. (Ph.D.)
VİRUS NEDİR
Hücre içerisinde moleküler parçacıklar halinde bulunan, bazen kristalleşebilen, merkezlerinde nükleik asitten meydana gelmiş bir çekirdek kısmıyla bunun çevresindeki protein bir kılıftan oluşan, üreyebilmek için kesinlikle bakteri, bitki veya hayvan hücrelerine ihtiyaç duyan yani replikasyon için konakçı hücre metabolizmasına bağımlı olan 0,02 – 0,5 mikron boyundaki en küçük mikroorganizmalara Virus denir.
Viruslar ışık mikroskopu ile görülemezler sadece elektron mikroskopla görülebilirler. Virusların enfeksiyona yol açan bölümleri merkezdeki nükleik asitleri yani DNA ve RNA’larıdır. Bu bölüm çoğu olayda elverişli hücrelere girmekte ve tek başına hastalık yapabilmektedir.
Organizma virus bölünmesini, virus üreten hücreleri tanıyan sitotoksik T- lenfositleri yardımıyla ya da hücre dışı virus parçalarına bağlanarak onları inaktive eden antikorlar ile bozabilir. Virus hastalıklarının tedavisinde Antibiyotikler işe yaramaz. Ancak sekonder bakteri enfeksiyonlarının veya süper enfeksiyonların oluştuğu durumlarda Antibiyotikler faydalıdırlar.
Antiviral ilaçların kullanımını sınırlandıran en önemli neden seçiciliklerinin az olması, etkin ve toksik dozların birbirine çok yakın olması gibi nedenler başta gelir.
Antiviral ilaçların tarihçesine bakacak olursak ilk defa 1946 yılında Kabakulak ve Çiçek virusları için Antiviral tedavi kavramı ortaya atılmıştır. Antiviral tedavide ilk olarak Süfonamidler kullanılmıştır fakat sonuç başarısız olmuştur çünkü viruslar antibiyotiklere duyarlı değillerdir.
Isaacs ve Lindenmann adlı bilim insanları 1957 yılında Interferon’u keşfetmişlerdir.
Antiviral özelliği tespit edilen ilk ilaç Idoksuridin’dir. Dr.Bill PRUSOFF 1959 yılında Antineoplastik ilaç çalışmaları sırasında Idoksuridin’in özellikle HSV olmak üzere DNA viruslarına karşı spesifik inhibitör bir etki gösterdiğini tespit etmiştir. Dr. Herbert KAUFMANN da 1962 yılında Idoksuridin’in viruslar üzerindeki klinik etkinliğini göstermiştir.
Yılda ortalama 2’den fazla yeni virus türü tespit edilmektedir. 2024 yılında 250 den fazla virus türünün varlığının bilineceği tahmin edilmektedir. Çoğu virüslere bağlı gelişen hastalıklarda spesifik antiviral tedaviye ihtiyaç yoktur.
HERPES TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Herpes tedavisinde kullanılan Antiviral ilaçlar, Asiklovir, Pensiklovir, Brivudin, Sidofovir, Fomivirsen, Foskarnet, Gansiklovir, Valasiklovir, Vidarabin ve Valgansiklovir’dir.
PENSIKLOVIR
Pensiklovir bir asiklik guanin analoğudur. Pensiklovir kimyasal olarak Asiklovire benzer. Pensiklovir’in gastrointestinal yoldan emilimi zayıftır. Pensiklovir, topikal olarak kullanılır. Mukokütanöz herpes – Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonlarında Pensiklovir içeren %1’lik krem 2 saat ara ile uygulanır. İyileşme hızlıdır ve virustan kaynaklanan ağrı hızla azalır.
FAMSIKLOVIR
Famsiklovir, Pensiklovir’in diaçil 6 - deoksi analoğudur. Famsiklovir oral yoldan hızla emilir. Famsiklovir’in biyoyararlanımı % 77’lere ulaşır. Famsiklovir, Pensiklovir’e metabolize olur. Pensiklovir’in kandaki plazma konsantrasyonu 1 saatte doruk noktasına ulaşır. Famsiklovir vücutta böbreklerden Pensiklovir ve Deoksi öncü maddesi olarak atılır.
Famsiklovir, etkisini Pensiklovir ile gösterir. Pensiklovir trifosfat, viral DNA polimerazı için substrat rolünü oynar ve Herpes DNA sentezini baskılar.
Rekürren genital herpes virusu enfeksiyonu ve Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonunun tedavisinde Famsiklovir başarı ile kullanılır.
Famsiklovir’in en ciddi yan etkileri, baş ağrısı ve kusma, ender olarak böbrek yetmezliğine neden olur.
VALASIKLOVIR
Valasiklovir, Asiklovirin L- valil esteridir. Valasiklovir’in biyoyararlanımı % 55 olarak bulunmuştur bu biyoyararlanım oranı Asiklovir’in biyoyararlanım oranından daha yüksektir. Valasiklovir emildikten sonra barsaktan ilk geçiş sırasında ve hepatik metabolizma ile bütünü ile Asiklovire metabolize olur. Valasiklovir, kan serumunda doruk serum konsantrasyonuna 1 - 3 saatte ulaşır. Kan serumundaki Asiklovir düzeyi Valasiklovir kullananlarda çok daha yüksek olarak bulunmuştur.
Primer ve Rekürren herpes genitalis virus enfeksiyonlarının tedavisinde, Rekürren herpes labialis virus enfeksiyonunun tedavisinde ve VZV tedavisinde (HİV ile enfekte / Tx alıcıları) Valasiklovir kullanılır. Valasiklovir böbrek Tx olgularında CMV’yi önlemek için kullanılır.
Valasiklovir’in yan etkileri, mide – barsak sistemi yakınmaları (bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal), kemik iliği baskılanması ve döküntüdür.
VALGANSIKLOVIR
Valgansiklovir, Gansiklovir’in öncü maddesidir. Valgansiklovir oral yoldan çok iyi emilir. Valgansiklovir barsaktan ilk geçiş sırasında ve hepatik metabolizma ile Gansiklovir’e dönüşür. Valgansiklovir yiyecekler ile birlikte alındıktan sonra Gansiklovir biyoyararlanımı % 60 dolayında bulunmuştur. Valgansiklovir kan plazmasında doruk noktasına 1 - 3 saatte ulaşır. Valgansiklovir vücuttan böbrekler yoluyla atılır.
Valgansiklovir etkisini Gansiklovir trifosfat halinde gösterir. Valgansiklovir, CMV DNA polimerazı için substrat rolü görür ve virüsun çoğalmasını baskılar.
Valgansiklovir, AIDS’li olgularda CMV retiniti tedavisinde, CMV D+ / R - böbrek, kalp ya da böbrek - pankreas Tx alıcılarında CMV hastalığını önlemek için, pek çok ülkede tüm solid organ Tx’lilerde CMV’yi önlemede kullanılır.
Valgansiklovir’in Pediatrik kalp ve böbrek Tx alıcılarında CMV’yi önlemede kullanımı için de onayı mevcuttur.
Valgansiklovir, Tx alıcılarında asemptomatik CMV enfeksiyonunun preemptif tedavisinde kullanılmaktadır. Valgansiklovir, Tx alıcılarında hafif - orta şiddette CMV hastalığının tedavisinde I.V. Gansiklovir kadar etkilidir.
Valgansiklovir’in yan etkileri en sık olarak kemik iliği baskılanması, normal olarak da mide – barsak sistemi yakınmaları (bulantı, kusma, ishal) görülebilir.
INFLUENZA TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Influenza tedavisinde, Amantadin, Rimantadin,Oseltamivir, Zanamivir etken maddeli ilaçlar başarı ile kullanılır.
OSELTAMIVIR
Oseltamivir, Influenza A ve Influenza B viruslarının çoğalmasını engelleyerek etkili olur. Oseltamivir, viral nöraminidazı selektif olarak bloke eder, virusun enfekte hücrelerden salınımını önler. Oseltamivir’in oral yoldan emilimi yüksektir. Oseltamivir kan serumunda doruk serum konsantrasyonuna alındıktan 1 saat sonra ulaşır. Oseltamivir fosfatın biyoyararlanımı % 75 dolaylarında bulunmuştur.
Oseltamivir, 1 yaşın üstündeki çocuklarda ve erişkinlerde Influenza A ve Influenza B virusu enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. Oseltamivir ile Antiviral tedaviye hastalık başlangıcından sonraki ilk 48 saat içinde başlanmalıdır.
Oseltamivir, Influenza A H1N1, Influenza A H3N2 ve Influenza B viruslarına bağlı yüksek ateşli süreyi kısaltır.
Oseltamivir, 1 yaşın üstündeki çocuklarda ve erişkinlerde Influenza A, Influenza B, Pandemik Influenza’da temas sonrası profilakside başarı ile kullanılır. Profilakside Oseltamivir ile Zanamivir arasında istatistiksel bir fark yoktur.
Oseltamivir’in yan etkileri bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, uykusuzluk, baş dönmesidir. Oseltamivir’in Nöropsikiyatrik yan etkileri ise Delirium, anormal davranışlar ve halüsinasyondur.
ZANAMIVIR
Zanamivir bir nöraminidaz inhibitörüdür. Zanamivir’in oral yoldan emilimi çok düşüktür. Zanamivir solunum yolu ile inhale edilerek kullanılır. Zanamivir’in etki mekanizması Oseltamivir ile aynıdır. Zanamivir, Influenza A virusu ve Influenza B virusu tedavisi ve kemoprofilaksisinde kullanılır. Zanamivir ile antiviral tedaviye ilk 48 saat içinde başlanmalıdır.
KRONİK HBV TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇLAR
Kronik HBV tedavisinde kullanılan antiviral ilaçlar Interferon, Adefovir, Lamivudin, Entekavir, Telbivudin, Tenofovir disoproksil, Emtrisitabin etken maddeli ilaçlardır.
ENTEKAVIR
Entekavir, Guanozinin nükleozid analoğudur. Entekavir, Lamivudine dirençli olanlar dahil en etkili kronik HBV ilacı olarak kabul edilmektedir. Entekavir oral yoldan çok iyi emilir. Entekavir, kan plazmasında doruk plazma konsantrasyonuna 30 - 90 dakikada ulaşır. Entekavir’in oral biyoyararlanımı % 100 dür. Entekavir’in plazma konsantrasyonu düşüktür. Entekavir’in hücre içi yarılanma ömrü uzundur. Entekavir vücuttan glomerüler filtrasyon ve aktif tübüler sekresyon ile atılır.
Entekavir, etkisini HBV DNA polimeraz enziminin 3 spesifik fonksiyonunu baskılayarak gösterir.
Randomize çalışmalarda, HBeAg (+), Anti - HBe (-) olgularda Entekavir’in Lamivudin’den çok daha etkili olduğu tespit edilmiştir.
Entekavir’in yan etkileri olarak baş ağrısı, yorgunluk, bulantı, ishal, uykusuzluk görülebilir.
Entekavire direnç gelişmesi için virusun en az 3 farklı mutasyon geçirmesi gereklidir.
TELBIVUDIN
Telbivudin, sentetik timidin nükleozid analoğudur. Telbivudin’in diğer HBV ilaçlarından farkı HIV’e etkisinin olmayışıdır başka bir deyişle Telbivudin HIV – AIDS tedavisinde etkisizdir. Telbivudin oral yoldan iyi emilir. Telbivudin kan plazmasında doruk plazma konsantrasyonuna 3 saat sonra ulaşır. Telbivudin vücuttan glomerüler filtrasyon ile atılır. Telbivudin etkisini viral DNA polimerazı baskılayarak gösterir.
Kronik HBV’ye bağlı KC hastalığının tedavisinde, aktif viral çoğalma varlığında, serum ALT değerlerindeki HBV’ye bağlı artışta, aktif KC enflamasyonu ve fibrozis’in histolojik kanıtının varlığında Telbuvidin kullanılır.
Telbivudin, Lamivudin ve Adefovir ile karşılaştırıldığında, HBV DNA düzeylerinde azalma Lamivudin ve Adefovir’den çok daha fazladır.
Telbivudinin yan etkileri, halsizlik, yorgunluk, mide – barsak sistemi şikayetleri (bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal) ve döküntü, periferal nöropati ve miyopati ile kreatinin kinaz artışıdır. Periferal nöropati ve miyopati durumunda Telbivudin kullanımı sonlandırılır.
Telbivudin’e 96 haftalık tedavi sonrası % 25 oranında direnç oluşur.
TENOFOVIR DISOPROKSIL
Tenofovir disoproksil, Adenozin monofosfat’ın asiklik fosfanat diester analoğudur. Tenofovir disoproksil, en etkili kronik HBV ilaçlarından birisi olarak kabul edilir. Tenofovir disoproksil oral yoldan hızla emilir. Tenofovir disoproksil’in yiyecekler ile birlikte alınınca emilimi artar. Tenofovir disoproksil, plazma doruk konsantrasyonuna 1 - 2 saatte ulaşır. Tenofovir disoproksil, vücuttan başlıca aktif tübüler sekresyon ve glomerüler filtrasyon ile atılır.
Tenofovir disoproksil, etkisini virus DNA’sına inkorpore olup virusun çoğalmasını baskılayarak gösterir. Tenofovir ile Adefovir’in karşılaştırıldığı çalışmalarda HBV DNA baskılanması Tenofovir alanlarda çok daha fazladır. HBe Ag (+) hastalarda Tenofovir ile biyokimyasal yanıt Adefovir’e göre çok daha yüksektir. Anti - HBe serokonversiyon oranları ve histolojik yanıt açısından Adefovir ile Tenofovir arasında fark yoktur.
Tenofovir disoproksil’in başlıca yan etkileri, bulantı, kusma, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, nefrotoksisite, nefrit ve böbrek yetmezliğidir.
Tenofovir disoproksil’in diğer yan etkileri, kemik yoğunluğunda azalma, HBV ko enfekte olgularda Tenofovir disoproksil ile tedavide akut alevlenme, Renal fonksiyonlar mutlaka izlenmeli, kreatinin artışı, glikozüri, hipofosfatemi, akut tubuler nekroz’dur.
KRONİK HCV TEDAVİSİNDE KULLANILAN YENİ ANTİVİRAL İLAÇLAR
Kronik HCV tedavisinde kullanılan yeni antiviral ilaçlar, Interferon, Ribavirin, Boseprevir, Telaprevir’dir.
BOSEPREVIR
Boseprevir, HCV genotip 1 tedavisi için onay almış ilk proteaz inhibitörüdür. Boseprevir, oral yoldan alındıktan sonra serum doruk noktasına 2 saatte ulaşır. Boseprevir yiyecekler ile birlikte alınırsa emilimi artar. Boseprevir, • primer olarak karaciğerde metabolize olur. Boseprevir, • reversibl olarak HCV yapısal olmayan proteine bağlanarak virusun replikasyonunu baskılar. Boseprevir, standart tedavi ile kombine edilerek kullanılır.
Boseprevir, 22 ya da 44 hafta standart tedavi ile kombine edildiğinde kalıcı viral yanıt (KVY) oranı artmaktadır.
Standart Antiviral tedaviye karşın rölaps ya da KVY gelişmeyenlerde Boseprevir ile KVY daha yüksek bulunmuştur.
Boseprevir’in yan etkileri, Flu benzeri yakınmalar, bulantı ve anemidir.
Boseprevir’in standart tedaviye eklenmesi ile anemi gelişme riski iki kat artar. Boseprevir ile tedavide Eritropoetin’e ihtiyaç duyulabilmektedir.
TELAPREVIR
Telaprevir, yapısal olmayan ¾ serin proteazları spesifik olarak baskılayarak etkili bir antiviral ilaçtır. Telaprevir oral yoldan alındıktan sonra doruk plazma konsantrasyonuna 4 - 5 saatte ulaşır. Telaprevir, karaciğerde metabolize olur. Genotip 1 HCV’de standart HCV tedaviye Telaprevir eklendiğinde kalıcı viral yanıt oranları artar.
Telaprevir, daha önce HCV Genotip - 1 tedavisi alanlarda da Telaprevir ile KVY yüksek oranda bulunmuştur.
Telaprevir’in en ciddi yan etkisi anemi, nötropeni ve döküntüdür. Sistemik belirtiler ile seyreden deri döküntüsü durumunda Telaprevir tedavisi hemen sonlandırılmalıdır.
INTERFERON
İnterferon, bağışıklık sistemini modüle edici, antiproliferatif yetenek ve antiviral etkiye sahip bir glikoproteindir. Virusla enfekte olmuş hücrelerden salıverilirler ve komşu hücrelerin antiviral proteinlerini uyarırlar. Söz konusu proteinler virus DNA’sına zarar vererek ya da bilgi aktarımını (translasyon) baskılayarak etkili olurlar. İnterferonlar antiviral etkilerinin dışında kötü huylu ve otoimmun bozukluklarıni kronik hepatit C’nin tedavisinde kullanılır. Lökositlerden elde edilen IFN-α (İnterferon Alfa) , fibroblastlardan elde edilenler IFN-β (İnterferon Beta) ya da lenfositlerden elde edilenler IFN-γ (İnterferon Gama) şeklinde adlandırılır. Etkisini konakçı direncini artırarak gösterir.
ADENIN ARABINOSID – VIDARABIN
Adenin arabinosid – Vidarabin, Herpes simplex, Varicella -Zoster ve Vaccina viruslarının viral DNA sentezinin erken aşamasında müdahele eden bir pürin nükleosid’dir.
IDOKSURIDIN (IDU) VE TRIFLURIDIN
Idoksuridin bir timidin analoğudur ve böylece virus DNA’sına karşı özellikle de Herpes virus ve Poxvirus DNA’sına karşı aktiftir. Idoksuridin, DNA içerisine bağlanarak yıkıcı etki oluşturur. Aynı durum insan DNA’sı için de söz konusudur. Dolayısıyla Idoksuridin çok toksik olduğu için insan hekimliğinde topikal olarak çözelti, losyon, krem ve pomad şeklinde kullanılmaktadır. Bu amaçla insanlarda Herpes simplex Keratokonjuktivitis’inin tedavisi için göz - oftalmik çözeltileri kullanılmaktadır. Idoksuridin, Dendritik keratitis tedavisinde de kullanılmaktadır.
Trifluridin, fosforlu bir bileşik ve bir Timidin analoğudur. Trifluridin viral DNA’ya memelilerinkine göre daha çok ilgi duyar. Idoksuridin ve Trifluridin her ikisi de Herpetik Keratitis tedavisi için lokal olarak kullanılmaktadır. Idoksuridin ve Trifluridin ilaçlarının yan etkisi olarak insanlarda gözde yanma veya batma, göz kapağında ödem, daha seyrek olarak superfisiyal benekli keratopati, epitelyal keratopati, keratitis sicca, hiperemi, intraokular basınçta artma görülebilir.
STARABIN (SITOSIN ARABINOSID) VE VIDARABIN (ADENIN ARABINOSID, ARA - A)
Starabin, sitozinin, Vidarabin ise adeninin analoğudur. Starabin ve Vidarabin, Herpes virus, Poxvirus, Kuduz virusu, Sitomegalovirus ve Hepatitis B virusuna karşı etkilidir.
ASIKLOVIR
Asiklovir, çeşitli Herpes virusu ve Cytomegalovirus’lara etkili antiviral bir ilaçtır. Asiklovir’in, antiviral ilaçlar içinde oldukça seçicileğe sahip olması ve iyi tolore edilmesi üstün vasıflarıdır. Asiklovir, in vitro olarak Herpes virus’un hücre çoğalmasını önleyen bir ilaçtır. Asikolvir, DNA sentezini inhibe ettiği enfekte hücrelerde biyoinaktivasyona uğrar. Asiklovir’in, virusun üremesini baskılaması için, önce virusa özel timidin kinaz enzimi aracılığıyla Asiklovir monofosfata, Asiklovir monofosfat’ında konakçı hücresindeki enzimlerle Asiklovir trifosfata dönüşmesi gerekir. Oluşan Asiklovir trifosfat, Herpes virus DNA polimeraz'ı için yalancı substrat yerine geçerek etkili olmaktadır. Asiklovir gibi antiviral ilaçlar Herpes simplex virus ve Varicella – Zoster virusunun neden olduğu cildin ciddi viral enfeksiyonlarında başarıyla kullanılır.
RIBAVIRIN
Ribavirin – Virazol, bir guanozin analoğudur. Ribavirin hem DNA ve hem de RNA viruslarına etkilidir. Influenza A ve Influenza B RNA solunum viruslarına ve Herpes viruslara karşı güçlü etkilidir. Ancak, bunların yanı sıra Ribavirin, Mixovirus, Paramiksovirus, Arenavirus, Bunyavirus, Retrovirus, Adenovirus ve Pox virus’a da etkilidir. Ribavirin ağız yoluyla, damar yoluyla I.V. ve inhalasyon - solunum yolu (aeresol) ile kullanılır. Ribavirin, ağız ve damar yolu I.V. yolla alındığı zaman ekstravasküler hemoliz, kemik iliği baskılanması, mide - barsak toksisitesi ve sinirsel belirtiler görülür. Ribavirin’in inhalasyon – solunum yolu ile kullanımı aeresol şekli iyi tolore edilir.
ZIDOVUDIN (AZIDOTIMIDIN, AZT)
Zidovudin, bir timidin analoğudur. Zidovudin, HIV virusuna karşı etkilidir.
AMANTADIN VE RIMANTADIN
Amantadin ve Rimantadin, Influenza etkeni olan Influenza A (RNA) virusunun çoğalmasını özgün olarak etkiler. Etkisini endozomların açılmasını önleyerek ve virus olgunlaşmasını inhibe ederek gösterir. Semptomlar görülmeden uygulanması daha etkilidir. Amantadin antikolinerjik etkiye sahiptir. Diğer benzer etkili ilaçların periferik ve santral etkilerini artırabilir. Rimantadin, Amantadin türevi bir ilaçtır. Influenza A’ya Amantadin’den daha etkilidir.
VIDARABIN
Vidarabin, viral DNA polimerazı daha etkin şekilde inhibe eder. Suda az çözünür. Bu nedenle büyük hacimlerde 12 saatin üzerinde bir zaman diliminde damar yoluyla I.V. olarak kullanılır. Vidarabin, kendisi ve aktif metaboliti olan Hipoksantin arabinosid beyin ve serebrospinal sıvıyı da kapsayacak şekilde doku ve vücut sıvılarına dağılır.
Vidarabin’in insanlarda kullanımı ağır Herpes simplex enfeksiyonlarının topikal tedavisi ile sınırlıdır. Bunun yerine daha güvenli olan Asiklovir kullanılmaktadır. Vidarabin’in oftalmik (göz) preparatları insanlarda Herpes simplex Tip 1 ve Tip 2’nin yol açtığı Keratokonjuktivitis ve tekrar eden Yüzeysel Keratitis’te etkilidir.
Vidarabin ile antiviral tedavide ilaca direnç Idoxuridin’e göre daha az gelişir. Vidarabin, Herpes ensefalitis’inin erken döneminde sistemik olarak kullanıldığında oldukça etkilidir. Bu amaçla insanlarda I.V. olarak damar içi yolla kullanılır.
ATAZANAVIR
Atazanavir, proteaz inhibitörü (PI) sınıfından antiretroviral bir ilaçtır. Diğer antiretroviral ilcalar gibi, insan immün yetmezlik virusunun (HIV) enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılır. Atazanavir, günde bir kez verilmesi nedeniyle diğer Proteaz İnhibitörlerinden (PI) ayırt edilir ve hastanın lipit profili (kandaki kolesterol ve diğer yağ – lipid maddelerinin miktarları) üzerinde daha az etkiye sahiptir. Diğer proteaz inhibitörleri (PI) gibi, sadece diğer HIV ilaçlarıyla birlikte kullanılır. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) Atazanavir'i 20 Haziran 2003 tarihinde onaylamıştır.
EFAVIRENZ
Efavirenz , nükleosit olmayan bir ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI). Efavirenz bir insan immün yetmezlik virüsü (HIV) tip 1 tedavisi için oldukça aktif antiretroviral tedavinin (HAART) bir parçası olarak kullanılır.
Daha önce tedavi edilmemiş HIV enfeksiyonu için, Zidovudin veya Tenofovir ile kombinasyon halinde Efavirenz ve Lamivudin tercih edilen NNRTI bazlı rejimdir.
Efavirenz ayrıca, HIV bulaşma riski yüksek olan maddelere maruz kalanlar için HIV bulaşmasını önlemek amacıyla, genişletilmiş profilaksi için diğer antiretroviral ajanlarla birlikte kullanılır.
Efavirenz ile antiviral tedavide yan etkiler olarak, döküntü, nöropsikiyatrik sendrom, karaciğer enzimlerinde artış ve hiperlipidemi görülebilir.
EMTRISITABIN
Emtrisitabin, yetişkin insanlarda ve çocuklarda HIV enfeksiyonunun önlenmesi ve tedavisi için kullanılan bir nükleosid ters transkriptaz inhibitörüdür (NRTI). 5 yaş üstünde, yüksek riskli ergenlerde ve yetişkinlerde HIV-1 enfeksiyonunun önlenmesi için Tenofovir alafenamid ile kombine edilir. Emtrisitabin bir sitidin analogudur. İlaç HIV ters transkriptazını inhibe ederek çalışır, HIV RNA'sının DNA'ya transkripsiyonunu önleyerek çalışır. Emtrisitabin 2 Temmuz 2003 tarihinde FDA tarafından onaylanmıştır.
Emtrisitabin yan etkisi, yan etki ender görülür. Emtrisitabin ile tedavide görülebilecek olası yan etkiler, hiperpigmentasyon, deride döküntüdür. HBV ko enfekte olgularda Emtrisitabin akut alevlenmeye neden olabilir, böyle durumlarda tedavi hemen sonlandırılmalıdır.
RALTEGRAVIR
Raltegravir integraz inhibitörlerinin ilkidir. Raltegravir, HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan bir antiretroviral ilaçtır. 12 Ekim 2007'de ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından yeni bir HIV ilacı olarak onaylanmıştır.
Raltegravir ile antiviral tedavi sırasında görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, hepatotoksisite, karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma, baş ağrısı, kreatinin fosfokinaz artışı, kas ağrısı ve rabdomyoliz’dir (iskelet kası dokusunda hasar).
LOPINAVIR
Lopinavir, HIV-1 enfeksiyonunun tedavisinde diğer antiretrovirallerle kombinasyon halinde kullanılan bir antiretroviral proteaz inhibitörüdür. Lopinavir'in zayıf oral biyoyararlanımı ve geniş biyotransformasyonu nedeniyle, Lopinavir, sadece Ritonavir ile kombinasyon halinde pazarlanır ve uygulanır.
Ritonavir, Lopinavir metabolizmasından sorumlu enzimlerin güçlü bir inhibitörüdür ve birlikte uygulanması Lopinavir’in etkisini arttırır ve antiviral aktiviteyi güçlendirir. Diğer birçok proteaz inhibitörü gibi (Örneğin Sakinavir, Nelfinavir), Lopinavir bir peptidomimetik moleküldür - tipik olarak HIV-1 proteaz enzimi tarafından hedeflenen ancak kendisi bölünemeyen ve böylece HIV-1 proteazın aktivitesini önleyen peptit bağlantısını taklit eden hidroksietilen yapı içerir.
Lopinavir şu anda SARS-CoV-2'nin neden olduğu COVID-19 tedavisi için Ritonavir ile kombinasyon halinde araştırılmaktadır.
FOSAMPRENAVIR
Fosamprenavir, Amprenavir’in ön ilaç formudur. Vücutta Fosamprenavir, insan immün yetmezlik virüsü (HIV) proteazına seçici olarak bağlanan ve inhibe eden sentetik bir hidroksietilamin sülfonamid türevi olan Amprenavir'e metabolize edilir.
Fosamprenavir sadece bu ilacı kullanan veya alan kişilerde bulunur. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) proteazının bir inhibitörü olan Amprenavirin bir ön ilacıdır. Fosamprenavir, emilirken barsak epitelindeki hücresel fosfatazlar tarafından hızlı bir şekilde Amprenavire hidrolize edilir. Amprenavir, HIV-1 proteazının bir inhibitörüdür. HIV replikasyonu sırasında HIV proteaz, virion çekirdeğinin ve esansiyel viral enzimlerin yapısal proteinlerini oluşturmak için Gag ve Gag - Pol genlerinin viral polipeptit ürünlerini ayırır. Amprenavir, HIV-1 proteazın aktif bölgesine bağlanarak bu işleme müdahale eder, böylece viral Gag ve Gag - Pol poliprotein öncüllerinin işlenmesini önleyerek olgunlaşmamış enfeksiyöz olmayan viral partiküllerin oluşumuna neden olur.
Fosamprenavir ile antiviral tedavide görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, karın ağrısı, bulantı, ishal, kusma, baş ağrısı, hiperlipidemi, karaciğer enzimlerinde artış ve böbrekte taş oluşumudur.
RALTEGRAVIR
Raltegravir, HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan bir antiretroviral ilaçtır. 12 Ekim 2007'de ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Raltegravir, yeni bir HIV ilacı sınıfı olan integraz inhibitörlerinin ilki olarak bulunmuştur.
RILPIVIRIN
Rilpivirin, HIV-1 enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan nükleozit olmayan ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI). DNA'da bulunan pirimidin nükleotitlerine benzeyen bir molekül sınıfıdır. Dahili rilpivirinin konformasyonel esnekliği ve etkileşen bağlanma bölgesinin plastisitesi, diğer NNRTI'lara kıyasla çok yüksek bir güç ve beklenmedik bir direnç üretimi sağlar. Rilpivirine, 20 Mayıs 2011 tarihinde FDA tarafından onaylanmıştır. Rilpivirin, Dolutegravir ile kombinasyon halinde, HIV-1 hastası yetişkinlerin tedavisi için sadece iki etken maddeli bir tedavi olarak onaylandı.
LAMIVUDIN
Lamivudin, bir kükürt atomunun pentoz halkasının 3 karbonunun yerini aldığı bir ters transkriptaz inhibitörü ve Zalsitabin analoğudur.. İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü Tip 1 (HIV-1) ve Hepatit B'yi (HBV) tedavi etmek için kullanılır.
ABAKAVIR
Abakavir, (ABC), HIV ve AIDS'i tedavi etmek için kullanılan güçlü bir nükleosid analog ters transkriptaz inhibitörüdür (NRTI). Kimyasal olarak, sentetik bir karbosiklik nükleosittir ve siklopenten halkası üzerinde 1S, 4R mutlak konfigürasyona sahip enantiyomerdir. In vivo olarak, Abakavir sülfat serbest bazı Abakavire ayrışır.
Abakavir’in yan etkilerine gelince, Abakavir ile antiviral tedaviye başlamadan önce HLA-B*5701 testi (Aşırı Duyarlılık Testi) mutlaka yapılmalıdır. HIV - RNA >100,000 k/mL ise Akakavir ile tedavide virolojik yanıt daha düşük olacaktır.
ZIDOVUDIN
Zidovudin, şeker kısmı üzerindeki 3 - hidroksi grubunun bir azido grubu ile değiştirildiği bir dideoksinükleosit bileşiğidir. Bu modifikasyon, nükleik asit zincirlerinin tamamlanması için gerekli olan fosfodiester bağlantılarının oluşumunu önler. Bileşik, ters transkripsiyon sırasında viral DNA'nın zincir sonlandırıcısı olarak işlev gören güçlü bir HIV replikasyon inhibitörüdür. İmmünolojik fonksiyonu iyileştirir, HIV kaynaklı nörolojik disfonksiyonu kısmen tersine çevirir ve AIDS ile ilişkili diğer bazı klinik anormallikleri geliştirir. Başlıca toksik etkisi, anemi ve lökopeni ile sonuçlanan kemik iliğinin doza bağlı olarak baskılanmasıdır.
DIDANOZIN
Didanozin, şeker kısmı üzerindeki 3 - hidroksi grubunun bir hidrojen ile değiştirildiği bir dideoksinükleosit bileşiğidir. Bu modifikasyon, nükleik asit zincirlerinin tamamlanması için gerekli olan fosfodiester bağlantılarının oluşumunu önler. Didanosin, revers transkriptaza bağlanarak viral DNA'nın zincir sonlandırıcısı olarak işlev gören güçlü bir HIV replikasyonu inhibitörüdür. DDL daha sonra varsayılan aktif metaboliti olan Dideoksiadenozin trifosta metabolize edilir.
NEVIRAPIN
Yapısal olarak Nevirapin Dipiridodiyazepinon kimyasal sınıfına ait bir ilaçtır. Nevirapin, İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü Tip 1 (HIV-1) enfeksiyonu ve AIDS'in tedavisi için nükleosid analogları ile kombinasyon halinde kullanılan güçlü, nükleosid olmayan bir ters transkriptaz inhibitörüdür (NNRTI).
Nevirapin ile antiviral tedavide olguların % 50’sinde döküntü, karaciğer enzimlerinde atış, semptomatik hepatit, fatal hepatik nekroz ve hiperlipidemi olası yan etkiler olarak ortaya çıkar.
STAVUDIN
Stavudin, ters transkriptazı inhibe eden ve HIV'e karşı in vitro aktiviteye sahip bir dideoksinükleosid analoğudur. Stavudin, HIV / AIDS'i önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir Antiretroviral ilaçtır. Genellikle diğer Antiretroviral ilaçlarla birlikte kullanılması önerilir. Bir enjektör iğnesi deliği yaralanmasından veya diğer potansiyel AIDS tehlikelerinden sonra virusun vücuda girmesini engellemek amacıyla kullanılabilir. Ancak, birinci basamak tedavi değildir. Stavudin ağız yoluyla kullanılır. Stavudin ile antiviral tedavi sırasında sık görülen yan etkiler arasında baş ağrısı, ishal, kusma, döküntü ve periferik sinir problemleri sayılabilir. Şiddetli yan etkiler arasında yüksek kan laktat değeri, pankreatit ve genişlemiş bir karaciğer - hepatomegali bulunur. Stavudin’in genellikle gebelikte kullanımı önerilmez.
UMIFENOVIR – ABIDOL
Umifenovir, grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisi ve profilaksisi için kullanılan indol bazlı, hidrofobik, çift etkili bir doğrudan antiviral / konak hedefleme ajanıdır. Umifenovir Rusya'da yaklaşık 25 yıldır ve 2006 yılından beri Çin'de kullanılmaktadır. Umifenovir’in bulunuşu, 40 - 50 yıl önce çeşitli araştırma enstitülerinden Rus bilim adamları arasındaki bir işbirliğine borçludur ve kimyasal sentezinin raporları 1993 yılına dayanmaktadır. Umifenovir'in birden fazla yoldan antiviral etkiler gösterme yeteneği, çeşitli yollarla kullanımı konusunda önemli bir araştırmaya neden olmuştur. Umifenovir, Flavivirus, Zika virüsü, Ayak ve Ağız hastalığı (Şap), Lassa virüsü, Ebola virüsü, Herpes simplex, Hepatit B ve Hepatit C virusları, Chikungunya virusu, Reovirus dahil zarflı ve zarfsız RNA ve DNA viruslarının, Hantaan virusu ve Coxsackie virusuna etkildir. Bu ikili aktivite, Umifenovir’e karşı direncin geliştirilmesi gibi görünmediğinden, viral dirence karşı ek koruma da sağlayabilir.
Umifenovir şu anda SARS-CoV2 enfeksiyonlarının hem mevcut hem de araştırma amaçlı HIV tedavileri ile birlikte neden olduğu COVID-19 için potansiyel bir tedavi ve profilaktik ajan olarak araştırılmaktadır.
REMDESIVIR
Remdesivir, 2016 yılında literatürde Ebola hastalığı için potansiyel bir tedavi olarak tanımlanan bir adenosin trifosfat analogudur.2017 yılında, Koronavirüs virusu ailesine karşı aktivitesi de gösterilmiştir. Remdesivir ayrıca COVID-19’dan sorumlu koronavirüs olan SARS-CoV2'ye potansiyel tedavi olarak kullanılmaktadır.
FAVIPIRAVIR
Favipiravir, Japonya'da keşfedilmiş antiviral bir ilaçtır. Favipiravir, dirençli influenza olgularında terapötik kullanım için başlangıçta onaylanan modifiye edilmiş bir pirazin analoğudur. Antiviral bir ilaç olan Favipiravir, viral genomların transkripsiyonu ve replikasyonu için gerekli RNA'ya bağımlı RNA polimeraz (RdRp) enzimlerini hedefler.
Favipiravir sadece Influenza A virusu ve Influenza B virusu replikasyonunu inhibe etmekle kalmaz, aynı zamanda ilaç Avian Influenza - Kuş Gribinin tedavisinde umut sağlamıştır ve nöramidaz inhibitörlerine dirençli Influenza suşları için alternatif bir seçenek olabilir. Favipiravir, Ebola virüsü, Lassa virusu ve şimdi COVID-19 gibi hayatı tehdit eden patojenlerin tedavisinde kullanılmaktadır.
DARUNAVIR
Darunavir, HIV-1 enfeksiyonunun etkili yönetimi için diğer HIV proteaz inhibitör ilaçları ile birlikte Ritonavir ile kullanılan bir proteaz inhibitörüdür. İkinci nesil proteaz inhibitörü olarak Darunavir, standart HIV tedavisine dirençle mücadele etmek için tasarlanmıştır. 2006 yılında FDA tarafından onaylanmıştır.
Darunavir, bu enfeksiyonla mücadele yeteneğini destekleyen in vitro kanıtlar nedeniyle COVID-19'dan sorumlu Koronavirüs olan SARS-CoV-2 için olası bir tedavi olarak incelenmektedir. Darunavir’in Koronavirus tedavisindeki Klinik araştırmaları devam etmektedir ve 19 Ağustos 2020'de sonuçlanması beklenmektedir.
Darunavir ile antiviral tedavide görülebilecek olası yan etkiler, döküntü, hepatotoksisite, ishal, bulantı, kusma, baş ağrısı, hiperlipidemi ve karaciğer enzimlerinde artışıdır.
HIV ENFEKSİYONU TEDAVİSİNDE YENİ ANTİVİRAL İLAÇLAR
HIV enfeksiyonu tedavisinde yeni antiviral ilaçlar, Efavirenz (EFV), Atazanavir (ATV), Darunavir (DRV), Raltegravir (RAL), Abakavir (ABC) ve Lamivudin (3TC)’dir.
ANTİRETROVİRAL TEDAVİ ÖNCESİ GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKLİ KOŞULLAR
Antiretroviral tedavi öncesi göz önünde bulundurulması gerekli koşullar,
1. İlaç etkileşimleri ve yan etkiler,
2. Altta yatan hastalıklar (KVS, KC, Psikiyatrik, Böbrek hastalıkları, Tüberküloz vb.),
3. Gebelik veya gebelik gelişmesi potansiyeli,
4. Genotipik ilaç direnci ̧testi sonuçları,
5. Hastanın uyum açısından değerlendirilmesi,
6. İlacın uygunluğu (sayısı, doz sıklığı, aç/tok, sıvı ile, saklama koşulları)’dır.
ANTİRETROVİRAL İLAÇLAR
Antiretroviral ilaçlar, Abakavir, Abakavir + Zidovudin + Lamivudin, Abakavir + Lamivudin, Didanozin, Emtrisitabin, Emtrisitabin + Efavirenz + Tenofovir, Emtrisitabin + Rilpivirin + Tenofovir, Emtrisitabin + Tenofovir, Lamivudin, Lamivudin + Zidovudin, Stavudin, Tenofovir disoproksil fumarat ve Zidovudin’dir.
NON NÜKLEOZİD REVERZ TRANSKRİPTAZ İNHİBİTÖRLERİ
Non nükleozid reverz transkriptaz inhibitörleri, Efavirenz, Etravirin, Nevirapin ve Rilpivirin’dir.
PROTEAZ İNHİBİTÖRLERİ
Proteaz inhibitörleri, Atazanavir, Atazanavir + Ritonavir, Darunavir, Darunavir + Ritonavir, Lopinavir + Ritonavir, Fosamprenavir, Fosamprenavir + Ritonavir, Indinavir, Tipranavir, Tipranavir + Ritonavir’dir.
INTEGRAZ İNHİBİTÖRÜ
Integraz inhibitörü Antiviral ilaç Raltegravir’dir.
FÜZYON İNHİBİTÖRÜ
Füzyon inhibitörü Antiviral ilaç Enfuvirtid’tir.
CCR5 ANTAGONİSTİ
CCR5 Antagonisti Antiviral ilaç Maravirok’tur.
ANTİRETROVİRAL TEDAVİ BAŞARISIZLIĞININ TEDAVİSİNDE İZLENECEK YOL
1. Yeni antiretroviral ilaçlar etkili olabilmektedirler.
2. Enfevurtid (FI), oldukça etkilidir. Enfevurtid’i deri altı – S.C. sub cutan yol ile günde iki defa kullanmak gereklidir.
3. Darunavir ve Tipranavir, çoklu proteaz inhibitör mutasyonu varlığında dahi etkili antiviral ilaçlardır.
4. Raltegravir (II), diğer antiretrovirallere direnç durumunda etkili bir antiviral ilaçtır.
Sağlıklı günler dileği ile….
Doç. Dr. Ali AYYILDIZ - Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr. (Ph.D.)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Antiviral İlaçlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
ınterferon, virüs nedir, virüs ilaçları, ilk virüs ilacı, antiviral, antiviral ilaç, antiviral ilaçlar, asiklovir, pensiklovir, brivudin, sidofovir, fomivirsen, foskarnet, gansiklovir, valasiklovir, vidarabin, valgansiklovir, amantadin, rimantadin, oseltamivir, zanamivir, covid 19, korona, lopinavir, ritonavir, umıfenovır, abıdol, darunavir
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
