Davranım Bozukluğu
Davranım bozukluğunun temel özelliği başkalarının temel haklarının ve yaşa uygun toplumsal norm ve kuralların sürekli ve tekrarlayıcı bir biçimde saldırıya uğratılmasıdır. Davranım bozukluğu olanlarda insanlara ya da hayvanlara yönelik saldırgan davranışlar, hırsızlık, mala zarar verme, kural ihlalleri, yalan söyleme gibi davranışlar izlenir. Bu davranış sorunları çok çeşitli ortamlarda izlenebilmektedir.
DSM-5 ile birlikte “yıkıcı bozukluklar, dürtü denetim ve davranım bozuklukları” başlığı altına alınmıştır. ICD 10’da ise karşıt olma karşıt gelme bozukluğu ve davranım bozukluğu için ortak bir belirti listesi kullanılmaktadır.
Davranım bozukluklarının ortaya çıkmasında diğer psikiyatrik bozukluklar gibi tek bir etyolojik sebepten bahsetmek mümkün değildir. Genetik ve çevresel etmenlerin etkileşerek bu bozukluğun oluşumuna sebep olduğu düşünülmektedir.Davranım bozukluğu olan çocuklar genellikle düşük sosyoekonomik düzeye sahip, parçalanmış ailelerden gelmektedir. Bu çocuklar aile içi olumsuz yaşantılarla sıklıkla karşılaşmaktadırlar. Davranım bozukluğu olan çocukların ailelerinde alkol-madde kullanım bozukluğuna ve antisosyal kişilik bozukluğuna ayrıca duygudurum bozukluğuna normal popülasyondan daha sık rastlanmaktadır. Çocuğun büyütülmesi sırasında hiç engellemeyle karşılaşmamasının ya da aşırı düzeyde cezalandırılmasının davranım bozukluğuna yol açabilen etkenler arasında olduğu belirtilmektedir. Özellikle çocukluk çağı cinsel tacizi davranım bozukluğu riskinde ciddi artışa sebep olmaktadır.
Davranım bozukluğu ile düşük okul başarısı, zayıf görsel özel yetenek, yürütücü işlevlerle ilgili sorunlar, düşük zeka kapasitesi ilişkilendirilmiş, bu kişilerin problem çözme konusunda başarısız oldukları, sosyal ilişkilerde immatür davrandıkları gözlenmiştir.Kronik fiziksel hastalık (özellikle nörolojik) ya da sakatlık durumlarında da davranım bozukluğu riski artmaktadır.
Ayrıca davranım bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun birlikte görülme sıklıklarından yola çıkarak bu bozuklukların ortak genetik temelleri paylaştığı öne sürülmüştür. Fakat bu konu tartışmalıdır. Her birinin kendi özgül genetik temelleri olduğu ve bir kısım da paylaşılan genetik bozuklukları oldukları da söylenmektedir.
Erkeklerde kızlardan daha sık görülür. Erkek/kız oranı 2-4/1 olarak belirtilmektedir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada davrnaım bozukluğun yaygınlığı %4.4 olarak verilmiştir. Prevalansı 15-16 yaşına kadar yaşla artar ve sonrasında sabit hale gelir. Düşük sosyoekonomik sınıfta, suç oranının çok olduğu bölgelerde yaşayanlarda, parçalanmış ailelerde daha sık görülmektedir. Tüm bu riskleri taşıyan kurum çocuklarında davranım bozukluğu dahil birçok ruhsal bozukluk daha sık gözlenmektedir. Son yıllarda sıklığında artış olduğu da bildirilmektedir.
Davranım bozukluğu başkalarına verilen zarar ve belirti sayısına göre hafif, orta ve ağır olarak değerlendirilebilir. AYrıca başlangıç yaşı 10’un altında olanlar “çocuklukta başlayan alt tip”, 10’un üstünde olanlar “ergenlikte başlayan alt tip” olarak sınıflandırılır. Çocuklukta başlayan alt tipin genetik etmenlerle bağlantısı daha fazla, prognozu daha kötü, antisosyal kişilik bozukluğu geliştirme riski daha yüksektir. Bu çocuklarda özkıyım düşüncesi sık görülmekte ve çocuklar bu yönde davranışlar sergileyebilmektedir.
Hastalık çoğunlukla erişkin döneminde geçmekte, daha az oranda ise devam etmekte ve bunlar antisosyal kişilik bozukluğu tanısı almaktadır. Davranım bozukluğu genellikle ergenlik döneminde başlar fakat bazı durumlarda görülmesi 5-6 yaş civarına kadar erken olabilir. 16 yaştan sonra başlaması nadirdir. Erken başlangıç kötü prognoz ile ilişkilidir ve erişkinlikte antisosyal kişilik bozukluğu, alkol-madde kullanım bozukluğu riski fazladır. Eştanı olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olanlarda da prognoz kötüdür, antisosyal ve şiddet içerikli davranışlara daha sık rastlanır. Davranım bozukluğu olan çocuklar ilerisi için duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve somatoform bozukluk gelişme riski de taşımaktadırlar. 15 yaşından önce madde kullanımı olanlarda antisosyal kişilik bozuklukğu gelişme ihtimali artar.
Davranım bozukluğu olanlarda cinsiyet açısından eştanı da farklılık göstermektedir. Eştanı erkeklerde kızlardan daha çok görülmektedir. Davranım bozukluğu olanların önemli bir kısmında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunmaktadır. Büyük çoğunluğu ise aynı zamanda karşıt olma karşıt gelme bozukluğu tanı ölçütlerini karşılamaktadır. Madde kullanım bozuklukları ile yakın ilişkilidir. Duygudurum bozuklukları ve anksiyete bozuklukları ile de birliktelik göstermesi sıktır.
Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (Psikiyatri) Uzmanı
DSM-5 ile birlikte “yıkıcı bozukluklar, dürtü denetim ve davranım bozuklukları” başlığı altına alınmıştır. ICD 10’da ise karşıt olma karşıt gelme bozukluğu ve davranım bozukluğu için ortak bir belirti listesi kullanılmaktadır.
Davranım bozukluklarının ortaya çıkmasında diğer psikiyatrik bozukluklar gibi tek bir etyolojik sebepten bahsetmek mümkün değildir. Genetik ve çevresel etmenlerin etkileşerek bu bozukluğun oluşumuna sebep olduğu düşünülmektedir.Davranım bozukluğu olan çocuklar genellikle düşük sosyoekonomik düzeye sahip, parçalanmış ailelerden gelmektedir. Bu çocuklar aile içi olumsuz yaşantılarla sıklıkla karşılaşmaktadırlar. Davranım bozukluğu olan çocukların ailelerinde alkol-madde kullanım bozukluğuna ve antisosyal kişilik bozukluğuna ayrıca duygudurum bozukluğuna normal popülasyondan daha sık rastlanmaktadır. Çocuğun büyütülmesi sırasında hiç engellemeyle karşılaşmamasının ya da aşırı düzeyde cezalandırılmasının davranım bozukluğuna yol açabilen etkenler arasında olduğu belirtilmektedir. Özellikle çocukluk çağı cinsel tacizi davranım bozukluğu riskinde ciddi artışa sebep olmaktadır.
Davranım bozukluğu ile düşük okul başarısı, zayıf görsel özel yetenek, yürütücü işlevlerle ilgili sorunlar, düşük zeka kapasitesi ilişkilendirilmiş, bu kişilerin problem çözme konusunda başarısız oldukları, sosyal ilişkilerde immatür davrandıkları gözlenmiştir.Kronik fiziksel hastalık (özellikle nörolojik) ya da sakatlık durumlarında da davranım bozukluğu riski artmaktadır.
Ayrıca davranım bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun birlikte görülme sıklıklarından yola çıkarak bu bozuklukların ortak genetik temelleri paylaştığı öne sürülmüştür. Fakat bu konu tartışmalıdır. Her birinin kendi özgül genetik temelleri olduğu ve bir kısım da paylaşılan genetik bozuklukları oldukları da söylenmektedir.
Erkeklerde kızlardan daha sık görülür. Erkek/kız oranı 2-4/1 olarak belirtilmektedir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada davrnaım bozukluğun yaygınlığı %4.4 olarak verilmiştir. Prevalansı 15-16 yaşına kadar yaşla artar ve sonrasında sabit hale gelir. Düşük sosyoekonomik sınıfta, suç oranının çok olduğu bölgelerde yaşayanlarda, parçalanmış ailelerde daha sık görülmektedir. Tüm bu riskleri taşıyan kurum çocuklarında davranım bozukluğu dahil birçok ruhsal bozukluk daha sık gözlenmektedir. Son yıllarda sıklığında artış olduğu da bildirilmektedir.
Davranım bozukluğu başkalarına verilen zarar ve belirti sayısına göre hafif, orta ve ağır olarak değerlendirilebilir. AYrıca başlangıç yaşı 10’un altında olanlar “çocuklukta başlayan alt tip”, 10’un üstünde olanlar “ergenlikte başlayan alt tip” olarak sınıflandırılır. Çocuklukta başlayan alt tipin genetik etmenlerle bağlantısı daha fazla, prognozu daha kötü, antisosyal kişilik bozukluğu geliştirme riski daha yüksektir. Bu çocuklarda özkıyım düşüncesi sık görülmekte ve çocuklar bu yönde davranışlar sergileyebilmektedir.
Hastalık çoğunlukla erişkin döneminde geçmekte, daha az oranda ise devam etmekte ve bunlar antisosyal kişilik bozukluğu tanısı almaktadır. Davranım bozukluğu genellikle ergenlik döneminde başlar fakat bazı durumlarda görülmesi 5-6 yaş civarına kadar erken olabilir. 16 yaştan sonra başlaması nadirdir. Erken başlangıç kötü prognoz ile ilişkilidir ve erişkinlikte antisosyal kişilik bozukluğu, alkol-madde kullanım bozukluğu riski fazladır. Eştanı olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olanlarda da prognoz kötüdür, antisosyal ve şiddet içerikli davranışlara daha sık rastlanır. Davranım bozukluğu olan çocuklar ilerisi için duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve somatoform bozukluk gelişme riski de taşımaktadırlar. 15 yaşından önce madde kullanımı olanlarda antisosyal kişilik bozuklukğu gelişme ihtimali artar.
Davranım bozukluğu olanlarda cinsiyet açısından eştanı da farklılık göstermektedir. Eştanı erkeklerde kızlardan daha çok görülmektedir. Davranım bozukluğu olanların önemli bir kısmında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunmaktadır. Büyük çoğunluğu ise aynı zamanda karşıt olma karşıt gelme bozukluğu tanı ölçütlerini karşılamaktadır. Madde kullanım bozuklukları ile yakın ilişkilidir. Duygudurum bozuklukları ve anksiyete bozuklukları ile de birliktelik göstermesi sıktır.
Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (Psikiyatri) Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Davranım Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
danranış bozukluğu, davranım bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu, anksiyete, duygudurum bozukluğu, anksiyete bozukluğu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
