2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Pozitif Psikoloji
MAKALE #22715 © Yazan Psk.Çağlar VAR | Yayın Mart 2022 | 1,799 Okuyucu
Pozitif psikoloji; insanların pozitif özellikleri üzerinde durarak, insanlara hayatları boyunca bu pozitif özelliklerini nasıl geliştirebileceklerini öğreten, bunun sonucunda da yaşama tutunmalarına ve yaşamın olumlu tarafında bulunmalarına odaklanan bir disiplindir. Bu disiplin insan davranışlarının patolojik ve negatif yönleriyle meşgul olan, sadece bunlara odaklanan psikolojik yaklaşımlara tepki olarak ortaya çıkmıştır. Temel olarak bu yaklaşımı savunanların psikoloji dünyasına mesajı, patolojik ve negatif temelli yaklaşımlara ek olarak, insanın güçlü yönlerinin ve erdemlerinin de göz önünde bulundurulması ve araştırılması gerekliliğidir. Dolayısıyla, psikolojik yardım sürecinde bireylere sadece olumsuzluklarla baş etmede yardım edilmesinden ziyade, onların güçlü yönlerinin de desteklenmesi gerektiğidir.

Pozitif psikoloji; iyi oluş, mutluluk, akış, kişisel güçlü yanlar, bilgelik, yaratıcılık hayal gücü ile pozitif grup ve kuruluşların özelliklerine odaklanır. Olumlu duyguları, özellikleri anlamanın yanı sıra hoş, keyif dolu ve anlamlı bir hayatı kolaylaştırmakla ilgilenir. Buradaki amaç, sadece bireylerin nasıl daha mutlu edileceği ve dolayısıyla bencil ve narsistik bir yaklaşımı desteklemek değildir; aksine mutluluk ve bunu grup düzeyinde geliştirilmesine yoğunlaşmaktır.

Pozitif psikoloji alanı, bireyleri ve toplulukları nelerin güçsüzleştirdiği yerine nelerin geliştirdiğine odaklanır; pozitif ruh sağlığı durumu, büyümek, başarmak, ruhsal hastalıkların üstesinden gelme gayretinde bulunmak, duygusal zindelik ile dolu olmak ve kişisel ile sosyal ortamlarda olumlu hareket etmeye odaklanır(KateHefferon and Ilona Boniwell, 2014).

Pozitif psikoloji pozitif deneyimlere 3 zaman boyutuna göre yaklaşır;

1. Geçmişle ilgili iyi oluş ve yaşam doyumu,
2. Şimdiki zamanla ilgili mutluluk ve akış deneyimi,
3. Gelecekle ilgili iyimserlik ve umut kavramlarına göre yaklaşır.

Pozitif psikoloji iyilik halini zaman noktaları boyunca ayırmakla kalmaz. Konuyu da 3 devreye ayırır; Öznel devre; geçmiş, şimdi ve gelecek boyunca pozitif deneyimleri ve durumları kapsar. Mutluluk, iyimserlik gibi bireysel devre, iyi insan olma özelliklerine odaklanır yetenek sevgi cesaret gibi grup devresi pozitif kuruluşları vatandaşlar ve toplulukları inceler hoşgörü iş ahlakı gibidir(Kate Hefferon and Ilona Boniwell, 2014)

POZİTİF PSİKOLOJİDE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ

Psikolojik iyi oluş, yaşamda karşı karşıya kalınan varoluşsal meydan okumaları (anlamlı amaçları sürdürme, kişisel gelişim ve diğerleri ile nitelikli ilişkiler kurma gibi) yönetme olarak tanımlanmıştır.(Keyes, Shmotkin ve Ryff, 2002). Genel anlamda iyi oluşa, bireyin kendini iyi hissetmesi ve işlevsel anlamda yeterli bir durumda olması olarak açıklayabiliriz.

Pozitif psikoloji bağlamında sıklıkla ele alınan kavramlardan birisi, öznel iyi oluştur. Öznel iyi oluş, bireyin yaşamını değerlendirmesi ve yargı bildirmesi anlamına gelmektedir. Öznel iyi oluş aynı zamanda ''mutluluk'' olarak da kavramsallaştırılmakla birlikte, öznel iyi oluş kavramının mutluluk kavramından daha kapsamlı olduğu kabul edilmektedir.

Luthans, Diener, Lucas ve Gohm öznel iyi oluşun, üç temel boyuta sahip olduğunu belirtmektedirler:
(1) bireyin yaşamının öznel ve genel yönlerinden elde ettiği doyumu bilişsel anlamda değerlendirmesi
(2) olumlu duygulanımın varlığı
(3) olumsuz duygulanımın yoksunluğu (aktaran Akın, 2013).

Bireyler yaşam koşullarının uygun olduğunu hissettiklerinde (bilişsel iyi olma) ve güzel duyguları sıklıkla, huzursuzluk veren duyguları ise seyrek yaşadıklarında (duygusal iyi olma) öznel iyi oluş düzeylerinin yüksek olduğu düşünülür. Birinci boyut, bireyin yaşamdan elde ettiği tüm doyumlara yönelik genel değerlendirmesini ifade ederken; ikinci boyut, mutluluk ve dinginlik gibi olumlu duygularının niceliğini yansıtır. Üçüncü boyut ise, bireyin depresyon ve anksiyete gibi olumsuz duyguları yaşama sıklığı ile ilişkilidir (Akın, 2013).


Öznel iyi oluş, bireyin günlük yaşam olayları ile nasıl başa çıktığı ile de ilişkilidir. Bu nedenle öznel iyi oluş, insan deneyiminin önemli bir unsuru olarak ele alınmaktadır(Akın, 2013).Diener, bireyin genel yargıları, anlık duygu durumu, fizyolojisi, belleği ve duygusal tepkilerine bakılarak öznel iyi oluş düzeyi hakkında bir değerlendirme yapılabileceğini ifade etmektedirler(aktaran Akın, 2013).

Ryff(1989)’e göre kişilerin yaşamlarının bir kısmının iyi şekilde olması, kişinin ruhsal olarak sağlıklı olmasının nedenidir. Ryff’ın ileri sürmüş olduğu psikolojik iyi oluş modelinde altı boyut bulunmaktadır. Bunlar;


- Öz-kabul,
- Diğerleri ile pozitif ilişkiler,
- Özerklik,
- Çevresel kontrol,
- Yaşam amacı
- Kişisel gelişim

Psikolojik iyi oluş ile ilgili anahtar kavramlar, insan gelişimindeki görev ve zorlukları ortaya koyan gelişim teorileri; kendini gerçekleştirme, olgunlaşma, tam işlevsellik ya da bireyselleşmenin ne olduğunu ortaya koyan klinik açıklamalar ve ruh sağlığının olumlu kriterlerinin belirleyicilerinden elde edilmiştir (Ryff, Magee, Kling ve Wing, 1999). Psikolojik iyi oluş kuramı, olumlu işlevde bulunan insanın özelliklerini inceleyen kuramların bir birleşimi durumundadır (Özen, 2010). Roothman, Kirsten ve Wissing, psikolojik iyi oluşun duygusal, fiziksel, bilişsel, ruhsal, kişisel ve sosyal süreçlere ilişkin kavramsallaştırılabileceğini ifade etmişlerdir.


POZİTİF PSİKOLOJİK MÜDAHALELER

Bir kuramın uygulaması, o kuramı tam olarak anlamak açısından çok önemlidir. Araştırmalar gösteriyor ki mutluluk seviyemizin %50'si genler ve %10’u koşullar tarafından belirlenmektedir. Bu oranlara rağmen üzerinde durmamız gereken %40 gibi büyük bir oran yani müdahaleler bulunmaktadır(Kate Hefferon and Ilona Boniwell). Pozitif psikoloji müdahaleleri, spesifik pozitif biliş ya da duyguların genişletilerek işlenmesine dayanmaktadır. İyimserliğin geliştirilmesi, minnettarlığın güçlendirilmesi ve yaşam amacının yeniden belirlenmesi pozitif psikoloji müdahaleleri arasında yer almaktadır. (The Journal of Happiness &Well-Being, 2015)



Aynı Müdaheleler Herkes Üzerinde Aynı Mı İşler?

Tüm insanlar kendine has eğilimleri olan bireyler oldukları için bu sorunun cevabı hayırdır. Bazı müdahaleler bazı insanlar için işler halde iken diğerleri için böyle olmaz.

Uygun müdahalenin seçilmesi için üç ana kriterden söz edilmektedir:
1. Mutsuzluğun kaynağı ile uygunluk
2. Güçlü yanlara olan uygunluk
3. Yaşam tarzına uygunluk (Kate Hefferon and Ilona Boniwell, 2014)

Keyfini Çıkarma

Keyfini çıkarmayı şu şekilde açıklayabiliriz: Pozitif deneyimlerle meşgul olunması veya deneyimleri yaşarken alınan hazzın farkındalığında bulunularak bu haz deneyimini bilinçli bir şekilde yoğunlaştırma, takdir etme ve arttırma kapasitesidir.

Keyfini Çıkarma Nasıl Yaşanır?

İnsanların hayatlarından keyif çıkarması bireysel farklılıklarından dolayı birbirlerinden çok farklı olabilir. Bu sebeple insanların keyif çıkarmayı nasıl yaşayabileceği tamamen kendilerine kalmış bir durumdur.

Aşağıda Kate Hefferon ve Ilona Boniwell'e göre Keyfini çıkarmak için kullanılan 10 strateji verilmiştir.(2014)

1) Başkalarıyla paylaşım yaşama: Başkalarıyla olumlu deneyimleri paylaşma, keyif alma düzeyinin tek başına en güçlü yordayıcısıdır. Elbette bu, içe dönük kişilerden çok dışa dönük kişiler için daha geçerli bir durumdur. Başkalarıyla paylaşım yaşama pek çok nedenden dolayı bağ kurmayı geliştirebilir ve sağlıklı ilişkilerin pekiştirilmesini sağlar.

2) Anı oluşturma: olumlu bir olay yaşadığımızda gelecekte hatırlamak adına aktif bir şekilde canlı zihinsel fotoğrafı çekmek olan anı oluşturmayı yaşarız.
3) Karşılaştırma: karşılaştırma uygulanması zor bir stratejidir. Araştırmalar göstermektedir ki aşağı doğru sosyal karşılaştırma yapan insanlar aslında kendi iyi oluşlarını güçlendirmektedir. Ancak, Eğer yukarı doğru sosyal karşılaştırma yapıldığından yani kişi kendisinden daha iyi bir durumda olan biriyle kendini karşılaştırırsa yaşamdan aldığı zevki azaltır.

4) Duyumsal-algısal bileme: Bu stratejinin temelinde belli uyaranlar üzerinde odaklanıp diğerlerini engelleyerek keyfi yoğunlaştırma söz konusudur.

5) Kendini kutlama: Bazen başarılarınızın kutlamak için hayatımızda kimse olmayabilir. Bu strateji zaman zaman uygun olmayabilir ama kendine özgü bir yarar vardır. Bu kibir veya övünme ile karıştırılmamalıdır.

6) Emilim: Bu, yaşanılan ama tamamen kendini kaptırma veya kendiliğinden oluşan akıntıya yakın olma olarak tanımlanabilir.

7) Davranışsal İfade: Gülümsediğimizde gerçekten olumlu duyguların ortaya çıkmasına sebep oluyor muyuz? Gülme, zıplama, dans etme bu halimizi değiştirebiliyor mu? Olumlu duyguları dışarıya doğru ifade etmenin bu işleri yoğunlaştırdığına dair pek çok kanıtı mevcuttur.

8) Zamansal Farkındalık: bu strateji, zamanın çabuk geçen anlarını algılamak ve yaşadığın anın tadını çıkarmak düşüncesini benimsemekle ilgilidir.

9) Şükretme: Elbette sahip olduğumuz şeyleri kendimize hatırlatmanın ve ne kadar şanslı olduğumuz hakkında düşünmenin önemini biliyoruz her günün veya her haftanın sonunda şükür etmek için belirli bir zaman arayın ayırın.

10) Keyif Çıkaran Düşünme: Temel olarak eğer kendiniz endişeli dalgın veya keyif çıkaran düşünmeye kaptırırsınız anın keyfini çıkartma deneyimleri için hiçbir yerin kalmayacağı olgusunun altını çizmektedir.


Yaşanılan Anın Keyfini Çıkarmayı Engelleyen Şey Nedir?

Anın keyfini çıkarmanın en büyük engellerinden biri olumlu duyguların değerlendirmesini yapma konusunda aşırı odaklanmak ve bu duyguların/deneyimlerin sadece yaşanması fırsatını vermemektedir. Kendi üzerinizde anın keyfini yaşamak konusunda zorlama yapmamaya dikkat etmelisiniz(Kate Hefferon and Ilona Boniwell, 2014). Bunun dışında yaşanılan hoş aktivitelere, adaptasyon ve alışma durumunuz nedeniyle keyif çıkarma zorlaşabilmektedir. Bu etkiyi azaltmak ve yaşamınızdan keyif almayı sürdürebilmek için haz aldığınız aktiviteleri çok sık bir şekilde yapmamalı, yaparken de gerçekleştirilme şekli çeşitlendirilmelidir.

Dışavurumcu Yazma Paradigmaları: İyimserlik ve İç Görü

Laura A. King 2001'de yaptığı çalışmada pozitif yaşantıları kağıda dökme fikrini benimsemiş ve kişilerin hayal etikleri "mümkün olan en iyi benlikleri hakkında yazmanın, onları daha mutlu ve daha az üzgün hissettirdiğini söylemiştir. "Mümkün olan en iyi benlik" arzu edilen her şey gerçekleştiğinde sahip olduğumuz en iyi benliğimizin betimlenmesidir. Ard arda 4 gün boyunca mümkün olan en iyi benlikleri hakkında yazan kişilerin öznel iyi oluşu yükselmiş, güçlü duyguları ve iyimserlikleri artmıştır(Laura A. King The Health Benefits of Writing About Life Goals).


Pozitif psikoloji ile ilgili bölüme son verirken diyebiliriz ki, pozitif psikoloji kişilerde negatif veya patolojik olanla değil, bireyde doğru olanlarla ve insanın güçlü yönleriyle ilgilenerek bireyi mutluluğa ulaştırmaya çalışır. İnsanın olumlu özellikleri ve güçlü yönlerine odaklanarak psikolojik rahatsızlıkların önlenebileceği ve kişinin yaşam kalitesinin arttırılabileceğini savunur. Pozitif psikolojiyi hayatınıza daha fazla uygulayabilmek için, elinizden geldiğince iyimser olmaya çalışın. Ancak bunu yaparken tabiki de hayatı tozpembe görmenizi, Pollyannacı bir tutum sergilemenizi kastetmiyorum. Kendinizde olan olumlu özellikleri ve güçlü yönlerinizi, hayatınızdaki pozitiflikleri görebilmenizi kastediyorum. Bunun için bir defter tutarak başınıza gelen olumlu şeyleri ve minnet duyabileceğiniz şeyleri yazabilirsiniz. Daha sonra kendinizi iyimser hissetmediğiniz durumlarda defterinize bakarak iyimserliğinizi arttırabilirsiniz. Bunun dışında mümkün olduğu kadar gülmeye çalışın. Çünkü gülmek sizin pozitif duygular üretmenize yardımcı olur. Gülmek için de arkadaşlarınızla eğlenceli zamanlar geçirebilir ya da komedi filmleri izleyebilirsiniz.

KAYNAKÇA
1. Akın A.(2013) Öznel İyi Olma, Güncel Psikolojik Kavramlar, Pozitif Psikoloji, Kitap Matbaacılık

2. Laura A. King The Health Benefits of Writing About Life Goals http://www.researchgate.net/profile/Laura_King5/publication/247895325_The_Health_Benefits_of_Writing_about_Life_Goals/links/02e7e5293b4dd5d2f4000000.pdf

3. Pozitif Psikoloji Kuram, Araştırma ve Uygulamalar Kate Hefferon and Ilona Boniwell/ Nobel Akademik Yayıncılık, 2014

4. Pozitiflik Ölçeği Türkçe Formu’nun Psikometrik Özellikleri Özkan Çıkrıkçı, Muhammet Çiftçi, Başaran Gençdoğan The Journal of Happiness &Well-Being, 2015

5. Keyes, C. L. M., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002) Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology

6. Ryff, C. D., Magee, W. J., Kling, K. C., & Wing, E. H. (1999). Forging macro-micro linkages in the study of psychological well-being. In The Self and Society in Aging Processes, ed. CD Ryff, VW Marshall, pp. 247–78. New York: Springer

7. Özen, Y. (2010). “Kişisel Sorumluluk Bağlamında Öznel ve Psikolojik İyi Oluş” T.C. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi(DÜSBED) Kasım 2010 YIL-2 S.4
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Pozitif Psikoloji" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Çağlar VAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Çağlar VAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     4 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Çağlar VAR Fotoğraf
Psk.Çağlar VAR
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi5 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Çağlar VAR'ın Yazıları
► Pozitif Psikoloji Temelli Müdahaleler Psk.Dnş.Kübra DÖRTYOL
► Pozitif Psikoloji Nedir? Ne Değildir? Psk.Hasan Turgut ERDOĞAN
► Pozitif Psikoloji Nedir? Genel Bir Bakış Psk.Dnş.Kübra DÖRTYOL
► Pozitif Psikoterapi Psk.Ahmet YILMAZ
► Pozitif Psikoterapi Psk.Aysel İnciler BİRTÜRK
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Pozitif Psikoloji' başlığıyla benzeşen toplam 15 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


19:56
Top