Safkan Av Köpeği Yetiştirmenin Önemi
Bu ay ki yazımda sizlere Safkan Irk kavramı ve Safkan Köpek yetiştirmenin Avcılık açısından öneminden bahsetmeye çalışacağım.
Irk bilindiği üzere kendine ait olan genetik özellikleri kendinden sonraki nesillere aktarabilme yeteneğine sahip, belirli bir fenotip ve genotipe sahip hayvanlar topluluğudur. İsterseniz Fenotip ve Genotip kavramlarını açıklayalım.
Fenotip: Bir ırkın sahip olduğu dış görünüş, fiziksel özelliklerin hepsine verilen isimdir. Fenotip içinde bir köpeğin tüy rengi ve yapısı, boy kilo özellikleri vb. dış görünüş yani standartları bulunmaktadır.
Genotip : bir ırkın genetik olarak nesillere aktardığı nitelikleridir. Örneğin bir sığırın süt verim yeteneği genotiptir. Avcılıkta da çokça bahsettiğimiz ‘’Av kanı’’ özelliği genotipik bir özelliktir.
Şimdi gelelim Safkan Irk özeliklerine. Safkan ırk hayvanlar yüzyıllar süren bir gelişim ve değişimden sonra geliştirilmiş ırklardır. Bu gelişim günümüzde de devam etmekte ve her zaman da devam edecektir. O yüzdendir ki yüzyıl başlarındaki resimlerde görülen pek çok av köpeği ırkının genotipik ve fenotipik özellikleri ile günümüzdeki av köpekleri arasında belirgin farklılıklar mevcuttur. Aynı zamanda yöresel olarak da aynı ırk olarak sayılan hayvanlar içinde de önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu konuda en belirgin fark Avrupa ve Amerika’daki av köpeklerinde ortaya çıkmaktadır. Hepimizin izlediği Yaban TV veya yabancı av kanallarında hepimiz görmüşüzdür ki özellikle İngiliz Pointerları açısından iki kıtada belirgin farklılıklar mevcuttur. Bu tamamen o bölgedeki yetiştiricilerin isteklerine ve klüplerin belirlediği üretim politikalarından ortaya çıkan bir farktır.. Öyle ki Avrupalı avcılar köpeklerin estetik görünüşüne de önem verirken Amerika’da bu tarz bir yaklaşım yerleşmemiş ve sadece av kabiliyetleri temelinde bir yetiştirilmeye gidilmiştir. Kaldı ki bir ülke içinde bile coğrafi ve ekonomik şartlar veya yapılan avcılığın şekline göre aynı ırk bireyleri arasında belirgin farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bunun da en belirgin örneğini Braque de France (fransız Pointerı)’ da görmekteyiz, aynı ırkın farklı iki tipi ( pyrenne ve gascoine tipi) zamanla ortaya çıkmıştır.
Safkan köpek yetiştiriciliğinde ana amaç ortaya çıkan yavruların hem dış görünüş açısından ait olduğu ırkı temsil etmesi hem de yavruların atalarından edinmiş oldukları genetik miras sayesinde av yeteneklerinin üstün olmasıdır. Daha önceki bir yazımızda bahsettiğimiz gibi en iyi av köpeği ırkı veya en yüksek kokulu av köpeği gibi kısır tartışmalar avcılık tarihi kadar eskidir ve günümüzde de son sürat devam etmektedir. Köpek ırklarının 200 den fazla olması bize derin bir gen havuzu sağlamakta ve genetik çalışmalarla her geçen gün daha üstün ve daha değişik özelliklerde köpek ırkları geliştirilebilmektedir. Bu tarz gelişmeler bilimsel veriler ve bilgiler ışığında uygulanırsa çok olumlu sonuçlar doğurabildiği gibi bilinçsiz ve rastgele yapılan çaprazlamalar istenmeyen pek çok sonuçla son bulmaktadır.
Safkan ırkın başta da belirttiğimiz en belirgin avantajı iki safkandan doğacak yavruların genetik ve fiziksel yeteneklerinin atalarına benzeyeceği ve bunun da biz avcılara yardımcı olacağı gerçeğidir. Av köpekleri bir amaç uğruna sahiplenilen, yetiştirilen ve eğitilen canlılardır. Pek çoğumuz köpeklerimizden üst düzey performans beklemekteyiz. Av köpeklerinden beklenen tek şey AV YAPMALARI ve AVCI İLE UYUMLU olmalarıdır.
Avcı Sertifikası Eğitim derslerinde sıkça üzerinde durduğum bir örneği burada sizlerle paylaşmayı uygun buluyorum. Av köpeği ile av tüfeği bizim avdaki en büyük iki ortağımız. Şimdi av tüfeği konusunda bunca hassas davranırken, bakımını yaparken, markayı ona göre seçerken konu av köpeklerine gelince bunca özensiz davranmamış olmamız çok üzücü bir durumdur. Sıkça duyduğum bir öneri Kurzhaar ile İngiliz Pointerı melezlemek ve Kurzhaar gibi sakin ve kolay eğitilir ama İngiliz kadar hızlı ve kokulu yavrular elde etme fikridir. Diyelim ki yaptınız ve Kurzhar ile Pointerı melezlediniz. Peki Kurzhaar gibi kokulu ve yavaş ama İngiliz kadar asi ve zor eğitilir yavrular çıkarsa ne olacak??? Ya da hiçbirşeye benzemeyen iki ırkla alakalı olmayan ucubeler??? O zaman bu yavrular ne olacak, arkadaşlarınıza mı hediye edeceksiniz,satacak mısınız yoksa sokağa mı terk edeceksiniz???
Elbette gönül ister ki her seferinde istenen özellikler çıksın doğan yavrularda. Ancak maalesef bu mümkün değildir çünkü bir özelliğin gelişimi için milyonlarca gen gerekir ve bu genlerdeki en ufak bir farklılık çok farklı sonuçlar doğurabilir.
Az önce demiştim ya Av köpeği ile av tüfeğini aynı şekilde değerlendirin diye. Siz hiç dipçiği Beretta, tetiği Browning,namlusu da Huğlu bir tüfek yapmayı veya kullanmayı düşündünüz mü? Ya da yapan- kullanan bir avcı biliyor musunuz? Şimdi ‘’olur hiç Hocam Beretta dipçik ile Browning namlu’’ dediğinizi duyar gibiyim. Elbette olmaz. E aynı şey av köpekleri için de geçerli değil midir? Seter-Pointer-Kurzhaar kırması köpekler neden olsun avcılığımız da??? Şimdi mutlaka şunu diyenleriniz de vardır ‘’Ahmet abi de bir kırma vardı nice safkanları bozuyordu avda’’ ya da ‘’Osman abi de bir Seter-pointer kırması vardı ben onun gibi köpek görmedim’’..Tüm bunlar doğrudur o köpekler mutlaka iyi avcıdırlar ancak konu burada o köpeklerin av yetenekleri değil kendilerinden sonraki bireylere o yeteneklerini nasıl aktardığı veya aktaramadığıdır...
Mutlaka kırma köpekler içinde çok iyi avlanan köpekler çıkar ama o köpekleri eşlediğinizde ortaya çıkan yavrular anne-babaları ile alakası olmayan avcılıktan bihaber yavrular olabilir.
Kaldı ki safkan iki köpeğin yavrularının hepsinin aynı kalitede ve yetenekte avcı olmadığının bilindiği bir durumda kırma-melez köpeklerle bu maceraya girmenin maddi ve manevi sonuçlarını varın siz hesaplayın sevgili avcı dostlarım.
Basitçe bir hesap yapalım. Bir insan 18 yaşında av köpeği sahibi olsa ve 50 yıl avlandığını varsayalım. Bir köpeğin ortalama ömrü 10 yıl ise o avcının av hayatı boyunca 5 köpeği olmalıdır. Ancak sezonda 5-6 köpek değiştiren avcılarımız vardır. Ancak su an konumuz o değil. Diyelim siz 40 yıl avlanacaksınız. Bir köpeğin 2 aylıktan alınıp tam kapasiteli olarak yetişkin usta bir av köpeği olması için 4 yaşına gelmesi gerekir (uluslarası köpek klüplerine göre). Hadi diyelim biz de bu 3 yıl olsun. Annesi babası çok iyi avlanan bir melez yavru aldınız baktınız büyüttünüz ha bu yıl av yapacak ha öbür yıl geçti 3 yıl. Olmadı, yavrunun anne babası ile alakası yok. O köpekten kurtulup yeni bir yavru aldınız ve tekrar aynı süreç başladı. Bu sefer doğrusunu yapıp seçerek bir yavru aldınız ve 4 yaşında tam kapasite ile başladı avlanmaya. İlk köpekle boşa geçen 3 yıl ve yeni köpeği eğitmekle geçen 3-4 yılı hesaplayın. 6 veya 7 yıl boşa geçmiş oldu. Siz 40 yıl avcılık yapacağınıza göre avcılık hayatınızın neredeyse %20 si bir yanlış köpek seçmekle boşa gitti. Bu ve buna benzer hataları iki üç kez tekrarlayan arkadaşlarımızın olduğunu düşünürsek boşa giden emek ve zamandan ziyade mahrum olunan avları da siz değerli avcı arkadaşlarımın değerlendirmesine sunuyorum.
Bu hatalar ve yanlışları yapan eski avcılar bunlara benzeyen durumlar tekrarlanmasın diye yüzyıllar önce köpek klüplerini kurmuşlar ve safkan köpekleri yetiştirmeye gayret etmişlerdir. Böylece doğacak yavruların neyi yapıp neyi yapamayacakları çok önceleri belli olduğu için daha güvenli ve randımanlı bir yetiştirme yapmışlardır. Ayrıca kayıtlı üreticilikte doğan defektli yavrular veya ırkına ait özelliklere sahip (kötü genli) olmayan bireyler üretime dahil edilmedikleri için bu genleri gelecek nesillere aktaramamışlar ve kusursuz yavrulara doğru bir gelişim şekillenmiştir.
Şunu da unutmayalım ki kusursuz bir köpek ırkı veya tür günümüzde yoktur. Gelecekte de olacağını sanmıyorum. Günümüz koşullarında üstün özellikli bireylerdir ancak bahsettiklerimiz...
Tüm bu bilgiler ışığında umarım fikirlerimi sizlerle doğru şekilde paylaşabilmişimdir ve sizlere safkan köpek yetiştirmenin önemini tekrar vurgulayabilmişimdir.
Hepinize köpeklerinizle birlikte kazasız belasız keyifli avlar diliyorum...
Dr. Serhat TORUN, DVM, Ph D
Veteriner Hekim
İç Hastalıkları Uzmanı
Irk bilindiği üzere kendine ait olan genetik özellikleri kendinden sonraki nesillere aktarabilme yeteneğine sahip, belirli bir fenotip ve genotipe sahip hayvanlar topluluğudur. İsterseniz Fenotip ve Genotip kavramlarını açıklayalım.
Fenotip: Bir ırkın sahip olduğu dış görünüş, fiziksel özelliklerin hepsine verilen isimdir. Fenotip içinde bir köpeğin tüy rengi ve yapısı, boy kilo özellikleri vb. dış görünüş yani standartları bulunmaktadır.
Genotip : bir ırkın genetik olarak nesillere aktardığı nitelikleridir. Örneğin bir sığırın süt verim yeteneği genotiptir. Avcılıkta da çokça bahsettiğimiz ‘’Av kanı’’ özelliği genotipik bir özelliktir.
Şimdi gelelim Safkan Irk özeliklerine. Safkan ırk hayvanlar yüzyıllar süren bir gelişim ve değişimden sonra geliştirilmiş ırklardır. Bu gelişim günümüzde de devam etmekte ve her zaman da devam edecektir. O yüzdendir ki yüzyıl başlarındaki resimlerde görülen pek çok av köpeği ırkının genotipik ve fenotipik özellikleri ile günümüzdeki av köpekleri arasında belirgin farklılıklar mevcuttur. Aynı zamanda yöresel olarak da aynı ırk olarak sayılan hayvanlar içinde de önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu konuda en belirgin fark Avrupa ve Amerika’daki av köpeklerinde ortaya çıkmaktadır. Hepimizin izlediği Yaban TV veya yabancı av kanallarında hepimiz görmüşüzdür ki özellikle İngiliz Pointerları açısından iki kıtada belirgin farklılıklar mevcuttur. Bu tamamen o bölgedeki yetiştiricilerin isteklerine ve klüplerin belirlediği üretim politikalarından ortaya çıkan bir farktır.. Öyle ki Avrupalı avcılar köpeklerin estetik görünüşüne de önem verirken Amerika’da bu tarz bir yaklaşım yerleşmemiş ve sadece av kabiliyetleri temelinde bir yetiştirilmeye gidilmiştir. Kaldı ki bir ülke içinde bile coğrafi ve ekonomik şartlar veya yapılan avcılığın şekline göre aynı ırk bireyleri arasında belirgin farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bunun da en belirgin örneğini Braque de France (fransız Pointerı)’ da görmekteyiz, aynı ırkın farklı iki tipi ( pyrenne ve gascoine tipi) zamanla ortaya çıkmıştır.
Safkan köpek yetiştiriciliğinde ana amaç ortaya çıkan yavruların hem dış görünüş açısından ait olduğu ırkı temsil etmesi hem de yavruların atalarından edinmiş oldukları genetik miras sayesinde av yeteneklerinin üstün olmasıdır. Daha önceki bir yazımızda bahsettiğimiz gibi en iyi av köpeği ırkı veya en yüksek kokulu av köpeği gibi kısır tartışmalar avcılık tarihi kadar eskidir ve günümüzde de son sürat devam etmektedir. Köpek ırklarının 200 den fazla olması bize derin bir gen havuzu sağlamakta ve genetik çalışmalarla her geçen gün daha üstün ve daha değişik özelliklerde köpek ırkları geliştirilebilmektedir. Bu tarz gelişmeler bilimsel veriler ve bilgiler ışığında uygulanırsa çok olumlu sonuçlar doğurabildiği gibi bilinçsiz ve rastgele yapılan çaprazlamalar istenmeyen pek çok sonuçla son bulmaktadır.
Safkan ırkın başta da belirttiğimiz en belirgin avantajı iki safkandan doğacak yavruların genetik ve fiziksel yeteneklerinin atalarına benzeyeceği ve bunun da biz avcılara yardımcı olacağı gerçeğidir. Av köpekleri bir amaç uğruna sahiplenilen, yetiştirilen ve eğitilen canlılardır. Pek çoğumuz köpeklerimizden üst düzey performans beklemekteyiz. Av köpeklerinden beklenen tek şey AV YAPMALARI ve AVCI İLE UYUMLU olmalarıdır.
Avcı Sertifikası Eğitim derslerinde sıkça üzerinde durduğum bir örneği burada sizlerle paylaşmayı uygun buluyorum. Av köpeği ile av tüfeği bizim avdaki en büyük iki ortağımız. Şimdi av tüfeği konusunda bunca hassas davranırken, bakımını yaparken, markayı ona göre seçerken konu av köpeklerine gelince bunca özensiz davranmamış olmamız çok üzücü bir durumdur. Sıkça duyduğum bir öneri Kurzhaar ile İngiliz Pointerı melezlemek ve Kurzhaar gibi sakin ve kolay eğitilir ama İngiliz kadar hızlı ve kokulu yavrular elde etme fikridir. Diyelim ki yaptınız ve Kurzhar ile Pointerı melezlediniz. Peki Kurzhaar gibi kokulu ve yavaş ama İngiliz kadar asi ve zor eğitilir yavrular çıkarsa ne olacak??? Ya da hiçbirşeye benzemeyen iki ırkla alakalı olmayan ucubeler??? O zaman bu yavrular ne olacak, arkadaşlarınıza mı hediye edeceksiniz,satacak mısınız yoksa sokağa mı terk edeceksiniz???
Elbette gönül ister ki her seferinde istenen özellikler çıksın doğan yavrularda. Ancak maalesef bu mümkün değildir çünkü bir özelliğin gelişimi için milyonlarca gen gerekir ve bu genlerdeki en ufak bir farklılık çok farklı sonuçlar doğurabilir.
Az önce demiştim ya Av köpeği ile av tüfeğini aynı şekilde değerlendirin diye. Siz hiç dipçiği Beretta, tetiği Browning,namlusu da Huğlu bir tüfek yapmayı veya kullanmayı düşündünüz mü? Ya da yapan- kullanan bir avcı biliyor musunuz? Şimdi ‘’olur hiç Hocam Beretta dipçik ile Browning namlu’’ dediğinizi duyar gibiyim. Elbette olmaz. E aynı şey av köpekleri için de geçerli değil midir? Seter-Pointer-Kurzhaar kırması köpekler neden olsun avcılığımız da??? Şimdi mutlaka şunu diyenleriniz de vardır ‘’Ahmet abi de bir kırma vardı nice safkanları bozuyordu avda’’ ya da ‘’Osman abi de bir Seter-pointer kırması vardı ben onun gibi köpek görmedim’’..Tüm bunlar doğrudur o köpekler mutlaka iyi avcıdırlar ancak konu burada o köpeklerin av yetenekleri değil kendilerinden sonraki bireylere o yeteneklerini nasıl aktardığı veya aktaramadığıdır...
Mutlaka kırma köpekler içinde çok iyi avlanan köpekler çıkar ama o köpekleri eşlediğinizde ortaya çıkan yavrular anne-babaları ile alakası olmayan avcılıktan bihaber yavrular olabilir.
Kaldı ki safkan iki köpeğin yavrularının hepsinin aynı kalitede ve yetenekte avcı olmadığının bilindiği bir durumda kırma-melez köpeklerle bu maceraya girmenin maddi ve manevi sonuçlarını varın siz hesaplayın sevgili avcı dostlarım.
Basitçe bir hesap yapalım. Bir insan 18 yaşında av köpeği sahibi olsa ve 50 yıl avlandığını varsayalım. Bir köpeğin ortalama ömrü 10 yıl ise o avcının av hayatı boyunca 5 köpeği olmalıdır. Ancak sezonda 5-6 köpek değiştiren avcılarımız vardır. Ancak su an konumuz o değil. Diyelim siz 40 yıl avlanacaksınız. Bir köpeğin 2 aylıktan alınıp tam kapasiteli olarak yetişkin usta bir av köpeği olması için 4 yaşına gelmesi gerekir (uluslarası köpek klüplerine göre). Hadi diyelim biz de bu 3 yıl olsun. Annesi babası çok iyi avlanan bir melez yavru aldınız baktınız büyüttünüz ha bu yıl av yapacak ha öbür yıl geçti 3 yıl. Olmadı, yavrunun anne babası ile alakası yok. O köpekten kurtulup yeni bir yavru aldınız ve tekrar aynı süreç başladı. Bu sefer doğrusunu yapıp seçerek bir yavru aldınız ve 4 yaşında tam kapasite ile başladı avlanmaya. İlk köpekle boşa geçen 3 yıl ve yeni köpeği eğitmekle geçen 3-4 yılı hesaplayın. 6 veya 7 yıl boşa geçmiş oldu. Siz 40 yıl avcılık yapacağınıza göre avcılık hayatınızın neredeyse %20 si bir yanlış köpek seçmekle boşa gitti. Bu ve buna benzer hataları iki üç kez tekrarlayan arkadaşlarımızın olduğunu düşünürsek boşa giden emek ve zamandan ziyade mahrum olunan avları da siz değerli avcı arkadaşlarımın değerlendirmesine sunuyorum.
Bu hatalar ve yanlışları yapan eski avcılar bunlara benzeyen durumlar tekrarlanmasın diye yüzyıllar önce köpek klüplerini kurmuşlar ve safkan köpekleri yetiştirmeye gayret etmişlerdir. Böylece doğacak yavruların neyi yapıp neyi yapamayacakları çok önceleri belli olduğu için daha güvenli ve randımanlı bir yetiştirme yapmışlardır. Ayrıca kayıtlı üreticilikte doğan defektli yavrular veya ırkına ait özelliklere sahip (kötü genli) olmayan bireyler üretime dahil edilmedikleri için bu genleri gelecek nesillere aktaramamışlar ve kusursuz yavrulara doğru bir gelişim şekillenmiştir.
Şunu da unutmayalım ki kusursuz bir köpek ırkı veya tür günümüzde yoktur. Gelecekte de olacağını sanmıyorum. Günümüz koşullarında üstün özellikli bireylerdir ancak bahsettiklerimiz...
Tüm bu bilgiler ışığında umarım fikirlerimi sizlerle doğru şekilde paylaşabilmişimdir ve sizlere safkan köpek yetiştirmenin önemini tekrar vurgulayabilmişimdir.
Hepinize köpeklerinizle birlikte kazasız belasız keyifli avlar diliyorum...
Dr. Serhat TORUN, DVM, Ph D
Veteriner Hekim
İç Hastalıkları Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Safkan Av Köpeği Yetiştirmenin Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Dr.Serhat TORUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Dr.Serhat TORUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
köpek yetiştirme, safkan köpek, safkan, safkan cins, safkan ırk, safkan köpek yetiştiriciliği, köpek yetiştiriciliği
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
