Çocuğumu İlköğretime Nasıl Hazırlarım?
Okul öncesi eğitim kurumlarından ilköğretim ilk basamağı olan birinci sınıfa geçiş heyecanına, birçok soru ve endişe eşlik eder. Yaz tatilinin de bitmesiyle anne babaların zihninde “Anaokulunda her şey iyiydi” “Acaba alışabilecek mi?” gibi birçok fikir uçuşur. Bir çocuk içinse ilköğretime başlamak, akademik dünyaya atılan önemli bir adım olmakla birlikte, heyecan, kaygı ve merak gibi birçok duyguyu beraberinde getiren bir süreçtir.
Genellikle üç-dört yaşına kadar aile içinde temel alışkanlıklar ve davranış kalıpları edinilir. Bu yaşlardan itibaren çocuklar, yaşıtları ile olmak, sosyal becerilerini geliştirmek, ayaklarının üzerinde durmayı öğrenmek, tüm gelişim alanlarına yönelik bir eğitim programına katılmak ve ilerde gideceği ilköğretim okulu programına hazırlanmak amacı ile okul öncesi eğitim kurumlarına devam ederler. Okul öncesi ile ilköğretim dönemine uyum ve başarısı arasında sıkı bir ilişki vardır. Okul öncesi kurumlarda yapılan çalışmalarla, çocuklarımızın; kas gelişimine, bilişsel gelişimine, sosyal-duygusal gelişimine, dil gelişimine ve öz bakım gelişimine katkı sağlanmalıdır. Bu beceriler aynı zamanda ebeveynler tarafından da desteklemelidir.
Çocukların okula hazırlığı ile ilgili aşağıdaki alanlarda değerlendirme yapılması önemlidir:
· Fiziksel ve Motor Gelişim
· Sosyal ve Duygusal Gelişim
· Dikkat ve Konsantrasyon
· Dil gelişimi
· Bilişsel Düzey ve Genel Bilgi Düzeyi
Fiziksel ve Motor Gelişim
Motor gelişim kendi içerisinde ince ve kaba motor kas gelişim olmak üzere iki bölüme ayrılmaktadır. İnce motor kas gelişimi; elde ve parmaklarda bulunan küçük kasların çalışmasıyla gerçekleşen hareketlerimizi yönetirken, El-göz koordinasyonu olarak adlandırılan, el hareketlerinin gözler tarafından takibi de oldukça önemlidir. Kaba motor kas gelişimi ise vücuttaki büyük kas gruplarını aynı anda uyumlu bir şekilde kullanmayı gerektirir.
Çocuklar, ince motor becerilerini geliştirmek için ipe boncuk dizebilir, bir tabağa mercimek, nohut gibi malzemeler koyup kaşıkla bu malzemeleri diğer kaba taşıyabilir, maşa ile ponpon, küçük kesilmiş pipet ya da kağıtları bir kaptan diğer kaba aktarabilir, küçük mandalları ipe tutturabilir, muz gibi yumuşak şeyleri kesebilirler. Kaba motor becerilerini geliştirmek için ise tek ayak üzerinde durmak, zıplamak, sandalye, kutu taşıtmak, oyun alanlarında oynamasına izin verilebilir.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
Sosyal ve duygusal gelişim, çocuğun içinde yaşadığı toplumun sosyal yaşamına uyum sağlama sürecidir. Bu aşamada çocuktan kendi duygularını tanıma, duyguları ifade etme, ve diğerlerinin duygularını tanıma davranışları beklenir. Sosyal ve duygusal gelişiminin tamamlanması ile çocuklar yaşıtları ile etkileşimdeyken sıklıkla olumlu sosyal davranışlar gösterirler. Duyguları tanımak için hava durumunu kullanabilirsiniz. Sabahları kahvaltı esnasında ya da okul hazırlığı sırasında çocuğunuza kendi hava durumunuzdan bahsederek duygularını ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Örneğin mutlu olma, üzgün olma gibi soyut durumları somutlaştırarak daha iyi anlamasını sağlayabilirsiniz. “Dışarıda hava güneşli bugün ben de kendimi güneşli hissediyorum, yani mutluyum” diyebilirsiniz. Öfkelendiğini gördüğünüz zaman “sanki içinde şimşeklerin çaktığını hissettim, içindeki şimşek nasıl ses çıkardı acaba” gibi cümleler çocuğunuzun duygusunu tanımasına hem de ifade etmesine yardımcı olacaktır.
Dikkat ve Konsatrasyon
Dikkat kavramını, beynimizin belirli bir süre sadece bir düşünceye odaklanması, dışarıdan gelen uyaranları durdurarak tek bir uyarana yoğunlaşma yeteneği olarak tanımlayabiliriz. Okul öncesi dönemde beş on dakikayla sınırlı olan dikkat, okul dönemindeki çocuklarda yirmi dakikaya kadar uzayabilir. Eksik resimleri tamamlama, karmaşık çizgilerin arasındaki gizlenmiş nesneyi bulma, evdeki belirli renkteki eşyaları bulma, iki resim arasındaki farkları ayırt etme gibi faaliyetler ile okul öncesi çocuklarda dikkat gelişimi desteklenebilir. Ayrıca, yemek masasında eksik olan parçayı bulmak gibi oyunlar, dikkat ve bellek süreçlerinin gelişmesine yardımcı olabilecek diğer oyunlardan olabilirler. Çocuğunuzdan gözlerini kapatmasını isteyebilir, ardından masada bulunan bir parçayı saklayacağınızı, sonrasında bu sakladığınız parçayı fark etmesini isteyeceğinizi söyleyebilirsiniz.
Bilişsel Düzey ve Genel Bilgi
Temel olarak sayı ve kavram bilgisi gibi becerileri kapsamaktadır. Birinci sınıfa başlarken çocuğun bunları yaşamın içinde kullanıldığı şekli ile bilmesi, hem öğrenmesini hem de okula adaptasyonunu kuvvetlendirecektir. Çocuklarda bilişsel ve genel bilgi gelişimi için: Evde kullanılan eşyalarla oyun oynayabilirsiniz. Örneğin, “tabak ne işe yarar?”, “su ısıtıcıyı nerde kullanırız?”, “elektrik süpürgesiyle ne yaparız?” gibi sorularla neden sonuç ilişkisi kurmasına yardımcı olabilirsiniz. Sıralama becerisini kazandırmak içinse, plastik halkaları, bardakları büyükten küçüğe ve küçükten büyüğe dizmesini isteyebilirsiniz. Film izlerken ya da kitap okurken “sonra ne olmuş?” soruları ile uyandıracağınız merak duygusu ile, yaratıcı düşünmelerine katkıda bulunabilirsiniz.
Peki siz ebeveyn olarak okula ne kadar hazırsınız?
Okula başlamak çocuk için kaygı verici olduğu kadar, ebeveynler için de zorlayıcı bir süreç olabilir. Ancak ne olursa olsun, çocuğunuzun okula daha çabuk adapte olabilmesi için, kaygı ve korkularınızı onunla paylaşmamak, onun yararına olacaktır. Unutmamak gerekir ki, duygusal ve akademik anlamda ilköğretime hazırlık yolunda anne baba ve eğitimcilere düşen en büyük görev; çocuklara hazır olmadıkları bir sırada, çok erkenden, bilinçsizce ve baskı ile eğitim vermek değil, onları ilköğretime heveslendirmek, okuma-yazma öğretimine hazırlamaktır. Okumak-yazmak isteyen ve matematiksel işlemlere ilgi duyan çocuğa uygun yöntemlerle bu becerileri kazandırmak da, bu görev kapsamı içerisindedir.
Kaynakça
1) Yavuzer, H. (2011). Çocuğunuzun İlk Altı Yılı. İstanbul Remzi Kitapevi.
2) Gander, Mary. Gardiner H. (2007). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (Onur, B. Çev.) Ankara. İmge Yayınevi.
Genellikle üç-dört yaşına kadar aile içinde temel alışkanlıklar ve davranış kalıpları edinilir. Bu yaşlardan itibaren çocuklar, yaşıtları ile olmak, sosyal becerilerini geliştirmek, ayaklarının üzerinde durmayı öğrenmek, tüm gelişim alanlarına yönelik bir eğitim programına katılmak ve ilerde gideceği ilköğretim okulu programına hazırlanmak amacı ile okul öncesi eğitim kurumlarına devam ederler. Okul öncesi ile ilköğretim dönemine uyum ve başarısı arasında sıkı bir ilişki vardır. Okul öncesi kurumlarda yapılan çalışmalarla, çocuklarımızın; kas gelişimine, bilişsel gelişimine, sosyal-duygusal gelişimine, dil gelişimine ve öz bakım gelişimine katkı sağlanmalıdır. Bu beceriler aynı zamanda ebeveynler tarafından da desteklemelidir.
Çocukların okula hazırlığı ile ilgili aşağıdaki alanlarda değerlendirme yapılması önemlidir:
· Fiziksel ve Motor Gelişim
· Sosyal ve Duygusal Gelişim
· Dikkat ve Konsantrasyon
· Dil gelişimi
· Bilişsel Düzey ve Genel Bilgi Düzeyi
Fiziksel ve Motor Gelişim
Motor gelişim kendi içerisinde ince ve kaba motor kas gelişim olmak üzere iki bölüme ayrılmaktadır. İnce motor kas gelişimi; elde ve parmaklarda bulunan küçük kasların çalışmasıyla gerçekleşen hareketlerimizi yönetirken, El-göz koordinasyonu olarak adlandırılan, el hareketlerinin gözler tarafından takibi de oldukça önemlidir. Kaba motor kas gelişimi ise vücuttaki büyük kas gruplarını aynı anda uyumlu bir şekilde kullanmayı gerektirir.
Çocuklar, ince motor becerilerini geliştirmek için ipe boncuk dizebilir, bir tabağa mercimek, nohut gibi malzemeler koyup kaşıkla bu malzemeleri diğer kaba taşıyabilir, maşa ile ponpon, küçük kesilmiş pipet ya da kağıtları bir kaptan diğer kaba aktarabilir, küçük mandalları ipe tutturabilir, muz gibi yumuşak şeyleri kesebilirler. Kaba motor becerilerini geliştirmek için ise tek ayak üzerinde durmak, zıplamak, sandalye, kutu taşıtmak, oyun alanlarında oynamasına izin verilebilir.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
Sosyal ve duygusal gelişim, çocuğun içinde yaşadığı toplumun sosyal yaşamına uyum sağlama sürecidir. Bu aşamada çocuktan kendi duygularını tanıma, duyguları ifade etme, ve diğerlerinin duygularını tanıma davranışları beklenir. Sosyal ve duygusal gelişiminin tamamlanması ile çocuklar yaşıtları ile etkileşimdeyken sıklıkla olumlu sosyal davranışlar gösterirler. Duyguları tanımak için hava durumunu kullanabilirsiniz. Sabahları kahvaltı esnasında ya da okul hazırlığı sırasında çocuğunuza kendi hava durumunuzdan bahsederek duygularını ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Örneğin mutlu olma, üzgün olma gibi soyut durumları somutlaştırarak daha iyi anlamasını sağlayabilirsiniz. “Dışarıda hava güneşli bugün ben de kendimi güneşli hissediyorum, yani mutluyum” diyebilirsiniz. Öfkelendiğini gördüğünüz zaman “sanki içinde şimşeklerin çaktığını hissettim, içindeki şimşek nasıl ses çıkardı acaba” gibi cümleler çocuğunuzun duygusunu tanımasına hem de ifade etmesine yardımcı olacaktır.
Dikkat ve Konsatrasyon
Dikkat kavramını, beynimizin belirli bir süre sadece bir düşünceye odaklanması, dışarıdan gelen uyaranları durdurarak tek bir uyarana yoğunlaşma yeteneği olarak tanımlayabiliriz. Okul öncesi dönemde beş on dakikayla sınırlı olan dikkat, okul dönemindeki çocuklarda yirmi dakikaya kadar uzayabilir. Eksik resimleri tamamlama, karmaşık çizgilerin arasındaki gizlenmiş nesneyi bulma, evdeki belirli renkteki eşyaları bulma, iki resim arasındaki farkları ayırt etme gibi faaliyetler ile okul öncesi çocuklarda dikkat gelişimi desteklenebilir. Ayrıca, yemek masasında eksik olan parçayı bulmak gibi oyunlar, dikkat ve bellek süreçlerinin gelişmesine yardımcı olabilecek diğer oyunlardan olabilirler. Çocuğunuzdan gözlerini kapatmasını isteyebilir, ardından masada bulunan bir parçayı saklayacağınızı, sonrasında bu sakladığınız parçayı fark etmesini isteyeceğinizi söyleyebilirsiniz.
Bilişsel Düzey ve Genel Bilgi
Temel olarak sayı ve kavram bilgisi gibi becerileri kapsamaktadır. Birinci sınıfa başlarken çocuğun bunları yaşamın içinde kullanıldığı şekli ile bilmesi, hem öğrenmesini hem de okula adaptasyonunu kuvvetlendirecektir. Çocuklarda bilişsel ve genel bilgi gelişimi için: Evde kullanılan eşyalarla oyun oynayabilirsiniz. Örneğin, “tabak ne işe yarar?”, “su ısıtıcıyı nerde kullanırız?”, “elektrik süpürgesiyle ne yaparız?” gibi sorularla neden sonuç ilişkisi kurmasına yardımcı olabilirsiniz. Sıralama becerisini kazandırmak içinse, plastik halkaları, bardakları büyükten küçüğe ve küçükten büyüğe dizmesini isteyebilirsiniz. Film izlerken ya da kitap okurken “sonra ne olmuş?” soruları ile uyandıracağınız merak duygusu ile, yaratıcı düşünmelerine katkıda bulunabilirsiniz.
Peki siz ebeveyn olarak okula ne kadar hazırsınız?
Okula başlamak çocuk için kaygı verici olduğu kadar, ebeveynler için de zorlayıcı bir süreç olabilir. Ancak ne olursa olsun, çocuğunuzun okula daha çabuk adapte olabilmesi için, kaygı ve korkularınızı onunla paylaşmamak, onun yararına olacaktır. Unutmamak gerekir ki, duygusal ve akademik anlamda ilköğretime hazırlık yolunda anne baba ve eğitimcilere düşen en büyük görev; çocuklara hazır olmadıkları bir sırada, çok erkenden, bilinçsizce ve baskı ile eğitim vermek değil, onları ilköğretime heveslendirmek, okuma-yazma öğretimine hazırlamaktır. Okumak-yazmak isteyen ve matematiksel işlemlere ilgi duyan çocuğa uygun yöntemlerle bu becerileri kazandırmak da, bu görev kapsamı içerisindedir.
Kaynakça
1) Yavuzer, H. (2011). Çocuğunuzun İlk Altı Yılı. İstanbul Remzi Kitapevi.
2) Gander, Mary. Gardiner H. (2007). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (Onur, B. Çev.) Ankara. İmge Yayınevi.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuğumu İlköğretime Nasıl Hazırlarım?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gizem GÜRLEYEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gizem GÜRLEYEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
