Alınganlık (Aşırı Hassasiyet)
Çok alıngan (aşırı hassas) biri misiniz? Kişisel veya profesyonel yaşamınızda son derece alıngan (aşırı hassas) birisini tanıyor musunuz? Yüksek alınganlık (hassasiyet), dış (sosyal, çevresel) veya iç (kişisel içi) uyaranlara verilen ani (akut) fiziksel, zihinsel ve duygusal tepkiler olarak tanımlanabilir. Oldukça alıngan (aşırı hassas) bir kişi içe dönük, dışa dönük veya ikisinin arasında bir yerde olabilir.
Duyarlı olmanın birçok olumlu yönü olabilmektedir; daha fazla dinleme ve onaylama yeteneği, daha fazla empati ve sezgisellik, başkalarının istek ve ihtiyaçlarını daha iyi anlama vb., ancak bu yazıda farklı yönlere odaklanacağız. Kişinin sağlığını, mutluluğunu ve başarısını olumsuz etkileyen ve genellikle ilişkileri karmaşıklaştıran duyarlılık (hassasiyet) üzerine odaklanacağız. Aşağıda, son derece alıngan (aşırı hassas) bir kişinin 24 işareti bulunmaktadır: 3 ana başlıkta gruplanmıştır.
Çoğu insan zaman zaman bu belirtilerden bazılarını deneyimlese de, çok alıngan (aşırı hassas) bir kişi muhtemelen "çok aşırı" ve "çok içten hissedecektir". Bazı kişiler yalnızca bir veya iki uyarana karşı oldukça alıngan (aşırı hassas) olabilirken, diğerleri listedeki daha fazlasından güçlü bir şekilde etkilenebilir.
Bu arada belirtmek gerekir; alınganlığın Türkçe anlamı Türk Dil Kurumu’na göre; “Kişinin, benliğine güveninin eksikliği yüzünden, kendisine yöneltilen eleştiriler aşırı tepki gösterme durumu” olarak tarif edilmektedir. İngilizce’deki “hypersensitivity” kelimesinin karşılığı olarak karşımıza çıkar. Alınganlık (aşırı hassasiyet), sıklıkla duygusal açıdan kırılgan, hassas olma kavramlarıyla anılmaktadır.
Türk Dil Kurumu’na göre alınganlık, İngilizce’deki “hypersensitivity” (aşırı hassasiyet/duyarlılık) kelimesinin karşılığı olarak; ” Kişinin, benliğine güveninin eksikliği yüzünden, kendisine yöneltilen eleştirilere aşırı tepki gösterme durumu ” şeklinde tarif edilmektedir (1). Alınganlık sıklıkla duygusal açıdan kırılgan, hassas olma kavramlarıyla anılmaktadır.
Kategori 1: Kendine Karşı Duyarlılık
1. Kişi, genellikle olumsuz düşünceleri ve duyguları bırakmakta güçlük çeker.
2. Gün içinde rahatsız edici bir şey olduğunda sıklıkla fiziksel semptomlar (yani stres veya baş ağrısı) hisseder.
3. Genellikle yemek yeme ve/veya uyku alışkanlıklarını sağlıksız bir şekilde etkileyen kötü günler geçirir, örneğin çok fazla veya çok az yemek yemek veya uyumak.
4. Genellikle gerginlik veya endişe yaşar
5. Kendi beklentilerini karşılayamadığı zaman "kendini yenme" eğilimindedir.
6. Nispeten küçük durumlarda bile reddedilmekten korkar.
7. Kendini başkalarıyla sık sık karşılaştırır (fiziksel, ilişkisel, sosyal, iş, maddi veya diğer senaryolarda) ve olumsuz sosyal karşılaştırmadan mutsuz duygular yaşar.
8. Hayatta veya toplumda adaletsiz, can sıkıcı veya sadece sinir bozucu görünen durumlar hakkında genellikle öfke veya kızgınlık hisseder.
Kategori 2: Başkalarına Karşı Duyarlılık
9. Çoğu zaman başkalarının ne düşündüğünü düşünür/endişelenir.
10. Olayları kişisel değerlendirme eğilimindedir.
11. İlişkilerde, nispeten küçük bir tatsızlık tarafından tetiklendiğinde, sadece "boş vermeyi " zor bulur.
12. Kolayca incinir.
13. Olumsuz duyguları genellikle gizler; çok güçlü, çalkantılı, utanç verici veya paylaşılamayacak kadar savunmasız olduklarına inanarak; ve içinde birçok olumsuz duygu barındırır.
14. Ayrıca, kişinin hayatında pek çok "drama" olduğu için başkalarıyla sık sık olumsuz duyguları tartışır.
15. Makul ve yapıcı bir şekilde anlatıldığında/açıklandığında bile eleştirel geribildirimi kabul etmekte güçlük çeker.
16. Güçlü kanıtlar olmasa bile çoğu zaman insanların yargılayıcı olduğunu düşünür.
17. Genellikle gerçek veya algılanan küçük düşürme ve tahriklere aşırı tepki verir.
18. Genellikle grup ortamlarında kendini garip hisseder ve kendisi olamayacağını hisseder.
19. Romantik yakınlık durumlarında kendini bilen birisi olarak hisseder; partnerinin onayı konusunda aşırı endişe duyar; bir partner tarafından yargılanmaktan veya reddedilmekten makul olmayan bir şekilde korkuyor
Kategori 3: Kişinin Kendi Ortamı Hakkında Hassasiyeti
20. Halkın kalabalık olduğu yerlerde, konuşan insanlarla dolu bir odada veya aynı anda birden çok fazla şey olduğunda rahatsızlık hisseder.
21. Parlak ışıklara, yüksek seslere veya belirli (güçlü) kokulara maruz kaldığında rahatsızlık duyar/hisseder.
22. Ani gürültü, hızlı trafik veya diğer hoş olmayan (beklenmedik) olaylar karşısında (sürpriz durumlarında) kolayca irkilir
23. Medyadaki olumsuz haberleri izlerken veya okurken genellikle üzülür. Yoğun şekilde korkutucu veya şiddet içeren gösterileri yani “şok etkisi yaratan” eğlenceleri sevmez.
24. İnsanların sosyal medyadaki paylaşımlarını takip ederken genellikle mutsuz hisseder.
Yukarıda belirttiğim gibi, son derece alıngan (aşırı hassas) bir kişi olmanın birçok olumlu özelliği olmasına rağmen, bu yazıda kişinin mutluluğunu ve esenliğini olumsuz yönde etkileyen alınganlığın (aşırı hassasiyetin) yönlerine odaklanılmıştır. Bazı alıngan (çok hassas) bireyler yukarıdaki özelliklerden sadece bir veya ikisinden etkilenirken, diğerleri listedeki daha fazlası tarafından aşırı uyarılabilir.
Aşağıda, alıngan (aşırı hassas) kişilerin günlük hayatta karşılaştıkları sıkıntılara daha anlaşılır maddelerle değinelim;
1. Karşıdan gördüğü tutum ve davranışlarda hep art niyet ararlar.
2. İlişkilerde sıklıkla kırılırlar.
3. Çabuk küsen bir yapıları vardır.
4. Eleştiriler karşısında kolay gücenir ve hemen savunmaya geçerler.
5. İlişkilerde yaşanan kolay incinme konuları zihni fazla meşgul eder.
6. Zihinde fazla meşgul eden konuları uzaklaştırmada zorluk çekerler.
7. Şakayı fazla kaldırmaz veya hoşuna gitmez.
8. Sıklıkla incindiği konuda kendisi, karşındakini incitmek ister.
9. Kırıldığı zamanlarda uzaklaşır (duygusal olarak soğuma ve/veya ortamdan uzaklaşma).
10.Sosyal ilişkilerde reddedildiğinde değersiz hissettirir.
11.Aşırı kişiselleştirme; kendisine söylenen sözü, tutumu ve davranışı kişiselleştirir.
12.Yersiz şekilde, insanların kendisi hakkında olumsuz düşünceleri ile ilgili meşguliyet.
13.Zihin okuma sıklıkla olur ve elinde yeterli veri olmamasına rağmen olumsuz sonuçlara varılır.
14.İnsan ilişkilerinde karşı tarafa güvenmek ve açılmak oldukça zordur.
15.İnsanların kendisi ile ilgili yaptığı yorum ve eleştirileri çoğunlukla suçlama olarak algılarlar.
16.İlişkilerde şüphecilik vardır.
Alınganlık (aşırı hassasiyet) psikiyatrik bozukluklarda karşımıza çıkmaktadır. Gerçeği değerlendirme yetisinin bozuk olduğu psikotik bozukluklar başta olmak üzere, depresyon, anksiyete bozukluklarında sıklıkla eşlik etmektedir.
Başlangıç olarak, ilişkilerde neden alıngan (hassas), kırılgan bir yapıda olduğumuzu anlamak için başkasını suçlamak yerine önce kendimize dönmeli ve kırılganlığın köklerini kendimizde aramalıyız. Olumsuz duygu ve davranışlar kalıplarımızın kökenlerini çocukluktan başlayarak bulmaya çalışmak gerekir. İlişkilerimde insanlara neden güven duymuyorum? Eleştiriler karşısında neden kırılıp savunmaya geçiyorum? Aslında bu soruların cevapları geçmişte bir yerlerde önemli ilişkilerimizde yatıyor olabilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde yaralanıp, eksik hissediyor olabiliriz.
Alınganlıkla (aşırı hassasiyetle) başa çıkmak;
İncinip kırıldığınız anları not ederek başlayabilirsiniz. Nerede olduğunuzu, kimlerle birlikte olduğunuzu not alın. O anda sizi inciten ne oldu? İncindiğiniz olayların listesini çıkararak ortak noktaları bulmanız mümkün.
İncindiğiniz durumlara ne anlam veriyorsunuz? Örneğin, inciten durum /söz/ davranış ile ilgili olarak; aptal yerine koyuyor, aşağılıyor, saygı duymuyor, kötü niyetli yaklaşım sezdim gibi notlar alabilirsiniz. Bu aldığınız notlara ilişkin; olaylarla ilgili saptadığınız düşünceleri gerçekten kanıt olup olmadığı yönleriyle kendi kendinize tekrar sorgulayın. Alay ettiğine dair kanıtım nedir? Beni aşağıladığına dair kanıtım nedir? Sonra aksi yöndeki kanıtları sıralayın. Bir de geçmişte değer verilen, saygılı davranış gösterilen anları gözünüzden geçirin. Olaylarla ilgili olarak zihin okuma mı yapıyorsunuz, yoksa karşınızdakinden buna dair söz duydunuz mu? Keyfi sonuçlara mı varıyorsunuz, yani bu bir düşünce çarpıtması mıdır?
İncinip kırıldığınız olayla ilgili olarak zihninizde yaptığınız yorumu farklı şekilde düşünerek esnetmeye çalışın. Beni aşağıladı demek yerine, geçmişteki ilişkiyi gözden geçirin. Olumsuz duygu ve düşüncelerin yanına, uzun zamandır arkadaş olduğunuzu ve onun iyi davrandığını düşündüğünüz anları not alın. Son olayla ilgili olarak neyi çarpıttığınızı daha iyi görürsünüz.
Yukarıdakine benzer şekilde, ilişkilerde olumsuz duygu ve düşüncelerinizi not alarak hangi olay ve durumlarda bunların ön plana geçtiğini düşünün ve sorgulayın. Kusurlu olduğunuzu düşündüren anları not alın. Sizi aşağılayıcı olduğunuzu hissettiren anıları gözden geçirin. Utanç verici olduğunuzu düşündüren olayı not alın ve küçük yaşlarda hangi durumlarda bunu yaşadığınızı zihninizde canlandırın. Bir yetişkin olarak çocukluk halinizi düşünün. Size aynı sorunla gelen birisine nasıl cevap verebileceğinizi düşünüp yazın. Yüzünüzdeki sivilceden veya çekingen olduğunuzdan dolayı alay edildiyse, bu kusurlu olduğunuzu göstermeyecektir.
Duygu ve düşüncelerinizi not alarak olayları biraz daha objektif/ dıştan görmeyi sağlayabilirsiniz.
Hassasiyet gösterdiğiniz (alındığınız)noktaların kökenini sadece düşünce düzeyinde değil, duygusal düzeyde de anlamaya çalışın. Başkaları ile kıyas edilen, kusur bulunan, alay edilen, reddedilen çocuk yanınızın hislerini, karşılanmamış ihtiyaçlarını hissedin, onunla şefkatli bir bağ kurmaya çalışın. Kırılgan çocuk yanınıza sağlıklı bir yetişkin olarak destek vermeye çalışın. İncinmiş çocuk tarafınızın neden uzaklaştığı veya karşı saldırıya geçtiğini duygusal anlamda kavramaya çaba gösterin. Sağlıklı yetişkin yanınızın incinmiş tarafınızı yatıştırıp daha sağlıklı şekilde davranmasını hayal edin (imgeleme yapın). Geçmişte hassasiyetinizi tetiklemiş olan figürlere (ebeveyn, arkadaş gibi) olan öfkenizi hissedin. Öfkenizi, o kişilere yazılmış not kağıtlarına yazarak kendi içinizden bu öfkenin çıkmasını sağlayın (izin verin).
Alınganlık (aşırı hassasiyet) ile başa çıkmada bazı püf noktalar;
1. Hayatınızda destekleyici, şefkat gösteren insanlarla yakın ilişkiler kurun.
2. Kusur bulan, reddeden, küçümseyen, büyüklenici yapıda kişilerle derin duygusal ilişkilerden uzak durun.
3. Yakınlarınıza kendinizi daha fazla açın.
4. Olumlu ve olumsuz duygularınızı yıkıcı olmayan bir şekilde açın, paylaşın.
5. İncinip kırıldığınızda bunu içinizde yaşamayın. Uygun zamanda, incindiğiniz tarafınızı mutlaka karşı tarafa yumuşak bir dille iletin, gösterin.
6. Çocukluk yaşlarından beri getirdiğiniz aşırı hassasiyetlerinizi güven duyduğunuz ilişkilerinizde daha fazla açın, paylaşın.
7. İçinden çıkamadığınız durumlarda uzmanından destek alın.
Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (Psikiyatri) Uzmanı
Duyarlı olmanın birçok olumlu yönü olabilmektedir; daha fazla dinleme ve onaylama yeteneği, daha fazla empati ve sezgisellik, başkalarının istek ve ihtiyaçlarını daha iyi anlama vb., ancak bu yazıda farklı yönlere odaklanacağız. Kişinin sağlığını, mutluluğunu ve başarısını olumsuz etkileyen ve genellikle ilişkileri karmaşıklaştıran duyarlılık (hassasiyet) üzerine odaklanacağız. Aşağıda, son derece alıngan (aşırı hassas) bir kişinin 24 işareti bulunmaktadır: 3 ana başlıkta gruplanmıştır.
Çoğu insan zaman zaman bu belirtilerden bazılarını deneyimlese de, çok alıngan (aşırı hassas) bir kişi muhtemelen "çok aşırı" ve "çok içten hissedecektir". Bazı kişiler yalnızca bir veya iki uyarana karşı oldukça alıngan (aşırı hassas) olabilirken, diğerleri listedeki daha fazlasından güçlü bir şekilde etkilenebilir.
Bu arada belirtmek gerekir; alınganlığın Türkçe anlamı Türk Dil Kurumu’na göre; “Kişinin, benliğine güveninin eksikliği yüzünden, kendisine yöneltilen eleştiriler aşırı tepki gösterme durumu” olarak tarif edilmektedir. İngilizce’deki “hypersensitivity” kelimesinin karşılığı olarak karşımıza çıkar. Alınganlık (aşırı hassasiyet), sıklıkla duygusal açıdan kırılgan, hassas olma kavramlarıyla anılmaktadır.
Türk Dil Kurumu’na göre alınganlık, İngilizce’deki “hypersensitivity” (aşırı hassasiyet/duyarlılık) kelimesinin karşılığı olarak; ” Kişinin, benliğine güveninin eksikliği yüzünden, kendisine yöneltilen eleştirilere aşırı tepki gösterme durumu ” şeklinde tarif edilmektedir (1). Alınganlık sıklıkla duygusal açıdan kırılgan, hassas olma kavramlarıyla anılmaktadır.
Kategori 1: Kendine Karşı Duyarlılık
1. Kişi, genellikle olumsuz düşünceleri ve duyguları bırakmakta güçlük çeker.
2. Gün içinde rahatsız edici bir şey olduğunda sıklıkla fiziksel semptomlar (yani stres veya baş ağrısı) hisseder.
3. Genellikle yemek yeme ve/veya uyku alışkanlıklarını sağlıksız bir şekilde etkileyen kötü günler geçirir, örneğin çok fazla veya çok az yemek yemek veya uyumak.
4. Genellikle gerginlik veya endişe yaşar
5. Kendi beklentilerini karşılayamadığı zaman "kendini yenme" eğilimindedir.
6. Nispeten küçük durumlarda bile reddedilmekten korkar.
7. Kendini başkalarıyla sık sık karşılaştırır (fiziksel, ilişkisel, sosyal, iş, maddi veya diğer senaryolarda) ve olumsuz sosyal karşılaştırmadan mutsuz duygular yaşar.
8. Hayatta veya toplumda adaletsiz, can sıkıcı veya sadece sinir bozucu görünen durumlar hakkında genellikle öfke veya kızgınlık hisseder.
Kategori 2: Başkalarına Karşı Duyarlılık
9. Çoğu zaman başkalarının ne düşündüğünü düşünür/endişelenir.
10. Olayları kişisel değerlendirme eğilimindedir.
11. İlişkilerde, nispeten küçük bir tatsızlık tarafından tetiklendiğinde, sadece "boş vermeyi " zor bulur.
12. Kolayca incinir.
13. Olumsuz duyguları genellikle gizler; çok güçlü, çalkantılı, utanç verici veya paylaşılamayacak kadar savunmasız olduklarına inanarak; ve içinde birçok olumsuz duygu barındırır.
14. Ayrıca, kişinin hayatında pek çok "drama" olduğu için başkalarıyla sık sık olumsuz duyguları tartışır.
15. Makul ve yapıcı bir şekilde anlatıldığında/açıklandığında bile eleştirel geribildirimi kabul etmekte güçlük çeker.
16. Güçlü kanıtlar olmasa bile çoğu zaman insanların yargılayıcı olduğunu düşünür.
17. Genellikle gerçek veya algılanan küçük düşürme ve tahriklere aşırı tepki verir.
18. Genellikle grup ortamlarında kendini garip hisseder ve kendisi olamayacağını hisseder.
19. Romantik yakınlık durumlarında kendini bilen birisi olarak hisseder; partnerinin onayı konusunda aşırı endişe duyar; bir partner tarafından yargılanmaktan veya reddedilmekten makul olmayan bir şekilde korkuyor
Kategori 3: Kişinin Kendi Ortamı Hakkında Hassasiyeti
20. Halkın kalabalık olduğu yerlerde, konuşan insanlarla dolu bir odada veya aynı anda birden çok fazla şey olduğunda rahatsızlık hisseder.
21. Parlak ışıklara, yüksek seslere veya belirli (güçlü) kokulara maruz kaldığında rahatsızlık duyar/hisseder.
22. Ani gürültü, hızlı trafik veya diğer hoş olmayan (beklenmedik) olaylar karşısında (sürpriz durumlarında) kolayca irkilir
23. Medyadaki olumsuz haberleri izlerken veya okurken genellikle üzülür. Yoğun şekilde korkutucu veya şiddet içeren gösterileri yani “şok etkisi yaratan” eğlenceleri sevmez.
24. İnsanların sosyal medyadaki paylaşımlarını takip ederken genellikle mutsuz hisseder.
Yukarıda belirttiğim gibi, son derece alıngan (aşırı hassas) bir kişi olmanın birçok olumlu özelliği olmasına rağmen, bu yazıda kişinin mutluluğunu ve esenliğini olumsuz yönde etkileyen alınganlığın (aşırı hassasiyetin) yönlerine odaklanılmıştır. Bazı alıngan (çok hassas) bireyler yukarıdaki özelliklerden sadece bir veya ikisinden etkilenirken, diğerleri listedeki daha fazlası tarafından aşırı uyarılabilir.
Aşağıda, alıngan (aşırı hassas) kişilerin günlük hayatta karşılaştıkları sıkıntılara daha anlaşılır maddelerle değinelim;
1. Karşıdan gördüğü tutum ve davranışlarda hep art niyet ararlar.
2. İlişkilerde sıklıkla kırılırlar.
3. Çabuk küsen bir yapıları vardır.
4. Eleştiriler karşısında kolay gücenir ve hemen savunmaya geçerler.
5. İlişkilerde yaşanan kolay incinme konuları zihni fazla meşgul eder.
6. Zihinde fazla meşgul eden konuları uzaklaştırmada zorluk çekerler.
7. Şakayı fazla kaldırmaz veya hoşuna gitmez.
8. Sıklıkla incindiği konuda kendisi, karşındakini incitmek ister.
9. Kırıldığı zamanlarda uzaklaşır (duygusal olarak soğuma ve/veya ortamdan uzaklaşma).
10.Sosyal ilişkilerde reddedildiğinde değersiz hissettirir.
11.Aşırı kişiselleştirme; kendisine söylenen sözü, tutumu ve davranışı kişiselleştirir.
12.Yersiz şekilde, insanların kendisi hakkında olumsuz düşünceleri ile ilgili meşguliyet.
13.Zihin okuma sıklıkla olur ve elinde yeterli veri olmamasına rağmen olumsuz sonuçlara varılır.
14.İnsan ilişkilerinde karşı tarafa güvenmek ve açılmak oldukça zordur.
15.İnsanların kendisi ile ilgili yaptığı yorum ve eleştirileri çoğunlukla suçlama olarak algılarlar.
16.İlişkilerde şüphecilik vardır.
Alınganlık (aşırı hassasiyet) psikiyatrik bozukluklarda karşımıza çıkmaktadır. Gerçeği değerlendirme yetisinin bozuk olduğu psikotik bozukluklar başta olmak üzere, depresyon, anksiyete bozukluklarında sıklıkla eşlik etmektedir.
Başlangıç olarak, ilişkilerde neden alıngan (hassas), kırılgan bir yapıda olduğumuzu anlamak için başkasını suçlamak yerine önce kendimize dönmeli ve kırılganlığın köklerini kendimizde aramalıyız. Olumsuz duygu ve davranışlar kalıplarımızın kökenlerini çocukluktan başlayarak bulmaya çalışmak gerekir. İlişkilerimde insanlara neden güven duymuyorum? Eleştiriler karşısında neden kırılıp savunmaya geçiyorum? Aslında bu soruların cevapları geçmişte bir yerlerde önemli ilişkilerimizde yatıyor olabilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde yaralanıp, eksik hissediyor olabiliriz.
Alınganlıkla (aşırı hassasiyetle) başa çıkmak;
İncinip kırıldığınız anları not ederek başlayabilirsiniz. Nerede olduğunuzu, kimlerle birlikte olduğunuzu not alın. O anda sizi inciten ne oldu? İncindiğiniz olayların listesini çıkararak ortak noktaları bulmanız mümkün.
İncindiğiniz durumlara ne anlam veriyorsunuz? Örneğin, inciten durum /söz/ davranış ile ilgili olarak; aptal yerine koyuyor, aşağılıyor, saygı duymuyor, kötü niyetli yaklaşım sezdim gibi notlar alabilirsiniz. Bu aldığınız notlara ilişkin; olaylarla ilgili saptadığınız düşünceleri gerçekten kanıt olup olmadığı yönleriyle kendi kendinize tekrar sorgulayın. Alay ettiğine dair kanıtım nedir? Beni aşağıladığına dair kanıtım nedir? Sonra aksi yöndeki kanıtları sıralayın. Bir de geçmişte değer verilen, saygılı davranış gösterilen anları gözünüzden geçirin. Olaylarla ilgili olarak zihin okuma mı yapıyorsunuz, yoksa karşınızdakinden buna dair söz duydunuz mu? Keyfi sonuçlara mı varıyorsunuz, yani bu bir düşünce çarpıtması mıdır?
İncinip kırıldığınız olayla ilgili olarak zihninizde yaptığınız yorumu farklı şekilde düşünerek esnetmeye çalışın. Beni aşağıladı demek yerine, geçmişteki ilişkiyi gözden geçirin. Olumsuz duygu ve düşüncelerin yanına, uzun zamandır arkadaş olduğunuzu ve onun iyi davrandığını düşündüğünüz anları not alın. Son olayla ilgili olarak neyi çarpıttığınızı daha iyi görürsünüz.
Yukarıdakine benzer şekilde, ilişkilerde olumsuz duygu ve düşüncelerinizi not alarak hangi olay ve durumlarda bunların ön plana geçtiğini düşünün ve sorgulayın. Kusurlu olduğunuzu düşündüren anları not alın. Sizi aşağılayıcı olduğunuzu hissettiren anıları gözden geçirin. Utanç verici olduğunuzu düşündüren olayı not alın ve küçük yaşlarda hangi durumlarda bunu yaşadığınızı zihninizde canlandırın. Bir yetişkin olarak çocukluk halinizi düşünün. Size aynı sorunla gelen birisine nasıl cevap verebileceğinizi düşünüp yazın. Yüzünüzdeki sivilceden veya çekingen olduğunuzdan dolayı alay edildiyse, bu kusurlu olduğunuzu göstermeyecektir.
Duygu ve düşüncelerinizi not alarak olayları biraz daha objektif/ dıştan görmeyi sağlayabilirsiniz.
Hassasiyet gösterdiğiniz (alındığınız)noktaların kökenini sadece düşünce düzeyinde değil, duygusal düzeyde de anlamaya çalışın. Başkaları ile kıyas edilen, kusur bulunan, alay edilen, reddedilen çocuk yanınızın hislerini, karşılanmamış ihtiyaçlarını hissedin, onunla şefkatli bir bağ kurmaya çalışın. Kırılgan çocuk yanınıza sağlıklı bir yetişkin olarak destek vermeye çalışın. İncinmiş çocuk tarafınızın neden uzaklaştığı veya karşı saldırıya geçtiğini duygusal anlamda kavramaya çaba gösterin. Sağlıklı yetişkin yanınızın incinmiş tarafınızı yatıştırıp daha sağlıklı şekilde davranmasını hayal edin (imgeleme yapın). Geçmişte hassasiyetinizi tetiklemiş olan figürlere (ebeveyn, arkadaş gibi) olan öfkenizi hissedin. Öfkenizi, o kişilere yazılmış not kağıtlarına yazarak kendi içinizden bu öfkenin çıkmasını sağlayın (izin verin).
Alınganlık (aşırı hassasiyet) ile başa çıkmada bazı püf noktalar;
1. Hayatınızda destekleyici, şefkat gösteren insanlarla yakın ilişkiler kurun.
2. Kusur bulan, reddeden, küçümseyen, büyüklenici yapıda kişilerle derin duygusal ilişkilerden uzak durun.
3. Yakınlarınıza kendinizi daha fazla açın.
4. Olumlu ve olumsuz duygularınızı yıkıcı olmayan bir şekilde açın, paylaşın.
5. İncinip kırıldığınızda bunu içinizde yaşamayın. Uygun zamanda, incindiğiniz tarafınızı mutlaka karşı tarafa yumuşak bir dille iletin, gösterin.
6. Çocukluk yaşlarından beri getirdiğiniz aşırı hassasiyetlerinizi güven duyduğunuz ilişkilerinizde daha fazla açın, paylaşın.
7. İçinden çıkamadığınız durumlarda uzmanından destek alın.
Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (Psikiyatri) Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Alınganlık (Aşırı Hassasiyet)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
15 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
