Bağımlı Birini Anlamak
Bağımlı Bir Kişi Nasıl Düşünür?
Genellikle bağımlı kişiler kendilerini, kendi düşünceleri ile kandırırlar.
Dürtüye karşı çıkmaya çalışmak veya dürtüyü engellemeye çalışmak kişide yoğun bir kaygı yaratır, insan bu yoğun baskıdan kurtulmak için ona kolayca teslim olmaktadır.
Yaşamlarının asıl amacı doyuma ulaşmak veya sıkıntıyı gidermek olduğunda, bu amaca ulaşabilmek için alkol veya madde kullanımına yönelirler.
Yaşam içerisinde mutluluğun gelebileceğini ön görebilseler bile, anlık tatmin bu uzun bekleyişi dayanılmaz kılar.
Bağımlı kişiler düşüncelerinin bozuk olduğu fikrini reddederler, çünkü değişime yönelik yoğun bir direnç göstermektedirler. Süregiden süreç nasıl değişmeden devam edebilir? Cevap nettir; gerçek reddedildiği sürece kişi eskisi gibi davranmaya devam edebilir. Bağımlı kişi için gerçeğin kabul edilmesi, kendisini çok zor bir değişim sürecine sokacaktır.
Bağımlı bir kişi, klasik bir cümleyle, istedikleri zaman kullanımı bırakabileceklerini düşünürler. Bu düşünceyi sadece gelen kendisine gelen eleştiriyi ve baskıyı savurmak için değil gerçekten buna inandıkları için savunurlar. Çünkü alkol veya madde kullanımına birkaç gün ara verince ‘belli bir zaman’ bırakmış olur. Bunu anlamanın yolu bağımlı kişinin zaman algısını anlamaktır. Bağımlı kişi için zaman dakikalar veya saniyeler ile ölçülebilir. Bu kişi geleceği senelerle değil, yalnızca anlarla düşünür. Madde veya alkol kullanan bağımlılar sadece sonucunu düşünür; gevşeme, zinde olma, coşkulu olma, dünyadan soyutlanma, uyku vs. Bu sonuçlar madde ya da alkol kullanımından birkaç dakika sonra gerçekleşmektedir ve bu birkaç dakika bağımlı için ‘zaman’ı oluşturur.
Bazı kişiler strese karşı fazla duyarlıdır. Özellikle bağımlı kişiler diğerlerine göre bu rahatsızlığı çok daha şiddetli hissederler. Yoğun duygulara sahiptirler. Sıkıntı ve rahatsızlık duygularından kurtulmak isteyen bağımlı insanlar için alkol veya madde duygusal uyuşturucu işlevi görür.
Mantıklı bir gerekçe olmaksızın bir felaket beklentisi içindedir ve endişelidirler. İyi gidiyor gibi görünen her şeyin sonunda kötü bir şey olacağından korkarlar.
Genel olarak bağımlı kişilerin suçluluk duydukları düşünülür, fakat onların hissettikleri şey suçluluk değil utançtır.
Bağımlı kişi her zaman kendisinin haklı olduğunu düşünür. Bundan dolayı, ilerleyen kısımlarda bahsedeceğimiz, inkarı, yansıtmayı ve bahaneleri kullanmaktadırlar.
Bağımlı kişilerin birçoğu,
Nasıl Her Şeyin Kötüye Gittiğini Göremiyor?
Az önce bağımlı kişinin zaman algısından bahsetmiştik ve şöyle demiştik: Bağımlı kişi için zaman dakikalardan ve hatta saniyelerden oluşur. Aile içi problemler, beyin hasarları, sosyal problemler, ilişki problemleri, iş problemleri veya diğer ciddi sorunlar uzun bir zamanın ardından ortaya çıkar, dakikalar içinde gerçekleşmesi mümkün değildir. Dolayısıyla bunlar bağımlı kişinin düşüncesinde var olmaz.
Bağımlı Kişinin Düşünce Yapısındaki Unsurlar
İNKAR: Bağımlı olan bir kişi doğruyu söylediğinde içtenlikle inanabilir. İnkar etme ortadan kaldırılıncaya dek, bağımlı bir kişi bağımlı olmadığını söylerken yalan söylemiş olmaz. Gerçekten bağımlılığının farkında değildir. Peki neden gerçeği inkar etmeyi tercih eder?
- Bağımlı veya alkolik olarak damgalanmış olduğunu hissedebilir.
- Bağımlılığın bir kişilik zayıflığını veya ahlaki yozlaşmayı gösterdiğini düşünebilir.
- Bir daha madde veya alkol kullanamamanın korkutucu olduğunu düşünebilir.
- Güçsüz ve kontrolsüz olduğunu kabul edemeyebilir.
BAHANE: Gerçek sebepler yerine makul ve iyi sebepler bulmak. Bağımlı kişi bunun bahane olduğundan habersizdir, çünkü makul gözüktüğü için bu sebepler aldatıcıdır.
YANSITMA: Gerçekte kendisinin sorumlu olduğu bir şeyler olduğu için başkalarını suçlamak. Çünkü başkasını suçalamak, kendisinde değişiklik yapmasını gerektirmez.
Bu üç unsur da bilinçdışı mekanizmalardır. Açık bir şekilde gerçeğin çarpıtılması olsalar bile bağımlı kişi için gerçektirler. Bahane ve yansıtma, inkarı güçlendiren ve mevcut durumu koruyan unsurlardır.
Bağımlılığın Temelinde Ne Var?
Düşük özsaygı
Yetersizlik
Aşağılık Duyguları
Kendilik Algısındaki Bozulma
Değersizlik
Bazen hayatlarının her alanında kendilerini yetersiz veya değersiz hissederler, bazen de kendi uzmanlık alanlarında başarılı olmalarına rağmen bir insan, bir ebeveyn, bir eş, bir partner olarak kendilerini yetersiz veya değersiz hissederler.
Bağımlılık ve Yalnızlık
Birçok bağımlı yalnızdır. Bu durumdan memnun görünseler de, insanın doğası gereği, bu doğru değildir. Toplum içine karışmak bağımlıyı reddedilme ihtimaline maruz bırakır. Reddedilmek elbette kimsenin hoşuna gitmez, fakat bağımlı bir kişi için bu durum yıkıcıdır. Bağımlı kişi sürekli reddedilmeyi bekler. Bazen bu beklenti ve belirsizlik işkence haline gelerek dayanılmaz olur. Bağımlı bu belirsizlikten kurtulmak için ya karşısındakini kışkırtarak sorun çıkarır ve bağları kesmeye çalışır ya da yapışır ve hükmedici davranış ile reddedilmeden kaçınmanın yollarını arar.
Bağımlı Kişiye Tutum ve Davranış Önerileri
Öncelikle bağımlı yakınları için üç temel kural söylenmektedir: Sen sebep olmadın, sen kontrol edemezsin ve sen tedavi edemezsin.
Tüm bu anlatılanlar bir bağımlı yakını olarak bağımlı kişinin duygularını ve düşüncelerini anlayabilmek açısından oldukça önemlidir. Bir problemi ya da problemli davranışın nedenlerini anlamadan karşımızdaki kişiye yardımcı olamayız. En azından onu anlayarak ona destek olmak iyileşme yolunda oldukça önemlidir.
Bağımlı kişinin madde kullanımından önce var olan olumsuz ve düşük özsaygısını değiştirmenin yolu, kendisinin gerçekten yeterli bir insan olduğuna inanmasıdır. Birçok bağımlı bu olumsuz düşünceler ve duygular ile başa çıkamayacağını düşündüğü için bir kaçış yolu olarak madde kullanımını gerçekleştirir.
Gençlerde ise; tatmin duygusuna karşı yüksek hedefler, gecikmeye karşı tahammül oluşturmak madde kullanımını önlemekte önemli faktörlerdir.
Genellikle bağımlı kişiler kendilerini, kendi düşünceleri ile kandırırlar.
Dürtüye karşı çıkmaya çalışmak veya dürtüyü engellemeye çalışmak kişide yoğun bir kaygı yaratır, insan bu yoğun baskıdan kurtulmak için ona kolayca teslim olmaktadır.
Yaşamlarının asıl amacı doyuma ulaşmak veya sıkıntıyı gidermek olduğunda, bu amaca ulaşabilmek için alkol veya madde kullanımına yönelirler.
Yaşam içerisinde mutluluğun gelebileceğini ön görebilseler bile, anlık tatmin bu uzun bekleyişi dayanılmaz kılar.
Bağımlı kişiler düşüncelerinin bozuk olduğu fikrini reddederler, çünkü değişime yönelik yoğun bir direnç göstermektedirler. Süregiden süreç nasıl değişmeden devam edebilir? Cevap nettir; gerçek reddedildiği sürece kişi eskisi gibi davranmaya devam edebilir. Bağımlı kişi için gerçeğin kabul edilmesi, kendisini çok zor bir değişim sürecine sokacaktır.
Bağımlı bir kişi, klasik bir cümleyle, istedikleri zaman kullanımı bırakabileceklerini düşünürler. Bu düşünceyi sadece gelen kendisine gelen eleştiriyi ve baskıyı savurmak için değil gerçekten buna inandıkları için savunurlar. Çünkü alkol veya madde kullanımına birkaç gün ara verince ‘belli bir zaman’ bırakmış olur. Bunu anlamanın yolu bağımlı kişinin zaman algısını anlamaktır. Bağımlı kişi için zaman dakikalar veya saniyeler ile ölçülebilir. Bu kişi geleceği senelerle değil, yalnızca anlarla düşünür. Madde veya alkol kullanan bağımlılar sadece sonucunu düşünür; gevşeme, zinde olma, coşkulu olma, dünyadan soyutlanma, uyku vs. Bu sonuçlar madde ya da alkol kullanımından birkaç dakika sonra gerçekleşmektedir ve bu birkaç dakika bağımlı için ‘zaman’ı oluşturur.
Bazı kişiler strese karşı fazla duyarlıdır. Özellikle bağımlı kişiler diğerlerine göre bu rahatsızlığı çok daha şiddetli hissederler. Yoğun duygulara sahiptirler. Sıkıntı ve rahatsızlık duygularından kurtulmak isteyen bağımlı insanlar için alkol veya madde duygusal uyuşturucu işlevi görür.
Mantıklı bir gerekçe olmaksızın bir felaket beklentisi içindedir ve endişelidirler. İyi gidiyor gibi görünen her şeyin sonunda kötü bir şey olacağından korkarlar.
Genel olarak bağımlı kişilerin suçluluk duydukları düşünülür, fakat onların hissettikleri şey suçluluk değil utançtır.
Bağımlı kişi her zaman kendisinin haklı olduğunu düşünür. Bundan dolayı, ilerleyen kısımlarda bahsedeceğimiz, inkarı, yansıtmayı ve bahaneleri kullanmaktadırlar.
Bağımlı kişilerin birçoğu,
Nasıl Her Şeyin Kötüye Gittiğini Göremiyor?
Az önce bağımlı kişinin zaman algısından bahsetmiştik ve şöyle demiştik: Bağımlı kişi için zaman dakikalardan ve hatta saniyelerden oluşur. Aile içi problemler, beyin hasarları, sosyal problemler, ilişki problemleri, iş problemleri veya diğer ciddi sorunlar uzun bir zamanın ardından ortaya çıkar, dakikalar içinde gerçekleşmesi mümkün değildir. Dolayısıyla bunlar bağımlı kişinin düşüncesinde var olmaz.
Bağımlı Kişinin Düşünce Yapısındaki Unsurlar
İNKAR: Bağımlı olan bir kişi doğruyu söylediğinde içtenlikle inanabilir. İnkar etme ortadan kaldırılıncaya dek, bağımlı bir kişi bağımlı olmadığını söylerken yalan söylemiş olmaz. Gerçekten bağımlılığının farkında değildir. Peki neden gerçeği inkar etmeyi tercih eder?
- Bağımlı veya alkolik olarak damgalanmış olduğunu hissedebilir.
- Bağımlılığın bir kişilik zayıflığını veya ahlaki yozlaşmayı gösterdiğini düşünebilir.
- Bir daha madde veya alkol kullanamamanın korkutucu olduğunu düşünebilir.
- Güçsüz ve kontrolsüz olduğunu kabul edemeyebilir.
BAHANE: Gerçek sebepler yerine makul ve iyi sebepler bulmak. Bağımlı kişi bunun bahane olduğundan habersizdir, çünkü makul gözüktüğü için bu sebepler aldatıcıdır.
YANSITMA: Gerçekte kendisinin sorumlu olduğu bir şeyler olduğu için başkalarını suçlamak. Çünkü başkasını suçalamak, kendisinde değişiklik yapmasını gerektirmez.
Bu üç unsur da bilinçdışı mekanizmalardır. Açık bir şekilde gerçeğin çarpıtılması olsalar bile bağımlı kişi için gerçektirler. Bahane ve yansıtma, inkarı güçlendiren ve mevcut durumu koruyan unsurlardır.
Bağımlılığın Temelinde Ne Var?
Düşük özsaygı
Yetersizlik
Aşağılık Duyguları
Kendilik Algısındaki Bozulma
Değersizlik
Bazen hayatlarının her alanında kendilerini yetersiz veya değersiz hissederler, bazen de kendi uzmanlık alanlarında başarılı olmalarına rağmen bir insan, bir ebeveyn, bir eş, bir partner olarak kendilerini yetersiz veya değersiz hissederler.
Bağımlılık ve Yalnızlık
Birçok bağımlı yalnızdır. Bu durumdan memnun görünseler de, insanın doğası gereği, bu doğru değildir. Toplum içine karışmak bağımlıyı reddedilme ihtimaline maruz bırakır. Reddedilmek elbette kimsenin hoşuna gitmez, fakat bağımlı bir kişi için bu durum yıkıcıdır. Bağımlı kişi sürekli reddedilmeyi bekler. Bazen bu beklenti ve belirsizlik işkence haline gelerek dayanılmaz olur. Bağımlı bu belirsizlikten kurtulmak için ya karşısındakini kışkırtarak sorun çıkarır ve bağları kesmeye çalışır ya da yapışır ve hükmedici davranış ile reddedilmeden kaçınmanın yollarını arar.
Bağımlı Kişiye Tutum ve Davranış Önerileri
Öncelikle bağımlı yakınları için üç temel kural söylenmektedir: Sen sebep olmadın, sen kontrol edemezsin ve sen tedavi edemezsin.
Tüm bu anlatılanlar bir bağımlı yakını olarak bağımlı kişinin duygularını ve düşüncelerini anlayabilmek açısından oldukça önemlidir. Bir problemi ya da problemli davranışın nedenlerini anlamadan karşımızdaki kişiye yardımcı olamayız. En azından onu anlayarak ona destek olmak iyileşme yolunda oldukça önemlidir.
Bağımlı kişinin madde kullanımından önce var olan olumsuz ve düşük özsaygısını değiştirmenin yolu, kendisinin gerçekten yeterli bir insan olduğuna inanmasıdır. Birçok bağımlı bu olumsuz düşünceler ve duygular ile başa çıkamayacağını düşündüğü için bir kaçış yolu olarak madde kullanımını gerçekleştirir.
Gençlerde ise; tatmin duygusuna karşı yüksek hedefler, gecikmeye karşı tahammül oluşturmak madde kullanımını önlemekte önemli faktörlerdir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bağımlı Birini Anlamak" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Mehmet ARAS'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Mehmet ARAS'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
