Özgüven Sevdası
Olayları ve kavramları nasıl tanımlıyoruz?
Aynı şeyler hakkında hepimiz benzer mi düşünüyoruz?
Peki, bizim öyle düşünmemiz o şeyin sonucuyla ne kadar bağlantılı?
Aynı şeyler hakkında hepimiz benzer mi düşünüyoruz?
Peki, bizim öyle düşünmemiz o şeyin sonucuyla ne kadar bağlantılı?
Birçok insan kendine özgüven satın almaya, üretmeye veya yalnızca duruşunu yapmaya çalışır (Harris, 2011). Bireyci toplumlar özgüvene çok önem verir (Chabris ve Simons, 2010). Etkili iletişim stratejilerinden tutun kişisel gelişime kadar hemen her alan özgüvene vurgu yapar. Öyle ki, daha özgüvenli olmadan hedeflerimizi başaramayacağımızı, istediklerimizi yapamayacağımızı ya da istediğimiz kişi olamayacağımızı düşünebiliyoruz (Harris, 2011).
Özgüven, bir şeyleri başarıyla ya da belirli bir standarda uygun olarak yapabileceğimize dair inancımızdır ve öz imaj, benlik kavramı, kendilik algısı, öz yeterlik, kendini kabul, benlik saygısı, öz değer ile ilişkilidir (Fennell, 2016). Tüm bu kavramalar kendimizi nasıl gördüğümüz, kendimiz hakkında ne düşündüğümüz ve kendimize biçtiğimiz değeri ifade eder. Burada dikkat çeken kısım kendimizle ilgili görüşlerimizin birer görüş olduğu ve bazen yanılabileceğidir.
Çoğu kişi özgüvenin güçlü bir kesinlik veya güven duygusu olduğunu düşünür; serin kanlı, sakin ve rahat olma hissi; iyi performans göstereceğiniz ve olumlu sonuç elde edeceğinize dair mutlak bir inanç; korku ve endişe yokluğu; kendinden şüphe etmeme ve aksilik ya da başarısızlıkla ilgili olumsuz düşüncelerin olmaması gibi (Harris, 2011). Acaba bu ne kadar doğru?
Görünmez Goril’de yazarlar hepimizin zaman zaman yaşadığı çeşitli yanılsamalardan bahseder. Bu yanılsamaları hiç yaşamamak mümkün olmasa da bu yanılgılara nasıl daha az düşebileceğimizin anlatıldığı bir bölüm de var. Öncelikle yatkın olduğumuz yanılgıları fark etmek ve hesaba katmadığımız olasılıkları işe dâhil etmekle başlanabilir. “Özgüven” ile ilgili de çoğu zaman yanılırız. Hem kendi özgüvenimizle hem diğerlerinin özgüvenleriyle ilgili yaptığımız değerlendirmelerde gerçekçi/doğru olmayan kısımlar var. Mesela, fikirlerini hızlı ve sık söyleyen baskın kişilikleri daha özgüvenli değerlendirme, niteliklerimizi abartma ya da azımsama ve diğerlerinin gösterdiği özgüven ile onların yeteneklerini, bilgilerini, hafızlarını bir tutma eğilimindeyiz (Chabris ve Simons, 2010). Özgüvenli olmak ya da en azından görünmek için uğraşsak da özgüven tek başına olabilen bir şey değil. Beş Büyük kişilik özelliği (nevrotiklik, dışadönüklük, deneyime açıklık, uyumluluk ve vicdanlılık) arasında “özgüvenli olmak” yoktur (Chabris ve Simons, 2010).
Elbette kendinden emin hissetmeyi ve yaptığımız işlerde kendimize güvenmeyi istemekte hiçbir sorun yok. Sadece neyi istediğimizi netleştirmek ve buna ulaşırken doğru adımları takip etmek daha yararlı olacaktır. Burada Adler’in “aşağılık duyguları” ve “aşağılık kompleksi” kavramlarına değinmenin tam zamanı diye düşünüyorum. Adler’e göre herkes aşağılık duygularına sahiptir ve ilerleyerek bu duygudan kurtulmaya çalışır. Eğer kişi eğitimiyle ilgili aşağılık duygularına sahipse “iyi eğitimli değilim, bu yüzden sadece herkesten fazla denemeliyim” derse bu arzu edilen bir şeydir (Kishimi ve Koga, 2018). Diğer yandan ileriye adım atma cesaretini kaybeden, gerçekçi bir çaba ile durumu değiştirebileceğini kabul edemeyenler vardır. Herhangi bir şey yapmadan önce yeterince iyi olmadıklarını düşünüp vazgeçerler. Aşağılık kompleksinde hissedilen aşağılık duygularıyla sağlıklı bir çaba ile baş edilemez ve başka türlü çıkış yolu aranır, kendini başkalarıyla kıyaslama bunlardan biridir. Aşağılık kompleksi, aşağılık hissini bir tür mazeret olarak kullanmadır “iyi eğitimli değilim, başarılı olamam”, “iyi görünmüyorum, evlenemem” ya da “yeterince özgüvenli değilim, o şeyi yapamam.”
Peki özgüvene neden gerçekçi yaklaşamıyoruz? Russ Harris (2011)’nin bununla ilgili bazı tespitleri var:
Özgüvenle ilgili aşırı beklentilerimiz var.
Kendimizi sert yargılarız, korkularımızla meşgul oluruz ve deneyimimiz eksiktir ama sadece “özgüvenimiz yok” deriz.
Özgüveni arttırmanın performansımızı arttıracağına inanırız.
Özgüveni yüksek olanların daha iyi, sevimli ve başkalarının üzerinde iyi izlenim bırakan kişiler olduklarını düşünürüz.
Baumeister, Campbel, Kruger ve Vosh yıllarca süren araştırmalarıyla yukarıdaki mitlerin yanlış olduğuna ulaşır (Harris, 2011). Yüksek özgüven; narsizm, bencillik, kibir, önyargı, ayrımcılık, kendini kandırma ve savunmasızlıkla ilgilidir. Öte yandan kendini kabul, öz farkındalık ve öz motivasyon çok daha önemlidir.
Özgüvenle ilgili bir diğer nokta Bandura’nın öz yeterlik kavramıyla bağlantılıdır. Öz yeterlik, farklı problem ve güçlüklerle kişinin başa çıkabilme yeteneğine olan inancıdır (Türkçapar, 2018). Bir görevde özgüvenimiz olabilmesi için ilgili becerileri araştırırız, becerileri etkili şekilde uygularız, sonuçları değerlendirir ve ihtiyaç varsa değişiklik yaparız (Harris, 2011). Bunun tersi bir işte başarısız olacağımıza inanıp o işte az etkinlik gösterdiğimizde başarımızın düşmesine benzer. Bir konuda özgüvenli olmak istediğimizde; onun üzerinde kafa yorup pratik yaparız, böylece hem o işi daha iyi yaparız hem ne kadar iyi yaptığımızın bilincine varırız (Chabris ve Simons, 2010). Ayrıca özgüven paket program gibi değildir. Kişi özgüvenli ama deneyimsiz bir konuşmacıysa, bu konuda tereddüt yaşaması olasıdır.
Tek ve çift yumurta ikizleriyle yapılan çalışmalar özgüveni etkileyen faktörlerden birinin genler oladuğunu (Cesarini ve ark., 2009'dan aktaran Chabris ve Simons, 2010) söyle de özgüven deneyimle artar ve deneyimimiz arttıkça o işi daha kolay yaparız.
Kaynaklar
Chabris, C. F., ve Simons, D. J. (2010). The invisible gorilla: And other ways our intuitions deceive us. Harmony.
Fennell, M. (2016). Overcoming low self-esteem: A self-help guide using cognitive behavioural techniques. Hachette UK.
Harris, R. (2011). The confidence gap: A guide to overcoming fear and self-doubt. Shambhala Publications.
Kishimi, I., ve Koga, F. (2018). The Courage To Be Disliked: How to free yourself, change your life and achieve real happiness. Atlantic Books.
Türkçapar, H. (2018). Bilişsel Davranışçı Terapi-Temel İlkeler ve Uygulama. Epsilon.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Özgüven Sevdası" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Esmanur BOLAT'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Esmanur BOLAT'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
