İnsan Corona Virusu Covid19 Salgını Sonrasında Veteriner Hekim Olarak Kedi Corona Virusunun (Fcov) Durumu Üzerine Düşüncelerim ve Düşünmeniz Gerekenler
Corona virus salgını ile gördük ki kontak ile bulaşan hastalıklarda bir arada bulunma ve benzer yerlere dokunma virüsün yayılmasını arttırıyor. Covid19 un insanlar arasında bulaşmaması için en başta gelen önlem olarak bir araya gelmeme, sosyal mesafe, başka insanların kullandığı eşya vb dokunmama, dokunurken eldiven kullanma yada sonrasında dezenfeksiyon olduğunu öğrendik.
Peki ben bir Veteriner hekim olarak bu önlemleri yeni mi duydum?
Tabiki hayır! Yıllardır kedilerde hızla yaygınlaşan Kedi corona virüs (FCoV) için zaten bu önlemlerin alınmaması hatta tam tersinin yapılması hastalığın yaygınlaşmasında ve sokaktaki 100 kediden 90'nında (FCoV) pozitif olmasında başta gelen etken olmuştur.
Kedi corona virüs (FCoV) hastalığı ve öldürücü formu olan Feline infeksiyoz peritonitis (FIP) yaş ve kuru formlarının bu kadar yaygınlaşmasında kedilerin salyası, idrarı ve aynı yerde bile yatarak birbirlerine kolayca bulaştırması etki ediyordu.
Kedi corona virusu (FCoV) ve FIP hastalığı yaygınlaşmaya başladığı zamandan beri ve öncesinde Kedi Herpesvirüs ve diğer kedi virüslerinin de kedilerde yayılmasında etken olan en başta gelen faktör, kedilerin bir arada bulunmasına neden olan beslenme ve barınma odaklarıdır diye yıllardır ben ve benim gibi konuyu geniş açıdan görebilen meslektaşlarım söylüyorlardı.
Hayvan severler iyi niyetle de olsa kedilerin aç kalmaması ve üşümeleri endişesi ile onların şehir yaşamındaki dirençli bireylerin yetişmesini sağlayacak doğal seleksiyona yüksek seviyede müdahale ettiler.
Eskiden yani bizim çocukluğumuzda 1970'li yıllarda da sokaklarda kediler vardı. Ve bunların bazıları ölür bazıları yaşardı. O dönemde de sokaktaki kediler çok yaygın olmasa da insanlar tarafından beslenirdi. Hatta kötü bir alışkanlık ile kedi ciğeri adı altında halkın ''mancu'' dediği koyun, inek vb hayvanların insanlar tarafından yenmeyen akciğerlerinin kedilere verilmesi çok yaygındı. Bu ciğerlerin kedilere ve/veya köpeklere verilmesi ile halk arasında tüyden kist olma hastalığı diye tanımlanan ama aslında bu ciğerlerdeki kistlerin kedi ve köpeğin sindirim sisteminde yaşamı sonrasında dışkısı ile atılan yumurtaların ot vb bulaşması ile otçul hayvanlar ve benzer beslenen insanlar tarafından yenmesi ile bu yumurtaları alan kişilerin başta akciğer olmak üzere iç organlarında koyun ve ineklerdekine benzer kistlerin oluşması ile seyreden Echinecoc hastalığı bu şekilde yaygınlaşmıştı. Ve Türkiye ve Türkiye benzeri ülkeler için echinecoc hastalığı hala daha riskli hastalık grubundadır. En azından veteriner hekimlere götürülmeyip iç parazit uygulamaları hiç yapılmayan yada düzenli yapılmayan evcil hayvanlar ve onların sahipleri için risk devam etmektedir.
Hayvan severler özellikle kedi severler ve sokaktaki kedileri besleyenler biraz geç de olsa anlayacaklar ki aslında iyi niyetle sevgiyle yaptıkları bu besleme faaliyeti , özellikle beslenme odakları, kedi evleri kurulduğu zaman bir araya toplanan kedilerde kedi corona virüsünün (FCoV) hızla yayılmasına ve dolayısıyla öldürücü formu olan FIP hastalığının da yaygınlaşmasına neden olmaktadır.
Bu beslenme odakları konusunda ne yazık ki bazı belediyelerde populist davranıp gerekli kesin kuralları oluşturmayarak yada tepki çekmekten çekinerek benzer beslenme odakları kurmakta , değişik mama ve su kapları veya otomatik depo mama ve su kapları kullanarak virüs üretim yerleri oluşturmaktadırlar.
Nasıl ki insanlarda şu anda yaşadığımız Covid19 salgınında en önemli faktör hasta belirti gösteren bireyler ve/veya göstermeyenlerin birbirine hastalığı bulaştırma yolları direk kontak, solunum sistemi, bulaşmış eşya veya zeminlere dokunmak ise aynı durum kedilerin corona virüsü için de kediler arasında geçerlidir.
Bu arada her zaman ifade etmemize rağmen akıllarda oluşacak soruyu da cevaplamak gerekir:
Bugüne kadar kedi corona virüsünün (FCoV) insana ve/veya köpeğe veya başka bir hayvana geçtiği bir vaka ve o insan ve/veya hayvandan bulaşma ile ilgili bir literatür bilgisi yoktur. İlerde ne olur bilinmez. Ama şu andaki İnsan corona virüsü Covid19 un kedi veya köpek corona virüsü ile sadece isim benzerliği aynı çeşit virüs olma özelliği söz konusudur.
Kedileri çok mu seviyorsunuz? Sokak kedilerine acıyor ve onlara yardımcı mı olmak istiyorsunuz?
O zaman beslenme ve barınma odaklarında kedileri bir araya toplayarak virüsün birbirlerine yayılmasına neden olan kedi evlerinden hemen vazgeçin.
Ben de dahil hepimiz için geçerli olan İnsanlık egosu ile biz olmazsak yaşayamazlar duygusundan vazgeçin!
Onlar bizden önce de vardı ve eğer biz müdahale etmezsek bizden sonra da var olacaklar.
Ama her iyi niyetli müdahalemiz ile hem şehir yaşamındaki hayvanlara hem doğadaki hayvanlara zarar veriyoruz.
Her geçen nesilde kuvvetli genlerini toplam nüfus içinde gittikçe zayıflatıp hastalıklarının artmasına neden oluyoruz.
Veteriner hekim olarak aynı handikap bizim için de geçerli kliniğimize getirilen Herpes virüslü bir sokak kedisini iyileştirip sonra tekrar sokağa salındığında kronikleşme eğiliminde olan bu vb virüs hastalıkları gittikçe daha fazla sayıda sağlıklı kediyi hasta ediyor.
Her geçen yıl özellikle sokak kedilerinde virüslü kedi sayısının toplam kedi nüfusundaki oranının arttığını sadece veteriner hekimler değil hayvan severler de görüyor yaşıyor.
Net olarak bilmeden , iyi niyetle de olsa onlara yardımcı olmaya çalışırken onlara zarar verdiğinizin farkında mısınız?
Kedi Corona virüsü (FCoV) , FIP enfeksiyonu ev kedilerinde de eskiye göre aşırı yaygınlaştı.
Bunun nedenini biliyor musunuz ?
Çünkü bu virüs ile enfekte kediler tüm vücutlarını yalarken tükürük ile tüylerine düzenli bir şekilde virüsü yayarlar ve virüslü kedilerin yattığı, oturduğu , uyuduğu hatta oynadığı yerler ve buralara bırakılan eşyalar, sürtündükleri her yere virüs aynı insan corona virüsü gibi bulaşır. Ve buralara oturan veya dokunan insanlar evlerdeki kedilerine kedi corona virüsünü taşır ve ev kedileri sokağa çıkmasa bile corona ve/veya FIP 'e yakalanırlar.
Üstelik bu kedilerin British shorthair vb gibi sonradan üretilmiş ırkları bu hastalıklara karşı daha dirençsizdirler. Hem ırk özelliği olarak köken aldıkları kedilerden daha dayanıksız olmaları hem de ev ortamında zaten yeteri kadar güneş görmeyerek, açık havada eksersiz yapmayarak, ağaçlara tırmanıp birbirleri ile oynamadıkları, sağlıklı beslenmedikleri, az hareket nedeniyle obez oldukları ve hemen hepsinin kapalı evlerde özellikle yetişkinlik dönemlerinde hiç bir kedi ile bağlantı kurmadıkları için insan kedi dostluğunun kedi -kedi seremonisinin yerini tutmaması nedeniyle şiddetli oranda depresyonda ve dolayısıyla tüm bu nedenlerle aşırı dirençsiz bağışıklıkları alt seviyelerde oldukları için virüslere karşı bağışıklıkları düşüktür.
Hayvan gönüllüsü kurslarında kursa katılan hayvan severlere de yıllardır İzmir Karşıyaka'da bu konuyu anlatmaya çalışıyorum.
Tabi bunları anlatınca ilk soru peki ne yapalım ?
Kedileri aç mı bırakalım şeklinde oluyor?
Sokak köpek ve kedilerine tüm hayatım boyunca yiyecek vermiş bir veteriner hekim olarak kimseye beslemeyin diyemem .
Ama kedilere iyilik yapalım derken zarar vermemek için belki şu önerilerimi dikkate alabilirsiniz diye düşünüyorum.
1-Öncelikle ekonomik durumunuz yetmiyor diye kedi ve köpekleri onların ileride böbrek , karaciğer hastası olmalarına neden olabilecek yada obezite nedeniyle erken yaşta kalp damar problemleri nedeniyle hayatlarını kaybedecekleri tipte kalitesiz , kalorisi ve tuz oranı yüksek yiyecek, yiyecek artıkları ve mamalar ile beslememelisiniz. Bu aynı zamanda onları virüslere karşı da dirençsiz kılar.
2- Kedi ve köpeklerin bir araya toplanmaları durumunda çevre sağlığı sorunu yaratabilecekleri unutulmamalıdır. Bu çok sayıda bir arada yaşayan hayvanlardan insanlara bulaşabilecek zoonoz (Hayvandan insana, insandan hayvana bulaşan hastalık tipi örneğin Kuduz, leptospirozis vb gibi) ve parazit hastalıkları riski yabana atılmamalıdır.
3-Bir arada kalabalık olarak yaşayan hayvanlar çevre halkı tarafından en fazla şikayet nedenidir. Tek köpek için nadiren şikayet olurken, tek veya 2-3 kedi için kimse rahatsızlık duymaz ve haklı veya haksız şikayette bulunmaz. Ama bu sayı arttıkça o bölgede yaşayabilecek bir kaç hayvanın huzuru ve geleceği de tehlikeye girer. Çünkü sizin gibi düşünmeyen insanların tepkileri artar ve ne yazık ki bundan hayvanlar da zarar görebilir.
4-Bir arada yaşayan hayvan veya insan topluluklarında her zaman bulaşıcı hastalıklar daha çabuk yayılır. Sağlıklı bireylerin hastalık alma riski artar ve nüfusun tamamını hasta olma tehdidi ile baş başa bırakmış oluruz. O yüzden hayvanları bir araya toplayan tüm düzenler en hızlı şekilde terk edilmeli , hayvanlar mümkün olduğunca yaygın şekilde yaşayacakları şekilde beslenmelidir.
5-Türkiye'deki iklim şartlarında özelikle Ege bölgesinde en soğuk günlerde bile aşırı sağlıksız , dirençsiz ve/veya insanlar tarafından bir yere bağlanmış veya kapatılmış hayvanlar dışında yaban ve sokak hayvanları sokakta veya doğada üşümez, özel barınaklara ihtiyaç duymaz.
Açık arazide veya sokaklarda yaşayan köpek için eğer bu hayvan terier, pitbull vb gibi sonradan üretilmiş bir ırk değil ise özel bir barınağa , kulübeye ihtiyaç yoktur. Barınağı olması kötü müdür? Hayır hayvana konfor sağlamış olursunuz. Ama siz ona barınak sağlamazsanız da o uygun yerlerde bazen hiç ummadığınız şekilde yağmurun altında çimler üzerinde gayet keyifle derin derin uyur.
Ama sahipli veya değil bir bahçe veya kapalı bir alanda olan köpekler için güneş, sıcak, yağmur ve soğuktan korunmak için, kuru korunaklı bir barınak şarttır. Çünkü alanı kısıtlanmış olduğu için bu asgari şartlara ulaşması için istediği yere gidemediği için eziyet çeker ve kışın soğuk, yazın sıcaktan zarar görür.
6-Kedi ve köpekler bizim gözümüzün önünde yaşayan şehir yaşamı canlılarıdır. Sadece evlerde değil sokaklarda da karga , kumru, fare gibi başka bir takım canlılar ile birlikte şehir yaşamını bizimle paylaşırlar.
Doğada yaşayan ve bu bahsettiğimiz hayvanlara bezeyen bir çok hayvan türü de vardır. Örneğin tilkiler, kirpiler, sansar, gelincik vb etçil veya yarı etçil hayvanlarda doğada normal bir yaşam mücadelesi verir.
Ve biz gözümüzün önündeki kedi köpek vb şehir canlıları için üzülür, endişelenir, kıyamaz ve onları besleyip, tedavi ettirmeye hepsinin yaşamasını sağlamaya çalışırken doğadaki hayvanların yaşam mücadelesi konusunda bihaber yaşarız.
Doğada bir tilki veya sansar doğurduğu yavruların yarısını çoğu zaman 1/3 'ünü yaşatabilir. Biz sokak kedi yavrularını yaşatmaya çalışırken o sırada doğada aç kalıp ölen bu yavru veya başka nedenlerle ölen yetişkinlerden haberimiz bile olmaz.
Demek insanların hayvan severliği gördükleri, fark ettikleri göz önünde olan hayvanlara karşı empati ve acıma duygusu hissetme ile sınırlı olma eğilimindedir.
Kimse soğuk geçen kış aylarında domuzları, aç kalan sansar veya tilki ailesini araştırıp bulup tahmini bölgelerinde beslemeye çalışmaz. Çoğu insan avcıların her sene vurduğu binlerce kuş, tavşan ve diğer hayvanlar için bir şey yapmaz. Çoğu insan doğadaki bir çok canlının yaşam kaynağı olan su kaynaklarının kirlenmesi ve kimyasal ile dolu hale gelmesini bilmez ve/veya bununla uğraşmaz.
Her sene kaçak avcılıkla yavru balıkların denizlerden toplanması ile denizlerimizin troller ile çöl haline gelmesi ile çoğu insan ilgilenmez.
Sürekli evlerimizde kullandığımız deterjan, kir çözücü vb her türlü kimyasal maddenin dönüp dolaşıp yer altı ve yer üstü sularına dolayısıyla doğaya ve hayvanlara ulaştığını çoğu insan düşünmez veya umursamaz.
Ama minik miyavlayan bir kedi yavrusu karşımıza çıktığı zaman duyarlı insanlar hemen ne yapabilirim diye düşünürken ne yazık ki bir çok insan onu bile umursamaz yürüyüp gider arkasına bile bakmaz.
İnsanoğlunun duyarlılığı, sevgisinin ayarı çok önemlidir.
İyi niyetli yüksek seviyede yanlış müdahale kedilerin virüs hastalıklarının nüfus içinde artışına yada beslenme hataları nedeniyle böbreklerinin mahvolması gibi durumlara neden olabilir.
Doğaya ve hayvanlara iyilik yapmak güzel bir harekettir , insanlık egomuzu tatmin eder, insanlar tarafından takdir edilir , alkışlanır ve kendimizi iyi hissettirir ama sınır nerededir?
Onların hayatına müdahale etme sınırımızı biliyor muyuz?
Eskilerin deyimiyle ''kaş yaparken göz çıkardığımızın farkında mıyız?''
Bunu anladığımızda onlara ne kadar zarar vermiş olacağız?
Onların gerçekten bize ihtiyacı var mı ?
Yoksa sadece zarar verenleri engellesek yaşamlarına artı katkı koymasak bu dünya onlar için daha yaşanabilir olması için yeterli midir?
İnsan corona virüs (Covid19) pandemisinde hem sosyal medya paylaşımlarında, televizyonda , medyada ve kendimiz çevremizde insanların doğadan ve/veya şehir sokaklarından çekilmesi ile bile hayvanların nasıl rahatladığını ve ve stressiz yaşamlarına dönerek insansız kendi kendini onaran doğada ne kadar huzurlu ve özgür yaşadıklarını gördük, gözlemledik.
İnsanlar gittikleri her yerde şehirler veya doğada en iyi niyetli, en saygılı ve en duyarlı halleri ile bile canlılara ve doğaya zarar verirler. Ne yazık ki bu insan hayvan , doğa ilişkisinin değişmez gerçeğidir!
Bunun farkına varmak ve onlarla kontak ve ilişkimizde biraz daha az etken ve aktif olmak belki de onlar için genel tüm nüfusları ve gelecekleri açısından daha güçlenme fırsatı sağlamalarını ve hayatta kalma mücadelelerinde daha fazla şansları olmasını sağlayabilir.
Peki ben bir Veteriner hekim olarak bu önlemleri yeni mi duydum?
Tabiki hayır! Yıllardır kedilerde hızla yaygınlaşan Kedi corona virüs (FCoV) için zaten bu önlemlerin alınmaması hatta tam tersinin yapılması hastalığın yaygınlaşmasında ve sokaktaki 100 kediden 90'nında (FCoV) pozitif olmasında başta gelen etken olmuştur.
Kedi corona virüs (FCoV) hastalığı ve öldürücü formu olan Feline infeksiyoz peritonitis (FIP) yaş ve kuru formlarının bu kadar yaygınlaşmasında kedilerin salyası, idrarı ve aynı yerde bile yatarak birbirlerine kolayca bulaştırması etki ediyordu.
Kedi corona virusu (FCoV) ve FIP hastalığı yaygınlaşmaya başladığı zamandan beri ve öncesinde Kedi Herpesvirüs ve diğer kedi virüslerinin de kedilerde yayılmasında etken olan en başta gelen faktör, kedilerin bir arada bulunmasına neden olan beslenme ve barınma odaklarıdır diye yıllardır ben ve benim gibi konuyu geniş açıdan görebilen meslektaşlarım söylüyorlardı.
Hayvan severler iyi niyetle de olsa kedilerin aç kalmaması ve üşümeleri endişesi ile onların şehir yaşamındaki dirençli bireylerin yetişmesini sağlayacak doğal seleksiyona yüksek seviyede müdahale ettiler.
Eskiden yani bizim çocukluğumuzda 1970'li yıllarda da sokaklarda kediler vardı. Ve bunların bazıları ölür bazıları yaşardı. O dönemde de sokaktaki kediler çok yaygın olmasa da insanlar tarafından beslenirdi. Hatta kötü bir alışkanlık ile kedi ciğeri adı altında halkın ''mancu'' dediği koyun, inek vb hayvanların insanlar tarafından yenmeyen akciğerlerinin kedilere verilmesi çok yaygındı. Bu ciğerlerin kedilere ve/veya köpeklere verilmesi ile halk arasında tüyden kist olma hastalığı diye tanımlanan ama aslında bu ciğerlerdeki kistlerin kedi ve köpeğin sindirim sisteminde yaşamı sonrasında dışkısı ile atılan yumurtaların ot vb bulaşması ile otçul hayvanlar ve benzer beslenen insanlar tarafından yenmesi ile bu yumurtaları alan kişilerin başta akciğer olmak üzere iç organlarında koyun ve ineklerdekine benzer kistlerin oluşması ile seyreden Echinecoc hastalığı bu şekilde yaygınlaşmıştı. Ve Türkiye ve Türkiye benzeri ülkeler için echinecoc hastalığı hala daha riskli hastalık grubundadır. En azından veteriner hekimlere götürülmeyip iç parazit uygulamaları hiç yapılmayan yada düzenli yapılmayan evcil hayvanlar ve onların sahipleri için risk devam etmektedir.
Hayvan severler özellikle kedi severler ve sokaktaki kedileri besleyenler biraz geç de olsa anlayacaklar ki aslında iyi niyetle sevgiyle yaptıkları bu besleme faaliyeti , özellikle beslenme odakları, kedi evleri kurulduğu zaman bir araya toplanan kedilerde kedi corona virüsünün (FCoV) hızla yayılmasına ve dolayısıyla öldürücü formu olan FIP hastalığının da yaygınlaşmasına neden olmaktadır.
Bu beslenme odakları konusunda ne yazık ki bazı belediyelerde populist davranıp gerekli kesin kuralları oluşturmayarak yada tepki çekmekten çekinerek benzer beslenme odakları kurmakta , değişik mama ve su kapları veya otomatik depo mama ve su kapları kullanarak virüs üretim yerleri oluşturmaktadırlar.
Nasıl ki insanlarda şu anda yaşadığımız Covid19 salgınında en önemli faktör hasta belirti gösteren bireyler ve/veya göstermeyenlerin birbirine hastalığı bulaştırma yolları direk kontak, solunum sistemi, bulaşmış eşya veya zeminlere dokunmak ise aynı durum kedilerin corona virüsü için de kediler arasında geçerlidir.
Bu arada her zaman ifade etmemize rağmen akıllarda oluşacak soruyu da cevaplamak gerekir:
Bugüne kadar kedi corona virüsünün (FCoV) insana ve/veya köpeğe veya başka bir hayvana geçtiği bir vaka ve o insan ve/veya hayvandan bulaşma ile ilgili bir literatür bilgisi yoktur. İlerde ne olur bilinmez. Ama şu andaki İnsan corona virüsü Covid19 un kedi veya köpek corona virüsü ile sadece isim benzerliği aynı çeşit virüs olma özelliği söz konusudur.
Kedileri çok mu seviyorsunuz? Sokak kedilerine acıyor ve onlara yardımcı mı olmak istiyorsunuz?
O zaman beslenme ve barınma odaklarında kedileri bir araya toplayarak virüsün birbirlerine yayılmasına neden olan kedi evlerinden hemen vazgeçin.
Ben de dahil hepimiz için geçerli olan İnsanlık egosu ile biz olmazsak yaşayamazlar duygusundan vazgeçin!
Onlar bizden önce de vardı ve eğer biz müdahale etmezsek bizden sonra da var olacaklar.
Ama her iyi niyetli müdahalemiz ile hem şehir yaşamındaki hayvanlara hem doğadaki hayvanlara zarar veriyoruz.
Her geçen nesilde kuvvetli genlerini toplam nüfus içinde gittikçe zayıflatıp hastalıklarının artmasına neden oluyoruz.
Veteriner hekim olarak aynı handikap bizim için de geçerli kliniğimize getirilen Herpes virüslü bir sokak kedisini iyileştirip sonra tekrar sokağa salındığında kronikleşme eğiliminde olan bu vb virüs hastalıkları gittikçe daha fazla sayıda sağlıklı kediyi hasta ediyor.
Her geçen yıl özellikle sokak kedilerinde virüslü kedi sayısının toplam kedi nüfusundaki oranının arttığını sadece veteriner hekimler değil hayvan severler de görüyor yaşıyor.
Net olarak bilmeden , iyi niyetle de olsa onlara yardımcı olmaya çalışırken onlara zarar verdiğinizin farkında mısınız?
Kedi Corona virüsü (FCoV) , FIP enfeksiyonu ev kedilerinde de eskiye göre aşırı yaygınlaştı.
Bunun nedenini biliyor musunuz ?
Çünkü bu virüs ile enfekte kediler tüm vücutlarını yalarken tükürük ile tüylerine düzenli bir şekilde virüsü yayarlar ve virüslü kedilerin yattığı, oturduğu , uyuduğu hatta oynadığı yerler ve buralara bırakılan eşyalar, sürtündükleri her yere virüs aynı insan corona virüsü gibi bulaşır. Ve buralara oturan veya dokunan insanlar evlerdeki kedilerine kedi corona virüsünü taşır ve ev kedileri sokağa çıkmasa bile corona ve/veya FIP 'e yakalanırlar.
Üstelik bu kedilerin British shorthair vb gibi sonradan üretilmiş ırkları bu hastalıklara karşı daha dirençsizdirler. Hem ırk özelliği olarak köken aldıkları kedilerden daha dayanıksız olmaları hem de ev ortamında zaten yeteri kadar güneş görmeyerek, açık havada eksersiz yapmayarak, ağaçlara tırmanıp birbirleri ile oynamadıkları, sağlıklı beslenmedikleri, az hareket nedeniyle obez oldukları ve hemen hepsinin kapalı evlerde özellikle yetişkinlik dönemlerinde hiç bir kedi ile bağlantı kurmadıkları için insan kedi dostluğunun kedi -kedi seremonisinin yerini tutmaması nedeniyle şiddetli oranda depresyonda ve dolayısıyla tüm bu nedenlerle aşırı dirençsiz bağışıklıkları alt seviyelerde oldukları için virüslere karşı bağışıklıkları düşüktür.
Hayvan gönüllüsü kurslarında kursa katılan hayvan severlere de yıllardır İzmir Karşıyaka'da bu konuyu anlatmaya çalışıyorum.
Tabi bunları anlatınca ilk soru peki ne yapalım ?
Kedileri aç mı bırakalım şeklinde oluyor?
Sokak köpek ve kedilerine tüm hayatım boyunca yiyecek vermiş bir veteriner hekim olarak kimseye beslemeyin diyemem .
Ama kedilere iyilik yapalım derken zarar vermemek için belki şu önerilerimi dikkate alabilirsiniz diye düşünüyorum.
1-Öncelikle ekonomik durumunuz yetmiyor diye kedi ve köpekleri onların ileride böbrek , karaciğer hastası olmalarına neden olabilecek yada obezite nedeniyle erken yaşta kalp damar problemleri nedeniyle hayatlarını kaybedecekleri tipte kalitesiz , kalorisi ve tuz oranı yüksek yiyecek, yiyecek artıkları ve mamalar ile beslememelisiniz. Bu aynı zamanda onları virüslere karşı da dirençsiz kılar.
2- Kedi ve köpeklerin bir araya toplanmaları durumunda çevre sağlığı sorunu yaratabilecekleri unutulmamalıdır. Bu çok sayıda bir arada yaşayan hayvanlardan insanlara bulaşabilecek zoonoz (Hayvandan insana, insandan hayvana bulaşan hastalık tipi örneğin Kuduz, leptospirozis vb gibi) ve parazit hastalıkları riski yabana atılmamalıdır.
3-Bir arada kalabalık olarak yaşayan hayvanlar çevre halkı tarafından en fazla şikayet nedenidir. Tek köpek için nadiren şikayet olurken, tek veya 2-3 kedi için kimse rahatsızlık duymaz ve haklı veya haksız şikayette bulunmaz. Ama bu sayı arttıkça o bölgede yaşayabilecek bir kaç hayvanın huzuru ve geleceği de tehlikeye girer. Çünkü sizin gibi düşünmeyen insanların tepkileri artar ve ne yazık ki bundan hayvanlar da zarar görebilir.
4-Bir arada yaşayan hayvan veya insan topluluklarında her zaman bulaşıcı hastalıklar daha çabuk yayılır. Sağlıklı bireylerin hastalık alma riski artar ve nüfusun tamamını hasta olma tehdidi ile baş başa bırakmış oluruz. O yüzden hayvanları bir araya toplayan tüm düzenler en hızlı şekilde terk edilmeli , hayvanlar mümkün olduğunca yaygın şekilde yaşayacakları şekilde beslenmelidir.
5-Türkiye'deki iklim şartlarında özelikle Ege bölgesinde en soğuk günlerde bile aşırı sağlıksız , dirençsiz ve/veya insanlar tarafından bir yere bağlanmış veya kapatılmış hayvanlar dışında yaban ve sokak hayvanları sokakta veya doğada üşümez, özel barınaklara ihtiyaç duymaz.
Açık arazide veya sokaklarda yaşayan köpek için eğer bu hayvan terier, pitbull vb gibi sonradan üretilmiş bir ırk değil ise özel bir barınağa , kulübeye ihtiyaç yoktur. Barınağı olması kötü müdür? Hayır hayvana konfor sağlamış olursunuz. Ama siz ona barınak sağlamazsanız da o uygun yerlerde bazen hiç ummadığınız şekilde yağmurun altında çimler üzerinde gayet keyifle derin derin uyur.
Ama sahipli veya değil bir bahçe veya kapalı bir alanda olan köpekler için güneş, sıcak, yağmur ve soğuktan korunmak için, kuru korunaklı bir barınak şarttır. Çünkü alanı kısıtlanmış olduğu için bu asgari şartlara ulaşması için istediği yere gidemediği için eziyet çeker ve kışın soğuk, yazın sıcaktan zarar görür.
6-Kedi ve köpekler bizim gözümüzün önünde yaşayan şehir yaşamı canlılarıdır. Sadece evlerde değil sokaklarda da karga , kumru, fare gibi başka bir takım canlılar ile birlikte şehir yaşamını bizimle paylaşırlar.
Doğada yaşayan ve bu bahsettiğimiz hayvanlara bezeyen bir çok hayvan türü de vardır. Örneğin tilkiler, kirpiler, sansar, gelincik vb etçil veya yarı etçil hayvanlarda doğada normal bir yaşam mücadelesi verir.
Ve biz gözümüzün önündeki kedi köpek vb şehir canlıları için üzülür, endişelenir, kıyamaz ve onları besleyip, tedavi ettirmeye hepsinin yaşamasını sağlamaya çalışırken doğadaki hayvanların yaşam mücadelesi konusunda bihaber yaşarız.
Doğada bir tilki veya sansar doğurduğu yavruların yarısını çoğu zaman 1/3 'ünü yaşatabilir. Biz sokak kedi yavrularını yaşatmaya çalışırken o sırada doğada aç kalıp ölen bu yavru veya başka nedenlerle ölen yetişkinlerden haberimiz bile olmaz.
Demek insanların hayvan severliği gördükleri, fark ettikleri göz önünde olan hayvanlara karşı empati ve acıma duygusu hissetme ile sınırlı olma eğilimindedir.
Kimse soğuk geçen kış aylarında domuzları, aç kalan sansar veya tilki ailesini araştırıp bulup tahmini bölgelerinde beslemeye çalışmaz. Çoğu insan avcıların her sene vurduğu binlerce kuş, tavşan ve diğer hayvanlar için bir şey yapmaz. Çoğu insan doğadaki bir çok canlının yaşam kaynağı olan su kaynaklarının kirlenmesi ve kimyasal ile dolu hale gelmesini bilmez ve/veya bununla uğraşmaz.
Her sene kaçak avcılıkla yavru balıkların denizlerden toplanması ile denizlerimizin troller ile çöl haline gelmesi ile çoğu insan ilgilenmez.
Sürekli evlerimizde kullandığımız deterjan, kir çözücü vb her türlü kimyasal maddenin dönüp dolaşıp yer altı ve yer üstü sularına dolayısıyla doğaya ve hayvanlara ulaştığını çoğu insan düşünmez veya umursamaz.
Ama minik miyavlayan bir kedi yavrusu karşımıza çıktığı zaman duyarlı insanlar hemen ne yapabilirim diye düşünürken ne yazık ki bir çok insan onu bile umursamaz yürüyüp gider arkasına bile bakmaz.
İnsanoğlunun duyarlılığı, sevgisinin ayarı çok önemlidir.
İyi niyetli yüksek seviyede yanlış müdahale kedilerin virüs hastalıklarının nüfus içinde artışına yada beslenme hataları nedeniyle böbreklerinin mahvolması gibi durumlara neden olabilir.
Doğaya ve hayvanlara iyilik yapmak güzel bir harekettir , insanlık egomuzu tatmin eder, insanlar tarafından takdir edilir , alkışlanır ve kendimizi iyi hissettirir ama sınır nerededir?
Onların hayatına müdahale etme sınırımızı biliyor muyuz?
Eskilerin deyimiyle ''kaş yaparken göz çıkardığımızın farkında mıyız?''
Bunu anladığımızda onlara ne kadar zarar vermiş olacağız?
Onların gerçekten bize ihtiyacı var mı ?
Yoksa sadece zarar verenleri engellesek yaşamlarına artı katkı koymasak bu dünya onlar için daha yaşanabilir olması için yeterli midir?
İnsan corona virüs (Covid19) pandemisinde hem sosyal medya paylaşımlarında, televizyonda , medyada ve kendimiz çevremizde insanların doğadan ve/veya şehir sokaklarından çekilmesi ile bile hayvanların nasıl rahatladığını ve ve stressiz yaşamlarına dönerek insansız kendi kendini onaran doğada ne kadar huzurlu ve özgür yaşadıklarını gördük, gözlemledik.
İnsanlar gittikleri her yerde şehirler veya doğada en iyi niyetli, en saygılı ve en duyarlı halleri ile bile canlılara ve doğaya zarar verirler. Ne yazık ki bu insan hayvan , doğa ilişkisinin değişmez gerçeğidir!
Bunun farkına varmak ve onlarla kontak ve ilişkimizde biraz daha az etken ve aktif olmak belki de onlar için genel tüm nüfusları ve gelecekleri açısından daha güçlenme fırsatı sağlamalarını ve hayatta kalma mücadelelerinde daha fazla şansları olmasını sağlayabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İnsan Corona Virusu Covid19 Salgını Sonrasında Veteriner Hekim Olarak Kedi Corona Virusunun (Fcov) Durumu Üzerine Düşüncelerim ve Düşünmeniz Gerekenler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.A.Kutlu DAYIOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.A.Kutlu DAYIOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
10 Beğeni 
Yazan Uzman
|
corona, corona virüs, covid19, insan corona virüs, korona, korona virüs, insan korona virüs, kedi corona virüs, fcov, feline corona virus, kedi korona virüs, feline infeksiyöz peritonitis, scoronadan korunma yolları, koronodan korunma, koronadan korunma yolları, fcov virüs, fcov nedir, kedi koronası, feline infeksiyoz peritonitis nedir, fıp hastalığı
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
