2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Özel Öğrenme Güçlüğü Algı Süreci
MAKALE #22675 © Yazan Şeref BAYSAL | Yayın Şubat 2022 | 937 Okuyucu
ALGI SÜRECİ

Çocuklar özellikle 3–5 yaşları arasında sonraki yıllarda okuldaki öğrenme sürecine temel oluşturacak bilgi ve beceri kazanır. Bu yıllarda çocuklar bilgi ve becerilerini görsel ve işitsel algıları yoluyla edinir, dikkat, bellek ve düşünme becerilerini geliştirir, dili anlamayı ve kullanmayı öğrenirler.

Algı genel olarak duyularla elde edilen bilgilerin tanınması ve anlamlandırılması olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir kare bir bütün olarak algılanmalıdır. Algı, öğrenilmiş bir beceri olduğu için, çocukların algı becerilerinin geliştirilmesi için öğretimin sağlanması önemlidir.

İşitsel Algı

Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için önemli bir süreçtir. Duyulan şeylerin tanınması ve anlamlandırılması olarak tanımlanır. Öğrenme güçlüğü olan çocukların işitsel bir problemleri yoktur yani işittiklerini doğru ve yeterli bir şekilde duyarlar. Ancak, işitsel algılarında problemler yaşarlar. İşitsel algının alt alanları vardır. Okul döneminde okumayı öğrenmede zorlukları olan çocukların bu süreçle ilgili sorunları olduğu tespit edilmiştir.

Sesbilgisel farkındalık

Okumayı öğrenmek için gerekli olan becerilerden birisi duyduğumuz kelimelerin tek tek seslerden oluştuğunu fark etme becerisidir. Bu beceriye ses bilgisel farkındalık becerisi denir. Örneğin, taş kelimesi duyulduğunda, kulak onu bir tek ses olarak duyar. Ancak ses bilgisel farkındalığını geliştirmiş olan birisi kuş kelimesinin üç sesten (t/a/ş) oluştuğunu bilir. Ses bilgisel farkındalığı gelişmemiş bir çocuk ise taş kelimesinin üç ayrı sesten oluştuğunu anlayamaz. Okumayı öğrenmede güçlüğü olan çocukların da sıklıkla dilin böyle seslerin bir araya gelmesiyle oluştuğunun farkına varamamış çocuklardır. Sesleri tanımaz veya birbirinden ayırt edemezler. Kelimelerdeki ses benzeşmelerini fark edemez ve bu yüzden kelime çözümlemede problemleri olur.

Sessel ayırtedicilik

Sesler arasındaki farklılıkları fark etmek ve birbiriyle aynı olan ve farklı olan kelimeleri ayırt edebilmek becerisini ifade eder. Küçük farklılıkların veya sadece bir ses ile farklılaşan kelimelerin aynı mı yoksa farklı mı olduklarının ayırt edilmesinin istenmesi ile değerlendirilir.

Örneğin, kır –tır; gel –del; kabak –tabak; Eğer çocuk sesleri ayırt edemiyorsa, sözcüğü farklı bir sözcük olarak algılayabilir ve ona göre davranabilir veya ilgili bağlamda anlamlandıramadığı için karışıklık yaşayabilir.

İşitsel bellek

Duyulan şeylerin bellekte depolanması ve gerektiğinde geri çağrılması becerisini ifade eder. Bu beceri çocuğun yönergeleri yerine getirememesi ve hatırlayamamasına neden olur. Özellikle birden fazla yönerge içeren durumlarda örneğin, sırana git, defterini çantanın içine koy, kalemini al ve gel” şeklindeki çoklu bir yönerge durumunda çocuk işitsel bellekteki yetersizlikleri nedeniyle yönergeyi yerine getiremez. Ayrıca akademik becerilerin öğrenilmesi sürecinde önemlidir. Tek bir harfin öğrenilmesi bile çok sayıda yönergenin uygulanmasına dayalıdır.

İşitsel sıralama

Sıralanmış nesnelerin sırasını hatırlama becerisini ifade eder. Harflerin sayıların günlerin ayların sırayla hatırlanması bu beceri ile gerçekleşir. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar bu şekilde edindiği bilgileri öğrenmede problem yaşarlar.

Görsel Algı

Öğrenme sürecinde özellikle okumayı öğrenme sürecinde görsel algı çok önemlidir. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar harflerin, sayıların, kelimelerin, şekillerin ve resimlerin görsel olarak ayırt edilmesinde problem yaşarlar. Görsel algı birçok alt beceriden oluşur.

Görsel ayırt etme

Bir nesneyi diğerinden ayırt edebilme becerisidir. Harfleri ve kelimeleri ayırt edebilme çocuklar okumayı öğrenirken çok önemlidir. Örneğin "m" harfinin "n" harfinden ayırt edebilmesi; b ile d harflerinin veya b ile p arasındaki farkın anlaşılması. Bu beceri harfin tanınması ve kelime çözümlemesi için önemlidir. Bunlar dışında benzer veya farklı olan harflerin, rakamların, şekillerin ve resimlerin belirlenmesi de görsel ayırt etme becerisi gerektiren durumlardır.

Resim-zemin ayırt etme

Bir nesnenin onu çevreleyen zeminden ayırt edilmesi becerisidir. Bu beceride yetersizlik yaşayan bir çocuk ona gösterilen bir resimdeki tanımlaması istenilen hedef objeye zemininden bağımsız olarak odaklanamaz, ayırt edemez ve genellikle dikkati zemindeki diğer ilgisiz uyaranlar nedeniyle dağılır ve tanımlamada başarısız olur.

Görsel tamamlama

Bir nesnenin tamamının sunulmadığı durumlarda bile tanınması ve isimlendirilmesi becerisidir. Örneğin, bir ağaç resminin yarısını kapatıp, diğer yarısının çocuğa gösterildiği durumda çocuğun görünen kısımda sunulan görsel ipuçlarını değerlendirerek onun bir bütün ağaç olduğunu anlaması ve isimlendirebilmesidir. Öğrenme güçlüğü yaşayan bir çocuk var olan ipuçlarını değerlendirerek nesneyi tanımada güçlük yaşar.

Mekânsal ilişkiler

Nesnelerin uzaydaki pozisyonlarının algısıdır. Çocuğun bir nesnenin veya sembolün mekânsal pozisyonunu ve çevresindeki diğer nesnelerle ilişkili olarak pozisyonunu tanımlayabilmesini ifade eder. Örneğin, harflerin yan yana belli bir mekânsal ilişki içerisinde, gerektiğinde çizgilerin bitişik gerektiğinde ayrı olarak konumlandırılması veya konumlandırıldığının algılanması okuma yazma ve matematik becerilerinin kazanılması sürecinde son derece önemlidir.

Görsel algı ve ters çevirme

Nesnelerin algılanması sürecinde uygulanan bazı kurallar harflerin algılanması sürecinde etkili olmayabilir veya farklılaşabilir. Okul öncesi dönemde çocuklar algısal genelleştirme geliştirirler. Bu beceri sayesinde hangi renkte, hangi şekilde olursa olsun bir sandalyeyi gördüklerinde onu sandalye olarak algılar ve tanımlar. Oysa harfleri algılamada algısal genelleme yapması mümkün değildir. Örneğin, bir yuvarlağın sağda mı solda mı olduğu (b ve d) veya uzantının aşağıya doğru mu yoksa yukarıya doğru mu olduğu (b ve p) harfin adını ve sesini tamamen değiştirmektedir. Ayrıca yapılan ufak değişiklikler ile yeni harfler elde edilebilmekte (c ve e) veya tamamen kelimeleri ve anlamları değiştirmektedir. Örneğin ve –ev; en -ne; ten -net; kitap -kipat. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar erken dönemde geliştirdikleri bu görsel genellemelere gerekli değişiklikleri yapmakta zorluk çekerler ve okumayı öğrendikleri süreçte zorluklar ve karışıklıklar yaşarlar.

Bütün ve parça algısı

Görsel algıda oluşabilecek bir başka problem ise bütünü algılayabilenleri ve parçayı algılayabilenleri işaret eder. Bütünü algılayabilenler bir objeyi gördüklerinde onu bir bütün olarak algılarken, parçayı algılayanlar ufak detaylara odaklanırlar ve bütünü kaçırırlar. Ancak etkili bir öğrenme için çocukların her ikisini de görmeleri gerekmektedir. Okurken parçadan bütüne veya bütünden parçaya rahatlıkla geçebilmelidir. Bazı zamanlarda kelimeyi bir bütün olarak görmeli bazı zamanlarda ise parçalara dikkat ederek kelimeyi diğerlerinden ayıracak küçük farklılıkları görmelidir. Örneğin, karar ve yarar kelimelerini ayırt edebilmek için sadece ilk harfteki ufak değişikliği fark etmesi önemlidir. Buna karşın, oyuncak kelimesini bir bütün olarak algılamaları ve tanımaları okuma sürecini hızlandırması açısından önemlidir. Yalnız bir tür algısı olan çocuklar okumayı öğrenmede güçlükler yaşarlar.

Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar bu problemi boyamalarında sıklıkla gösterirler. Boyadıkları bir çocuğun bir kolunu kırmızıya, bir kolunu yeşile ve gövdesini maviye boyayabilirler. Bir çiçeği boyadıklarında her bir yaprağını başka bir renge boyayabilirler. Bunun sebebi resmi bir bütün olarak değil de parçalar olarak algıladıklarındandır. Bazen parçalara çok odaklandıklarından resmin bütünü ile ilgili hikâyeye veya diğer uyaranlara ilgilerini kapatırlar. Bazı durumlarda ise bu aileler veya öğretmenler tarafından yanlış değerlendirilir. Çocukların detaylarla çok ilgilenmelerini fark edilmesi gereken bir yetenek olarak yansıtırlar.

Dokunsal algı ve hareket algısı

Dokunsal algı: Deri temasıyla veya parmaklarla dokunma ile edilen duyuyu ifade eder. Örneğin bir nesneye dokunarak tanımak, yüzeyin yapısını (yumuşak sert, düz, engebeli) tanımak veya kaç parmakla dokunulduğunu belirlemek dokunsal algının örneklerindendir.

Hareket algısı: Vücudun hareketleri ile ve kasların durumu ile ilgili algıdır. Vücudun parçalarının hangi pozisyonları aldığının, kasların hangi sertlikte, hangi rahatlama düzeyinde olduğunu algılamayı ifade eder. Hem dokunsal algı hem de hareket algısı öğrenmede önemli bilgi kaynaklarıdırlar. Birçok günlük yaşam ve okul becerisi bu iki algıyı gerektirir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Özel Öğrenme Güçlüğü Algı Süreci" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Şeref BAYSAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Şeref BAYSAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Şeref BAYSAL Fotoğraf
Şeref BAYSAL
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Özel Eğitim Uzmanı
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi7 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Şeref BAYSAL'ın Yazıları
► Özel Öğrenme Güçlüğü Psk.Sibel YALMAN
► Özel Öğrenme Güçlüğü Psk.Gülten İKİZOĞLU
► Disleksi-Özel Öğrenme Güçlüğü Psk.Büşra Nur KÜÇÜK
► Disleksi - Özel Öğrenme Güçlüğü Psk.Dnş.Ömer CİMEM
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Özel Öğrenme Güçlüğü Algı Süreci' başlığıyla benzeşen toplam 18 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:12
Top