2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Köpeklerde Glaukom
MAKALE #2201 © Yazan Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA | Yayın Ocak 2009 | 26,383 Okuyucu
Köpeklerde Glaukom

Birçok hayvan sahibi pet’leri ile ilgili karşılaşabilecekleri acil durumları trafik kazası, başka bir köpek tarafından ısırılma, bazı hastalıklar nedeni ile şekillenebilecek krizler ya da elektrik kablosunu ısırma ile sınırlı görse de bu problemler sadece herkes tarafından anlaşılabilecek problemlerdir. Çoğunlukla petlerine iyi ve dikkatli bir şekilde bakan hasta sahiplerinin bile gözünden kaçan bazı acil durumlar ise ciddi problemler ortaya çıkana kadar anlaşılamamaktadır. Bu nedenle bu tip problemlerin hasta sahibi tarafından hızlı bir şekilde algılanması ve ciddi problemler şekillenmeden veteriner hekime başvurulması gerekmektedir. Bu sayede hayatı etkileyebilecek önemli fonksiyonların yitirilmesinin önüne geçilebilir. Bu problemlerden bir tanesi de tedavi edilmediği takdirde görme kaybına hatta gözün kaybına neden olabilecek “glaukom” yani göz içi tansiyonun artışıdır.




Glaukom nedir?

Glaukom insanlarda olduğu gibi köpeklerde de oldukça yaygın bir hastalıktır. Bazı tıbbi problemlerin belirlenmesi zor olsa da glaukom tanısı mümkün bir hastalıktır. Hastalık basit olarak göz içindeki sıvı basıncının normalden çok fazla artmasıdır. Bu durum şekillendiğinde göz içindeki yapılar bozulmaya başlar. Bu durumu damarlardaki yüksek basıncın beyin kılcal damarlarında yırtılmaya ve çevre dokular arasına kanın sızarak beyin hücrelerine zarar vermesine benzetebiliriz. Göz içindeki sıvı basıncının tehlikeli seviyelerde yükselmesi göz içindeki her dokunun bundan etkilenmesi ile sonuçlanır. Birçok durumda körlük ve gözün kaybedilmesi söz konusudur.

Glaukom ile ilgili artan basınca neden olan sıvı göz merceğinin (lens) ön tarafında yer alan humor aquosus’dur. Bu sıvı corpus ciliare adı verilen bölgede üretilir, lens’in önünden pupilla (göz bebeği) içinden geçerek cornea ile iris arasından ilerleyip, göz içinde cornea ile iris’in birleşme yerindeki açıdan (genellikle iridocorneal açı alarak adlandırılır) direne olur. Cornea ve lens canlı dokulardır ancak gerekli oksijeni ve besinleri sağlayacakları kanı damarlarına sahip değildir. Yaşamalarını sağlayacak bu materyalleri humor aquosus adı verilen sıvı ile sağlarlar.

Glaukom’da, humor aquosus’un basıncının artması genellikle bu sıvının gözden tam olarak direne olamamasından kaynaklanır. Sıvının sürekli üretilmesi nedeniyle, üretilen sıvının üretildiği kadar direne olmaması sonucu göz içi basıncı artmaya başlar. Bunu su dolu bir balona benzetirsek, daha fazla sıvı eklendiğinde balon daha da gerilir ve şişer, en sonunda da patlar. Göz yapısı gereği bu şekilde aşırı derecede gerilemeyecek kadar kuvvetli yapıdadır, böylece artan basınç nedeniyle oluşan kuvvetten sadece gözün içyapıları etkilenir; bu yapılar ya sıkışır ya da deplase olur. Her iki durumda da göz içi yapılar fonksiyonsuz hale gelir.

Glaukom’un Tipleri

Glaukom primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır ancak farklı şekillerde de adlandırılır (ör: açık, kapalı, kongenital).

Primer Glaukom: Primer glaukom, glaukoma predispoze fiziksel ya da fizyolojik özellikleri olan hayvanlarda şekillenir. Bu durum önceden genellikle genetik olarak belirlenir. Örneğin, çok küçük drenaj delikleri olan ya da doğal olarak dar göz açısına sahip olan gözlerde bu sıvı gözü terk etmekte oldukça zorlanacaktır.

Primer glaukom en yaygın olarak Beagles, Cocker Spaniels, ve Basset Hounds ırkı köpeklerde görülür. Ayrıca, Norwegian Elkhounds, Miniature Poodles, Dachshunds, Bouvier des Flanders ırklarında ve diğer birkaç ırkta da şekillenir. Primer glaukom ana nedeni bu ırkların her birinde biraz farklılık gösterir ama komplikasyonları aynıdır. Bu ırklarda, genetik olarak ırk yatkınlığı bulunsa da, bu hastalık genellikle köpek 2-3 yaşta ya da daha fazla yaşta iken gelişir. Köpek olgunlaşana kadar gelişimsel değişiklikler şekillenmeye devam eder ve sonra ayrıca belirli bir süre de klinik belirtilerin görülmesi için geçer. Primer glaukom’da, nadiren her iki göz eşit olarak veya aynı zaman zarfında etkilenir. Hastalık genellikle bir gözde şekillendikten aylar hatta yıllar sonda diğer göz etkilenir.

Sekonder Glaukom: Sekonder glaukom hastalığın başka bir hastalığın sonucunda şekillendiği anlamına gelir. Örneğin gözün sivri bir cisim ile yaralanması buna neden olabilir. Bu durum genellikle göz içinde yangılanmaya ve bu nedenle sıvının yoğunluğunun artması ile drenaj kanallarından geçememesine neden olur ya da travmanın direkt olarak drenaj açısını etkileyerek oluşan yara dokusunun burayı kapaması ile sonuçlanır.
Kısa olarak sekonder glaukom’un nedenlerini sıralayacak olursak; göz içi kanama, lensin (göz merceğinin) luksasyonu ya da deplasmanı, iris ve lens arasında yapışmalar ya da yara dokusu oluşumu, gözün drenaj açısının yapısının dejenerasyonu ya da bu gözün drenaj açısının daralması veya kapanmasına neden olabilecek durumlardan bahsedilebilir. Göz içinde yangılanma ya da kanama durumunda, glaukom basit olarak drenaj kanallarının ya da göz açısının aşırı derecede tıkanması sonucu sıvının yeterince gözü terk edememesi nedeniyle şekillenir. Lens luksasyonu şekillendiğinde, lens irise doğru yaslanır ve pupilla’nın (göz bebeği) kapanmasına ve sıvının buradan geçememesine neden olur. Drenaj açısında yer alan hücreler ve dokular zamanla dejenere olur ya da yıpranır, böylece doğru bir şekilde fonksiyon görebilme yeteneklerini zamanla yitirmelerine neden olur. Bu hastalarda, drenaj engellenmiş olur. Tahmin edileceği gibi drenaj açılarında daralma birçok farklı olaydan dolayı oluşabilir. Eğer irisin ya da corpus ciliare’nin taban kısmı şişkinleşir veya genişler ise, iris ve cornea birlikte itilir, ve bu nedenle sıvı göz açısının derin noktalarına ulaşabilmede yetersiz kalır, hatta drenaj imkansızlaşır. Bu gibi durumlar tümörlerden, enfeksiyonlardan, yangılanmalardan ve benzeri durumlardan şekillenebilir.

Glaukom’un Belirtileri

Glaukom’un neden şekillendiği ile ilgili olarak bu temel bilgilerden sonra, belirtilerine geçmeden önce, önemli olan nokta hasta sahibinin belirtileri erken dönemde algılayabilmesi ve hekime başvurabilmesidir. Köpekte göz içi basıncın artmasını takiben birkaç gün içerisinde ya da bazı hassas durumlarda birkaç saat içerisinde glaukom tedavisi yapılmaz ise ilgili gözün görme kabiliyeti muhtemelen tamamen ortadan kalkacaktır. Basınç nedeniyle retina ve nervus opticus’un hücreleri hasar görecek bu nedenle fonksiyonlarını yitirecektir. Bu lensi yerinde tutan yapıların da yıkımlanmasına ve iris ve cornea’nın hasar görmesine neden olabilir. Bu göz içi değişiklikler şekillendikten sonra, gözün kendisi şişkinleşmeye başlar, yerinden kayar, ve yüzeysel tüm kan damarları genişleyerek gözün büyük, çirkin ve çürük turp görünümü almasına neden olur..
Glaukom’da hasta sahiplerinin gözlemleyebileceği veya fark edebileceği erken bulgular ağrı, dilate olmuş pupilla (genişlemiş göz bebeği) cornea içinde bulanıklaşma ve/veya sclera’da (gözün beyaz kısmında) özellikle cornea’ya yakın bölgede kan damarlarında genişlemeye bağlı olarak gözün kızarık görünümü. Bir gözün diğerine göre daha büyük olduğu ya da diğerine göre daha ileride olduğu fark edilebilir. Hastaların birçoğu bu erken bulguları ilk zamanlarda göstermeyecektir ve sadece bir veya iki bulgu belirlenebilir olacaktır.

Ağrı belirtisi, köpeğin gözlerini patisi ile kaşıması ya da mobilya veya halıya sürtmesi ile kendisini belli edebilir. Bu çok yaygın olmakla birlikte genellikle önemsenmeyen ve gözden kaçan erken bulgulardan birisidir. Bazı köpekler ayrıca göz kapaklarını sürekli kırpıştırır ya da ilgili gözünü kısık tutarak bakar.

İlgili gözde pupilla (göz bebeği) hasalığın erken döneminde genellikle genişlemiş görünümdedir. Pupilla her ne kadar parlak ışığa karşı yine de reaksiyon verse de bu reaksiyonu oldukça yavaş gerçekleştirir. Glaukom, hatta primer glaukom bile genellikle ilk olarak gözlerin sadece bir tanesinin etkilenmesi ile başlar. Eğer bir gözdeki pupilla (göz bebeği) diğerinden daha geniş ise kesinlikle bir şeyler yanlıştır ve bu durum glaukom olabilir.

Normal durumlarda cornea mükemmel bir şekilde berraktır ve ana görevleri gözün sıvı kısmını yerinde tutmak, en önemlisi ışığın uygun bir şekilde göz içine gelmesini sağlar. Glaukom durumunda ise bu berraklığını kaybeder ve bulanık bir hal alır. Bu diğer bozukluklarla birlikte şekillenebilir ve hepsi acil bir müdahale gerektirir. Glaukom’da artan göz içi basınç nedeniyle cornea gerilir ve esnekliğini sağlayan protein yapısındaki fiberleri ufak ufak yırtılır. Gözün iç yapısındaki bu değişiklik cornea’nın başlangıçtaki bulutlu görünümünün nedenidir. Hastalığın daha sonraki dönemlerinde sıvı (ya da şekillenen ödem) corneanın tabakaları arasına ufak kan damarları ile birlikte girer.

Başlangıçta bazı glaukom olgularında sclera (gözün beyaz kısmı) üzerindeki damarlar genişler ve sayıca artarlar. Genellikle, bu durum şekillendiğinde göz içindeki büyük değişiklikler meydana gelmiş demektir ve görme fonksiyonu kaybedilmiş olabilir.
Eğer bu belirtilerden her hangi birisini hasta sahibi gözlemlemiş ise mutlaka derhal veteriner hekime muayeneye götürmelidir. Bu ertelenir ya da yanlış tedavi uygulanır ise göz kesinlikle görme fonksiyonunu kaybeder ve bu durum maalesef geri dönüşümsüzdür. Ayrıca bir gözde hastalık biliniyorsa, diğer göz mutlaka hastalık yönünden düzenli olarak muayene edilmelidir. Bu durum özellikle primer glaukom’da önemlidir.


TEDAVİ
Glaukom’un tedavisi hastalığın nedenine ve şiddetine göre değişir. Tedavide üç hedef vardır:
  • Göz içindeki basıncı azaltmak
  • Göz tarafından üretilen humor aquosus azaltılması.
  • Göz içi drenajın arttırılması
Bu üç hedefin gerçekleştirilmesi için bazı özel yöntemler vardır. Tedavi için kullanılan ilaçlar genellikle topikal olarak uygulanır (göz pomatları ya da damlaları), ama ağız yoluyla da uygulanabilir. Topikal olarak uygulanan ilaçlar genellikle günde 3 sefer ya da daha çok uygulanmalıdır.

Köpeklerde glaukom’un medikal tedavisi insanlardaki kadar iyi sonuç vermez. Birçok olguda, glaukom’un uzun süreli kontrolünün tek yolu cerrahi yöntemler ile gerçekleştirilir. Cyclocryotherapy (sıvı nitrojen) gibi birçok işlem glaukom’un ana nedenine bağlı uygulanabilir.

Eğer hem medikal hem operatif tedavi başarısızlık ile sonuçlanırsa iki seçenek bulunmaktadır. Ağrı bulunmuyorsa, enfeksiyon ya da tümör şekillenmemiş ise göz içi protez uygulanabilir. Bu işlemde gözün içyapıları uzaklaştırılır ve silikon özellikli bir yapay göz yerleştirilir. Bu işlemde genellikle başarı oranı yüksektir. Eğer tüm tedaviler başarısız olmuş ise ya da glaukom tümör ya da kontrol edilemeyen bir enfeksiyona bağlı ise gözün tamamen uzaklaştırılması (enuculasyon) gerekli olabilir.

Sekonder glaukom durumunda ise buna neden olan asıl durumun da tedavisi gereklidir. Bu durum bakteriyel bir enfeksiyon için antibiyotik uygulanmasını veya tümörün operatif bir müdahale ile uzaklaştırılmasını kapsamaktadır.

KESİNLİKLE ERTELENMEMELİ

Glaukom acil bir durumdur. Köpekte göz ile ilgili ağrı olduğu, pupillanın (göz bebeğinin; asimetrik olarak) genişlediği, cornea’nın bulanıklaştığı ve/veya sclera (gözün beyaz kısmı) ile cornea birleşme yerinde kızarıklaşma kanlanma belirlenir ise mutlaka acil müdahale gereklidir.

Orijinal Kaynak: Foster R. Glaucoma in dogs. An eye emergency. Erişim: https://www.petcoach.co/article/glaucoma Erişim Tarihi: 10 Şubat 2008
Çeviren: Veteriner Hekim M. Alper Çetinkaya
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Köpeklerde Glaukom" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA'nın Makaleleri
► Köpeklerde Hipotiroidzm Vet.Hek.Naile KARAGÖZ GÜRAL
► Köpeklerde Hidroterapi Vet.Hek.Kudret ÇIĞ
► Köpeklerde Katarakt Vet.Hek.Doç.Dr.M. Alper ÇETİNKAYA
► Köpeklerde Beslenme Vet.Hek.Volkan UYGUN
► Köpeklerde Sıcak Çarpması Vet.Hek.Uveys Veysel BECERMAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Köpeklerde Glaukom' başlığıyla benzeşen toplam 13 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Köpeklerde Katarakt Mayıs 2008
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


17:31
Top